دانلود مقاله بلوغ تولدی دیگر

بلوغ تولدی دیگر برخی معتقدند که دوره بلوغ بحرانی ترین مراحل زندگی به حساب می آید و دوران طوفان و تلاطم است.

همه وجود نوجوان دستخوش جریانات سهمگین تحول و تغییر است.

عده ای این بحران را وابسته به تغییرات جسمی، روحی و روانی نوجوان می دانند و عده ای اعتقاد دارند که عبور از مرحله بلوغ طبیعی است.

آنچه که موجب بحران می شود،‌عدم برقراری ارتباط صحیح و منطقی بزرگترها با نوجوان است.

در شماره قبل به تعریف بلوغ و تغییرات جسمانی و فیزیولوژیکی در نوجوان به تأثیرات این تغییرات جسمانی در نوجوانان پرداختیم.

در این شماره به یکی از واکنشهای روحی روانی بسیار شایع در نوجوان یعنی پرخاشگری و عصبانیت و نقش خانواده می پردازیم.

خانواده مهمترین و اصلی ترین نهاد تربیتی و نخستین آموزشگاه فرد محسوب می شود.

پرداختن به مسائل دوره بلوغ بدون توجه به نقش حیاتی خانواده و تأثیر شکل تعاملات و ساختار خانواده ناقص و ناتمام تلقی می شود.

یک خانواده سالم خانواده ای است که میان والدین و فرزندان، رابطه ای انسانی و سالم برقرار باشد.

وجود تنش، دعوا، عصبانیت و پرخاشگری در بین اعضاء خانواده نشانه ای است از آسیب در برقراری روابط سالم، شاید شما نیز با مواردی اینچنین برخورد داشته باشید.

مراجع: پسرم تا به حال هیچ مسئله و مشکلی نداشته، ولی نمی دانم چرا یک مرتبه عوض شده است؟

روانشناس: منظورتان چیست؟

مراجع: همیشه مؤدب و آرام بود.

ولی مدتی است که بسیار عصبانی است و بیشتر اوقات بی حوصله است .

مرتباً بهانه می گیرد و با خواهر کوچکتر از خودش همیشه جر و بحث دارد.

روانشناس: وقتی حالت عصبانیت و پرخاشگری دارد، شما چه می کنید؟

مراجع: دیگر خسته شده ام، چاره دیگری ندارم، گاهی او را تنبیه می کنم و سرش فریاد می کشم و ...

روانشناس: آیا از تنبیه ها و فریاد کشیدن ها، نتیجه مثبت هم گرفته اید؟

مراجع: خیر، تازه آن وقت عصبانی تر و لجبازتر می شود.

روانشناس: برای برخورد با هر مشکلی ابتدا لازم است دلایل وقوع آن را شناسایی کنید، بنابراین باید اطلاعاتی در زمینه پرخاشگری نوجوانان در دوره بلوغ داشته باشید.

بلوغ دوران سرکشی: سالهای بلوغ اغلب دوران سرکشی و تمرد و اضطراب است.

سرکشی نوجوانان در برابر صاحبان اختیار و مقررات، مطلب تازه ای نیست و اگر علاقه ای به تربیت و آموزش و رشد فرزندانمان داریم باید آن را تحمل کنیم.

سالهای بلوغ سالهای سختی و مرارت والدین است.

تماشای تبدیل کودکی شیرین و دوست داشتنی به نوجوانی بالغ و سرکش آسان نیست.

تحمل ظاهر و حرکاتی مانند جویدن ناخنها، دست کردن در بینی، ضرب گرفتن و پر سر و صدا راه رفتن، پای بر زمین کوبیدن، صاف کردن گلو، زیر چشمی نگاه کردن، بی اعتنایی و دهن کجی، صبر ایوب می خواهد.

تنها مایه دلخوشی و شاید بهتر بگوییم، نیم مایه دلخوشی این است که، جنون و سرکشی اش از قانون بلوغ تبعیت می کند.

رفتارش منطبق با رشد و بزرگ شدن است.

راه تکامل را می پیماید.

منظور از بلوغ و سالهای بحران نوجوانی جز گذراندن این تحول نیست.

شخصیتی شکل می گیرد و لازمه اش این تغییرات است.

عبور از سازمان کودکی به سازمان نوجوانی و از آنجا به بلوغ که باید خود را از قید پدر و مادر آزاد کند و هویت تازه ای بیابد.

راهنمایی برای سرکشی : پدر و مادر گرامی؛ سرکشی نوجوان خود را بپذیر.

سالهای نوجوانی دوران دشواری است زمان سوء ظن و در خود به دیده تردید نگریستن و رنج بردن است.

دوران آرزوهای دنیوی ، شهوت و مجاهده و رنج و عذاب شخصی است.

زمان ناسازگاری ، دم دم مزاجی و دلسردی است.

به گفته آنافروید: سازگاری نوجوان و رفتار غیرقابل پیش بینی او طبیعی است.

اگر با انگیزه اش می جنگد و آن را قبول می کند،‌اگر در عین حال هم پدر و مادرش را می پرستد و هم از آنها متنفر است، اگر در برابر دیگران به هیچ وجه حاضر به تصدیق حرف مادر خود نیست و با این حال به طور غیرمنتظره با او درددل می کند.

اگر از دیگران تقلید می کند و در عین حال، بی وقفه در جستجوی هویت خویش می گردد، اگر بیش از هر زمانی در زندگی آرمان گرایی می کند و در قالب هنرمندان می رود، سخاوت به خرج می دهد و از خود گذشته می شود، اگر بر عکس با خود محوری و نفس پرستی، حسابگری را انتخاب می کند، کاری طبیعی انجام داده است.

تظاهر به دانایی بیش از اندازه نکنید برای راهنمایی نوجوان دائم به آنها امر و نهی نکنید.

بلکه با استدلال سعی کنید نوجوان در عمل خود به راه حل و نتیجه دست یابد.

هرگز آن را حاضر و آ,اده در اختیارش قرار ندهید.

نوجوانان از همه جیزدانها و کسانی که مدعی همه جیزدانی هستند، رابطه خوبی ندارند.

تقریباً همه نوجوانان در برخورد با گرفتاریها، احساسی مشابه دارند.

در نظر آنها احساساتشان بدیع، شخصی و منحصر به فرد است.

[ آنطور که گویی احساسات ایشان به قدری خصوصی است، که قبلاً کسی آن را تجربه نکرده است.

وقتی به آنها می گویید احساست را کاملاً درک می کنم وقتی من هم سن تو بودم همین احساس را داشتم انگار توهینی در حقشان کرده ای!

فهمیدن اینکه نوجوان چه موقع انتظار درک شدن و چه زمان انتظار درک نشدن دارد، وظیفه خطیری است.

واقعیت تلخی است که علیرغم همه دانایی هایمان نمی توانیم برای همیشه در نظر نوجوانها همه چیز دان باشیم.

تفاوت پذیرفتن و تأیید کردن باید میان تحمل و تصدیق و به عبارتی پذیرفتن و تأیید کردن تقاوت قائل شویم.

تحمل می کنیم، اما این تحمل نشانه تصدیق و تأیید نیست.

ناراحت می شویم ولی با این حال شکیبایی به خرج می دهیم و رفتارهای ناخوشایند را تحمل می کنیم.

اما تحمل کردن،‌تشویق کننده نیست، تنها تحمل است و بس.

وقتی پدری در روز تعطیل از سر و صدای توپ پسر بیدار می شود به پسر می گوید: می خواستم بیشتر بخوابم، ولی پسر به زدن ادامه می دهد و پس از چند بار توپ زدن اتاق را ترک می کند.

پدر می داند که توپ زدنهای اضافی برای حفظ آبرو و خالی نبودن عریضه بوده و پسر می خواهد ثابت کند که چون خودش خواسته از زدن توپ به زمین خودداری کرده وگرنه اجباری در کار نبوده است.

نوجوان نیاز دارد لحظاتی عمل ناخوشایند خود را در ذهن بسنجد و متوقف کردن این قبیل اعمال به کمی وقت نیاز دارد.

با صبر خود به نوجوانتان این فرصت را بدهید.

عیب جویی نکنید: متأسفانه عیب جویی، هر چند صادقانه، رابطه میان نوجوان و والدین را خراب می کند.

کمتر کسی را پیدا می کنید که از ایراد و انتقاد خوشش بیاید.

برخورد نوجوان با حقیقت عریان و عیوب شخصی اش مهیب و ترساننده است.

توجه بیش از حد، زیر ذره بین گذاشتن اوست.

عیب و نقصش برای ما روشنتر می شود ولی نه برای او، زیرا چشمانش را بلافاصله می بندد.

جدل بر سر عیب و ایراد و بر آن نامی گذاشتن بی فایده است.

نوجوانی که به جبر و آشکارا به قبول عیب و نقص خویش رضایت میدهد، علاقه ای به اصلاح خود پیدا نمی کند.

وقتی عیبی عیان و مشخص است، وظیفه طبیعی ما این است که نوجوان را در برخورد با بحران موجود یاری دهیم.

آنگاه در بلند مدت وظیفه ما است که به اتکای تجربه و با اخلاق نیک و خلق خوش، رفتارش را بطور غیر مستقیم ، اصلاح کنیم.

مسخره نکنید: هر نوجوانی را که در نظر بگیرید نواقصی دارد که نسبت به آن حساس است.

اطرافیان هم که اغلب متوجه موضوع می شوند، از آن برای سر به سر گذاشتن و به اصطلاح برای دست انداختن استفاده میکنند.

مثلاً اگر کسی قدش کوتاه باشد، کوتوله، خپله و نیم وجبی نامیده می شود.

اگر لاغر و قدبلند باشد،‌تیر چراغ برق، نردبان دزدها و لنگ دراز نامیده می شود.

اگر چاق باشد، چاقالو، کپل، خیکی و سازمان گوشت خوانده می شود.

اگر ضعیف باشد، لاغر مردنی، بچه ننه یا جوچه و فستیوال پوست و استخوان نامیده می شود.

نوجوانها، حتی وقتی که وانمود به بی تفاوتی می کنند، به خاطر نامهایی که رویشان گذاشته می شود ناراحت می شوند.

پدر و مادر حتی به شوخی باید از اینکار اجتناب کنند.

تمسخر اگر از سوی پدر و مادر و مادها باشد، آزاردهنده تر است.

اگر چه در میان نوجوانان خواندن این القاب به یکدیگر مرسوم است، ولی چنانچه از سوی پدر و مادر نیز تأیید شود، تأثیرات منفی در شخصیت نوجوان می گذارد.

انتقاد سازنده: انتقاد سازنده، انتقادی است که بر حسب شرایط به اقدامی که باید صورت گیرد اشاره دارد.

انتقاد سازنده به جای حمله به شخصیت اشخاص، مسئله را مورد توجه قرار می دهد.

به عبارت دیگر به جای آنکه شخصی را آماج حمله قرار دهد، با مشکل برخورد می کند.

چگونه عصبانی شویم : هنگام خشم پدر و مادر می توانند آن را به گونه ای سازنده و غیر مخرب بروز دهند، تا از یک سو اسباب تسلای خود و از سوی دیگر موجب بصیرت فرزندان نوجوان را فراهم آورند و هر دواز لطمات احتمالی مصون بمانند در ابراز خشم باید با آگاهی از به حرکت در آوردن امواج پشت سر هم عصبانیت، خودداری کنیم.

هدف انتقال خواسته است و متعاقب آن باید طوفان خشم فرو نشیند.

برای برخورد با لحظات تشویش و اضطراب باید به نکاتی توجه نمود: قبول کنیم که به حکم طبیعت، از دست نوجوان خود، عصبانی، ناراحت، آزرده و خشمگین می شویم.

حق ما است که با رعایت تنها یک محدودیت اصولی، احساساتمان را بروز دهیم.

بی توجه به شدت عصبانیت، حق تحقیر شخصیت و منشهای خصلتی فرزندانمان را نداریم.

ولی در نهایت حق ما است که بدون احساس تقصی، استرس و شرمندگی، عصبانیتمان را بروز دهیم.

اگر تصمیم گرفتید، خشم خود را ابراز کنید، از طعنه زدن بپرهیزید.

صادقانه حرف بزنید و ناسزا نگویید، تحقیر نکنید و از هر اقدام فیزیکی خودداری کنید.

هنگام عصبانیت گفتار و کردارتان باید سازگاری داشته باشد در غیر اینصورت پیام مغشوشی فرستاده اید که نشان می دهد، رفتار و گفتارتان یکی نیست.

بی پرده سخن بگویید ولی مسئولیت اظهاراتتان را بر عهده بگیرید.

ولی مستقیماً فرزندتان را سرزنش نکنید، مثلاً به جای اینکه بگویید: تو باعث عصبانیت من می شود، بگویید: ( هر وقت فلان اتفاق می افتد، من عصبانی می شوم ) هنگام عصبانیت، سعی کنید به گفتار و نظر طرف مقابل گوش فرا دهید.

در نظر داشته باشید که می توانید در عین حال که برای شخصی اهمیت قائل هستید خشم خود را به وی ابراز کنید.

در هنگام عصبانیت دقیق و صریح صحبت کنید.

در حالی که فرد خطای کوچکی مرتکب شده از استفاده کردن کلماتی همچون هرگز و همیشه در جملات خود پرهیز کنید.

در صورت امکان، در اوج عصبانیت خود تصمیم نگیرید.

این عمل، مانع از آن می شود، که بر اساس احساسات خود عمل کنید و به شما اجازه می دهد که به عواقب تصمیم خود فکر کنید.

چه بسا پدرها و مادرها در حین عصبانیت، فرزند را تهدید به تنبیهاتی می کنند که پس از عملی نشدن آن، تنها منجر به کاهش اعتبار شخصیتی ایشان می شود، یا در مقابل ممکن است بر اثر یک خطای کوچک ، در هنگام عصبانیت، واکنشی بسیار شدیدتر از خود نشان می دهند، که منجر به گسست رابطه عاطفی بین ایشان شود.

هنگام عصبانیت برای پیدا کردن بهترین راه حل تلاش کنید و نه صرفاً به کرسی نشاندن حرف خود.

شیوه های رویارویی با خشم دیگران والدین و نوجوانان با توجه و رعایت نکات زیر، می توانند در هنگام مواجه شدن با خشم یکدیگر، به صورت مثبت برخورد کنند.

مراعات موارد زیر هنگام مواجه شدن با خشم، می تواند سودمند باشد: به شخص خشمگین، فرصت دهید تا احساسات ناخوشایند خود را تخلیه کند.

ابتدا با قبول حرفهای او واکنش نشان دهید.

سعی کنید تا حد امکان آرام باقی بمانید و به شخص خشمگین فرصت بدهید تا خونسردی خود را باز یابد.

پیشنهاد کنید که در زمان و فرصت مناسبتری راجع به موضوع مورد نظر با یکدیگر صحبت کنید.

به خاطر داشته باشید که هیچ راهحلی بلادرنگ به دست نمی آید.

نتیجه گیری: اولین حالت روانی که نوجوان را از بزرگسالان متمایز می کند و در دنیای امروز بسیار چشمگیر است، یک نوع حالت عصبانی است.

خود نوجوان نیز دچار تضادهای داخلی و کشمکشهای ضد و نقیضی میگردد.

این کشمکش ها و این تضادها برای خود نوجوان نیز تازگی دارند و درک و توجیه آنها در آن سن بسیار مشکل و تقریباً غیر ممکن است.

اگر نوجوان از طرف بزرگسال درک نشود و بزرگسال احساس همدردی نسبت به نوجوان نکند و نتواند به شکل صحیحی وی را راهنمایی کند، این تضادها ممکن است تبدیل به عصیان شود.

در مقابل هنگام خشم، والدین می توانند به گونه ای سازنده و غیر مخرب با آن برخورد کنند تا از یک سو اسباب تسلای خاطر خود و از سوی دیگر موجب بصیرت و آرامش نوجوانان خود گردند نیازهای تغذیه ای در دوران نوجوانی : نوجوانی یکی از بحرانی ترین دوره های رشد انسان محسوب می شود.

به دلیل وسعت تغییرات فیزیکی و رفتاری در این دوران، وضعیت تغذیه ای نوجوان تحت تأثیر قرار می گیرد.

بلوغ فرآیند فیزیکی تبدیل کودک به بزرگسال می باشد و با تغییرات فیزیکی که شامل رشد تمامی ابعاد بدن است، شروع می شود.

رشد کند بدن در دوران کودکی و سپس رشد سریع در دوران بلوغ همانند سالهای اول دوران کودکی اتفاق می افتد.

فرد در حدود ۲۰ درصد از قد و ۵۰ درصد وزن دوران بزرگسالی را در این دوره به دست می آورد.

این رشد در حدود ۵ تا ۷ سال ادامه دارد و به طور معمول بلوغ در دخترها زودتر از پسرها اتفاق می افتد.

نوجوانان به سرعت رشد می کنند.

بنابراین نیازهای انرژی و مواد غذایی آنها بسیار بالاست.

آنها نیاز به مصرف مقدار کافی از ویتامینها و املاح به ویژه آهن، کلسیم، ویتامینها C و D و A دارند.

بعلاوه برای تأمین رشد و تکامل مقادیر کافی انرژی و پروتئین لازم است.

دختران نوجوان باید مورد توجه خاص قرار گیرند، زیرا آنها باید برای رشد و تحمل شرایط دوره بارداری در آینده، به خوبی تغذیه شوند.

کم خونی و کمبود کلسیم از مشکلات شایع این گروه است.

آنها را باید به مصرف غذاهای غنی از کلسیم و آهن تشویق کرد.

سن رسیدن به بلوغ جواب : در مورد سن بلوغ ، آغاز و پایان آن تنوع زیادی در ملل مختلف دیده می شود .

در میان برخی از ملت ها بلوغ بسیار زود به وجود می آید و در میان برخی دیگر ، دیرتر به وقوع می پیوندد .

یکی از مسایل مهم مسئله مناطق خاص جغرافیای گرم یا سرد است که در مناطق گرم به صورت معمول این قضیه زودتر و در مناطق سرد به طور معمول دیرتر اتفاق می افتد .مسئله دیگر علایم مختلف بلوغ است که احتمال دارد در برخی زود آغاز شده و مدتی ادامه یابد و در برخی بسیار سریع شروع و خود را نشان دهد و در برخی نیز دیر آغاز شود .

از طرفی سن بلوغ نسبت به گذشته تفاوت زیادی کرده است و به صورت طبیعی در گذشته سن بلوغ نسبت به امروز دیر تر بوده است ولی امروزه به دلایل بسیاری از جمله زندگی شهری ، محیط های خفقان آور زندگی ، آلودگی های محیطی ، آموزش ، تعلیم و تربیت و .

.

زمان وقوع این واقعه بیولوژیکی به عقب برگشته است .

عوامل موثر دیگر در سرعت بلوغ عبارتند از : سینما ، رسانه های گروهی ، رادیو ، تلویزیون ، مطبوعات ، کتاب های ویژه کودکان ، بهبود وضع تعلیم و تربیت ، وضع تغذیه ، بهداشت فردی و روانی مناسب و .

بنابر این و بر اساس یافته پژوهشگران متوسط سن بلوغ دختران در آمریکا 5/12 تا 13 سالگی و در اروپا 13 سالگی برآورد شده است .

متوسط سن بلوغ پسران در آمریکا 5/13 تا 14 سالگی و در اروپا 14 سالگی بر آورد شده است .

جان استانلی هال اعتقاد دارد که مرحله بلوغ از 12 سالگی آغاز و تا 22 و حتی 25 سالگی ادامه دارد .

و آلفرد آدلر مرحله بلوغ را بین 14 تا 20 سالگی می داند .

گرچه در شروع زودتر بلوغ در دختران نسبت به پسران در میان تمام پژوهشگران اتفاق نظر وجود دارد ولی در بقیه موارد ، اتفاق نظری در ارتباط با زمان شروع و اتمام دوره بلوغ در پسران و دختران وجود ندارد و دلیل آن عوامل مختلفی است که در وقوع آن تاثیر داشته و در مناطق گوناگون جهان متفاوت است .

ولی به طور کلی می توان گفت که سن بلوغ در دختر ها به طور متوسط چیزی بین 9 تا 16 سالگی و در پسر ها چیزی بین 10 تا 17 سالگی می باشد .

در مجموع سن بلوغ بدون توجه به مسئله جنسیت به دوره بین 12 تا 18 سالگی اطلاق شده و شروع آن نیز بدون توجه به مسئله جنسیت حدود 11 سالگی تعیین گردیده است برزخ نوجوانى و طوفان جنسى در میان دورانهاى مختلف حیات انسان، دوره بلوغ و آغاز حیات جنسى از مهم‏ترین و بحرانى‏ترین ایام زندگانى به شمار مى‏رود .

در همین دوران است که دگرگونیهاى بسیارى در تواناییهاى جسمى به وقوع مى‏پیوندد و به همراه خویش بینشها و گرایشهاى نوجوان را متحول مى‏سازد .

مولوى در ضمن بیانى گیرا این دوره را این گونه به شعر در مى‏آورد: و آن جوانى همچو باغ سبز و تر مى‏رساند بى دریغى بار و بر چشمه‏هاى قوت و شهوت روان سبز مى‏گردد زمین تن بدان خانه معمور و سقفش بس بلند معتدل ارکان و بى تخلیط و بند (1) با نظر به اهمیت این دوران، روان شناسان در یکصد ساله اخیر به تحقیقات دامنه دارى دست زده‏اند و هر کدام از زاویه‏اى خاص به بازگشایى و تشریح این دوره پرداخته‏اند .

جالب است‏بدانیم قرن بیستم در کنار تمامى القاب و اسامى خویش، مانند: عصر فضا، اتم و عصر ارتباطات به «عصر شناسایى علمى نوجوانان‏» نیز ملقب شده است .

(2) و این مطلب نشانگر پیچیدگى این دوران خاص مى‏باشد .

از این رو، برخورد سطحى با این مقوله جز باز خوردها و واکنشهاى منفى به بار نخواهد آورد .

از همین جا مى‏توان سنگینى رسالت مبلغان و مربیان را درک نمود; چرا که آنان مى‏توانند با شناسایى این مرحله حیاتى و ظریف، نقشهاى مثبت‏ترى در پرورش مخاطبان جوان و نوجوان خویش ایفا نمایند .

در این راستا، نوشتار حاضر سعى خواهد نمود، ضمن رعایت چکیده گویى و با تاکید بر حیات جنسى در دوران بلوغ، نکاتى را یادآورى نماید .

بدیهى است کاوش بیشتر در این عرصه و شناخت همه جانبه دوران نوجوانى، نیازمند تلاش خوانندگان محترم و پیگیرى مباحث ارائه شده در منابع اصلى مى‏باشد .

آستانه حیات جنسى آستانه زمانى حیات جنسى در کشورها و مناطق مختلف جهان متفاوت است و به عوامل اجتماعى، اقتصادى، جغرافیایى قومى و توارث بستگى دارد .

(3) البته، باید توجه داشت که در مورد سن بلوغ بین کارشناسان اختلاف نظر است، اما بیشتر آنان بر این عقیده‏اند که شروع بلوغ در دختران 9 - 16 سال و در پسرها 10 - 17 سالگى است .

اما آنچه مورد توافق همگى است، بلوغ زودرس دختران نسبت‏به پسران است .

(4) در هر حال، بلوغ در پسرها با ترشح هورمون هاى جنسى آغاز مى‏شود و مهم‏ترین آنها تستوسترون است که موجب تغییرات بسیارى مى‏گردد که در پایین به آنها اشاره مى‏شود: 1 .

این هورمون بر توزیع موى بدن تاثیر گذاشته، رشد مو در ناحیه زهار، صورت، زیر بغل، قفسه سینه و پشت را موجب مى‏شود .

1 .

2 .

در ابتدا صداى نوجوان را دورگه ساخته، سپس موجب بم شدن صدا مى‏گردد .

3 .

ضخامت پوست را افزایش داده، با فعال ساختن غدد چربى موجب پدیدآوردن جوش غرور مى‏شود .

4 .

به خاطر ترشح تستوسترون ضخامت و استقامت استخوانها افزایش مى‏یابد و بدن عضلانى مى‏گردد .

5 .

با شروع بلوغ و ترشح هورمون یاد شده، اندازه قسمتهاى مختلف بدن، افزایش مى‏یابد .

6 .

نیاز بدن به انرژى را تا 15% افزایش داده، رژیم غذایى را تغییر مى‏دهد .

(5) امام صادق علیه السلام نیز در همین رابطه با گفتارى گویا به ارائه نشانه‏هاى بلوغ مى‏پردازند و خطاب به مفضل مى‏فرمایند: «فاذا ادرک و کان ذکرا طلع الشعر فى وجهه فکان ذلک علامه الذکر ...

و عز الرجل التى یخرج به من حد الصبى و شبه النساء; (6) و آنگاه که طفل به مرز بلوغ مى‏رسد، چنانچه پسر باشد، در صورتش مو مى‏روید و این نشانه جنس مرد و خروج از دوران کودکى و شباهت‏به زنان است .» در دنباله این دوران در حدود 14 سالگى احتلام و انزالهاى شبانه رخ مى‏دهد و به مرور سرعت رشد کاهش یافته و در حدود 18 یا 19 سالگى متوقف مى‏شود .

در برخى روایات اسلامى نیز با اشاره به همین دوران، پایان رشد، 18 سالگى قرار داده شده است: «عن ابى عبدالله علیه السلام فى قول الله - عزوجل - «فلما بلغ اشده واستوى‏» (7) قال: اشده ثمانى عشره سنه واستوى التحى; (8) امام صادق علیه السلام در تفسیر آیه «فلما بلغ اشده واستوى‏» فرمودند: مراد از نیرومندى، رسیدن به هجده سالگى است و مقصود از «استوى‏» رویش مو بر صورت است .» هویت‏یابى نقش بلوغ تنها به جنبه‏هاى جنسى ختم نمى‏شود، بلکه از آنجا که دوران نوجوانى، زمان ساخت هویت و شخصیت‏یک فرد نیز محسوب مى‏شود، بر آن نیز تاثیر مى‏گذارد .

این تاثیرها مى‏تواند به صورت اختلالات شخصیتى ذیل جلوه‏گر شود: الف) بدبینى: نوجوانان به هیچ کس اعتماد نداشته، دائما نگران آسیب دیدن و فریب خوردن از دیگران مى‏باشند .

در ذهن خود تهدیدهایى از طرف دیگران ترسیم مى‏کنند و به دنبال آن موضع دفاعى مى‏گیرند .

زود عصبانى مى‏شوند و به انتقاد یا پیشنهاد دیگران اهمیتى نمى‏دهند .

مسائل کوچک را بزرگ مى‏بینند و زندگى را بر خود و دیگران دشوار مى‏سازند .

ب) شخصیت منزوى: کناره گیر، مردم گریز و اجتماع‏ناپذیر مى‏باشند، دوستان کمى دارند، بى‏تفاوت بوده، به ندرت به دنبال تفریح و حضور در فضاهاى باز مى‏روند .

ج) شخصیت‏بى ثبات: این گونه افراد قدرت مواجهه با مشکلات را ندارند .

روابط ایشان سطحى و فاقد صمیمیت است و براى آینده خویش هدف مشخصى ندارند .

این گونه اشخاص براى رسیدن به اهداف خویش از خشونت روى گردان نیستند و ممکن است‏به انواع انحرافات اخلاقى و بزهکارى مبتلا شوند .

(9) در بخشهاى آینده به خوبى در خواهیم یافت که بین بافت‏شخصیتى و حیات جنسى رابطه‏اى محکم وجود دارد .

به عنوان مثال، برخى از انواع انحرافات جنسى سبب جامعه گریزى، انزوا یا شونت‏خواهد شد که در بحثهاى آتى به آن خواهیم پرداخت .

رویش خرد و بلوغ جنسى بلوغ جنسى و علائم آن نه تنها نشانگر رشد جسمى و جنسى نوجوان است، بلکه نشانى از تحول و تکامل در جنبه‏هاى روانى نیز هست .

به همین دلیل، اغلب نوجوانان در سنین بین 12 تا 15 سالگى به نوعى بلوغ عقلى مى‏رسند و مفاهیم مجرد و انتزاعى را درک مى‏کنند و بسیارى از ارزشها و اصول اخلاقى را درمى‏یابند .

در ادامه این رشد، آنان در 15 تا 18 سالگى وارد مرحله‏اى جدیدتر مى‏شوند و به فلسفه زندگى، بایدها و نبایدهاى زندگى توجه مى‏نمایند و به پرسشگرى در این موارد مى‏پردازند .

در همین دوران است که ضمن درک واقعیتها، بر آزادى خویش تاکید مى‏کنند و خواستار آزادى در بسیارى از زمینه‏ها مى‏شوند .

این مسئله از آنجا اهمیت مى‏یابد که اگر نتوان در این دوران بین بلوغ عقلى و جنسى نوجوان رابطه‏اى منطقى و درست پدید آورد، انحرافات، بزهکارى و اختلالات رفتارى و شخصیتى را در پى خواهد آورد .

(10) امیرمؤمنان نیز باتاکید بر همین هویت متضاد نوجوانان، دوره نوجوانى را عرصه پیکار خرد و حماقت مى‏داند و مى‏فرماید: «لا یزال العقل والحمق یتغالبان على الرجل الى ثمانى عشر سنه فاذا بلغها غلب علیه اکثرهما فیه; (11) خرد و حماقت همواره و پیوسته تا 18 سالگى در جنگ و ستیز براى غلبه بر انسان‏اند و آن گاه که به هجده سالگى برسد، از میان خرد و حماقت هرکدام که در جان نوجوان عمق بیشترى داشته باشد، پیروز این میدان خواهد بود .» در همین رابطه روایات دیگرى نیز وجود دارد که ضمن تاکید بر تفکیک بلوغ عقلانى و جنسى، بلوغ عقلى را تنها ملاک مهم در ارزشیابى از شخصیت نوجوان به حساب مى‏آورند .

از این میان، مى‏توان به روایتى از امام صادق علیه السلام اشاره نمود که مى‏فرماید: «انقطاع یتم الیتیم بالاحتلام وهو اشده وان احتلم ولم یؤنس منه رشد وکان سفیها او ضعیفا فلیمسک عنه ولیه ماله; (12) یتیمى [کودکان بى‏سرپرست] با احتلام که همان نیرومندى بدن اوست [و نشانه بلوغ جنسى است] پایان مى‏پذیرد .

اما چنانچه با وجود احتلام، او به رشد [عقلى] نرسیده باشد و سفیه یا ضعیف باشد، سرپرست وى باید اموال او را [بازستانده،] نزد خویش نگه دارد .» مراحل تمایلات جنسى نوجوانى، دوره‏اى انتقالى و نوعى برزخ میان کودکى و جوانى به شمار مى‏رود .

در این سن مسئله آفرین، نوجوان وارد حیات عاطفى خویش مى‏شود و با رشد جنسى، احساس بى‏ثباتى و عدم امنیت در وى تشدید مى‏شود .

زنگهاى خطر آنگاه به صدا درمى‏آیند که والدین و مربیان به جاى راهنماییهاى مؤثر و کارگشا، تدابیرى مبهم و گیج کننده را اتخاذ نمایند و به این وسیله نوجوان را در سرگردانى رها سازند .

از این رو، مناسب است‏با توجه به اهمیت مطلب، گذرى هرچند کوتاه بر مراحل تمایلات عاطفى - جنسى در نوجوان داشته باشیم .

پیش از بررسى این مراحل، لازم است‏بدانیم نوجوان در آغاز این دوران احساس ناشناخته و مرموزى را در وجود خویش مى‏یابد که با نوعى محبت و علاقه به دیگران آمیخته است .

این احساس به پنج مرحله تقسیم مى‏شود: مرحله اول: توجه نوجوان به وضع بدن به ویژه دستگاه تناسلى‏اش معطوف مى‏شود و این سرآغاز تمایلات جنسى او است .

مرحله دوم: در این مرحله توجه به امور جنسى با عاطفه و محبت همراه مى‏شود و ماهیتى عاطفى به خود مى‏گیرد .

مرحله سوم: علاقه به جنس مخالف در وى بیدار مى‏شود .

این علاقه ممکن است‏یک یا چند نفر را هدف قرار دهد .

مرحله چهارم: علاقه از چند نفر به یک نفر معطوف مى‏گردد .

این فرد ممکن است از لحاظ سنى مسن‏تر از نوجوان باشد .

مرحله پنجم: نوجوان تغییر عقیده داده، به فردى از جنس مخالف که همسن او باشد متوجه مى‏شود .

(13) در واقع، نوجوان طى حیات جنسى خود دو نوع عشق را تجربه مى‏کند: عشق عاطفى و عشق شهوانى .

عشق عاطفى محبتى پاک مى‏باشد و به دور از جنبه‏هاى جنسى با تمجید و تحسین توام است و نوجوان از اینکه این احساس را با مسائل جنسى لکه‏دار کند به شدت پرهیز دارد .

به دنبال عشق عاطفى، عشق شهوانى سر مى‏رسد که همراه با لذتهاى جنسى مى‏باشد .

در این مرحله، نوجوان چنانچه ویژگیهاى مطلوب خویش را در شخص مقابل ببیند، به ازدواج مى‏اندیشد .

«موریس دبس‏» در تشریح این دوران مى‏گوید: «دیر یا زود غریزه جنسى، به ویژه در پسران، تا سرحد وجدان نفوذ کرده، تحریکات شهوانى، همچون تصادم امواج با ساحل، شروع به مبارزه مى‏نمایند .

این غریزه آن گونه قدرتمند است که مرکز تاثیرگذارى براى تمام آرزوهاى اعضاى دیگر بدن مى‏گردد .

اما تاثیرات غیرمستقیم آن بسیار بیشتر است .

وجود آن به کلى زندگانى عاطفى و تظاهرات محبت‏آمیز انسان را تحت تاثیر قرار مى‏دهد .

تا جایى که اگر در 13 یا 14 سالگى مکان محدودى را در عاطفه اشغال کرده باشد، سه یا چهار سال بعد، مالک اصلى آن مى‏شود و آن گاه است که تمام تظاهرات محبت‏آمیز انسان از غریزه جنسى سرچشمه مى‏گیرد .» (14) با این وجود، باید توجه داشت که در این مرحله، چنانچه این علاقه‏مندیها در چارچوب شرع و قانون مهار نشوند، ممکن است‏به مسئله‏اى پرمخاطره تبدیل شوند .

به همین خاطر، مناسب است در سنین حساس بلوغ با تقویت اراده نوجوانان و ارائه آگاهیهاى لازم آنان را به خویشتن دارى و پى‏گیرى فعالیتهاى سالم تشویق نمود تا در این دوران پر اضطراب و خطرآفرین، در مسیرى سالم و خداپسندانه گام بگذارند و به سلامت از طوفانهاى جنسى بگذرند .

کجرویهاى جنسى وجود نیازهاى جنسى در انسان، مانند نیازهاى ابتدایى نظیر گرسنگى یا تشنگى مسئله‏اى طبیعى به شمار مى‏رود .

اما این نیاز در دوران بلوغ از قدرتمندترین جنبه‏هاى حیاتى محسوب مى‏گردد که دیگر جنبه‏هاى عاطفى، عقلانى و اجتماعى را تحت تاثیر قرار داده، در پاره‏اى از موارد براى ارضاء خویش قوانین را زیر پا مى‏گذارد .

از همین جا است که مفهوم «انحرافات جنسى‏» پدید مى‏آید و بر همه روشهاى کسب لذت جنسى که مورد قبول قوانین دینى و اجتماعى نباشد، اطلاق مى‏گردد .

(15) در واقع، با کاهش قدرت مقاومت اراده و ایمان شخص در برابر جاذبه‏ها و کششهاى جنسى، زمینه بروز کجرویهاى جنسى مهیا مى‏شود و نوجوان به یک یا چند بزه جنسى روى مى‏آورد .

کامجویى از خود یا کشش به سوى جنس موافق یا گرایشهاى غیرقانونمند به سوى جنس مخالف از جمله گرایشهاى انحرافى به حساب مى‏آید .

همچنین این گونه انحرافات موجب رشد احساس ناتوانى و عجز در برابر کششهاى نامطلوب جنسى گردیده، نوجوان را به موجودى بى‏اراده و ناتوان تبدیل مى‏کند .

این حس ذلت‏زا را امیرمؤمنان علیه السلام در گفتار خویش این چنین بیان مى‏کنند: «عبد الشهوه اذل من عبد الرق; (16) آن کس که بنده [و برده] شهوت خویش است، ذلیل‏تر از بنده برده مى‏باشد .» و در جایى دیگر در تشبیهى زیبا به واقعیتى سهمناک اشاره کرده، مى‏فرمایند: «عبد الشهوه اسیر لا ینفک اسره; (17) بنده شهوت همانند اسیرى است که اسارتش همیشگى و بى‏پایان است .» انواع انحرافات جنسى انحرافهاى جنسى را مى‏توان به سه دسته کلى تقسیم نمود: الف .

انحرافهاى هدفى: در این نوع انحرافها، هدف جنسى نادرست انتخاب مى‏شود، مانند: همجنس‏گرایى و خودارضائى که در اولى شریک جنسى از جنس موافق است و در دومى، شخص، خود شریک جنسى خویش است .

ب .

انحرافات روشى: در این دسته، هدف جنسى درست گزینش مى‏شود، ولى در شیوه برآوردن ارضاء نیاز جنسى روش نامناسبى برگزیده مى‏شود، مانند: جنون دیگرآزارى یا خودآزارى که در حین آمیزش جنسى از فرد سرمى‏زند .

ج .

انحرافهاى شدتى: این دسته که بیشتر ضعف یا شدت در فعالیتهاى جنسى را دربر مى‏گیرد به خودى خود انحراف جنسى - شرعى محسوب نمى‏شود، اما به عنوان بیمارى مورد بررسى قرار مى‏گیرد .

(18) در اینجا مناسب است‏یادآور شویم که متاسفانه نوع شایع انحراف جنسى در میان نوجوانان، استمناء یا خود ارضائى است که نظر به اهمیت این موضوع مباحث آتى را با تاکید بر این انحراف پى خواهیم گرفت .

کجرویهاى جنسى و علتها در زمینه بررسى علتهاى انحرافات جنسى باید اعتراف نمود که این گونه علتها دامنه‏اى بسیار گسترده دارند که توجه به همه آنها از حوصله این نوشتار خارج است .

از این رو، به مهم‏ترین علل اشاره کوتاهى خواهیم داشت: الف .

کنجکاویها: کودک در سنین پایین با کنجکاوى در مورد اندام خویش با دستگاه تناسلى نیز آشنا مى‏شود و از آنجا که تماس با آن موجب نوعى لذت مى‏شود به ادامه کار تشویق مى‏شود .

مناسب است در این موارد والدین او را متوجه کارهاى دستى - هنرى و بازیهاى پرنشاط نمایند .