ادیان تشکیلات مذهبى و حوزههاى دینى هر یک از ادیان در برمه، اکثراً در همان مکانهاى عبادتی، زیارتی، معابد و مساجد دایر مىباشد، رهبران مذهبى در قسمتى از این مکانها به رتق و فتق امور پیروان خود مىپردازند،و در موقع لزوم فعالیتهاى تبلیغى جهت ترویج ادیان خود را انجام مىدهند.
البته به غیر از بودائیانى که خود داراى تشکیلات عظیم تعلیم و تربیت در گوشه و کنار این کشور مىباشند.
ذیلاً عبادتگاههاى ادیان مهم در کشور برمه، جهت آگاهى خوانندگان به استثناء معابد بودائى درج مىگردد.
۱.
کلیساى آگوستین (St.
Augustine's Church) مخصوص مسیحیان پیرو رُمن کاتولیک - Roman Catholic ۲.
کلیساى صلیت مقدس - Church of the Holy cross مخصوص مسیحیان آنگلیکن (Anglican) و همچنین مدرسه کلیسا (School Church (children)) براى کودکان و کلیساى مقدس سهگانه کاتدرال - Cathedral of the Holy Trinity Church ۳.
کلیساى انگلیسى متودیست - Methodist - English Church و مدرسه همین کلیسا که براى پیروان مسیحى مِتودیست و فرزندان آنها بنا گردیده.
۴.
براى مسیحیان پیرو فرقه باپ تیست (Baptist) کلیساى امانوئل - Immanuel Church ۵.
براى ارمنیان (Armenian) مسیحى کلیساى ارامنه - Armanian - church ۶.
براى یهودیان پرستشگاه یهود - Jewish Synagogue که سفارت اسرائیل (Israeli Embassy) نامیده مىشود ۷.
براى هندوها معابد سرى سرى شیواکریشنا - Sristi shiva krishna و سرى سرى دورگا - Sristi Durga، معبد بزرگ هندو - Hindu Temple و براى سیکها (Sikh Temple) معبد سیک بنا گردیده، که هر یک کلیه امور مربوط به پیروان خود را بر عهده دارند.
حجاب در ادیان الهی حجاب و پوشش در تمام ادیان و مذاهب، دارای جایگاه خاصّی است، و یکی از دلایل اساسی آن این است که حجاب و عفاف، یک امر فطری است.
داستان حضرت آدم و حوّا نیز فطری بودن پوشش را اثبات میکند.
در تورات کتاب مقدس یهودیان که برای مسیحیان نیز مقدّس است، میخوانیم: و چون زن دید که آن درخت برای خوراک نیکوست و به نظر، خوشنما و درختی دلپذیر و دانش افزا، پس، از میوهاش گرفته بخورْد و به شوهر خود نیز داد و او خورد*آنگاه چشمان هر دوی ایشان باز شد و فهمیدند که عریاناند؛ پس برگهای انجیر بههم دوخته، سترها برای خویشتن ساختند.
.
فطری بودن پوشش حجاب و پوشش در تمام ادیان و مذاهب، دارای جایگاه خاصّی است، و یکی از دلایل اساسی آن این است که حجاب و عفاف، یک امر فطری است.
در تورات کتاب مقدس یهودیان که برای مسیحیان نیز مقدّس است، میخوانیم: و چون زن دید که آن درخت برای خوراک نیکوست و به نظر، خوشنما و درختی دلپذیر و دانش افزا، پس، از میوهاش گرفته بخورْد و به شوهر خود نیز داد و او خوردآنگاه چشمان هر دوی ایشان باز شد و فهمیدند که عریاناند؛ پس برگهای انجیر بههم دوخته، سترها برای خویشتن ساختند.
بعد ادامه میدهد: و آدم، زن خود را حوّا نام نهاد؛ زیرا که او مادر جمیع زندگان است و خداوندْ خدا رختها برای آدم و زنش از پوست بساخت و ایشان را پوشانید.
بر طبق این متن، آدم و حوّا لباسی نداشتند و بعد از خوردن شجره ممنوعه چشمشان باز شد و فهمیدند که عریاناند که بلافاصله با برگ درختان خود را پوشاندند و بعداً خداوند لباسی از پوست بدیشان ارزانی داشت.
در قرآن کریم در مورد داستان حضرت آدم و حوّا چنین آمده است: فَلَمّا ذاقَا الشَّجَرَهَٔ بَدَتْ لَهُما سَوْءتَهُما وَ طَفِقا یَخْصِفانِ عَلَیْهِما مِنْ وَرَقِ الجَنَّهِٔ؛ آنگاه که آدم و حوّا از درخت ممنوعه چشیدند، پوشش خود را از دست داده عورتشان آشکار گردید.
و به سرعت، با برگ درختان بهشتی خود را پوشاندند.
طبق آیات شریفه قرآن کریم، حضرت آدم و حوّا قبل از چشیدن درخت ممنوعه دارای لباس بودهاند؛ امّا با خوردن از آن درخت ممنوعه بر اثر اغوای شیطان لباس خود را از دست دادند که بلافاصله به پوشاندن خود اقدام نمودند.
به هر حال، مطابق هر دو نقل، پس از احساس برهنگی خواه طبق نقل تورات قبل از آن دارای لباس نبوده و یا طبق قرآن کریم دارای لباس بودهاند بلافاصله خود را با برگهای درختان بهشتی پوشاندند.
این احساس شرم از برهنگی، حتی بدون حضور ناظر بیگانه، و سرعت در پوشاندن خود به وسیله برگها ولو به طور موقت، از آن جهت که تحت هیچ آموزش یا فرمانی از جانب خداوند یا فرشته وحی و یا تذکّر هر یک به دیگری صورت گرفته است، بیانگر فطری بودن پوشش در انسان است و ثابت میکند که لباس و پوشش، به تدریج و بر اثر تمدنها ایجاد نشده است؛ بلکه انسانهای نخستین، یا به تعبیر بهتر، نخستین انسانها، به طور فطری بدان گرایش داشتهاند.
و بنا به گواهی متون تاریخی، در اکثر قریب به اتفاق ملتها و آیینهای جهان، حجاب در بین زنان، معمول بوده است.
هرچند حجاب در طور تاریخ، فراز و نشیبهای زیادی را طی کرده و گاهی با اعمال سلیقه حاکمان، تشدید یا تخفیف یافته است، ولی هیچگاه بهطور کامل از بین نرفته است.
اگر به لباس ملّی کشورهای جهان بنگریم، به خوبی حجاب و پوشش زن را در آن میبینیم.
دقّت در لباس ملی کشورها ما را از ورق زدن کتب تاریخی برای یافتن ملل و اقوامی که زنان آنها دارای حجاب بودهاند، بینیاز میسازد و به خوبی اثبات میکند که حجاب در میان اکثر ملتهای جهان، معمول بوده و اختصاص به مذهب یا ملّت خاصی نداشته است.
تمام ادیان آسمانی، حجاب و پوشش زن را واجب و لازم شمردهاند و جامعه بشری را به سوی آن دعوت کردهاند؛ زیرا لزوم پوشش و حجاب به طور طبیعی در فطرت زنان به ودیعت نهاده شده است و احکام و دستورهای ادیان الهی هماهنگ و همسو با فطرت انسانی تشریع شده است؛ پس در همه ادیان الهی پوشش و حجاب زن واجب گشته است.
در ادیان زرتشت، یهودیت، مسیحیت و اسلام، حجاب زنان امری لازم بوده است.
کتابهای مقدس مذهبی، دستورها و احکام دینی، آداب و مراسم و سیره عملی پیروان این ادیان الهی، بهترین شاهد و گواه اثبات این مدّعاست.
حجاب در شریعت زرتشت اَشو زرتشت با توصیهها و اندرزهای خود، کوشیده است تا پایههای حجابی را که زنان ایرانی به عنوان یک فرهنگ ملّی در ظاهر عرف خود رعایت میکنند، در عمق روح آنان متحکّم نماید و از این راه، ضمانت اجرای قانون حجاب را در آینده نیز تأمین نماید و بدین سان، جامعه خویش را در مقابل امکان انحرافهای اخلاقی پنهان، بیمه کند.
قسمتی از پند و اندرزهایی که اَشو زرتشت به پیروان خود توصیه نموده را نقل میکنیم، تا این اقدام مهم اشو زرتشت بهتر نمایان گردد و حرکت او در جهت تعالی و آموزش ریشههای حفظ حجاب» و بیان لزوم توأم نمودن حجاب ظاهری با عفّت باطن، روشنتر شود.
او میفرماید: ای نوعروسان و دامادان روی سخنم با شماست.
به اندرزم گوش دهید و گفتارم را به خاطر بسپارید و با غیرت، در پی زندگانی پاک مَنشی برآیید.
هر یک از شما باید در کردار نیک و مهرورزی، بر دیگری پیشدستی جوید تا آن زندگانی مقدس زناشویی، با خوشی و خرّمی همراه باشد.
ای مردان و زنان!
راه راست را دریابید و پیروی کنید.
هیچگاه گرد دروغ و خوشیهای زودگذری که تباه کننده زندگیاند، نگردید؛ زیرا لذّتی که با بدنامی و گناه همراه باشد، همچون زهر کشندهای است که با شیرینی درآمیخته و همانند خودش دوزخی است.
با اینگونه کارها زندگانی گیتی خود را تباه مسازید.
پاداش رهروان نیکی، به کسی میرسد که هوا، هوس، خودخواهی و آرزوهای باطل را از خود دور ساخته، بر نفس خویش چیره گردد.
کوتاهی و غفلت در این راه، پایانش جز ناله و افسوس، چیز دیگری نخواهد بود.
فریبخوردگانی که دست به کردار زشت میزنند، گرفتار بدبختی و نیستی خواهند شد و سرانجامشان خروش و فریاد و ناله است؛ ولی زنان و مردانی که به اندرز و راهنمایی من گوش فرا میدهند، آرامش و خوشی زندگی بهرهشان خواهد بود و سختی و رنج از آنان دور خواهد گشت و به نیکنامی جاودانی خواهند رسید فطری بودن پوشش حجاب و پوشش در تمام ادیان و مذاهب، دارای جایگاه خاصّی است، و یکی از دلایل اساسی آن این است که حجاب و عفاف، یک امر فطری است.
فریبخوردگانی که دست به کردار زشت میزنند، گرفتار بدبختی و نیستی خواهند شد و سرانجامشان خروش و فریاد و ناله است؛ ولی زنان و مردانی که به اندرز و راهنمایی من گوش فرا میدهند، آرامش و خوشی زندگی بهرهشان خواهد بود و سختی و رنج از آنان دور خواهد گشت و به نیکنامی جاودانی خواهند رسید و در کتاب وَنْدی داد این جمله به طور مکرّر آمده است: کلام ایزدی است که کردار زشت را نابود میکند: از تو - ای مرد - خواهش میکنم پیدایش و فزونی را پاک و پاکیزه ساز از تو - ای زن - خواهش میکنم تن و نیرو را پاک و پاکیزه ساز آرزو دارم صاحب فرزند باشی و شیر تو فراوان شود.
در کتاب پوشاک باستانی ایرانیان در ذیل عنوان پوشاک اقلیتهای میهن ما در مورد حجاب زنان زرتشتی چنین میخوانیم: این پوشاک که بانوان زرتشتی از آن استفاده میکنند، شباهتی بسیار نزدیک به پوشاک بانوان نقاط دیگر کشور ما دارد؛ چنانکه روسری آنان از نظر شکل و طرز استفاده، نظیر روسری بانوان بختیاری است و پیراهن، شبیه پیراهن بانوان لُر در گذشته نزدیک است و شلوار، از لحاظ شکل و بُرش، همان شلوار بانوان کُرد آذربایجان غربی است و کلاهک، همان کلاهک بانوان بندری است.
دین زرتشت، بر سه اصل اساسیِ، اندیشه نیک، گفتار نیک و کردار نیک استوار گشته است.
موبدان در تفسیر اندیشه و کردار نیک میگویند: یک زرتشتی مؤمن، باید از نگاه ناپاک به زنان دیگر دوری جوید.
در اندرز آذرباد مار اسپند موبد موبدان آمده است: مرد بد چشم را به معاونت خود قبول مکن.
حجاب در شریعت یهود رواج حجاب در بین زنان قوم یهود، مطلبی نیست که کسی بتواند آن را مورد انکار یا تردید خود قرار دهد.
مورّخین، نهتنها از مرسوم بودن حجاب در بین زنان یهود سخن گفتهاند، بلکه به افراطها و سختگیریهای بیشمار آنان نیز در این زمینه تصریح کردهاند.
در کتاب حجاب در اسلام، آمده است: گرچه پوشش، در بین عرب مرسوم نبود و اسلام، آن را بهوجود آورد، ولی در ملل غیر عرب، به شدیدترین شکل، رواج داشت.
در ایران و در بین یهود و مللی که از فکر یهود پیروی میکردند، حجاب، به مراتب شدیدتر از آنچه اسلام میخواست وجود داشت.
در بین این ملتها وجه و کفّین صورت و کف دستها هم پوشیده میشد.
حتی در بعضی از ملتها سخن از پوشیدن زن و چهره زن نبود، بلکه سخن از قایم کردن زن بود و این فکر را به صورت یک عادتِ سفت و سخت درآورده بودند.
ویل دورانت، که معمولاً سعی میکند موارد برهنگی یا احیاناً تزیینات و آرایشهای زنان هر قوم را با آب و تاب نقل کند تا آن را طبیعی جلوه دهد، در این مورد میگوید: در طول قرون وسطا، یهودیان همچنان زنان خویش را با البسه فاخر میآراستند، لکن به آنها اجازه نمیدادند که با سر عریان به میان مردم روند.
نپوشاندن موی سر، خلافی بود که مرتکب را مستوجب طلاق میساخت.
از جمله تعالیم شرعی یکی آن بود که مرد یهودی نباید در حضور زنی که موی سرش هویداست، دست دعا به درگاه خدا بردارد.
او در توصیف زنان یهودی میگوید: زندگی جنسی آنان علیرغم تعدّد زوجات، به طرز شایان توجّه، منزه از خطایا بود.
زنان آنان دوشیزگانی محجوب، همسرانی ساعی، مادرانی پُرزا، و امین بودند و از آنجاکه زود وصلت میکردند، فحشا به حدّاقل، تخفیف پیدا میکرد.
در کتاب مقدّس یهودیان، موارد متعدّدی یافت میشود که به طور صریح و یا ضمنی، حجاب و پوشش زن و مسائل مربوط به آن، مورد تأیید قرار گرفته است.
در برخی از آنها لفظ چادر و برقع به کار رفته است که نشانگر کیفیت پوشش زنان آن عصر است.
اینک به پارهای از آن موارد اشاره میگردد.
پوشش کامل در مقابل نامحرم در سِفْر پیدایشتورات، چنین میخوانیم: و رفقه، چشمان خود را بلند کرد و اسحاق را دید و از شتر خود فرود آمد.
زیرا که از خادم پرسید: این مرد کیست که در صحرا به استقبال ما میآید؟.
و خادم گفت: آقای من است.
پس بُرقعِ خود را گرفته، خود را پوشانید.
عدم تشبّه مرد و زن به یکدیگر در تورات آمده است: متاع مرد، بر زن روا نباشد و مرد، لباس زن نپوشد؛ زیرا هر که این کُند، مکروه یهوه خدای تواست.
نزول عذاب در اثر آرایش دختران یهود برای بیگانگان در تورات میخوانیم: و خداوند میگوید از این جهت که دختران صهیون متکبّرند و با گردن افراشته و غمزات چشم، راه میروند و به ناز میخراماند و به پاهای خویش، خلخالها را به صدا میآورند بنابراین، خداوند فَرقِ سر دختران صهیون را کَلْ خواهد ساخت و خداوند، عورت ایشان را برهنه خواهد نمود و در آن روز، خداوند زینت خلخالها و پیشانیبندها و هلالها را دور خواهد کردو گوشوارها و دستبندها و روبندها و دستارها و زنجیرها و کمربندها و عطردانها و تعویذها را و انگشترها و حلقههای بینی را و رداها و شالها و کیسهها را و آینهها و کتانهای نازک و عمامهها و بُرقعها را و واقع میشود که: به عوض عطریات، عفونت خواهد شد و به عوض کمربند، ریسمان و به عوض موهای بافته، کَلی و به عوض سینهبند، زنّار پلاس و به عوض زیبایی، سوختگی خواهد بود مردانت به شمشیر و شجاعانت در جنگ خواهند افتاد و دروازههای وی، ناله و ماتم خواهند کرد و او خراب شده، بر زمین خواهد نشست .
در تورات، از چادر و برقع و روبندهای که زنان با آن، سر و صورت و اندام خویش را میپوشاندهاند، صریحاً نام برده شده است، که نشانگر کیفیت پوشش زنان است.
برای نمونه در کتاب روت میخوانیم: بوعز گفت: زنهار کسی نفهمد که این زن به خرمن آمده است.
و گفت: چادری که بر توست، بیاور و بگیر.
پس آن را بگرفت و او شش کیل جو پیموده بر وی گذارد و به شهر رفت.
در مورد عروس یهودا میخوانیم: «پس رخت بیوگی را از خویشتن بیرون کرد.
بُرقعی به رو کشید و خود را در چادری پوشید و به دروازه عینایم که در راه تمنه است، بنشست.
لزوم پوشاندن سر از نامحرمان ویل دورانت مینویسد: اگر زنی به نقض قانون یهود میپرداخت، چنانکه مثلاً بیآنکه چیزی بر سر داشت به میان مردم میرفت، و یا در شارع عام نخ میرشت، یا بر هر سنخی از مردان، درد دل میکرد، یا صدایش آنقدر بلند بود که چون در خانهاش تکلّم مینمود، همسایگانش میتوانستند سخنان او را بشنوند، در آن صورت، مرد حق داشت بدون پرداخت مهریهای او را طلاق دهد.
او همچنین مینویسد: ...
و به استعمال سرخاب و سرمه، نکوهیده میشمردند.
موافق بودند که مرد، باید برای پوشاک زن خویش سخاوتمندانه خرج کند؛ لکن غرض آن بود که زن، خود را برای شوهر خویش بیاراید نه برای سایر مردها.
در کتاب حکمهٔ الحجاب و ادلهٔ وجوب النّقاب، برای تأیید اینکه منشأ حجاب زنان یهودی، وجوب حجاب در شریعت موسی بوده، به داستان حضرت موسی و دختران شعیب اشاره شده است که در آن، حضرت موسی به آنان امر کرد تا پشت سر او حرکت کرده و از پشت سر، او را به منزل پدرشان هدایت کنند.
حجاب در مسیحیت همانطور که اشاره شد، ادیان الهی، به خاطر تناسبشان با فطرت و احکام کلّی، جهت و شیوه واحدی دارند.
در مسیحیت، همانند دین زرتشت و یهود، حجاب زنان امری واجب به شمار میآمده است.
جرجی زیدان، دانشمند مسیحی در اینباره میگوید: اگر مقصود از حجاب، پوشانیدن تن و بدن است، این وضع، قبل از اسلام و حتی پیش از ظهور دین مسیح، معمول بوده است و آثار آن هنوز در خود اروپا باقی مانده است .
مسیحیت نهتنها احکام شریعت یهود در مورد حجاب زنان را تغییر نداده و قوانین شدید آن را استمرار بخشیده است، بلکه در برخی موارد، قدم را فراتر نهاده و با تأکید بیشتری وجوب حجاب را مطرح ساخته است؛ زیرا در شریعت یهود، تشکیل خانواده و ازدواج، امری مقدّس محسوب میشد و حتی در کتاب «تاریخ تمدن آمده است که: ازدواج در سن بیست سالگی اجباری بود؛ اما از دیدگاه مسیحیت که تجرّد، مقدس شمرده شده است جای هیچ شبههای باقی نخواهد ماند که برای از بین رفتن تحریک و تهییج، این مکتب، زنان را به رعایت پوشش کامل و دوری از آرایش و تزیین، به صورت شدیدتری فراخوانده است.
در این ارتباط، نگاهی به انجیل میاندازیم:...
و همچنین زنان خویشتن را بیارایند به لباس مُزیّن به حیا و پرهیز، نه به زلفها و طلا و مروارید و رخت گرانبها بلکه چنانکه زنانی را میشاید که دعوای دینداری میکند به اعمال صالحه....
همچنین ای زنان، شوهران خود را اطاعت نمایید تا اگر بعضی نیز مطیع کلام نشوند، سیرت زنان ایشان را بدون کلام دریابد چونکه سیرت طاهر و خدا ترس شما را ببینند و شما را زینت ظاهری نباشد از بافتن موی و متحلّی شدن به طلا و پوشیدن لباس بلکه انسانیت باطنی قلبی در لباس غیر فاسدِ روح حلیم و آرام که نزد خدا گرانبهاست زیرا بدینگونه، زنان مقدسه در سابق نیز که متوکّل به خدا بودند، خویشتن را زینت مینمودند و شوهران خود را اطاعت میکردند مانند ساره که ابراهیم را مطیع بود و او را آقا میخواند و شما دختران او شدهاید.
همچنین درباره وقار و امین بودن زن میخوانیم: و به همین گونه زنان نیز باید با وقار باشند و نه غیبتگو؛ بلکه هوشیار و در هر امری امین .
در روایات ما نیز چنین آمده است: حضرت عیسی فرمود: از نگاه کردن به زنان بپرهیزید؛ زیرا شهوت را در قلب میرویاند و همین، برای ایجاد فتنه در شخصِ نگاه کننده کافی است.
حواریون و پس از آنها پاپها و کاردینالهای بزرگ که دستورهای دینی آنان از طرف کلیسا و مذهب مسیحیت لازمالاجرا شمرده میشد، با شدّتی هرچه تمامتر زنان را به پوشش کامل و دوری از آرایشهای جسمی فرامیخواندهاند.
دکتر حکیم الهی استاد دانشگاه لندن در کتاب زن و آزادی پس از تشریح وضعیت زن نزد اروپاییان، در مورد حکم پوشش و حجاب زن نزد مسیحیت، عقاید کلمنت و ترتولیان، دو مرجع مسیحیت و دو اسقف بزرگ را درباره حجاب بازگو میکند: زن باید کاملاً در حجاب و پوشیده باشد، الّا آنکه در خانه خود باشد؛ زیرا فقط لباسی که او را میپوشاند، میتواند از خیره شدن چشمها بهسوی او مانع گردد.
زن نباید صورت خود را عریان ارائه دهد تا دیگری را با نگاه کردن به صورتش وادار به گناه نماید.
برای زن مؤمن عیسوی، در نظر خداوند، پسندیده نیست که نزد بیگانگان به زیور آراسته گردد و حتّی زیبایی طبیعی آن نیز باید مخفی گردد؛ زیرا برای بینندگان خطرناک است.
تصویرهایی که از پوشاک مسیحیان و مردم اروپا انتشار یافته است، به وضوح نشان میدهد که حجاب در بین زنان، کاملاً رعایت میشده است.
براون و اشنایدر، در کتاب پوشاک اقوام مختلف، برخی از تصاویر مربوط به زنان مسیحی را آوردهاند که نشان میدهد همگی آنها دارای لباسی بلند و پوشش سر میباشند.
حجاب در شریعت اسلام اسلام که آخرین آیین الهی و بالطبع کاملترین دین است و برای همیشه و همه بشریت، از طرف خداوند عالم، نازل شده است، لباس را هدیه الهی معرفی نموده و وجوب پوشش زنان را با تعدیل و انتظام مناسبی به جامعه بشری ارزانی داشته است.
از انحرافات و یا افراط و تفریطهایی که پیرامون پوشش زنان وجود داشته است اجتناب نموده و در تشریح قانون، حدّ و مرزی متناسب با غرایز انسانی را در نظر گرفته است.
در حجاب اسلامی، سهلانگاریهای مضر و سختگیریهای بیمورد، وجود ندارد.
حجاب اسلامی آنگونه که غرب تبلیغ میکند، به معنای حبس زن در خانه یا پردهنشینی و دوری از شرکت در مسائل اجتماعی نیست؛ بلکه بدین معناست که زن در معاشرت خود با مردان بیگانه، موی سر و اندام خود را بپوشاند و به جلوهگری و خودنمایی نپردازد.
با توجّه به غریزه قدرتمند جنسی، احکام و دستورهای اسلام، تدابیری است که خداوند برای تعدیل و رامکردن و همچنین ارضای صحیح این غریزه، تشریح فرموده است.
حجاب در قرآن کریم در قرآن کریم، آیاتی چند به طور صریح، در مورد وجوب حجاب و حد و کیفیت آن نازل شده است.
در سوره نور، طی آیه مفصّلی آمده است:...
و به مردان مؤمن بگو که چشمهای خود را فروپوشند و نیز دامان خویش را، که برای ایشان پاکیزهتر است.
همانا خداوند به آنچه انجام میدهند، آگاه است.
و به بانوان با ایمان بگو چشمهای خود را فرو پوشند و عورتهای خود را از نگاه دیگران پوشیده نگاه دارند و زینتهای خود را جز آن مقداری که ظاهر است، ننمایند و زینتهای خود را آشکار نسازند، مگر برای شوهرانشان، پدرانشان، پدر شوهرانشان، پسران همسرانشان، برادرانشان، پسر برادرانشان، زنان هم کیششان، کنیزانشان، مردان سفیهی که تمایلی به زنان ندارند، و یا کودکانی که از امور جنسی بیاطلاعاند غیر ممیز.
و پاهای خود را بر زمین نکوبند تا زینتهای پنهانشان آشکار شود.
و همگی بهسوی خداوند بازگردید، ای مؤمنان باشد که رستگار شوید.
همچنین در سوره احزاب آمده است: ای پیامبر به همسران و دختران خویش و بانوان با ایمان بگو که روپوش خود را برگیرند تا به عفاف و حُریّت شناخته شوند و مورد آزار و تعرّض هوسرانان قرا نگیرند و خداوند، آمرزنده و مهربان است.
ای زنان پیامبر شما اگر تقوا داشته باشید، همانند دیگران نیستید.
بنا براین، هرگز نرم و نازک با مردان، سخن مگویید تا آنکه دلش بیمار است، به طمع افتد.
بلکه متین و نیکو سخن بگویید و خانه را منزلگاه خویش قرار دهید و هرگز مانند دوره جاهلیت نخستین،برای نامَحرمان آرایش و خودآرایی نکنید و نماز را برپا دارید و زکات را بپردازید و از خدا و رسولش اطاعت نمایید.
حجاب در روایات پیامبر گرامی اسلام ص و معصومین ع علاوه بر تأکیداتی که بر رعایت حجاب داشتهاند، با ارائه دستورالعملهایی، جامعه اسلامی را بهسوی تهذیب و پاکی، رهنمون گشتهاند که در این قسمت، برخی از آنها را نقل میکنیم.
پرهیز از پوشش بدن نما و نازک روزی، اسماء - که خواهر زن پیامبر بود - ، با جامه بدننما و نازکی به خانه پیامبر آمد.
پیامبر، روی خود را از او برگرداند و فرمود: ای اسماء!
زن، وقتی به حدّ بلوغ رسید، نباید جایی از بدن و اندامش دیده شود، مگر صورت و دستها.
نهی از آرایش و استعمال عطر در خارج از خانه پیامبر، در ضمن حدیثی، نهی فرمودند از اینکه زن، برای دیگران، خود را بیاراید، و فرمود: اگر برای غیر شوهر، خود را آرایش نمود، لازم است خداوند او را با آتش بسوزاند.
پرهیز زنان از شبیه ساختن خود به مردان پیامبرص فرمود: خداوند، مردانی را که شبیه زن میشوند و زنانی را که خود را شبیه مرد قرار میدهند، نفرین کرده است.
۲۸امام باقرع نیز، در ضمن حدیثی فرمودند: جایز نیست که زن، خود را شبیه مرد نماید؛ زیرا پیامبر، مردانی را که مشابه زنان میشوند و همچنین زنانی که خود را شبیه مردها قرار میدهند، نفرین کرده است.
در قرآن و روایات، علاوه بر دستورهایی که در مورد حفظ حجاب زنان آمده است، مسئولیتهایی نیز به مردان واگذار شده است که ذیلاً به آنها اشاره میگردد: عفّت نسبت به زنان مردم پیامبر فرمود: نسبت به زنان مردم، عفیف باشید تا زنان شما عفیف بمانند.
دوری از چشمچرانیاز امام صادق ع نقل شده که میفرماید: چشم چرانی، تیری است مسموم از تیرهای شیطان؛ چه بسا، نگاهی که حسرتهای طولانی را درپی دارد.
در نگاه فقیهان و دانشمندان مسلمان همانطور که اشاره شد، حجاب، از ضروریات اسلام است و تمام فِرَق اسلامی، آن را واجب میدانند، و در اینکه زنان باید به هنگام ادای نماز و در حضور مردان بیگانه، موی سر و تمامی اندام خود را به استثنای صورت و دستها از مچ به پایین بپوشاند، اتفاق نظر دارند؛ البته شافعیان و برخی از علمای شیعه پوشاندن صورت را نیز در حضور بیگانگان، لازم شمردهاند.
پایان این نوشتار را به پرسشی از امام خمینی ره، در مورد حجاب و حد آن، و پاسخ ایشان، که میتواند نشانگر نظرات دانشمندان مسلمان باشد، اختصاص میدهیم: آیا حجاب از ضروریات اسلام است و منکر آن و کسانی که به این دستور الهی مخصوصاً در جامعه اسلامی بیاعتنایی میکنند، چه حکمی دارند؟اصل حکم حجاب از ضروریات است و منکر آن، حکمِ منکر ضروری را دارد و منکر ضروری، محکوم به کفر است، مگر اینکه معلوم باشد که منکر خدا یا رسول نیست.
حدود حجاب اسلامی برای بانوان چیست؟
برای این منظور، لباس آزاد و شلوار و روسری کفایت میکند؟
و اصولاً چه کیفیتی در لباس و پوشش زن در برابر افراد نامحرم باید رعایت شود؟واجب است تمام بدن زن بجز قرص صورت و دستها تا مچ، از نامحرم پوشیده شود و لباس مذکور اگر مقدار واجب را بپوشاند، مانعی ندارد؛ ولی پوشیدن چادر، بهتر است و از لباسهایی که توجّه نامحرم را جلب کند، باید اجتناب شود.
بررسی نهایی از بررسی و مقایسه حد و کیفیت حجاب در ادیان چهارگانه استنباط میگردد که حجاب در ادیان دیگر، نسبت به اسلام از شدّت بیشتری برخوردار بوده است.
به طور مثال، پوشاندن صورت، گرچه در زمان زرتشت معمول نبوده و بعد از او در میان زرتشتیان معمول شده است، اما طبق آنچه گذشت، چادر و روبنده از ارکان اخلاقی مسیحیان و یهودیان محسوب میشده است؛ درحالیکه بنابر نظر اکثر فقهای اسلامی، پوشاندن صورت واجب نیست.
لزوم کنارهگیری کامل زن در حیض در دین زرتشت، محق دانستن مرد در طلاق زنی که صدایش در کوچه شنیده شده بدون پرداخت مهریه از طرف دین یهود، رکن بودن چادر و روبند و ذکر نام آن دو به طور صریح در کتاب مقدّس مسیحیان و وجوب سکوت زن نزد بیگانه و در کلیسا از طرف مسیحیت، بهترین گواه بر این مطلب است.
بنابراین، نهتنها اسلام واضع قانون حجاب نبوده است، بلکه در جهت جلوگیری از افراط و تفریطهایی که در طول تاریخ در مورد حجاب به وجود آمده بود، به قانونمند کردن و تنظیم آن همت گماشته است و آن را به صورتی متعادل، صحیح و متناسب با فطرت انسانی زن و غیرتمندی مرد، ارائه نموده است.
روزه و روزهداری در ادیان الهی ـ یهودیت روزه از جمله عبادات دیرینی است که پیدایش آن را میتوان با رانده شدن حضرت آدم ع و حوا از بهشت مقارن دانست.
یوم کیپور یا یوم عاسورا؛ بزرگترین روزه یهودیان بعضی مفسران نوشتهاند: خداوند روزه روز سیزده و چهارده و پانزده هر ماه را بر آدم صفی واجب کرد.
علت آن بود که چون به زمین آمد از گرمی و تابش آفتاب سوخت و سیاه شد، ولی پس از روزه بدنش سفید شد به این جهت آن سه روز را ایام البیض خوانند.
پس پیشینیان از آغاز آدم هم روزه داشته اند.
خداوند در آیه ۱۸۳ سوره بقره ضمن بیان وجوب روزه در ماه رمضان برای مسلمانان به این نکته که روزه پیش از این بر امتهای گذشته نیز واجب بوده است اشاره فرمودهاند: یا ایها الذین آمنوا کتب علیکم الصیام کما کتب من قبلکم.
حضرت امیرالمومنین در این باره میفرماید: روزه عبادت قدیمی است که خدا هیچ امتی را از آن بر معاف نداشته است.
مردی از ابن عباس از چگونگی روزه انسانهای برگزیده تاریخ سئوال کرد.
ابن عباس در پاسخ گفت: پیامبر اکرم ص فرمود: برترین روزه، روزه داشتن برادرم داود است که در طول سال همیشه یک روز را روزه میداشت و یک روز را افطار میکرد، سلیمان نیز در هر ماه سه روز اول ماه و سه روز وسط و سه روز آخر آن را روزهدار بود، عیسی همواره روزهدار بود و مریم نیز همیشه دو روز را روزه و دو روز را افطار مینمود.
با این اوصاف درمییابیم اکثر ادیان بزرگ دنیا از جمله صائبیان، مانویان، برهمائیان، بودائیان و اهل کتاب چون یهود و نصارا نیز روزههای واجب و مستحبی داشتهاند که در آن ایام از خوردن و آشامیدن دوری میکردند.
در این مقاله به روزه یا تعنیت در میان یهود پرداخته میشود: در تورای تورات مقدس، برای اولین بار دستور تعنیت روزه گرفتن برای روز کیپور بخشش گناهان در دهم ماه تیشری ذکر شده است، ولی تعنیتهای دیگر تاریخ یهود با یادبود اتفاقاتی که در مسیر خرابی بت همیقداش بیتالمقدس روی داد، مناسبت پیدا میکنند.
روزههای دهم طوت آغاز محاصرهٔ اورشلیم توسط بختالنصر هفدهم تموز خرابی دیوارهای شهر اورشلیم و توقف قربانیها، نهم آو خرابی دوباره بت همیقداش و سوم تیشری کشته شدن گدلیا بن اخیقام و سقوط حکومت یهودیان، همگی در کتاب زخریا ۳۵ :۷ و ۱۹ : ۸ نام برده شدهاند.
مستر هاکس امریکایی در کتاب قاموس مقدس مینویسد: روزه کفاره، روزه مهم سالیانهای است که با آرامی و استراحت و روزه در دهم ماه تشرین تیشری یعنی پنج روز قبل از عید خیمهها نگاه داشته میشد...
که فعلا این عید در دهه اول اکتبر واقع میشود ابوریحان بیرونی در التفهیم درباره این که کبورکپور همریشه کفاره عربی چیست؟
مینویسد: دهم روز است از تشرین وزین جهت گاه گاه او را عاشورا عاسورا هم ریشه با عشره در عربی استخوانند فاما نام کبور اندر زبان عبری کفاره گناهان است و این یک روز است که بر جهودان روزه داشتن فریضه کرده آمد...
تو اندازه این روز بیست و پنج ساعت است و ابتدا کنند روز نهم پیش از آفتاب فرو شدن به نیم ساعت و تمام شود چون آفتاب فرو شود، روز دهم و نیم ساعت بگذرد آنگه روزه بگشایند.
اهداف تعنیت در دین یهود تعنیت در این دین به نیات مختلفی گرفته میشود که میتوان آن را به سه بخش تقسیم کرد: توبه و طلب بخشش، یادآوری یک مناسبت و یا سوگواری، تلاش برای تحقق یک آرزو یا استجابت حاجت.
از نگاه دین یهود کلمهٔ صُوم تنها به معنی پرهیز از خوردن و آشامیدن نیست، بلکه خودداری از لذایذ جسمانی مانند استحمام، استفاده از عطریات و...
را نیز شامل میگردد.
البته در کتابهای مقدس یهود، نمونههای مختلفی وجود دارد که نشان میدهد تعنیت اصولاً تنها برای ابراز پشیمانی از گناه و بازگشت به یک زندگی سالم و طلب رحمت از خداوند نیست، بلکه اهداف دیگری را نیز در بر میگیرد.
انبیا برای شایستگی دریافت وحی، تعنیت میگرفتند، هنگام مرگ یک پادشاه عادل مثل شائول یا رهبر مذهبی تعنیت عمومی اعلام میشده است.
در موقع بروز احکام سخت در زمان حکومت خشایارشا استر، یهودی، ملکه ایران تعنیت سه روزه اعلام میکند یا یهودیان غربی اشکنازی به مناسبت کشتارهای دسته جمعی در اروپای قرون وسطی روز بیستم ماه سیوان را تعنیت میگیرند.
حضرت موسی، قبل از دریافت تورا، ۴۰ روز و ۴۰ شب تعنیت گرفت.
هنگام جنگ با دشمنان بتپرست، بنیاسرائیل تعنیتهای عمومی میگرفتند تا راهنماییهای الهی را بهتر درک کنند و در ضمن معلوم شود که پیروزی آنها به خاطر نیروی بدنی نیست.
تعنیتهای فردی برای آرامش خاطر، یا رسم تعنیت عروس و داماد در روز ازدواج یا قبل از آن برای ورود به یک زندگی مقدس و همچنین تعنیت گرفتن در سالگرد مرگ پدر و مادر و تعنیتهای مستحب در روزهای دوشنبه و پنجشنبه برای تزکیهٔ نفس نیز معمول و مرسومند.
احکام تعنیت دین یهود در شریعت یهود همه واجبات دینی برای دختران از سن ۱۲ سالگی و برای پسران از ۱۳ سالگی شروع میشود و اجباری است.
روزه نیز مشمول این حکم است.
تمامی قوانین تعنیت برای افراد سالم وضع شده است و دانشمندان یهود بیماران، زنان باردار و شیرده و زائو، دختران و پسرانی که هنوز به سن شرعی نرسیدهاند و پیران را به شرط مشورت با مرجع دینی مطلع و آگاه در موارد خاص معاف کردهاند.
مراسم تعنیت از زمان بت همیقداش دوم تاکنون تغییراتی کرده است.
در گذشته، همراه با روزهداری، بعضی از اعمال دیگر مانند بیرون آوردن تورا از جایگاه مخصوص بدون پوشش اصلی، زیارت قبور، نواختن شوفار، خوابیدن روی زمین، خودداری از صحبت کردن و شنیدن موسیقی مرسوم بوده است، اما امروزه، مراسم تعنیت با خواندن قسمتهای اضافی در تفیلا نماز و خواندن تورا و مزامیر مخصوص اجرا میشود.
به جز تعنیت نهم آو و کیپور که علاوه بر خوردن و آشامیدن، استحمام و استفاده از عطریات و لذات جسمانی دیگر ممنوع است و از قبل از غروب روز پیش تا بعد از غروب روز بعد ادامه دارد تعنیتهای دیگر همگی از بعد از نیمه شب تا غروب گرفته میشوند.
در زمان گذشته تعنیتهای سه روزه یا بیشتر نیز معمول بودهاند.
البته در کتابهای انبیا به نوعی از روزه برمیخوریم که به پرهیز از گوشت و مسکرات و استفاده از عطریات محدود میشده است،حضرت داود، کتاب دانیل و شموئل ۲: ۲۰ -۱۶-۱۲.
در گمارای براخوت آمده است که دانشمند یهودی دعا میکرد همان طور که در خانهٔ مقدس قربانی برای کفارهٔ گناه تقدیم میشد، همچنان که از خون و گوشت من در این تعنیت کم شده است، همه را ای خدا به عنوان کفارهٔ گناهم بپذیر.
به عقیدهٔ دانشمندان یهود، نخوردن و ننوشیدن، موجب بخشایش الهی نمیشود، بلکه تفکر در اعمال فرد، شناخت ضعفهای خود، توبه و بازگشت از گناهان و انجام اعمال حسنه به همراه تعنیت، موجب رحم و نظر خداوند میشود و روزهٔ به جبران اعمال گذشته، مورد قبول خدا نیست.
صدقه و تفیلا به همراه تعنیت راستین موجب رستگاری فرد و اصلاح کاستیهای جامعه میشود و موجبات رضایت پروردگاری که محتاج تعنیت ما نیست، فراهم میشود.
بزرگترین تعنیت دین یهود یوم کیپور در دین یهود به عنوان بزرگترین روز برای تعنیت است.
این روزه در میان یهودیان به نامهای دیگری نیز شناخته میشود: از آن جمله: یوم آدیر به معنای جلیل و با عزت، یوم هسلیحا به معنای روز بخشش و عفو، یوم هقادوش به معنای روز مقدس و بالاخره یوم عاسورا به معنای روز دهم و اشارهای به دهم ماه تیشری است.
عاشورا اصلا نام روز دهم محرم نبوده است، بلکه روز دهم ماه تشرین تیشری بوده است که یهودیان از جمله یهودیان عرب در آن روز روزه کیپور میگرفتند...
تشرین نام یکی از ماههای تقویم یهود است که ماه اول سال عرفی و ماه هفتم سال دینی است و مطابق با قسمتی از سپتامبر و اکتبر فرنگی است...
جشن سال نو در روزهای اول و دوم تشرین برگزار میشود، یوم کیپور در روز دهم .
در اسلام نیز این روز عزیز داشته میشده، به طوری که پیامبر قبل از وجوب روزه ماه مبارک رمضان این روز را روزه میگرفتهاند.
در صحیح بخاری از عایشه نقل شده: رسول خدا به روزه روز عاشورا امر کرد تا هنگامی که روزه ماه رمضان واجب شد.
آن گاه فرمود: هر کس میخواهد، روز عاشورا را روزه بگیرد و هر کسی میخواهد افطار کند.
در جامع احادیث الشیعه از کتاب من لا یحضره الفقیه از امام باقر ع نقل شده: محمد بن مسلم و زراره از آن حضرت از روزه روز عاشورا سئوال کردند، فرمود: کان صومه قبل شهر رمضان فلما نزل شهر رمضان ترک.
اما پس از به شهادت رسیدن سالار شهیدان دشمنان تشیع و بنی امیه احادیثی از خود جعل کردند و روزه مستجبی در آن روز را به خاطر توفیق خداوند به بنیامیه در کشتن امام حسین ع ذکر کردهاند.
از آن پس احادیث متعددی از ائمه هدی ع نقل شده است که روزه در این روز را نهی فرمودهاند.
امام صادق ع به عبدالله بن سنان فرمود: لا تجعله صوما کملا و لیکن إفطارک بعد صلاهٔ العصر بساعهٔ علی شربهٔ من ماء: روزه آن روز را کامل قرار ندهید، بلکه ساعتی بعد از نماز عصر آبی بنوشید زراره از امام صادق و امام باقر ع نقل کرده که به او فرمود: «لا تصم یوم عاشورا...