- معادل سازی فعالیت های اعضای هیات علمی بر حسب واحد (فعالیت های آموزشی پژوهشی اجرایی و راهنمایی دانشجو)بر اساس مصوبات هیات رییسه دانشگاه - ایجاد خط مشی از طریق تشکیل جلسات کمیته بررسی فعالیت های اعضای علمی رفع ابهامات آیین نامه های همامنگی لازم با معاونین آموزشی دانشکده ها به منظور تسهیل در امر معادل سازی ها - تعیین میزان مشارکت اعضای هیات علمی در طرح محرومیت از مطب در هر نیمسال تحصیلی - بر قراری حق محرومیت از مطب اعضای هیات علمی بر اساس ضوابط مکاتبات لازم با مراجع ذیصلاح دانشگاه و کنترل نهایی قراردادها قبل از پرداخت ها - تعیین خط مشی و ابلاغ دستور العمل ها ی مربوط به آیین نامه های حق التدریس به دانشکده های تابعه - برقرای حق محرومیت از مطب اعضای هیات علمی مراکز که دارای مطب نمی باشند - نظارت بر قراردادها و امور حق التدریس دانشکده ها در دوره های شبانه و روزانه - نگهداری فایل اطلاعاتی عوامل فوق الذکر از اعضای هیات علمی جهت دسترسی به آخرین تغییرات - ارایه آخرین آمار و اطلاعات مربوط به طرح محرومیت از مطب و حق التدریس به مقامات ذیصلاح تعامل برنامهریزی آموزشی، برنامهریزی درسی و طراحی آموزشی کلیدواژه : برنامهریزی آموزشی؛ برنامهریزی درسی؛ طراحی آموزشی برنامهریزی آموزشی، برنامهریزی درسی و طراحی آموزشی از مفاهیم عمده در ادبیات آموزشی است.
آنچه در پی می‌آید مروری دوباره برتعاریف این سه مفهوم و چگونگی تعامل آنها با یکدیگر است.
از آنجا که برنامهریزی، راه و روشی برای هدایت منظم فعالیتهای انسانی برای اهداف و مقاصد مشخصی است و به تعبیری دیگر نقشه راه برای رسیدن به مقصود و جهت‌گیری منطقی برای فعالیت‌هاست منطقاًَ لازم است از نیازها و انتظارات، شرایط و امکانات، منابع و تجهیزات و همچنین موانع و محدودیت‌ها اطلاعات جامع و دقیقی جمع‌آوری کنیم و برای تحقق اهداف مورد نظر، مناسب‌‌‌ترین و مؤثرترین راهبردها را پیش‌بینی و توصیه نماییم.
برنامهریزی آموزشی که طبعاً به برنامهریزی در حیطه آموزش و پرورش میپردازد، موضوعات اساسی چون هدفهای غایی و کلی با توجه به فلسفه آموزش و پرورش، نیازها، امکانات، منابع و محدودیت‌ها و موانع و همچنین راهبردهای لازم برای رفع نیازها را دارد.
تعریف یونسکو از برنامهریزی آموزشی، عبارت از برداشت علمی و منطقی برای حل مسائل آموزشی است.
از این تعریف نتیجه می‌گیریم که برنامهریزی آموزشی، فرایندی است مستمر که به صورت مجموعه‌ای متشکل و کلی، مجموعه خواسته‌ها و انتظارات و مسائل آموزش و پرورش یک کشور را براساس تدبیری راهبردی و عملی هدایت می‌کند.
درون‌داد این فرایند، شامل کلیه نیازها اعم از نیاز فردی و اجتماعی، اولویت‌ها، اهداف و مقاصد براساس سیاست‌ها و خط مشی‌های مورد نظر، امکانات لازم اعم از مالی و مادی و انسانی، اطلاعات و دانش کمک‌دهنده وسایل و ابزارهای لازم برای تحقق هدف‌هاست.
فرایند این کل، خود، مجموعه‌ای از اعمال، فعالیتها، کوشش‌ها و تلاش‌ها در قالب برنامهها، طرح، راهبردها، فنون و تجارب متفاوت و متنوع است و بالاخره برون‌داد این فرایند صلاحیت‌ها، توانایی‌ها و انتظارات مورد نظر در نظام کلی آموزش و پرورش است.
بدیهی است که برنامهریزی آموزشی، خود دارای سطوح گوناگونی است که ممکن است از سطح بسیار کلی مجموعه نظام آموزش و پرورش کشور تا سطح بسیار خرد مانند مدرسه را تحت پوشش خود قرار دهد.
برنامههای بلندمدت و میان‌مدت و یا کوتاه‌مدت، سطوح دیگری از این نظام را در بعد زمان نشان می‌دهد.
هر گونه دانش و اطلاعات، نظریه، راهکار و یا راهبردهای مشخص در این چارچوب، ممکن است به روشن‌تر شدن مسائل این حیطه از نظام آموزش و پرورش کمک کند و وسیله و راهنمایی برای اصلاح، رشد و افزایش کیفی فعالیتها در این زمینه قرار گیرد.
از طرف دیگر، حیطه کار برنامهریزی در تهیه و تدوین محتوای آموزشی برای فراهم آوردن زمینه و امکانات لازم برای برآورده شدن انتظارات آموزشی، یا برون‌داده‌های نظام برنامهریزی آموزشی است.
از طریق مجموعه فعالیتهای هدفدار و مبتنی بر نیاز و متکی بر روش‌های مناسب است که می‌توان به نظریات و نقشه مشخص شده در برنامه آموزشی (طی فرایند برنامهریزی آموزشی) جامه عمل پوشاند.
این مجموعه فعالیتهای هدفدار و نظام‌مند و روش‌مدار، خود، طی یک فرایند منطقی و منظم علمی، چارچوب محتوای آموزش در سطح برنامههای خرد و کلان آموزشی را طرح‌ریزی می‌کند و چگونگی سازمان‌بندی محتوا را برای تحقق اهداف مشخص تعیین می‌کند.
بدیهی است که برنامهریزی درسی در سطح کلان (یعنی دوره‌ها و پایه‌های تحصیلی) تا سطح خرد (یعنی یک ماده درسی خاص) نیز دارای چنین چارچوبی است.
در این حیطه، برنامههای درسی ویژه برای قشر خاصی از مخاطبان آموزشی، در هر دو سطح خرد و کلان ممکن است موضوعات مورد توجه باشند.
مرور نظریه‌های برنامهریزی درسی به ویژه نظریه‌های جدیدتر و کاراتر، راهکارها و شیوه‌های اعمال نظریه‌ها در محیط‌های واقعی آموزش یعنی مدارس و کلاس‌های درس، عوامل تشکیل‌دهنده محتوا، بحث تعادل روش و محتوا در برنامههای درسی، راهنمای تهیه و تدوین و یا تألیف محتوای آموزش در هر سطح، از طریق تهیه کتابهای درسی و کمک درسی، نقش روش‌های یاددهی- یادگیری در تحقق اهداف، برنامهها و به ویژه جایگاه و تأثیر ارزشیابی در همان راستا، زمینه‌های عمده و مورد نظری است که انتظار می‌رود برای بحث و تبادل نظر و نقد و بررسی، با پیشنهادهای مفید و مؤثر فرهیختگان، کارشناسان و صاحبان علم و اندیشه مورد توجه قرار گیرد.
موضوع سوم در این ارتباط طراحی آموزشی است که جایگاه خود را با انتخاب یا ابداع روش‌ها و گزینش یا تهیه و تدوین محتوا در هر یک از شرایط خاص (سطوح گوناگون برنامه) با هدف کمک به افزایش درجه تحقق هدف‌ها و نیل به نتایج مثبت یادگیری مشخص می‌کند.
از آنجا که از طریق طراحی آموزشی مناسب به بهترین وجه می‌توان بر حصول نتایج مورد انتظار در برنامه امیدوار شد و به تحقق مقاصد و اهداف آموزش دل بست، هرگونه دانش و اطلاعات در زمینه چگونگی شکل‌گیری برنامههای کلان و یا برنامههای خرد با ارائه شیوه‌های اجرایی و عملی قابلیت اعمال دارد.
بررسی درجه مفید بودن یا کارایی الگوهای متفاوت طراحی آموزشی و درسی، مقایسه تطبیق ساختار و سازمان‌بندی الگوها، روش‌های طراحی و نیز شیوه‌های نقد و بررسی الگوها و ارائه هرگونه نظریه ابتکاری و نو از موضوعات ضروری و دارای اهمیت در این زمینه است.
واحد برنامه ریزی آموزشی برنامه ریزی راه و روشی منظم و سیستماتیک برای هدایت فعالیت های انسانی برای اهداف ومقاصد مشخص است.
برنامه ریزی درسی و آموزشی، ترکیب پیچیده ای از اهداف آموزشی، محتویات دوره، استراتژی های آموزشی، پیامدهای یادگیری، تجارب آموزشی، ارزیابی محیط آموزشی، روش های یادگیری، برنامه زمان بندی شده برنامه کاری وعملیاتی و...
میباشد که نیازمند توانائیهای عملی، خلاقیت، تحقیق و تفحص، صرف وقت و دقت نظر است و برای شناسایی نواقص احتمالی، ضرورت انجام برنامه به صورت پایلوت وتحقیق بررسی نتایج کار ضروری است.
ساختار و اعضاء واحد اهداف و فعالیتها سیر برنامه ریزی آموزشی در برنامه های جدید آموزشی سیر پروژه های بازنگری وبهینه سازی برنامه های آموزشی موجود پیشرفت کار فرم های طرح درس فرم طرح درس بالینی (مهارتها) فرم طرح درس تئوری راهنمای تدوین طرح درس فرم طرح درس تئوری راهنمای تدوین طرح درس ساختار و اعضا واحد: مسئول واحد برنامهریزی: خانم عصمت نوحی مشاورین واحد برنامهریزی: آقای دکتر علی اکبر حق دوست خانم دکتر زهرا جلیلی خانم دکتر الهام ایرانمنش خانم سکینه سبزواری - تشکیل جلسه شورای برنامه ریزی مرکز به صورت دوهفته یکبار با حضور اعضاء - شرکت مسئولین وصاحبان فرایندهای آموزشی به صورت موردی بر حسب نیاز - ارائه طرح های برنامه ریزی (مطابق با نیازها و درخواست های مربوطه) اهداف و فعالیتها: * بازنگری و بهینه سازی برنامه های موجود *هدایت برنامه های آموزشی از وضعیت سنتی به سمت برنامه های نوین *تغییردر نحوه طراحی برنامه ها (از وضعیت تک رشته ای به سمت چند رشته ای یا Integration) * بررسی استانداردهای برنامه آموزشی رشته های مختلف آموزشی علوم پزشکی در سطح ملی و بین المللی * استفاده از توانایی دانشکده ها و همکاری گروه های آموزشی و صاحبان رشته های آموزشی در خصوص بازنگری برنامه های تجربه شده و تغییرات مورد نیاز * تطبیق برنامه های موجود با استانداردهای آموزشی ملی * بررسی برنامه ها در سطح میانی (غیر متمرکز) و بررسی نتایج و ارسال گزارشات * طراحی برنامه های سطوح میانی (غیر متمرکز و منطقه ای) * هدایت برنامه ها در سطوح استراتژیکی ، تاکتیکی و عملیاتی * تحقیق ومطالعه نتایج برنامه های ارائه شده برنامه ریزی آموزشی از زوایای مختلف دارای تقسیم بندی های متعددی است از جمله برنامه ریزی ازنظر طراحی: - کوریکولوم طراحی شده Planned - کوریکولوم ارائه شده delivered - کوریکولوم تجربه شده experienced سیر برنامه ریزی آموزشی در برنامه های جدید آموزشی: 1- سنجش واعلام نیازبه تغییر برنامه 2- بررسی وضع موجود (مطالعات توصیفی) 3- بررسی آئین نامه ها وقوانین 4- بررسی نظرات صاحب نظران ومنابع معتبر علمی 5- تعیین اهداف برنامه 6- تعیین راهکارهای دستیابی به اهداف برنامه 7- تدوین برنامه ریزی عملیاتی و اجرایی 8- کارشناسی و تایید برنامه تدوین شده 9- اجرای برنامه در سطح آزمایشی (مطالعه مداخله ای) 10- رفع نواقص واجرای مجدد 11- تثبیت برنامه جدید سیر پروژه های بازنگری وبهینه سازی برنامه های آموزشی موجود: - بررسی برنامه های موجود (از جنبه های مختلف ) - مطالعات توصیفی در خصوص برنامه تجربه شده - بررسی محتوای برنامه موجود - بررسی نظر صاحبان برنامه های موجود با استفاده از بررسی آئین نامه ها وقوانین موجود - تدوین برنامه تغییر یافته وبیان اصلاحات وضرورت اصلاحات - تدوین برنامه عملیاتی - بررسی نظرات مدرسین و دانشجویان در مورد برنامه جدید وزارتی - اجرای برنامه تغییر یافته (در سطح پایلوت) پیشرفت کار: مرکز مطالعات و توسعه آموزش پزشکی از طریق کمیته برنامهریزی درسی Curriculum (Development) ضمن بازنگری و بهینهسازی برنامههای آموزشی موجود، طراحی برنامههای جدید آموزشی و تحقیق و مطالعه نتایج برنامههای تجربه شده، ارائه شده و تغییر یافته به طور ویژه به تقویت مهارتهای برنامهریزی درسی و بهبود استراتژیهای آموزشی و ارتقاء فرایندهای آموزشی وکیفیت مواد یاددهی، یادگیری میپردازد.
فعالیتهای واحد برنامهریزی به شرح زیر میباشند: هدایت برنامههای آموزشی در سطوح استراتژیکی، تاکتیکی و عملیاتی بازنگری برنامههای تجربه شده و بهینهسازی برنامههای موجود استفاده از توانایی و همکاری گروههای آموزشی و نظرات صاحبان فرایندهای آموزشی (مدرسین، دانشجویان و...) در خصوص بازنگری برنامههای تجربه شده و تغییرات مورد نیاز تدوین برنامه آموزشی جدید متناسب با نیازسنجی و ضرورت علمی (به طور مثال آزمایشگاه مهارت های بالینی Skill Lab در سطوح مقدماتی و تخصصی) بررسی استانداردهای برنامه آموزشی رشتههای مختلف آموزشی علوم پزشکی در سطح ملی و بین المللی تطبیق برنامههای موجود با استانداردهای آموزشی ملی هدایت طراحی و اجرای برنامههای آموزشی از وضعیت سنتی به سمت برنامههای نوین ایجاد بستر تغییردر نحوه طراحی برنامهها (از وضعیت تک رشتهای به سمت چند رشتهای) پیگیری ارائه و تدارک، اجرا و ارتقاء مستمر برنامههای آموزشی Lesson Planو Course Plan (ارائه طرح درس اساتید کلیه دروس و گروههای آموزشی) از طریق معاونین آموزشی و دفاتر توسعه دانشکدهها وبیمارستانهای آموزشی(EDO) نظارت بر اجرای برنامههای آموزشی و ارزشیابی آنها (از طریق مدیران گروههای آموزشی، معاونین آموزشی و دفاتر توسعه دانشکدهها و بیمارستانهای آموزشی(EDO) هماهنگی و پیگیری ارائه و تدارک، اجرا و ارتقاء مستمر طرح درس بالینی و کارنامه عملکرد بالینی((Log book گروههای مختلف آموزش بالینی ارزشیابی برنامههای آموزشی و ارائه بازخورد اصلاحی برنامهریزی کارگاههای آموزشی ویژه مدرسین با توجه به نیاز سنجی و تغییر و تحولات برنامههای آموزشی به طور مستمر و به روز ایجاد بستر تغییر در نحوه طراحی برنامهها (از وضعیت تک رشتهای به سمت چند رشتهای) 1 1 نویسنده : شاه‌جهانی، مرضیه منبع : روزنامه همشهری، دوشنبه 16 خرداد 1384، سال سیزدهم، شماره 3715 ، صفحه 11.