مقدمه نظام آموزشی کشورهای جهان آموزش یکی از مهم ترین ارکان هر نظام اجتماعی به شمار می رود.
در جوامع پیشرفته که روز به روز بر پیچیدگی آن افزوده می شود بدون آموزش های لازم، زندگی ممکن نخواهد بود.
به تناسب گسترش مهارت های کار و زندگی در شرایط کنونی، نظام آموزش هر جامعه ای نیاز به ارتقاء کمی و کیفی دارد.
سیاست گذاری و برنامه ریزی در مسائل آموزشی در سطوح و حوزه های مختلف اعم از ابتدایی، متوسطه وآموزش عالی و نظایر آن یکی از سرنوشت سازترین حوزه ها است.
سیاست گذاری در این حوزه امری پویا و متحول است که به فراخور نیاز جوامع باید دست خوش تغییر و اصلاح گردد.
در این بین بهره مندی از سیاست ها و تجارب آموزش سایر کشورها در طراحی نظام آموزشی کشور بسیار مفید و مؤثر می باشد.
امروزه کشورهای مختلف جهان از ساختارهای آموزشی متفاوتی برخوردار می باشند که طبیعتاً ساختارهای فوق در هرکشوری بنا بر سیاست ها، برنامه ها و اهداف مورد نظر آن کشور متفاوت می باشد.
دراین میان، تلاش براین است که نظام آموزشی هر یک از کشورها با تحولات اجتماعی و پیشرفت های فرهنگی متناسب با قرن بیست و یکم هم گام گردد و از سویی دیگر، هماهنگی های لازم بین برنامه های آموزشی و بازار کار در حوزه های مختلف خدماتی، صنایع، کشاورزی، بازرگانی و غیره برقرار گردد.
در طی سال های اخیر، کشور ایران نیز با توجه به ناکارآمدی نظام های آموزشی گذشته در تحقق اهدافی نظیر تناسب تولیدات نظام آموزشی با بازار کار، برخورداری از راه بردها و روی کردهای نوین آموزشی، برخورداری و بهره وری از فن آوری روز در ابعاد مختلف آن و...
دست خوش تحولاتی نه چندان گسترده و بعضاً موردی بوده است.
اما از آن جا که اعمال تغییرات مذکور هنوز ازشکل آرمانی برخوردار نگردیده است،آشنایی و بررسی ساختار نظام به عنوان سرآغاز مطالعات جامع درخصوص تجارب آموزشی کشورهای مختلف به ویژه کشورهایی که از شرایط و امکانات مشابه کشور ایران برخوردار می باشند مطرح می باشد.
قاره آسیا در قاره پهناور آسیا با مجموعه متنوعی از نظام های آموزشی مواجه می باشیم که از یک سو برخی به دلیل تطابق بیش تر وضعیت نظام با اهداف از پیش تعیین شده و برخورداری از امکانات، تجهیزات و نیروی انسانی آموزش دیده از وضعیت مطلوب تری برخوردار بوده و از سوی دیگر برخی نیز با ادامه حاکمیت روش های سنتی برنظام آموزشی مدارس از بازدهی لازم برخوردار نبوده و به دلایل عدم تأمین منابع مالی مورد نیاز، عدم برخوداری از امکانات، فرصت ها، تجهیزات و شرایط لازم از آموزشی پویا محروم می باشند.
در این پیش گفتار تجزیه و تحلیل نظام آموزشی کشورهای جهان مد نظر نبوده بلکه به نگاهی توصیفی به اطلاعات موجود اکتفا می گردد.
مقطع آموزش پایه : براساس قوانین مصوب هر یک از کشورهای جهان بخشی از مقطع تحصیلی به عنوان مقطع آموزش پایه تلقی گردیده و کلیه شهروندان مؤظف اندکه پس از احراز شرایط لازم و قانونی ازآموزش قانونی این مقطع برخوردار گردند.
دولت ها نیز به نوبه خود مؤظف اند در جهت برخورداری هرچه بیشتر شهروندان از این مقطع تسهیلات لازم را فراهم نموده و به ارائه خدمات به صورت رایگان مبادرت نمایند.مقطع آموزش اجباری در برخی از کشورهای قاره آسیا (26 درصد) من جمله کشورهای ترکیه، سوریه، ویتنام، ایران، امارات متحده عربی و.....
تنها شامل مقطع آموزش ابتدایی و در سایر کشورها نیز (48 درصد) این مقطع دو مقطع آموزش ابتدایی و مقدماتی متوسطه را شامل می گردد.در میان کشورهای آسیایی طولانی ترین مقطع آموزش پایه به کشورهای برونئی دارالسلام با 12 سال و کشورهای آذربایجان، ارمنستان، قزاقستان به مدت 11 سال تعلق دارد.
کوتاه ترین مقطع آموزش پایه نیز به کشورهایی اختصاص دارد که آموزش در آن مقطع تنها مختص مقطع ابتدایی بوده و حداقل دوره آموزشی 5 سال به طول می انجامد.
از جمله کشورهای فوق می توان به کشورهای میانمار، مغولستان، و.یتنام و.....اشاره نمود.
سن ورود به مقطع آموزش پیش دبستانیی : در میان کشورهای آسیایی کمترین سن ورود به آموزش پیش دبستانیی سن 2 سالگی ( در کشورهای قبرس و اسرائیل(فلسطین اشغالی) و بیش ترین سن ورود به این مقطع سن5 سالگی است که در کشورهای تایلند، اندونزی، ایران و....
مشاهده می گردد.
در اکثریت قریب به اتفاق کشورهای قاره آسیا سن ورود به مقطع آموزش پیش دبستانیی 3 سال (48 درصد) و یا 4 سال (34 درصد) می باشد.لازم به ذکر است مقطع آموزش پیش دبستانیی در عمده نظام های آموزشی کشورهای دنیا اجباری نیست.
مقطع آموزش ابتدایی : پایین ترین سن ورود به مقطع آموزش ابتدایی سن 5 سالگی (در کشورهای، پاکستان، سریلانکا، میانمار) و مسن ترین دانش آموزان شاغل به تحصیل در مقطع ابتدایی نیز در کشورهای فلسطین و اردن به دلیل طولانی بودن آن مقطع با 15 سال سن و کشور یمن با 14 سال سن مشاهده می گردد.
طولانی ترین مقطع آموزش ابتدایی (10 سال) در کشورهای فلسطین و اردن مشاهده می گردد.
مقطع آموزش متوسطه : مقاطع آموزش رسمی با توجه به اهمیت مقاطع در نظام آموزشی کشورهای جهان به دو مقطع اصلی آموزش ابتدایی و متوسطه تقسیم می گردد در برخی از کشورهای قاره آسیا (14 درصد) نظام آموزشی تنها به دو مقطع مذکور تقسیم شده و از انشعابات بیشتری برخوردار نمی باشد.
به عنوان مثال درکشور آنگوئیلا (دوره ابتدایی 10 سال و مقطع متوسطه4 سال)، یمن (دوره ابتدایی 9 سال و مقطع متوسطه 3 سال ) به طول می انجامد و این درحالی است که در اکثر کشورهای این قاره (86 درصد ) مقطع آموزش متوسطه خود از دو مقطع کوتاه تر با عناوین مقطع مقدماتی متوسطه و مقطع تکمیلی متوسطه متشکل می گردد.کوتاه ترین طول مدت متوسطه در مجموع کشورهای قاره آمریکا در کشور ونزوئلا با طول مدت 2 سال و در کشور السالوادور و برزیل با طول مدت 3 سال و طولانی ترین مقطع متوسطه 8 سال نیز در کشورهای سریلانکا،کویت ودر کشورهای آذربایجان، بنگلادش، ترکمنستان، سنگاپور، هند به مدت (7سال) مشاهده می گردد.
طولانی ترین مقطع مقدماتی متوسطه در کشور سریلانکا با 6 سال طول مدت مقطع و کوتاه ترین آن با 2 سال طول مدت مقطع در کشور بوتان مشاهده می گردد.
طولانی ترین مقطع تکمیلی متوسطه 4 سال (در کشور های پاکستان، کویت، ایران) و کوتاه ترین مقطع در کشورهای چین، گرجستان، مغولستان، مالدیو و....مشاهده می گردد.
قاره اروپا درمیان قاره های جهان قاره اروپا را می توان به عنوان جایگاهی قلمداد کرد که مجموعه ای از پیشرفته ترین و متنوع ترین نظام های آموزشی را در خود جای داده است.
دلایل پیشرفت این نظام ها را می توان در عواملی ذیل جستجو نمود: 1- استقرار و اجتماع اکثر کشورهای توسعه یافته در این قاره، 2- قدمت فرهنگی و سوابق ممتد و طولانی علمی و آموزشی در هر یک از کشورها، 3- وقوف براهمیت و نقش آموزش و پرورش در توسعه جامعه و سرمایه گذاری های لازم در این زمینه، 4- شناسایی و بهره برداری مفید کشورها از منابع، ظرفیت ها و پتانسیل های موجود خود، 5- برنامه ریزی و آینده نگری ها لازم، 6- ساختار مناسب مدیریتی حاکم بر نظام آموزشی، 7- بهره گیری از مشارکت های مؤثر مردمی، 8- برخورداری و به کارگیری فن آوری پیشرفته در چارچوب برنامه آموزشی لازم به توضیح است میزان کارآیی نظام های آموزشی و برخوداری از عوامل فوق در کشورهای این قاره یک سان نبوده و می توان کشورهای مختلف را از این نظر به سطوحی مختلفی تقسیم بندی نمود.
اما شاخص ترین نمونه ها را می توان در کشورهای آلمان، انگلیس، اسکاندیناوی و...
مشاهده کرد.
همان گونه که در ابتدا نیز در این نوشتار نگاهی توصیفی به ساختار نظام آموزشی مدنظر بوده و طرح مطالب فوق تنها به منظورجلب توجه پژوهش گران و علاقه مندان به این حوزه برای بررسی و مطالعه در زمینه شیوه های مختلف مدیریت و اداره آموزش و پرورش، نوآوری های آموزشی، پیوند آموزش با بازار کار و اشتغال، حضور مؤثر مردم و مشارکت های مردمی در آموزش و غیره است که در گام های بعدی می تواند حوزه مطالعاتی مناسبی را پیش روی علاقه مندان امر آموزش قرار دهد.
مقطع آموزش پایه : آموزش پایه در تعداد کمی از کشورهای این قاره (7 درصد) برای مثال کشورهای آلبانی، مقدونیه، لهستان و.....
تنها مقطع ابتدایی را در برمی گیرد.
در اکثر کشورها نیز (88 درصد) این مقطع شامل مقطع ابتدایی و مقدماتی متوسطه می گردد.
این وضعیت در کشورهایی مانند آلمان، بلژیک، انگلیس، هلند و.....
مشاهده می شود.
لازم به توضیح است تعداد معدودی از کشورها (5درصد) اطلاعات ویژه این مقطع را گزارش نکرده اند.
درمیان کشورهای اروپایی طولانی ترین مقطع آموزش پایه مربوط به کشور هلند با 13 سال و بعد از آن کشورهایی مانند آلمان، جبل الطارق، بلژیک و...
به میزان 12 سال به طول می انجامد.
کوتاه ترین مقطع آموزش پایه نیز 8 سال بوده که در کشورهایی مانند اسلوانی، بلغارستان، رومانی، سن مارینو و...
سن ورود به آموزش پیش دبستانی : درمیان کشورهای اروپایی کمترین سن ورود به آموزش پیش دبستانی سن 2 سالگی بوده که در کشورهای، اسپانیا، ایسلند، فرانسه و....
مشاهده شده و بیش ترین سن ورود به این مقطع 5 سالگی است که تنها در کشور سوئیس به اجرا در می آید.
در اکثر کشورهای این قاره سن ورود به مقطع پیش دبستانیی سن 3 سال است.
مقطع آموزش ابتدایی : پایین ترین سن ورود به مقطع آموزش ابتدایی سن 4 سالگی است که در کشور جبل الطارق دیده شده و در عین حال پایین ترین سن ورود به این مقطع در جهان می باشد و مسن ترین دانش آموزان شاغل به تحصیل در مقطع ابتدایی نیز در کشورهای لهستان و مقدونیه به دلیل طولانی بودن آن مقطع با 14 سال سن مشاهده می گردد.
طولانی ترین مقطع ابتدایی با 8 سال طول مدت مقطع نیز در کشورهای آلبانی، جبل الطارق و مقدونیه، به اجرا در می آید.
کوتاه ترین طول مقطع نیز 3 سال بوده که متعلق به کشورروسیه فدرال می باشد و در عین حال این مدت زمان رکورد کوتاه ترین مقطع ابتدایی در جهان نیز به حساب می آید.
مقطع آموزش متوسطه : به طور کلی مقطع های آموزش رسمی با توجه به اهمیت آن ها در نظام آموزشی کشورهای جهان به دو بخش اصلی ابتدایی و متوسطه تقسیم می شوند در برخی از کشورها قاره اروپا (7 درصد) برای مثال کشورهای آلبانی، مقدونیه و لهستان (دوره ابتدایی 8 سال و مقطع متوسطه 4 سال) نظام آموزشی تنها به دو گروه مورد اشاره تقسیم شده و از تفکیک بیشتری برخودار نمی باشد ، اما در اکثر کشورهای این قاره (86 درصد ) مقطع متوسطه به دو مقطع کوتاه تر تقسیم گردیده که با عناوین مقطع مقدماتی متوسطه و مقطع تکمیلی متوسطه شناخته می شوند.
کوتاه ترین طول مدت متوسطه در مجموع کشورهای قاره اوروپا در کشورآلبانی، مقدونیه و لهستان با طول مدت 4 سال مشاهده گردیده و طولانی ترین مقطع متوسطه 9 سال می باشد که در کشور آلمان به اجرا در می آید و در عین حال طولانی ترین دوره متوسطه در جهان به حساب می آید.
طولانی ترین مقطع مقدماتی متوسطه در کشور آلمان با 6 سال و سپس 5 سال در کشورهای لتونی، لیتوانی، روسیه فدرال و....مشاهده می شود.
و کوتاه ترین آن نیز با 2سال طول مدت درکشورهای اسپانیا، استونی، بلژیک، مالت و...
به اجرا در می آید.
طولانی ترین مقطع تکمیلی متوسطه 5 سال است که در کشورهایی مانند سن مارینو و مالت، و کوتاه ترین مقطع با 2 سال طول مدت مقطع در کشورهایی مانند اوکراین، ایرلند، روسیه سفید و مشاهده می شود.
چشم انداز اقتصادی- اجتماعی ایران جمهوری اسلامی ایران با مساحت 195 / 648 /1 کیلومتر مربع در نیمکره شمال شرقی و در جنوب آسیا و منطقه خاورمیانه واقع شده است.
این کشوراز شمال با ترکمنستان ، آذربایجان ، ارمنستان و دریای خزر ، از جنوب با خلیج فارس ، دریای عمان ، از غرب با عراق و ترکیه و از شرق با پاکستان و افغانستان همسایه است.کشور ایران به 28 استان تقسیم گردیده و این در حالیست که تعداد کل استانها در سال 1990 بر24 استان بالغ می گردید.طی سال 1993 استان اردبیل،طی سال 1995 استان قم ، طی سال 1996 استان قزوین و طی سال 1997 استان گلستان به ترتیب از استانهای آذربایجان شرقی تهران ، زنجان و مازندران تفکیک شده و مستقل گردیدند.
طبق سرشماری 1996، جمعیت ایران بر60 میلیون بالغ می گردد که از این میزان 24 /50 درصد جمعیت متعلق به زنان و 76 / 49 درصد متعلق به مردان می باشد.
گفتنی است که31 / 61 جمعیت در محیط های شهری و69 /38 در محیطهای روستایی ساکن می باشند.
نرخ رشد جمعیت طی دو دهه گذشته تا حد زیادی متفاوت بوده است.
طی دهه 1976 تا 1986 این نرخ بر 2 / 3 درصد بالغ گردید.
این در حالیست که با رشد جمعیت نرخ مذکور به عنوان مانعی جهت پیشرفتهای اجتماعی و توسعه پایدار مورد توجه قرار گرفته و تلاشهایی در جهت کاهش آن اعمال گردید.
به نحوی که بنا بر داد ه های موجود نرخ فوق به 5 / 1 درصد در مناطق شهری و 2 درصد در مناطق روستایی کاهش یافت و از این روی متوسط نرخ رشد جمعیت طی سال 1998 بر 47 / 1 درصد بالغ گردید.
بیش از نیمی از جمعیت کشور بین رده های سنی 64- 15 و 5 / 39 درصدکل جمعیت زیر رده سنی 14 قرار دارند.از این روی کشور ایران از لحاظ ترکیب سنی در زمره جوانترین کشورهای جهان قرار دارد.
نرخ جمعیت و گرو ه های سنی مختلف (طی سالهای 96 - 1986 ) سال جمعیت بر مبنای میلیون متوسط نرخ رشد سالانه رده های سنی 14 – 0 سال رده های سنی64 – 15سال رده های سنی65 سال و بالاتر 1986 4 / 49 91 / 3 4 / 45 5 / 15 1 / 3 1991 8 / 55 59 / 2 44 9 / 52 1 / 3 1996 60 4 / 1 51 / 29 12 / 56 37 / 4 منبع : کتاب سال آماری کشور ، مرکز آمار ایران نرخ باسوادی و بیسوادی مردان و زنان مجموع افراد باسواد 11 2/13 7/19 6 /25 2 /33 6 /40 7/47 نرخ بی سوادی مردان 4 /1 9/4 2/4 9 /3 6 /3 1/3 8/2 نرخ بی سوادی زنان 5/6 8/7 8/6 6 /6 4/6 6 5/5 منبع : کتاب سال آماری کشور ، مرکز آمار ایران شاخص های اساسی اجتماعی – اقتصادی سال 1 مجموع GNP به دلارامریکا 1997 80/17 3 آمار مجموع فراوانی (در صد زنان ) 1997 8/4 4 آمارمرگ و میرکودکان رده سنی1 سال به ازای هر هزارنفر 1997 32 5 آمار مرگ و میرکودکان زیر رده سنی 5 سال به ازای هر هزارنفر 1997 35 6 امید زندگی در هنگام تولد ( به سال) 1997 69 منبع : شماره 1 بانک جهانی , شماره 2 سازمان ملل و شماره 3 تا 6 سازمان یونیسف نرخ تخمینی بزرگسالان بیسواد با ذکر جنسیت طی سال1995 سیاستهای آموزشی ایران از آنجاییکه سیاست اصلی دولت ایران درحوزه آموزش همواره برسیاست تمرکززدایی استوار بوده است، کلیه استانهای کشورمجاز به اعمال روشهای گسترشی ، تسهیل اصلاحات ویا اداره برنامه های مختلف آموزشی می باشند.
از جمله سیاستهای آتی دولت ایران در جهت نیل به هدف مذکور می توان به اعطای قدرت اجرائی بیشتر به استانها و استقرار سازمانهای آموزش و پرورش نسبتاً مستقل در استانها و تفویض بسیاری از مسئولیت های وزارت مرکزی به سازمانهای مذکور اشاره نمود.
علاوه بر این، از سال 1999 سیاست مدرسه سالاری در جهت بهبود کیفیت آموزش و سیاست تمرکز زدایی آموزشی در ادرات انسانی آموزش و پرورش به مورد اجرا گذارده می شود.
گفتنی است که طی طرح مذکور، علاوه بر اعطای اختیارات بیشتر به مدارس، شورای معلمان، شورای دانش آموزان و انجمن های اولیا- مربیان تشکیل یافت.
این طرح در برنامه ریزی و اداره آموزش، شامل والدین و دانش آموزان نیز می شود.
از جمله نقاط قوت طرح مذکور می توان به افزایش کمیت ثبت نام و حضور تعداد بیشتری ازدانش آموزان در مدارس اشاره نمود.
از جمله مهمترین سیاستهای آموزشی کشور ایران پس از پیروزی انقلاب اسلامی می توان به موارد ذیل اشاره نمود: 1- بازنگری و اصلاح ساختار برنامه ریزی و برنامه های آموزشی و روزآمدنمودن آنها در جهت پاسخگویی به نیازهای بومی و رهیافتهای جدید علمی 2-تقویت و توسعه دوره های تحصیلات تکمیلی و ارتقاء کیفیت علمی آن درجهت تأمین اعضای هیأت علمی مراکز آموزشی و پژوهشی، رفع نیازهای تخصصی بخشهای مختلف و کاهش اعزام دانشجو به خارج از کشور 3- راه اندازی و تقویت دوره ها و مراکز جدید آموزشی در علوم پایه و پیشرفته از قبیل زمینه های خاص در علوم پایه، تکنولوژی اطلاعاتی و بیوتکنولوژی 4- ساماندهی و نهادینه نمودن سیاست آموزش استعدادهای خلاق درمراکز آموزش عالی و وضع مقررات و ضوابط ویژه آموزشی و پژوهشی 5- فراهم آوردن فرصت و افزایش دسترسی افراد با استعداد به مراکز دانشگاهی در سراسرکشور و حمایت از اقشار محروم جهت دستیابی به امکانات دانشگاهی و تکمیل تحصیلات عالی 6 - تقویت ارتباط، همبستگی وتطابق میان نظام آموزش عالی، توسعه فناوری و بازارکار 7- تأمین اعضای جدید هیأت علمی 8-گسترش و تقویت آموزشهای علمی - کاربردی و فنی- حرفه ای با هماهنگی دستگاههای تولیدی و خدماتی 9- ارتقای کیفیت آموزشی برنامه ریزی آموزشی از جمله مهمترین برنامه ریزی های آموزشی که در جهت ارتقای کیفیت آموزشی مراکزآموزشی صورت گرفته می توان به موارد ذیل اشاره نمود: 1.
گسترش کارائی درونی نظام آموزشی به واسطه شناسائی موانع و برطرف نمودن آن ها 2.تقویت عوامل تسهیل کننده آموزشی و بهره گیری از نتایج مربوطه در برنامه های آموزشی جهت افزایش میزان پیشرفت آموزشی وکاهش میزان تکرار مطالب درسی 3.
گسترش کارائی بیرونی نظام آموزشی به واسطه تغییر و بررسی برنامه ها، عناوین و محتوای کتب درسی در جهت تناسب کمیت و کیفیت مواد آموزشی با نیازهای روزمره و استعدادها قابلیت های بالقوه دانش آموزان 4.
تأکید بر استخدام معلّمین متخصص، کاهش تراکم جمعیت کلاس های درسی، بهبود و گسترش تجهیزات کمک آموزشی و استخدام آموزشیاران متخصص درخدمات مشاوره تحصیلی 5.
رشد و گسترش خدمات مشاوره وهدایت تحصیلی متناسب با نیازهای خاص دانش آموزان از طریق گسترش و تقویت مراکز ویژه مشاوره تحصیلی 6.
برقراری تعادل میان حقوق و مزایای معلمین استخدامی به احتساب ساعات موظف کاری و تخصص های ویژه افراد 7.
بهره گیری از روشهای تشویقی آموزشی در جهت افزایش ضریب استخدام معلمین در مناطق محروم از طریق اعطای فوق العاده های آموزشی و افزایش حقوق پایه آنان 8.
به کارگیری ابزارکمک آموزشی و راه بردهای جدید آموزشی درجهت حمایت از روشهای ابتکاری و به کارگیری چنین روشهایی درمراکز آموزشی 9.
راه اندازی شبکه تلویزیونی آموزشی و انتشار روزنامه آموزشی در جهت تسهیل در امر ارتبطات و انتقال آخرین یافته ها، مفاهیم و تجربیات به دانش آموزان 10.
اجرای تحقیقات کاربردی به منظور شناسائی عوامل مؤثر برعدم یادگیری و عقب افتادگی تحصیلی دانش آموزان و تدارک طرح های آموزشی برمبنای نتایج بدست آمده از تحقیقات مذکور 11.
طراحی سیستم مدیریت جامع آموزشی از طریق طراحی پایگاه داده های جامع (EMIS) 10-گسترش مشارکتهای مردمی در حوزه آموزش برنامه ریزی آموزشی از جمله مهمترین برنامه ریزیهای آموزشی که درجهت گسترش مشارکتهای مردمی درحوزه آموزش صورت گرفته میتوان به موارد ذیل اشاره نمود: 1.
اجرای سیاست مدرسه- محور در جهت تمرکززدائی نظام آموزشی و گسترش مشارکتهای مردمی در فرایند آموزش.
2.
اعطای اختیارات بیشتر به ادارات کل استانی وزارت آموزش و پرورش با توجه به شرایط خاص استانی در جهت برطرف نمودن مشکلات آموزشی مشارکت همگانی مردم در حوزه آموزش 3.
تصویب « طرح سوم گسترش اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی» جهت مشارکت وزارت آموزش و پرورش با سازمان امور مدیریتی و استخدامی در جهت فراهم نمودن شرایط و تسهیلات لازم جذب مشارکتهای داوطلبانه مردمی و مشارکت بخش خصوصی در آموزش 4.
جذب همکاری و مشارکت والدین و افزایش ارتباط آن ها با مدارس و پیگیری و توجه به آموزش فرزندان 5.
گسترش فعالیت های شورای آموزش در استانها و شهرستانهای کشور جهت جذب کمکهای مردمی 6.
تشویق و ترغیب شهرداریها و شهروندان به مشارکت هر چه بیشتر در احداث مراکز آموزشی 7.
تشویق شهروندان به احداث مدارس غیردولتی 8.
بهره مندی شهروندان از وام های بانکی طولانی مدّت و تسهیلات ویژه جهت احداث فضاهای آموزشی 9.
تدوین مقررات ویژه حقوق و مزایای معلمین و کادر تمام وقت مدارس غیردولتی 10.
تبدیل فضاهای آموزشی دولتی (فروش یا اجاره آن ها ) به فضاهای غیردولتی 11.
اعطای زمین های دارای کاربری آموزشی با قیمت مناسب به دارندگان مجوز احداث مدارس غیردولتی 12.
تأسیس صندوق حمایت از گسترش مدارس غیردولتی 13.
انتقال بخشی از سهم آموزشی مدارس دولتی به مدارس غیردولتی 14.
جذب کمکهای مالی مردمی و افراد خیّر در حوزه آموزش 15.
استفاده از رسانه های جمعی نظیر رادیو، تلویزیون و روزنامه ها جهت انتقال صحیح اطلاعات آموزشی به والدین و ارتقاء مشارکتهای مردمی 11- برنامه های پیگیری سوادآموزی ویژه نوسوادان برنامه ریزی آموزشی از جمله مهمترین برنامه ریزی های آموزشی که درحوزه برنامه های پیگیری سوادآموزی ویژه نوسوادان صورت گرفته میتوان به موارد ذیل اشاره نمود: 1.
افزایش دانش نوسوادان در جهت مشارکت بیشتر آنان در مسئولیت های فردی، خانوادگی و اجتماعی 2.
ارائه آموزشهای فنی- حرفه ای جهت ایجاد مهارتهای لازم در افراد 3.
گسترش فرهنگ نوسوادان به واسطه تشویق آنان به مطالعه کتاب و روزنامه، پخش برنامه های ویژه از رادیو وتلویزیون و ارائه آموزش مکاتبه ای به آنان 12- گسترش آموزش غیررسمی برنامه ریزی آموزشی از جمله مهمترین برنامه ریزی های آموزشی که درحوزه گسترش آموزش غیررسمی صورت گرفته میتوان به موارد ذیل اشاره نمود: 1.
تشویق و تسهیل احداث مؤسسات علمی، آموزشی و هنری به واسطه اعطای مجوزهای لازم به بخش خصوصی 2.
اختصاص مزایای خاص به مؤسسات آموزشی غیر خصوصی 3.
ارائه آموزشهای غیررسمی از طریق پخش برنامه های رادیویی و تلویزیونی ساختارنظام آموزشی ایران آموزش پیش دبستانی :که مشتمل بر دوره آموزش اختیاری 1ساله ویژه کودکان رده سنی 5 سال با هدف آمادگی کودکان جهت ورود به مراکز آموزش ابتدایی می باشد.
آموزش ابتدایی : مشتمل بردوره آموزشی 5 ساله ویژه کودکان رده های سنی 6 تا 11 سال می باشد.
آموزش راهنمایی : مشتمل بردوره آموزشی3 ساله ویژه دانش آموزان رده های سنی14-11سال می باشد.
آموزش متوسطه: مشتمل بردوره آموزشی 3 ساله بوده و به 3 شاخه نظری ، فنی حرفه ای و مهارتی (کاردانش ) تقسیم می گردد.
شاخه نظری : آندسته ازدانش آموزانی که به انتخاب شاخه فوق مبادرت می نمایند ملزم به گذراندن 96 واحد آموزشی تا زمان اخذ گواهینامه آموزش متوسطه در یکی از 3 رشته ادبیات و علوم انسانی، ریاضی و فیزیک و علوم تجربی می باشند.
شاخه فنی و حرفه ای :آندسته از دانش آموزانی که به انتخاب شاخه فوق مبادرت می نمایند در یکی از گرو ه های آموزشی صنایع،کشاورزی ،خدمات برق ، مواد ،صنایع کشتیرانی، کشاورزی، هنر ، مدیریت ، اقتصاد داخلی ، مالی و اداری آموزش دیده و در پایان دوره آموزشی 3 ساله و پس از گذراندن 96 واحد آموزشی به کسب مهارتهای لازم جهت احراز شغل مناسب و گواهینامه آموزش فنی و حرفه ای نائل می آیند.
شاخه مهارتی ( کاردانش ) : آندسته از دانش آموزانی که به انتخاب شاخه فوق مبادرت می نمایند ملزم به گذراندن 49 واحد عمومی جهت اتخاذ مدرک کلاس اول می باشند.
پس از گذراندن 96 واحد درسی گواهینامه مهارتهای تحصیلی به فارغ التحصیلان اعطاء میگردد.
هدف دوره آموزشی مذکور آموزش وتربیت نیروی کاری ماهر و نیمه ماهر در حوزه های خدمات و کشاورزی است.
دوره پیش دانشگاهی : دوره آموزش پیش دانشگاهی دوره آموزشی 1 ساله ویژه آندسته از دانش آموزانی است که به اتمام مقطع آموزش متوسطه نائل آمده و قصد ورود به دانشگاه ها یا سایر موسسات آموزش عالی را دارند.
منبع : سازمان یونسکو نرخ باسوادی و بیسوادی افراد بزرگسال رده های سنی 15 سال و بالاتر (طی سال 1995) امار مجموع بزرگسالان با سواد : 71 درصد جمعیت زنان با سواد : 3/11 میلیون نفر جمعیت مردان باسواد : 3/14 میلیون نفر مجموع تعداد زبان های مادری : 4 زبان منبع : سازمان یونسکو و مرکز آمار ایران کلیه حقوق این پایگاه متعلق به دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی می باشد.
شرایط استفاده ارتباط با مدیر پایگاه: webmaster@iranculture.org مقطع تکمیلی متوسطه آندسته از دانش آموزانی که درمقطع مقدماتی متوسطه به کسب مدرک علمی پایان دوره نائل آمده اند با گذراندن دوره آموزشی3 ساله موفق به اخذ دیپلم متوسطه گردیده و در صورت تمایل با گذراندن دوره 1ساله پیش دانشگاهی از امکان حضور در آزمون کنکور ورودی دانشگاهها برخوردار می گردند .
علاوه بر این دوره 5 ساله فنی- حرفه ای نیز جهت تربیت تکنسین در رشته های مربوطه پس از گذراندن دوره مقدماتی متوسطه به علاقه مندان ارائه می گردد.
اهداف مقطع تکمیلی متوسطه از جمله مهمترین اهداف مقطع تکمیلی متوسطه می توان به موارد ذیل اشاره نمود: شاخه نظری : ارتقاء دانش عمومی و فرهنگی، شناسایی شایستگی های دانش آموزان و هدایت آنان به رشته تحصیلی مورد علاقه درمراکز آموزش متوسطه و آمادگی آنان جهت ورود به دانشگاه ها و مراکز آموزش عالی شاخه فنی و حرفه ای : هدایت دانش آموزان به رشته های تحصیلی مربوطه اعم از ( صنایع ، خدمات، کشاورزی و…..
) شاخه کار و دانش : تربیت کادر ماهر و نیمه ماهر ( استاد کار ) ، سرپرست ، سر کارگرو … تاریخچه آموزش پیش دبستانی ایران تاریخچه آموزش پیش دبستانی در ایران به 80 سال پیش باز می گردد.
در سال 1298 مسیونر های مذهبی و اقلیت های دینی به احداث کودکستان ها و مراکز آموزش پیش دبستانی درتهران مبادرت نمودند .در همان اثنا زنده یاد جبار باغچهبان در سال 1303 به احداث باغچه اطفال در شهرستان تبریز مبادرت نموده و چند سال بعد در سال 1307 کودکستان دیگری در شهرستان شیراز دایر نمود.
گفتنی است که در آن اثنا تنها از کودکان خانواده های مرفه و کارمندان عالی رتبه ادارات در این مراکز ثبت نام به عمل می آمد .
استقبال این خانواده ها از عملکرد مراکز آموزش پیش دبستانی (کودکستان ها( سبب گردیدکه طی مدت زمان کوتاهی در تهران وچندین شهر بزرگ دیگر کشور، کودکستان هایی توسط بخش خصوصی دایر گردد .از جمله مهمترین برنامه های این مراکز می توان به بازی های مرسوم ، آموزش مقدماتی خواندن و نوشتن ، نقاشی و بازی با عروسک و اشکال هندسی اشاره نمود.در سال 1303 شورای عالی فرهنگ ،به تصویب انحصاری آیین نامه احداث مراکز آموزش پیش دبستانی در شهرستان تهران و درسال 1304به تصویب این آیین نامه برای سایر شهرهای کشور مبادرت نمود.نخستین امتیاز تاسیس کودکستان توسط وزارت معارف و اوقاف و صنایع مستظرفه در سال 1310 صادر گردید.از این روی سال1310 آغاز فصل جدیدی در تاریخ آموزش پیش دبستانی ایران محسوب می گردد.نخستین آیین نامه ویژه کودکستانها و مراکز آموزش پیش دبستانی درسال 1312 به تصویب شورای عالی فرهنگ رسید.
در ماده اول این آیین نامه ، سن کودکان جهت پذیرش در کودکستانها 4 تا 7 سال قید شده بود.
این در حالیست که درسال 1335 ، آیین نامه جدیدی جهت اداره کودکستانها به تصویب رسید که طی آن سن کودکان ، 3 تا 6 سال تعیین شده بود.
در سال1334 ، اداره مستقلی جهت رسیدگی و نظارت بر امور کودکستان ها تحت نظارت وزارت فرهنگ تاسیس گردید.
در سال1340 ، اداره امور کودکستانهای کشور منحل شده و وظایف مربوطه به اداره کل تعلیمات ابتدائی محول گردید.
در آن اثنا دولت به تلاش هایی درجهت احداث کودکستان های دولتی مبادرت نموده و با احداث کودکستانها در شهرهای سراسرکشور،کودکان خانواده های طبقه متوسط را تحت پوشش خود قرار داد.
تا سال 1322 در سراسر کشور تنها تعداد 7 کودکستان وجود داشت و این در حالیست که طی سال1331 به 74 و طی سال 51 13 به 431 مرکز بالغ گردید.
در همان اثنا تلاش هایی درجهت تربیت مربیان مراکز پیش دبستانی نیز آغاز گردید.
درسال 1336 ، آموزشگاه های کودکیاری آغاز به فعالیت نمودند .
اولین اساسنامه و برنامه درسی این آموزشگاهها طی سال 1345 به تصویب شورای عالی فرهنگ رسید.
چندسال بعد تدریس رشته کودکیاری یا آموزش و پرورش پیش ازدبستان در برخی دانشکده های علوم تربیتی من جمله مدرسه عالی شمیرانات و دانشگاه ابوریحان آغاز گردید.
درسال1350 ، اداره کل تعلیمات ابتدایی به دفتر برنامه ریزی آموزش ابتدایی تغییر نام داده و واحد کودکستان های این اداره، عهده دارمسئـولیت طرح و برنامه ریزی آموزش و پرورش پیش دبستانی گردید.
درسال1354، با توجه به توسعه کودکستانها و تربیت مربیان کودک، دفتر برنامه ریزی آموزش ابتدایی به دفتر آموزش کودکستانی و ابتدایی تغییر نام داده و بالاخره درسال 1359 در اداره کل و سپس در دفتر آموزش عمومی ادغام گردید .
طبق آخرین آیین نامه کودکستانها که در سال 1349به تصویب شورای عالی آموزش و پرورش رسید، تشکیل کلاسهای آمادگی ضمیمه آموزش ابتدایی گردیده و سن کودکان کودکستانی 3 تا 6 سال تعیین گردید.
درسال 1353 ، وزارت آموزش و پرورش طبق انتشار بخشنامه ای به اعمال اصلاحاتی در آیین نامه مذکور مبادرت نمود.
مطابق این تغییرات تنها آندسته از کودکانی که از سن 5 سال تمام برخوردار بودند از حق ثبت نام درکلاسهای آمادگی بهره مند گردیدند.
درگذشته امتیاز تاسیس مهدهای کودک ویژه کودکان رده های سنی 3 تا 6 سال به وزارت آموزش و پرورش و مجوز تاسیس مراکز مراقبتی کودکان زیر رده سنی3 سال به اتاق اصناف واگذار گردید.
ازسال1354، سازمانهای دولتی موظف به تاسیس مهدهای کودک شده و ضوابط آنها از سوی سازمان زنان تنظیم گردید.
درسال1356، در بودجه کل سازمانهای دولتی، بودجه لازم جهت احداث مهدهای کودک ویژه فرزندان زنان کارمند پیش بینی شده و سازمان زنان مسئولیت تشکیل و نظارت بر آنها را عهده دار گردید.
پس از انقلاب اسلامی ، بر اساس تصمیم گیری هیات وزیران، با انحلال سازمان زنان ، سازمان ملی رفاه خانواده، سازمان تربیتی شهرداری تهران و انجمن ملی حمایت از کودکان، اجازه تاسیس مهدهای کودک به وزارت بهداری و بهزیستی و سپس به سازمان بهزیستی محول گردید.
درحال حاضر صدور مجوز و نظارت برکلیه مهدهای کودک دولتی و خصوصی بر عهده سازمان بهزیستی کشور است.
ازسال 1372 کلیه کلاسهای آمادگی ضمیمه مدارس دولتی به علت کمبود جا منحل گردید.گفتنی است که این کلاسها 30 سال پیش درسال1349 و با تصویب شورای عالی آموزش و پرورش تشکیل شده بود .
ازجمله انواع مهدهای کودک که درحال حاضر درسراسرکشور فعالیت دارند میتوان به موارد ذیل اشاره نمود: ــ مهدهای کودک خصوصی که توسط بخش خصوصی احداث گردیده اند.
ــ مهدهای کودک خود محورکه وابسته به موسسات دولتی بوده و با کمک هزینه های دولتی و والدین کودکان اداره میگردند.
ــ مهدهای کودک کارگری که متعلق به کارخانجات بوده و تحت پوشش وزارت کار فعالیت دارند.
ــ مهدهای کودک ادارات آموزش و پرورش که به ثبت نام از فرزندان زنان شاغل درآموزش و پرورش مبادرت می نمایند.
ــ مهدهای کودک انجمنهای حمایتی سازمان بهزیستی که به ثبت نام از کودکان تحت پوشش بهزیستی و درصدی از افراد عادی مبادرت می نمایند.
ــ مهدهای کودک انجمنهای روستایی که به ثبت نام از کودکان روستایی مبادرت می نمایند.