دانلود مقاله بررسی رضایت شغلی با سلامت روانی بین معلمان مرد شهرستان ملایر

چکیده : هدف از پژوهش حاضر بررسی رابطه سلامت روان و رضایت شغلی بین معلمان ابتدایی شهرستان خمین است.

نمونه مورد بررسی با استفاده از روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای به دست آمد و شامل 46 نفر از معلمان ابتدایی شهرستان خمین در سال تحصیلی 85- 84 است.

ابزار پژوهش عبارت است از مقیاس سلامت روان (GHQ ) طرح 28 سئوالی و پرسشنامه رضایت شغلی برای تجزیه و تحلیل داده ها از روش های آماری توصیفی و استنباطی و همچنین از نرم افزار SPSS استفاده شد.

نتایج همبستگی نشان داد که بین سلامت روان و رضایت شغلی معلمان مرد تفاوت معناداری وجود ندارد یعنی متغیر رضایت شغلی یک عامل اثرگذار درسلامت روانی آزمودنی ها نیست.

دراین نتیجه درمقایسه با نتایج تحقیقات دیگر مثل پژوهش محمد کریم خداپناهی (1383) در مورد بررسی رابطه و باورهای خود کارآمدی برسلامت روانی و موفقیت دانشجویان مغایرت دارد.

فصل اول مقدمه : یکی از منابع ضروری و همواره مورد بحث در دنیای پیچیده ی انسانی که قدمتی به بلندای هستی دارد، مفهوم سلامتی[1] است.

سلامتی کیفیتی از زندگی است که تعریف آن شکل و اندازه گیری واقعی آن تقریبا غیرممکن است.

انحراف روانی در زندگی انسانها از نظر تعداد قربانی، بار مالی و ویرانگری در سطح بالاتری از بیماری های جسمی (مانند بیماری های قلبی و سرطان ) قرار دارد.

برای آنکه جامعه ای سالم وکارآمد داشته باشیم تا افراد انسانی درآن سرشار از شور و نشاط همراه با انگیزه و هدف در زندگی باشند و پویای فردای فرزندان و جامعه را بسازند، فراهم آوردن امکانات لازم و ایجاد زمینه ای مناسب برای اینگونه سازندگی ها مستلزم به وجود آوردن فضای سالم و عاری از هرگونه مشکلات جدی رفتاری است که در آن انسانها بتوانند با فکری آسوده و خلاقیت درخورد توجه، سازنده زندگی حال و آینده خود باشند.برای رسیدن به این هدفها طرح، بررسی و همچنین برنامه ریزی های اصولی برای تأمین سلامت روانی سطح کودکی در درون خانواده ها گرفته تا مدرسه و دانشگاه و دوران بزرگسالی و پیری امری لازم می نماید که این وظیفه خطیر برعهده متخصصان علم انسانی و اجتماعی از جمله روانشناسان، جامعه شناسان ، روانپزشکان و سایرین سنگینی خواهد کرد.

حفظ بهداشت روانی مستلزم رعایت اصولی است از قبیل عدالت اجتماعی فراهم آوردن فرصت های شکوفایی برای افراد رفع تبعیض های غیر منطقی ایجاد امنیت اجتماعی و فضای زاینده و بالنده تا اینکه بتوانند درآن آینده خود را برنامه ریزی کند.

بیان مسئله : نتایج پژوهش های انجام گرفته در زمینه اپید میولوژی اختلالات روانی در ایران نشان دهنده این است که در مجموع 21 درصد افراد مورد مطالعه از انواع اختلالات روانی رنج می برند.

براساس مقیاس های آزمون سلامت روان، میزان شیوع اختلالات افسردگی درکشور 8 / 3 درصد اختلالات افسردگی 3 / 2 درصد اختلالات جسمانی سازی علائم 7 / 1 درصد و اختلال عملکرد اجتماعی 6 / 1 درصد بوده است (نور بالا و همکاران ، 1380).

درحال حاضر هیچگاه توافق کلی بین روانپزشکان و روانشناسان در مورد طبیعت سلامت یا بیماری روانی وجود ندارد و هیچ تعریفی که مقبولیت همگانی داشته باشد ارائه نگردیده و هیچ معیار اساسی که به وسیله آن بتوان یک حالت روانی را اندازه گیری نمود مشخص نشده است.

برخی براین اعتقاد هستند که هیچ تعریف عینی و یا معیاری را نمی توان عرضه کرد یعنی یک مفهوم اساسی از سلامت روان که در سطح جهانی مورد قبول باشد نمی توان ارائه داد اینها ادعا می کنند که یک رفتار معین در فرهنگ یک جامعه ممکن است عادی و سالم محسوب شود و حال آنکه همان رفتار در فرهنگ جامعه ی دیگر ممکن است غیر عادی و یا خطا وگمراهی منظور گردد استنتاج می کنند که همه ی معیارها ناشی از « تعصبات و تمایلات فرهنگی » است.

(براندن به نقل از هاشمی، 1371) اما اینکه این نظریه پردازان به نسبی گرا بودن خود در ارزش های فرهنگی معترف هستند یا نه موضوع « مقبولیت اجتماعی » یا همرنگی یا جماعت شاید معمولی ترین موضوعی است که انسان در بحث مربوط به سلامت روان با آن روبرو می شود و آزادی غیر مسئول در مترادف دانستن « سلامت روان » یا مقبولیت اجتماعی و پوچ و بی معنی بودن آن توجه عده زیادی از متفکرین را به خود جلب کرده است و لذا به جستجوی برای تعاریف منطقی تر همت گماشته اند.

سلامت روان انسان منوط به حرمت نفس اوست « و بیماری های روانی» از کمبود « حس احترام به خویشتن » ناشی می شود.

با توجه به موضوع پژوهش که بررسی میزان رابطه رضایت شغلی و سلامت روان بین معلمان مدارس ابتدایی شهرستان خمین است این پژوهش به دنبال آن است که آیا بین رضایت شغلی و سلامت روان معلمان مرد مدارس ابتدایی رابطه معناداری وجود دارد ما در این تحقیق سعی داریم که رضایت شغلی و سلامت روان را مورد بحث و بررسی قرار دهیم به نظر پژوهشگر اگر فردی رضایت شغلی داشته باشد از سلامت روان خوبی هم برخوردار است.

اهمیت و ضرورت تحقیق : اهمیت و ضرورت تحقیق معطوف به ارتباط محکم بین سلامت روان و رضایت شغلی و تأثیری که رضایت شغلی بر رضایت از زندگی و بازده کاری در سازمان دارد می گردد.

رضایت شغلی پیش از اینکه به ویژگی های شغلی با محیط کاری بستگی داشته باشد به ویژگی های شخصیتی فرد از جمله سلامت روان وابسته است تفاوت های نظام شخصیتی و سلامت روان افراد در چگونگی واکنش آنها به تجارب شغلی، شغلی یشان واجد اهمیت زیادی می باشد و به نظر می رسد که تأثیر عوامل موقعیتی محیطی بر رضایت شغلی افراد وابسته به اختلاف آنان در زمینه ویژگی های شخصیتی مختلف است.

شیوه های تربیتی والدین ممکن است تأثیر زیادی بر رشد کودک داشته باشد بنابراین اگر کارکردهای خانواده به درستی شناسایی شوند و جنبه های مثبت آن تقویت و جنبه های آسیب پذیرش اصلاح و ترمیم گردند کودکان و نوجوانان از همان ابتدایی ترین و زیر بنایی ترین مقطع توسعه و رشد استعدادها و تأمین سلامت روانی خود از بیشترین میزان بهره وری برخوردار خواهند شد.

لذا در این تحقیق حاضر پژوهشگر در پی آن است که به بررسی رابطه سلامت روانی و رضایت شغلی در معلمان مدارس ابتدایی بپردازد از اهمیت دیگر پژوهش آن است که باید تلاش هایی برای ارتقا سلامت روان انجام گیرد یعنی سطح بهداشت و سلامتی بالا رود و ارتقا بهداشت با آموزش بهداشت پیشگیری اولیه که به معنی کاهش خطر ابتلا به بیماری است و تأمین سلامت ارتباط دارد بنابراین آموزش بهداشت باید بین افراد وگروه ها و جامعه صورت گیرد و می توان گفت آموزش بهداشت روان در عملی ساختن فعالیت های ارتقا بهداشت نقش مهمی دارد و از این طریق از بروز اختلالات روانی جلوگیری به عمل آورد.

هدف پژوهش : هدف کلی این پژوهش بررسی رابطه رضایت شغلی و سلامت روان بین معلمان مرد مدارس ابتدایی شهرستان خمین می باشد.

فرضیه های پژوهش : بین رضایت شغلی و سلامت روان معلمان مدارس ابتدایی شهر خمین رابطه معناداری وجود دارد.

تعاریف نظری و عملیاتی واژه ها الف- تعاریف نظری رضایت شغلی : رضایت شغلی عبارت است از : نگرش فرد نسبت به کارش بدین معنی که کسی که رضایتش در سطح بالاست نسبت به شغل یا کار خود نگرش مثبت دارد و کسی که از کار خود رضایت ندارد و خشنود نیست نگرش منفی به شغل خود دارد (حسینی بیرجندی ، 1379).

سلامت روان : قابلیت برقراری ارتباط موزون و هماهنگ با دیگران، تغییر و اصلاح محیط فردی و اجتماعی و حل تضادها و تمایلات شخصی بطور منطقی ، عادلانه و مناسب (میلانی فر، 1373).

ب- تعاریف عملیاتی رضایت شغلی : در این پژوهش نمره ای که آزمودنی در پرسشنامه رضایت شغلی در هر محدوده ای کسب می کند.

سلامت روان : در این پژوهش سلامت روان عبارتست از : نمره ای که آزمودنی در تست سلامت روان GHQ گلدبرگ و هیلر به دست می آورد.

فصل دوم: پیشینه تحقیق مقدمه : رضایت شغلی یکی از عوامل بسیار مهم در موفقیت شغل است.

رضایت شغلی عاملی است که باعث افزایش کارایی و نیز احساس رضایت فردی می گردد هرکارفرما به نوعی درصدد افزایش رضایت شغلی در کارکنان مؤسسه خود می باشد.

محققان رضایت شغلی را از دیدگاه های گوناگونی تعریف و توجیه نموده اند.

گروهی معتقدند رضایت شغلی به شدت با عوامل روانی ارتباط دارد فیشر و هانا[2] (1939) رضایت شغلی را عامل روانی قلمداد می نمایند و آن را نوعی سازگاری عاطفی با شغل و شرایط اشتغال می انگارند یعنی اگر شغل مدنظر لذت مطلوب برای فرد تأمین نماید در این حالت فرد از شغلش راضی است و در مقابل چنانچه شغل مدنظر رضایت و لذت مطلوب را به فرد ندهد در این حالت فرد شروع به مذمت شغل می نماید و درصدد تغییر آن برمی آید.

به نظر هاپاک [3] رضایت شغلی مفهومی پیچیده و چند بعدی است و با عوامل روانی ، جسمانی و اجتماعی ارتباط دارد.

(شفیع آبادی ، 1369 ، ص 123) گینز برگ[4] و همکارانش به دو نوع رضایت شغلی اشاره می کنند : 1 .

رضایت درونی که از دو منبع حاصل می گردد.

اول- احساس لذتی که انسان صرفا از اشتغال به کار و فعالیت به دست می آورد.

دوم- لذتی که بر اثر مشاهده و یا انجام برخی مسئولیت های اجتماعی و به ظهور رساندن توانایی ها و رغبت های فردی به انسان دست می دهد.

الیس اضطراب و بیماری روانی به شیوه ی خاص خود توجیه می کند در نظر او ترس عبارت است از دنبال کردن عقیده یا نگرش و یا حملات به درون افکنده شده ما می باشد.

از دیدگاه الیس در واقع همه مشکلات جدی هیجانی انسان مستقیما ناشی از افکار جادویی، تخیلی و از نظر تجربی فاقد اعتبار است برطبق نظریه ی منطقی، هیجانی مهم نیست که چه مقدار در وراثت نقص وجود داشته باشد و یا تجربیات او از ضربه های اولیه و یا بعدی زندگی چگونه یاد شده، علت اصلی که او تاکنون واکنش بیشتری یا کمتری نسبت به محرک آزار دهنده نشان می دهد این است که او اکنون دارای عقاید معتصب، غیرمنطقی و تجربه نشده ای است.(الیس، 1973، ص21) آنچه که اصطلاحا"بیماری روانی خوانده می شود با توجه به سه مسئله واقعیت، مسئولیت و درست و نادرست مورد توجه قرار می گیرد.

کسی بیمار محسوب می شود که نتواند دو نیاز اساسی خود را در حیطه واقعیت و پذیرش مسئولیت و تشخیص موارد درست و نادرست ارضا کند.(گلاسر، 1965، پاپن، 1974، کرینی، 1975 به نقل از شفیع آبادی، ناصری، 1375، ص 253) نظریه کارل راجرز(1963)(مفهوم سلامت روان در نظریه انسانگرایی) الگوی راجرز از شخصیت سالم و سلامت روانی، انسانی بسیار کارآمد و با کنش و کارکرد کامل است که از تمام تواناییها و استعدادهایش بهره می گیرد و به همین علت وی در روش درمانی خود برخلاف فروید مسئولیت عمده تغییر شخصیت را به عهده مراجع می گذارد و ادراک و تجربه آگاهانه را معیار نهایی انسان سالم می داند.(موسوی، 1377، ص25) اعتقاد به ارزشمندی انسان از اصول اساسی نظریه راجرز درباره ماهیت انسان است و عقیده به آن است که انسان اصولا منطقی اجتماعی پیش رونده و واقع بین است انسان این توانایی و تمایل را دارد که آگاهانه عوامل ناسازگاری روانیش را تجربه کند و از حالت ناسازگاری به حالت سازگاری روانی پیش برود.(شفیع آبادی، 1375، ص255) به اعتقاد راجرز هر موقع که ادراک یک فرد از تجربه و خودش تحریف و یا انکار شود تا حدودی ناهماهنگی میان خود و تجربیات فرد یا حالت ناسازگاری روانی و آسیب پذیری بوجود می آید و موجب پیدایش مکانیزمهای دفاعی می شود(همان منبع ص158) سلامت روان یک فرآیند است نه یک حالت مسیر است نه مقصد این فرآیند مشکل و گاهی نیز دردناک است و مستلزم این است که فرد به طور مداوم تواناییها و استعدادهایش را گسترش دهد و بیازماید و تاکید بیشتر بر رویدادهای حال حاضر و عدم انکار دوران گذشته است.(خدارحیمی، 1374، ص64) مفهوم سلامت روان در نظریه روانی- اجتماعی اریک اریکسون اریک اریکسون با شرح و بسط مراحل رشد با تاکید بیشتر بر من به جای نهاد و با تشخیص تاثیر فرهنگ جامعه و تاریخ بر شخصیت از نظر فروید به عنوان پایه استفاده کرد.

رشد شخصیت به هشت مرحله تقسیم می شود که در هر مرحله یک تعارض وجود دارد که طی آن شخص با شیوه های کنار آمدن سازگارانه مواجه می شود.

رشد تحت کنترل اپی ژنتیک قرار دارد این هشت مرحله به عنوان ژنتیکی بستگی دارد اما محیط به تعیین اینکه آیا این عوامل تحقق خواهند یافت یا نه کمک می کند.(شولتز و شولتز 1998 ص 244) اریکسون تصویری خوشبینانه و دلنشین از ماهیت انسان دارد و معتقد بود که توانایی دستیابی به نیرومندیهای بنیادی حل کردن هر تعارض به شیوه های سازگارانه هدایت کردن هوشیارانه رشدمان را داریم ما قربانیان نیروهای ژنتیکی یا تجربیات کودکی نیستیم و بیشتر تحت تاثیر یادگیری و تعاملهای اجتماعی قرار داریم تا وراثت.

به عقیده اریکسون سلامت روانی هر فرد به همان اندازه ای می باشد که توانسته است توانایی متناسی با هر کدام از مراحل رشد روانی- اجتماعی را کسب کرده باشد و در نهایت در مورد فرایند زندگی اش نظریه معنوی روشن و قابل درکی باشد.(شولتز شولتز1998 ص244) مفهوم سلامت روان در نظریه هنری موری موری(1938) بیش از هر نظریه پرداز دیگری کوشیده اند تا الگویی از شخصیت انسان ترسیم نماید که در آن هم به عوامل زیستی و روانشناختی و هم کاربرد بالینی این دو عامل اهمیت داده می شود.(همان ص 218) اصل مهم در کار موری، وابستگی فرایندهای روانشناختی به فرایندهای فیزیولوژیکی است.

تعیین کردن سطح تنش که به وسیله نیاز ایجاد می شود.

برای شخصیت حیاتی است ما تنش تولید می کنیم تا با کاهش دادن آن ارضا شویم سه بخش اساسی شخصیت عبارتند از نهاد، فرامن و من، نهاد شامل تکانه های ابتدایی و غیره اخلاقی به علاوه گرایش به عمدلی تقلید و همانند سازی است فرامن به وسیله والدین گروههای همسان و عوامل فرهنگی شکل می گیرد من به صورت هوشیار تصمیم می گیرد و جهت رفتار را تعیین می کند.

وی معتقد بود که رویدادهای طفولیت و کودکی نقش قاطعی در تعیین رفتار انسان دارد.

نیازها و رفتارهای فرضی با پایه فیزیولوژیکی هستند که از فرایندهای درونی یا رویدادهای محیطی ناشی می شود به نظر موری هدف نهایی در زندگی کاهش تنش است.(شولتز، شولتز1998، ص219) به طور خلاصه ویژگی افراد سالم از نظر موری به شرح ذیل می باشد.

نهاد انسان هم شامل تکانه های خوب و هم تکانه های بد می باشد و شدت این تکانه ها در افراد مختلف متفاوت است.

"من" شخص برخوردار از سلامت روانی دارای قدرتمندی و کارآمدی بسیاری است که موجب سازماندهی و یکپارچگی رفتار او می شود.

در انسان سالم بین"من برتر" و "من آرمانی" فاصله زیادی وجود دارد.

در انسان سالم، رشد طبیعی و سالم به گونه ای است که ابتدا"نهاد" و سپس "من برتر" و آن گاه من به ترتیب تاثیر مهم و تعیین کننده در کنترل رفتار ایفا می کنند، به نحوی که تکانه نهاد، با نظارت خردمندانه من و مواظبت و مراقبت من برتر به صورت قابل قبول فرهنگ و تحت شرایط مورد تایید جامعه ارضا می شوند.

برنامه ها و تصمیم گیری های انسان سالم دارای نوعی"جهت فردی" است.

"خلاقیت و تخیل" قویترین ویژگی انسان سالم می باشد و اصولا هدف نهایی رشد شخصیت انسان خلاقیت و تحقق خویشتن می باشد.(کریستی 1973، به نقل از موسوی، 1377 ص 157) مفهوم سلامت روان در نظریه اسلام اسلام، علاوه بر نظریات معنوی، فلسفی در مورد انسان، الگوهای عینی شخصیت سالم و کامل را نیز مدنظر قرار داده است و در واقع پیامب خاتم(ص) و ائمه معصومین(ع) و فاطمه زهرا(س) نمونه های عالی انسان کامل در اسلام و مذهب تشیع می باشند آنها مظهر سلامت روانی و مفسر حیات روانی هستند آنها خود آگاهانه ترین، پویاترین و متکاملترین رابطه با کل هستی دارا هستند و سایر انسانها به میزان تقرب به ملاک های آنها، از سلامت و تکامل روانی برخوردار هستند(حسینی، 1377، ص63) سلامت روانی در مکتب اسلام تحت عنوان رشد به معنای قائم به خود بودن، هدایت، نجات، صلاح و کمال آمده است(همان منبع، ص84) عنوان دیگری که در قرآن کریم در تعریف سلامت روانی به کار رفته است جشن بلوغ و رشد هر دو است که تحت عنوان دستیابی به کمال قدرت مطرح شده است منظور از این حالت اجتماع قدرت بدنی و فکری نیرو و تمیز است.

نتیجه ایمان به خدا و احابت دعوت خداوند رشد و تکامل می باشد و در حقیقت مقصود از دعوت پیامبران الهی دستیابی به تکامل روانی است، انسانی که در این مسیر حرکت نماید از معیار ایده آل سلامت فکر و روان برخوردار است و به درجاتی که از این مسیر فاصله داشته باشد از سلامت روانی دور می باشد(حسینی، 1371، ص86) بالاترین و معتبرترین ملاک برای توصیف سلامت روان در اسلام تقوا و پرهیزگاری است.

ویژگی های کلی انسان برخوردار از سلامت روانی در اسلام عبارتند از: 1) انسان سالم مرتبا" در جستجوی ردودن بیماری، ناراحتیها و تاریکی های روان خودش است و چنین فردی مسخ شده نیست.

2) انسان سالم در اسلام فردی است که ارزشهای اسانی در او رشد یافته و رشد این ارزشها به صورت متوازن و هماهنگ باشد.

3) آزادی برای انسان سالم ارزش ورای مادین و حیوانیت دارد، یعنی رها شدن از موانع دنیوی و از خصوصیات انسان سالم است.

4) انسان سالم باید بتواند تمام قوایش را در حد نهایی رشد بدهد و آنها را یکپارچه نماید.

5) انگیزش شخص برخوردار از سلامت روان یعنی صاحب درد بودن، درد یعنی هوشیاری و آگاهی از ماهیت وجودی خویشتن و اعمال خود و درک هدف آفرینش انسان.

6) انسان سالم برای آرامش یافتن و تسکین اضطراب خود مرتبا با ذکر و یاد خداوند خود را تسلی می بخشد.

7) شفقت و دلسوزی، مهربانی و تعهد در مقابل همنوعان از ویژگی های دیگر انسان دارای سلامت روانی در اسلام است.(خدارحیمی، 1374، ص41) نقش خانواده در سلامت روان اگر بپذیریم که رفتار اکتسابی است و یادگیری حداقل در آغاز متاثر از تقویت و پاداش محیطی است و بی شک در تعیین رفتار بارز و آشکار کودک واکنشهای عاطفی، ادراک، نگرشها و ارزشهای او خانه و خانواده، از اهمیت خاص برخوردار است هر چند شخصیت در سنین و مراحل مختلف تغییر پذیر است ولی نخستین اثرات مبنای اولیه دیدگاه کلی و انتظارات کودک را معین می کند.

به بیان دیگر خانه جایی است که زندگی در آن آغاز می گردد و علیرغم تمایل جوانان و اوان نوجوانی به رهایی از قیود و محدودیتهای خانوادگی و نبودن روابط مطلوب و محدودیتهای خانوادگی اثرات مخربی به ویژه در سنین دوازده و سیزده سالگی روی نوحوانان بر جای می گذارد و در خانواده ای که پدر و مادر وجود ندارد و مادر نیز سخت مشغول کار در خارج از خانواده است و یا بر اثر اعتیاد یا طلاق و یا عوامل دیگر نابسامانیهایی در خانواده به چشم می خورد احتمالا کودکان به فرار از مدرسه و دروغگویی، دزدی و دیگر رفتارهای بزهکارانه دست می زنند به نظر می رسد مبنای خانواده در سلامت روان نه تنها یک ضرورت بیولوژیکی بلکه روانی است اثرات و نفوذ خانواده در رشد کودک و نوجوان بی شمار است خویشتن پنداری و احساس ارزشمندی نوجوان از نگرشهای اعضای خانواده نسبت به او نشات می گیرد هر گاه والدین در هر یک از مراحل رشد به کودک مسئولیتی درخور توانش بدهند بتدریج درباره خود به عنوان یک فرد قابل اعتماد و شایسته می اندیشد.(نوابی نژاد 1372 ص50) نقش مدرسه در سلامت روان امروزه بیشتر روانشناسان تربیتی معتقدند که کارکنان مدرسه در سلامت روان دانش آموزان دارای نقش حساس حرفه ای هستند این مطلب مبتنی بر این فرض و احتمال است که جوامع هرگز به اندازه و تعداد کافی دارای متخصصان سلامت روان نخواهند شد تا برای کمک به جمعیت روز افزونی باید تاکید و توجه را روی کوششهایی در جهت پیشگیری از عدم سلامت روان قرار دارد و افراد را برای مواجهه با مشکلات خویش و اقدام شایسته در آن موارد آموزش داد بدیهی است با کمک مشورتی متخصصان کارکنان مدرسه می توانند پس از گذراندن دوره هایی آموزش لازم علاوه بر وظایف و مسئولیتهای خویش در زمینه درمان مشکلات جزئی تشخیص دانش آموزان و نوجوانان تا حد زیادی نقش داشته باشند برای نیل به هدفهای سلامت روان در کودکان و نوجوانان مدرسه باید در جهات زیر عمل نماید: 1) از بین بردن شرایط ناسالم و نامطلوبی که در حوزه فعالیت و کنترل مدرسه است.

2) کمک به دانش آموزان در توجیه به بهتر ساختن محیط هر اجتماع 3) شناخت هر چه زودتر مشکلات روانی و عاطفی در بین دانش آموزان(و حتی کارکنان مدرسه) و ارجاع آنان به موسسات و مراکز تشخیص و درمان 4) ارائه کمک مختلف روانی و تربیتی به کودکانی که به آنها نیاز دارند.

5) کمک به کارکنان مدرسه در فرا گرفتن هر چه بیشتر نیازهای آنها و نیازهای شخصیتی خویش از طریق کلاسهای آموزش کلاسهای آموزش ضمن خدمت برای آنان(همان منبع ص 62) نقش معلم در رابطه با سلامت روان دانش آموزان گروهی معتقدند که اگر معلمان به مشکلات و مسائل مربوط به بهداشت و سلامت روانی دانش آموزان بپردازند به موقعیت آموزش آنان، یادگیری دانش آموزان و نیز تدریس مواد درسی لطمه وارد می شود و حتی توجه به مشکلات دانش آموز انضباط و ارزشهای تحصیلی را در مدرسه در هم می ریزد ضمنا این عده تاکید می کنند که معلمان نباید از نقشهای سنتی تعیین شده برای آنان پا فراتر نهند و در نقش روانشناسی آماتور عمل کنند زیرا به احتمال زیاد آسیب بیشتری به دانش آموز وارد خواهد شد علاوه بر این به علت ماهیت کار معلمان و سر و کار داشتن با تعداد زیاد و گروههایی از دانش آموزان معلمان نه وقت و نه انرژی لازم برای پذیرفتن مسئولیتهای اضافی دارند.

ضمن آنکه همه این استعدادها صحیح به نظر می رسد ولی متاسفانه، همه آنها یا نقش معلم را در سلامت روان دانش آموزان و یا به آن کم بها داده اند روانشناسان و مربیان تعلیم و تربیت معلم را مرجع واقعیت برای کودک می دانند در مدرسه کودکان باید بیاموزند که با زندگی آن چنان که هست مواجه شوند به آن گونه که میل دارند باشند باید بیاموزند که با آداب و رسوم و ارزشهای موجود در جامعه خود را منطبق سازند و به نیازهای دیگران توجه داشته باشند.

لزومی ندارد که معلمان از نقش واقعی خویش پا فراتر نهند.

بلکه از آنان انتظار می رود رفتار و فعالیتهای معمول خویش را براساس اصول و ضوابط سلامت روان مورد آزمون و ارزشیابی قرار بدهند به بیان دیگر معلمان با آزمون و ارزشیابی قرار بدهند به بیان دیگر معلمان با آزمون نگرشها، احساسات، ارزشها و رفتار خویش از سوئی و مشاهده کودکان و تعبیر و تفسیر رفتار آنان و کشف مشکلاتشان از سوی دیگر می توانند موقعیت های آموزشی را در جهات مثبت پیشگیری و یا درمان از نو سازمان دهند.(نوابی نژاد، 1372 ص 27) پیامدهای سلامتی پیامد سلامتی به موضوع های مربوط به نمونه های ارزیابی کننده ی سلامت روانی و نمونه های مربوط به سلامت فیزیکی تقسیم می شوند مقیاس های سلامت روحی، آشفتگی، افسردگی، عزت نفس، اشتیاق و سلامت ذهنی کلی به طور غالب مقیاس های بهداشت فیزیکی به مقیاسهای موضوعی اغلب ترکیب شکایتهای روان تنی مثل سردرد، گیجی، درد ماهیچه و مشکلات هضم بیماری قلبی و اختلالهای ماهیچه ای اسکلتی محدود می شوند.

موقعیت تنش ایجاد شد تا به پژوهش هایی اجازه دهد که اقدامات سلامت فیزیکی و روانی مورد نظر را ترکیب کند.

اغلب مقیاس های بهداشت خود یعنی سلامت بیمار را به نمره های بالا اندازه گیری می کنند که به سطوح بالای اختلال روانی یا فیزیکی اشاره دارد.

تحقیقات انجام شده در رابطه با موضوع پژوهش تحقیقات انجام شده در داخل کشور: علی صیادی(1381) در پژوهشی با عنوان بررسی و مقایسه اثرات متقابل کارآیی خانواده در بروز اختلال روانی(18-16 ساله) شهر تهران، نشان داده است که سیستم خانواده و نقش آن یکی از عوامل مهم در بروز اختلالات روانی نوجوان می باشد نتایج وی حاکی از آن است به طور کلی سازه ی نقشهای خانواده پیش بینی کننده مناسبی برای اختلالات روانی نوجوان محسوب می شود.

در تحقیقی که در بخش روانشناسی بیمارستان روزبه انجام شد از 29 بیماری که برای تشخیص اختلالات روانی مراجعه کرده بودند 13 نفر 82/42% فرزند اول بودند که از اختلالات شدید روانی شخصیتی و اضطرابی رنج می برند.

(ترخان 1371) در پژوهشی که توسط دکتر محمد علی بشارت و همکاران(1384) و به منظور بررسی رابطه هوش هیجانی با بهزیستی روان شناختی، درماندگی روان شناختی و موفقیت تحصیلی دانش آموزان انجام گرفت یک نمونه 220 نفری از دانشجویان رشته های مختلف دانشگاه تهران(130 نفر دختر و 90 نفر پسر) در این پژوهش شرکت کردند از آزمودنی ها خواشته شد مقیاس هوش هیجانی و مقیاس سلامت روانی را تکمیل نماید موفقیت تحصیلی دانشجویان براساس میانگین نمره دو ترم اول محاسبه شد نتایج پژوهش نشان داد که بین هوش هیجانی و درماندگی روان شناختی دانشجویان همبستگی منفی اما غیر معنادار وجود دارد هوش هیجانی از طریق خصیصه های ادرام هیجانی آسان سازی هیجانی، شناخت هیجانی و مدیریت هیجانی و با مکانیسم های پیش بینی، پیش گیری افزایش قدرت کنترل و تقویت راهبردهای مقابله کارآمد به افزایش سلامت روانی و موفقیت تحصیلی کمک می کند(بشارت و همکاران 1384) در سالهای اخیر پژوهشهای متعددی در زمینه ارتباط بین مذهب و سلامت روان انجام شده است پژوهشگران بر این اعتقاد هستند که جهت گیری مذهبی با کاهش اضطراب و افسردگی و افزایش سلامت روان حرمت خود و بردباری ارتباط دارد علیرغم اینکه برخی از محققین و نظریه پردازان از جمله فروید و الیس مذهب را با بیماری روانی مرتبط دانسته اند مطالعات و پژوهش های انجام گرفته در دهه اخیر با تمایز قائل شدن بین مذهبی که زندگی سالم به انسان عرضه می کند و دیگر مذاهب نقش موثر و جایگاه ویژه در قلمرو بهداشت روانی و نیز کارآیی آن را در درمان بیماریهای روانی نشان داده اند(خداپناهی و حیدری 1380) در گزارش تحقیقاتی که احدی در سال 1374 در زمینه اختلالات روان تنی در جوانان اظهار می دارد مشخص شد که اختلالات روانی تنی در جوانان بسیار است در این پژوهش روی 2000 دانش آموز دبیرستانی که در کنکور دانشگاه اصفهان شرکت کرده بودند نشان داد که 64% آنان دارای ناراحتی گوارش و 42% آنان دچار تشویش و اضطراب و تپش قلب بودند احدی اظهار می دارد که هنگامی که نوجوانان نتوانند پاسخ مناسبی به فشار روانی بدهند به پاسخ بندی می پردازند و در نتیجه دچار عارضه بدنی می شوند در پژوهش فوق مشخص شد که اختلالات روان تنی در دختران بیش از پسران دیده شده است و عدم سلامت روانی آنها با عوامل محیطی چون شرایط نامطلوب کاری، تند کار کردن، تلاش فیزیکی کار زیاد و ساعات زیادی را در محیط کار گذراندن ارتباط دارد و از سوی دیگر شواهد بسیاری نشان دارد که سلامت جسمانی فرد با کار خسته کننده و تکراری است و برای شناخت منابع استرس زا در میان دانشجویان پژوهشهای زیادی انجام داد و نتیجه گرفت که مهمترین استرسهای شناخته شده در میان دانشجویان عبارتند از: تراکم مواد درسی، نگرانیهای مالی و اقتصادی، کار زیاد، کمبود وقت کافی برای رسیدگی به امور شخصی و خانوادگی، عدم وقت کافی برای تفریح که آنها را بیماری شدن مساعد می سازد.(موسوی، حکاکی، نسیمی، 1381) ذاکر من و دیانا(1989): آنها نوع تفاوت جنسیت را با عزت نفس و سلامت روانی با استفاده از پاسخ های پرسشنامه ای در 804 و 270 مرد دانشجو بررسی کرده اند در این پژوهش سطوح استرس واکنشهایی که به استرس نشان داده می شود و همچنین وسعت به وجود آمدن آن با عزت نفس و اعتماد به نفس و رابطه بین فردی آنها مفهوم از خود و تجربیات آنها را رابطه استرس وابسته بود و همین طور در این پژوهش هم مردها هم زنها سطوح استرس مشابهی در بعضی موقعیتها نشان دادند اما زنان درباره نسبتهای خانوادگی اضطراب درباره سلامت روانی خود استرس بیشتری گزارش دادند در این هنگامی که تحت استرس بودند علایم بیشتری از افسردگی و اضطراب را تجربه کردند.(شاکری نسب، علیزاده، 1381) استرنت و همکاران(1981) بر این باورند که خانواده های با عملکرد درست دارای ویژگیهایی می باشند که آنها را نسبت به خانواده های با عملکرد ناکارآمد قوی تر می کند السون و همکاران(1989) نیز بر این باورند که روابط زناشویی قوی برای پیشرفت یک خانواده سالم ضروری است پترسون و لاستر من(1996) طی پژوهشی دریافتند که افراد استرس های مختلفی در طول زندگی دریافت می کنند آنها در این پژوهش 43 خانواده را مورد بررسی قرار دادند نتایج نشان داد که اعضاء در خانواده های سالم استرس کمتری را نسبت به خانواده های پریشان تجربه می کنند در بررسی دیگری که کاتمن(1997) از 36 خانواده با یک عضو دارای اختلال به عمل آورد پی برد که انسجام کمتر یکی از ویژگیهای خانواده پریشان است.(شجاعی زاده و همکاران 1379) و محیط نامطلوب و غیرانسانی مانند افراد تندخو و همکاران خشن نسبت معکوس دارد(اعتماد زاده، 1384) اعتماد زاده در سال 1384 به بررسی رابطه عوامل فشار زای دانشجویان دختر و پسر دانشگاه شهید چمران با عملکرد تحصیلی پرداخت براساس یافته های این پژوهش او را تایید کرد که بین دانشجویان دختر و پسر در خصوص رابطه بین فشار زاها و عملکرد تحصیلی تفاوت وجود دارد(همان منبع، ص25) در تحقیقی که بر روی 140 دانشجوی پسر و دختر دانشگاهی شهر قم و تحت عنوان رابطه کارآیی خانواده و سلامت عمومی فرزندان انجام شد این نتیجه حاصل گردید که عملکرد خانواده و ابتلاء فرزندان به علایم جسمانی، اضطراب، اختلال کارکرد اجتماعی و افسردگی با یکدیگر رابطه دارند و همچنین در میزان نگرش پسران و دختران نسبت به عملکرد خانواده خود تفاوتی وجود نداشت نتایج این تحقیق نشان می دهد که بین سلامت عمومی و شیوه های تربیتی فرزندان تفاوت معناداری وجود دارد.(سعادتمند، 1376) حبیب زاده(1380) در پژوهشی تحت عنوان هنجاریابی آزمون -R90SCL- و بررسی سلامت روانی دانش آموزان 15 تا 18 ساله شهر قم اشاره می کند در مقایسه سلامت روانی دانش آموزان متوسطه(پسر و دختر) اثر جنسیت در همه عوامل به جز پرخاشگری، افکار پارانوئیدی و روان پریشی گرایی معنا دار بوده در همه موارد میانگین دختران بیشتر از میانگین پسران در مقیاس های بالینی بوده و به بیان دیگر دختران در مقیاس های اضطراب، افسردگی، حساسیت بین فردی و نشانگان جسمانی آسیب پذیرتر از پسران بوده اند(حاجی زاده، 1382) تحقیقات انجام شده در خارج از کشور: بوجارو(1972): براساس پژوهش هایی که انجام داد تاکید کرد 27% دانشجویان به علت مشکلات عدیده ای که دارند به مراکز مشاوره درمانی مراجعه می نمایند و این افراد به افسردگی مزمن مبتلا هستند و در طول دوره ی بیماری آنها از 6، 5 تا 12 ساله گزارش شده.

ریچتر و همکاران(1991)، در چارچوب مدل آسیب پذیری از پسیکو پاتولوژی، رابطه ی بین فرزند پروری و والدین و رفتار سازشی در بزرگسالی را مورد مطالعه قرار دادند نتیجه ی تحقیق نشان داد که فرزند پروری با روش طرد و تنبیه در ایجاد مسائل درون روانی و راهبردهای سازگاری هیجانی دخالت دارند همچنین تجارب اجتماعی دوران کودکی به ویژه در روابط والد- فرزندی به طور مستقیم آسیب پذیری نسبت به بروز اختلالات روانی در دوران بعدی زندگی و به طور مستقیم موقعیت هایی را تحت تاثیر قرار می دهد که از طریق آنها فرد راهبردهای سازشی را کسب می کند طرد والدین و حمایت افراطی به طور معناداری با رفتار سازشی همبستگی داشت همچنین افراد افسرده در مقایسه با گروه بهنجار مراقبت والدینی کمتر و حمایت افراطی بیشتری را از والدین خود دریافت کرده بودند.(اسفندیاری،1374)