دانلود مقاله بررسی پرسش های تدریجی در میزان موفقیت و پیشرفت تحصیلی

مقدمه: زندگی اجتماع موثر، مستلزم مشارکت فعال و مفید تمامی اعضای جامعه در زمینه های مختلف اجتماعی است در شرایط موجود با توجه به رشد سریع دانش و تکنولوژی، افراد باید بصورت گسترده شرایط اجتماعی شدن و کسب دانش و مهارت ها و فنون را در دوران کودکی و نوجوانی بیاموزند و در بزرگسالی به پیگیری آموزشهای قبلی توسعه و گسترش دانش، توانائی ها و مهارت بپردازند تا از این طریق در جامعه و سامان های مختلف حضور جدی و موثر داشت باشند و علاوه بر رفع نیازها و امیال خود به صورت منطقی به اجزای نقش اجتماعی و سازمانی خویش بپردازند زیرا حیاط موثر سازمان ها از طریق کارایی مسئولان و کارکنان آگاه و ماهر خلاق و توانا میسر می گردد که این مسئولان و کارکنان در آینده کسانی به غیر از دانش آموزان فعلی مملکت نمی باشند.

این امر آموزش های مستمر و تدریجی و یا به عبارتی آموزش همراه با یادگیری عمیق را اجتناب ناپذیر می سازد و لزوم سرمایه گذاری در آموزش نیروی انسانی را بعنوان رکن اساسی توسعه کشور گوشزد می نماید.

در این راستا پرسشهای مستمر یا تدریجی دانش آموزان فعلی و مسئولان آینده در واحدهای آموزشی در آموزش و پرورش یکی از گامهای مهم و ارزشمند است که چنانچه با برنامه ریزی علمی و اجرای تحقیق اعمال شود، منجر به ارتقای سطح علمی دانش آموزان شده و در نتیجه قدم مثبت و موثری در جهت ارتقاء کمی و کیفی آموزش و پرورش و در نهایت توسعه جامعه برداشته می شود.

هدف پرسشهای مستمر و تدریجی افزایش دانش و مهارت و ایجاد زمینه های لازم جهت بروز خلاقیت ها و نوآوری و تقویت اعتماد به نفس و رحیه هم فکری و مشورت با دیگران و رفع اشکال در برنامه ریزی و خلاصه ارتقاء سطح کارایی دانش آموزان متناسب با تحولات و نیازهای جامعه امروزی می باشد.

بنارباین دراین تحقیق محقق بر این است تا تاثیر پرسش های مستمر و یا پرسشهای تدریجی را بر میزان افزایش موفقیت و کارایی دانش آموزان از منظر و دیدگاه خود آنان بررسی نماید و چون نگارنده مطالب فوق این عقیده را قبول دارد که اگر انسان بتواند آنچه را که درباره اش می تواند مدعی باشد که درباره آن چیزی می داند و گرنه دانش انسان درباره آن مطلب اندک و نارسا است.

پس پژوهشگر در این پژوهش کوشیده است اطلاعاتی را که به آگاهی خوانندگان می رساند از طریق آمار و ارقام دقیق باشد که این اطلاعات بوسیله آمارگیری با شرکت خود دانش آموزان در برخی از مدارس راهنمایی و دبیرستان خمین که بعنوان نمونه انتخاب گردیده اند جمع آوری شده و پس از تجزیه و تحلیل اطلاعات نتیجه آمارگیری به کل جامعه تهیه داده شده و شاید این موضوع کمتر از دیدگاه خود دانش آموزان مورد نقد و بررسی قرار گرفته شده باشد لذا می تواند اطلاعاتی جدید اختیار مسئولین و برنامه ریزان آموزش قرار دهد.

بیان مسئله: مدارس بعنوان پرجمعیت ترین مراکز آموزش در آموزش و پرورش رسمی کشور به حساب می آیند در نتیجه دانش آموزان و کادر آموزشی و کادر اداری باید در کنار امکانات عادی وسایل و تجهیزات در تعامل با یکدیگر زمینه دستیابی به اهداف کلی و جزئی تعلیم و تربیت را فراهم سازند.

با گسترش روز افزون علوم و فنون و پیچیده تر شدن شرایط اجتماعی و اقتصادی و فرهنگی جامعه این ضرورت بیش از پیش احساس می شود که دانش آموزان برای برخورد موثر با مشکلات آموزشی و تلاش برای حل آنها باید با استفاده از روشهای جدید و بدیع و فعال و بهره برداری از حداکثر توانایی های علمی، شیوه یادگیری و آموزش خویش را تکامل و توسعه بخشند در این راستا آموزشهای مستمر و پرسشهای تدریجی ضمن سال دانش آموزان یکی از سریعترین و مفید ترین اقدامات آموزشی است که عهده دار ارتقای سطح علمی، کاربردی و کیفی دانش آموزاناست و اصولا آموزش افراد نوعی سرمایه گذاری مفید محسوب می شود و تخصیص منابع بیشتر به این بخش سبب رشد اقتصادی می گردد از این رو سرمایه گذاری برای آموزش یک عامل کلیدی در فرایند توسعه است.

بنابراین در این تحقیق سعی بر آن است که میزان تاثیر آموزشهای مستمر یا تدریجی برای افزایش موفقیت و کارایی دانش آموزان از نظر و دیدگاه خود آنها مورد بررسی و مطالعه قرار می گیرد.

فرضیه های تحقیق: 1- آیا بنظر می رسد بین پرسش های تدریجی در کلاس و جلوگیری از افت تحصیلی رابطه وجود دارد؟

2- آیا بنظر می رسد بین پرسشهای تدریجی از دانش آموزان و موفقیت و کارایی در تمام سطوح بخصوص در مسابقات علمی رابطه وجود دارد؟

3- آیا بنظر می رسد بین پرسش های تدریجی از دانش آموزان و ابتکار و نوآوری و خلاقیت و روحیه اعتماد به نفش دانش آموزان رابطه وجود دارد؟

4- آیا بنظر می رسد بین پرسش های تدریجی از دانش آموزان و روحیه انتقاد پذیری و قدرت بیان و استدلال و تصمیم گیری و میزان یادگیری دانش آموزان رابطه وجود دارد؟

اهداف تحقیق: هدف از اجرای این تحقیق شناخت و پی بردن به اهمیت و تاثیر ارزشیابی مستمر و یا پرسشهای تدریجی بر میزان موفقیت وکارایی دانش آموزان مدارس راهنمایی و دبیرستان منطقه خمین می باشد.

یا به عبارت دیگر هدف اصلی مقایسه عملکرد دانش آموزانی که از طریق ارزشیابی مستمر پرسش تدریجی داشته اند با دانش آموزانی که پرسش تدریجی را نداشته اند و یا بسیار اندک داشته اند.

قابل ذکر است که این مقایسه از منظر و دیدگاه خود دانش انجام گرفته یعنی نگارنده مطلب خواسته از زبان و بیان خود دانش آموزان به اهمیت پرسشهای تدریجی بپردازد که شاید این موضوع کمتر از دیدگاه خود دانش آموزان مورد نقد و بررسی قرار گرفته باشد در ضمن بیان این نوع مقایسه از طریق آمار و ارقام و تبدیل یک صفت به کمیت انجام شده است.

اهمیت و ضرورت تحقیق: با توجه به تحولات سریع علوم و تکنولوژی و دانش و اطلاعات افراد برای پاسخگویی به این پیشرفت سریع ناتوان و ناقص است.

از این رو در دنیای متحول امروز هیچ کس نمی تواند فقط با تکیه بر آموخته های خود در نظام آموزش و پرورش سازگاری مناسب با محیط خود داشته باشد.

بنابراین براساس فلسفه آموزش و ارزشیابی مستمر اطلاعات و دانش انسان باید همواره پویا و در حل تکامل باشد در هر مرحله از زندگی باید در جریان جدیدترین یافته ها و اطلاعات مربوط به حرفه و شغل زندگی اش قرار گیرد.

ارزشیابی مستمر یا پرسشهای تدریجی بر پایه فلسفه آموزش مستمر از حقایقی چون پویایی انسان و طبیعت قابلیت و نیازهای تکامل بهینه شدن و فلسفه حیات انسان استوار است یا به عبارت دیگر پرش تدریجی با ارزش هایی مستمر یکی از بازوهای آموزش مستمر را تشکیل می دهند و رابطه مستقیم با آموزش مستمر در جامعه دارد از طرفی مثلث آموزش 3 ضلع دارد چه آموزش دهیم و نتیجه را چگونه ارزشیابی کنیم در بسیاری از موارد بیشترین توجه بر دو ضلع آموزش متمرکز است چه آموزش دهیم که همان برنامه درسی است و چگونه آموزش دهیم که همان شیوه تدریس است اما از نظر کیفی به ضلع سوم که ارزش یابی است کمتر توجه شده است.

امروزه بنا به گفته مسئولین آموزش و پرورش علل افت تحصیلی با فرض سیستمی بودن باید مجموعه عوامل را در نظر قرار دارد مقرراتی که حاکم است می تواند علل افت تحصیلی باشد روش تدریس معلم و شیوه ارزشیابی از جمله دیگر عوامل هستند بنابراین یکی از علل افت تحصیلی عدم استفاده صحیح از پرسشهای تدریجی یا ارزشیابی مستمر است.

و با توجه به فعالیتهای مستمر دانش آموزان در قالب سنجش مستمر عملکرد و نحوه کوشیدن دانش آوزان ضمن آشکار کردن سرمایه منحصر به فرد فطری هر کدام از آنها امکان تولید دانش و نوآوری و خلاقیت را فراهم می کند.

بنابراین نتیجه می گیریم که ارزشیابی مستمر یا پرسشهای تدریجی در فرایند آموزش نقش مهمی ایفا می کند در هر مرحله معلم باید آموزش را از جایی شروع کند که دانش آموز از نظر مهارت، نگرش در آنجا قرار دارد.

اگر معلم این نکته مهم در آموزش را قبول داشته باشد باید فرصتهایی ایجاد کند که از طریق آن بتواند وضعیت فعلی دانش آموزان را از نظر مهارت نگرش و دانش به درستی شناسایی کند فرایند جمع آوری اطلاعات و استفاده از آن در آموزش و ارزشیابی مستمر برای معلمان تازگی ندارد آنها از این فرایند در آموزش خواندن و نوشتن بخوبی استفاده می کنند اما در محدوده آموزش فعال و نوین آن را چندان نمی شناسند موارد زیر اهمیت پرسش تدریجی یا ارزشیابی مستمر را به خوبی روشن میکند.

1- این نوع ارزشیابی بازخورد مناسبی به معلم می دهد تا بتواند فعالیتهایی طراحی کند که با سطح دانش، نگرش و مهارت های شاگردان تناسب داشته باشند.

2- بطور طبیعی نوع عملکرد دانش آموزان در فعالیتهای گوناگون یکسان نیست بنابراین معلم باید به طور منظم دانش آموزان را در فعالیتهای گوناگون زیر نظر بگیرد تا عواملی را که مانع پیشرفت آنان است شناسایی کند.

3- معلم خود در یک فرایند تجربه اندوزی قرار می گیرد که از طریق این نوع ارزشیابی فعال معلم می تواند علایق دانش آموزان را شناسایی کند و سطح فعالیتها یعنی سادگی و دشواری آنها و نیز میزان درک مفاهیم را به درستی بسنجد.

4- از طریق ارزشیابی های متناوبی که معلم انجام می دهد و یادداشت هایی که بر می دارد اطلاعات کافی برای سنجش یک دانش آموز را جمع آوری می کند.

به همین دلیل در این تحقیق سعی شده است اطلاعاتی درباره ارزشیابی مستمر در اختیار همکاران قرار دهد زیرا پرسشهای تدریجی از سه منظر قابل اهمیت هستند از منظر و دیدگاه معلم و دانش اموز که ما بیشتر به این منظور پرداخته ایم و از منظر برنامه ریزان بنابراین پرسشهای مستمر می تواند کمک کند که معلم تفاوتهای فردی دانش آموزان را تشخیص دهد و درصد جبران عقب افتادگی آنها برآید تا انگیزه دانش آموز از بین نرود به دلیل اینکه ناامید شدن از یادگیری باعث از بین رفتن انگیزه می شود چرا که انگیزه موتور تلاش و حرکت است پس باید سعی کنیم دانش آموزان به مرحله یاس و ناامیدی در یادگیری نرسند از نظر دانش آموزان نیز اگر ارزشیابی مستمر به طور صحیح انجام شود در یادگیری آنها موثر خواهد بود.

دانش آموزان با بررسی نتایج ارزشیابی خود به جنبه های مثبت و نقاط ضعف خود پی می برد.

اگر معلم مرتب به دانش آموز بازخورد بدهد دانش آموز در جریان آن نقاط ضعف و قوت قرار می گیرد از طرفی دیگر ارزشیابی مستمر باعث می شود مطالب آموزشی برای دانش آموزان مرور و تکرار شود و به حفظ و نگهداری مطالب آموخته شده در ذهن آنان کمک کنند.

همچنین ارزشیابی مستمر به برنامه ریزان نیز کمک می کند تا بتواند در میزان کارایی برنامه ها و تحقق اهداف آموزشی مطالعه کنند و کوشش در جهت انطباق برنامه های مواد آموزشی با امکانان مدارش و طول و مدت آموزش بدنبال خواهد داشت و موجب ارزشیابی بهتر از کارایی امکانات با تجهیزات آموزشی با مقررات و آیین نامه های مدارس و توانایی معلمان خواهد بود.

بنابراین با توجه به اهمیت ویژه و خاص ارزشیابی مستمر در فرایند یاددهی و یادگیری اهمیت و ضرورت موضوع این تحقیق را بخوبی روشن می سازد.

تعریف واژه ها و اصطلاحات 1- ارزشیابی(ارزیابی- سنجش): ارزشیابی عبارت است از سنجش عملکرد آموزندگان و مقایسه حاصل با هدفهای آموزشی از پیش تعیین شده به منظور تصمیم گیری درباره اینکه آیا فعالیتهای آموزشی آموزشگر و کوشش یادگیری آموزندگان به بازده مطلوب انجامیده یا نه.

و یا به عبارت دیگر اگر اطلاعات بدست آمده از طریق اندازه گیری را با ملاک معینی مقایسه و بر این اساس درباره خود مورد مطالعه داوری کنیم عمل ارزشیابی یا ارزیابی یا سنجش را انجام داده ایم.

2- ارزشیابی مستمر یا تکوینی یا مرحله ای: ارزشیابی که در پایان هر درس یا هر فصل بصورت روزانه یا هفتگی و یا ماهانه انجام می گیرد اصطلاحا ارزشیابی مستمر یا مرحله ای یا تکوینی گویند.

که هدف آن نظارت گام به گام معلم نسبت به تحقق هدفهای رفتاری بخش مختلف هر مطلب آموزشی است و همچنین هدایت و یادگیری دانش آموزان را به طور مستمر و اصلاح و بهبود روش تدریس معلم را در بر دارد.

3- اندازه گیری: بدست آوردن اطلاعات لازم در حدود خرد را بر مبنای روشهای علمی اندازه گیری می گویند.

و یا به عبارتی دیگر اندازه گیری عبارت است از اختصاص دادن اعداد به مقادیر مختلف از صفات برحسب قواعد معین که صحت آنرا می تواند از راه آزمایش بررسی کرد.

4- آموزش: آموزش فرایندی که مهمترین هدف آن ایجاد تغییر در رفتار انسان است انواع تغییرات رفتاری مورد انتظار همان هدف های آموزشی هستند و یا به عبارت دیگر آموزش عبارت است از ایجاد شرایط مناسب آموزشی و پرورشی برای دانش آموزان و هدایت یادگیری آنها.

5- امتحان: به مفهوم علمی نوعی ارزشیابی است که براساس اصول معینی انجام می گیرد و در تعریف آن می توان گفت که امتحان عبارت است از: تعیین میزان تغییرات حاصل در جنبه های خاصی از رفتار شاگرد در فواصل زمانی معین و در جهت نیل به هدفهای آموزشی 6- امتحان مرحله ای یا تدریجی: این امتحان بطور مستمر و همگام با تدریس و در پایان هر بخش از مطالب تدریس شده انجام می گیرد.

هدف از این امتحان، سنجش آموخته های دانش آموزان و بررسی نارسایی ها و کمک به پیشرفت یادگیری گام به گام آنان است.

7- یادگیری: عبارت است از تغییر و تعدیل در رفتار دانش آموز و کسب رفتارهای جدید براساس شرایط آموزشی و پرورشی.

8- نمونه برداری تصادفی: نمونه برداری تصادفی روش گزینش بخشی(نمونه ای) از یک جامعه یا مجموعه مرجع است به گونه ای که احتمال گزینش همه نمونه های ممکن آن جامعه دارای حجم ثابت n باشد ثابت بماند.

9- آزمون: آزمون وسیله ای است عینی و استاندارد شده که برای اندازه گیری نمونه ای از رفتار یا خصایص آدمی به کار می رود.

در این تعریف مراد از عینی آن است که روش اجراء، نمره دادن و تعبیر و تضمیر نتایج آزمون براساس قواعد معین صورت گیرد و اصطلاح استاندارد شده به این معنا است که آزمون قبلا در مورد گروه نمونه ای از افراد مورد نظر در بوته آزمایش گذاشته شده و نتایج پژوهشهای مربوط به آن از راه و روشهای آماری مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است.

تاریخچه مطالعاتی: درباره موضوع این تحقیق تا آنجا که بنده اطلاع دارم شاید لااقل در محدوده استان مرکزی و و منطقه خمین چنین موضوعی یعنی نقش پرسشهای مستمر در میزان موفقیت و کارایی از دیدگاه خود دانش آموزان کمتر مورد نقد و بررسی قرار گرفته باشد یعنی از زبان خود آنها با آمار و ارقام دقیق به اثبات نرسیده است.

لذا نگارنده مطالب فوق سعی داشته است این موضوع را از دیدگاه خود دانش آموزان مورد نقد و بررسی قرار دهد پس از آمار و ارقام به اثبات این موضوع مهم یعنی نقش پرسشهای تدریجی در میزان پیشرفت و کارایی از دیدگاه خود دانش آموزان کمتر مورد نقد و بررسی قرار گرفته باشد یعنی از زبان خود آنها با آمار و ارقام دقیق به اثبات نرسیده است.

لذا نگارنده مطالب فوق سعی داشته است این موضوع را از دیدگاه خود دانش آموزان مورد نقد و بررسی قرار دهد پس از آمار و ارقام به اثبات این موضوع مهم یعنی نقش پرسشهای تدریجی در میزان پیشرفت و کارایی دانش آموزان در آینده شغلی و تحصیلی آنان بپردازد.

مقدمه: نیاز انسان به راهنمایی و مشورت با دیگران در تصمیم گیری ، انتخاب و بکار گیری راه حلهای مناسب در زندگی بر کسی پوشیده نیست.

خصوصا در سنینی که فرد ناچار به انجام انتخابهای مهمی است.

مسلما چنین مشاوره‌ها و راهنماییهایی کمک شایان توجهی در اقدامات درست و مناسب او خواهد داشت و از خطا رفتن راهها و تصمیمات انتخابی جلوگیری خواهد نمود.

بیشتر عدم موفقیتها ، شکست و در نیمه راه ماندنها ، ناشی از عدم داشتن اطلاعات کافی در زمینه موضوع و انجام انتخابهای نادرست است.

از اینرو چنانچه انجام مشاوره در زمینه‌های مختلف مثل مشاوره ازدواج ، مشاوره در شرایط بحرانی ، مشاوره شغلی و غیره اهمیت دارد در زمینه تحصیلی نیز حائز اهمیت فراوان است.

ضرورت مشاوره تحصیلی برای دانش آموزان: مشاوره تحصیلی به دانش آموزان کمک می‌کند ویژگیها و استعدادهای خود را بهتر بشناسند و به شرایط و خصوصیاتی که یا توجهی به آنها نداشته‌اند و یا میزان توجه به آنها کمتر بوده است با دقت بیشتری نگاه کنند.

علاوه بر این اطلاعات آنها را در زمینه‌های مختلف تحصیلی بالاتر بوده و در صورت وجود نواقصی در عملکردشان آنها را شناسایی کرده و راه حلهایی برای رفع نواقص ارائه می‌کند.

به این ترتیب دانش آموزان می‌توانند عملکرد بهتری نسبت به قبل در زمینه درسی داشته باشند انتخابهای مفیدی انجام دهند و اشکالات احتمالی را رفع نمایند.

ضرورت مشاوره تحصیلی برای والدین: در امر تحصیل فرزندان ، خانواده و والدین نقش بسزایی دارند.

بطوریکه عامل خانواده از عوامل مهم در زمینه پیشرفت تحصیلی دانش آموز یا وقوع افت تحصیلی است.

انگیزه‌ها و علایق تحصیلی دانش آموز در خانواده شکل می‌گیرد و به آن جهت داده می‌شود و مسیری برای هدایت آن فراهم می‌شود.

خانواده سرعت دانش آموز را در رسیدن به اهداف تحصیلی تنظیم می‌کند.

خانواده‌های بدون انگیزه ، بدون اطلاع و غیر فعال موجب کاهش سرعت دانش آموزان بااستعداد می‌شوند.

از اینرو در فرآیند مشاوره تحصیلی ، لزوم انجام مشاوره با والدین ضرورت و اهمیت خاصی پیدا می‌کند.

از اینرو لازم به نظر می‌رسد والدین و بطور کلی خانواده نیز اطلاعات کافی از ویژگیها و استعدادهای فرزندان خود کسب نمایند، اطلاعات بیشتری در زمینه‌های تحصیلی کسب کنند و کمکها و یاریهای مفیدی برای فرزندان دانش آموز خود فراهم کنند.

ضرورت مشاوره تحصیلی در زمینه انتخاب رشته مشاغل: گاه انتخابهایی که دانش آموزان در زمینه رشته‌ها و مشاغل انجام می‌دهند عاری از هر گونه دلیل منطقی و اطلاعات مناسب است.

معیارهایی که دانش آموزان در چنین مواردی برای انتخابهای خود برمی‌گزینند ملاکهایی کاذب و نامناسب است.

مثل انتخاب رشته ریاضی فیزیک به خاطر وجهه اجتماعی آن ، یا به خاطر چشم هم چشمی و یا به خاطر دنباله روی از یک دوست و یا همراه با او بودن در طول تحصیل.

چنین انتخابهایی به احتمال بیشتری محکوم به شکست خواهند بود.

شکست یا در مرحله سالهای دبیرستان به صورت کاهش در نمرات ، عدم موفقیت در کنکور و در سنین بالاتر در انتخاب رشته در زمینه انتخاب رشته تحصیلی.

مشاوره از آن جهت ضرورت می‌یابد که اهمیت چنین انتخابهایی به دانش آموز گوشزد شود تا او ملاکهای مناسبی برای تصمیمهای خود اتخاذ کند و از احتمال شکست خود در آینده پیشگیری نماید.

ضرورت مشاوره تحصیلی در زمینه جلوگیری از افت تحصیلی: برخی از دانش آموزان به خاطر شرایط ویژه‌ای که دارند بیشتر در معرض افت تحصیلی هستند و برخی از آنها افتان و خیزان تجربههایی از افت تحصیلی داشته‌اند.

برخی از علل افت تحصیلی این دانش آموزان به عوامل بیرونی مثل خانواده ، مدرسه و ...

مربوط می‌شود.

و برخی از علل ، علل فردی هستند مثل انگیزه خود دانش آموز ، روشهای مطالعه و برنامه ریزی، علایق و استعدادها و غیره.

مشاوره تحصیلی برای این دسته از دانش آموزان اهمیت بسزایی دارد.

در جریان مشاوره تحصیلی به این دانش آموزان کمک می‌شود علت افتها و شکستهای خود را بشناسند و با راهکارهایی آشنا شوند که به آنها در رفع آن علتها و یا کاهش تاثیر آنها در مسائل تحصیلیشان کمک می‌کنند.

انجام چنین مشاوره‌هایی می‌تواند با احیای نیروهای بالقوه فرد او را در تمام مسیر تحصیلی‌اش همراهی کند.

ضرورت مشاوره تحصیلی در زمینه سرعت بخشیدن به فرآیند تحصیل و مطالعه: برخی دانش آموزان و خانواده‌های آنها مایلند عملکرد بهینه خود را در زمینه تحصیل بهبود بخشند.

این دانش آموزان ممکن است دانش آموزانی متوسط و یا بالا باشند.

به هر حال تمایل دارند روشهایی را بیاموزند و اطلاعاتی مناسب ، مفید و عملی کسب کنند که کارآیی آنها را در زمینه تحصیل بالا ببرد.

مشاوره تحصیلی چنین راهکارهایی را برای افراد فراهم می‌سازد.

و بر احتمال موفقیت آنها در سطح پیشرفته‌تر می‌افزاید.

ضرورت مشاوره تحصیلی برای تشخیص و هدایت دانش آموزان استثنایی: درصد کمی از دانش آموزان در گروه دانش آموزان استثنائی قرار دارند.

از لحاظ علمی دانش آموزان استثنایی شامل دانش آموزانی می‌باشند که معلولیتهایی در زمینه‌های مختلف جسمی مثل شنوایی ، بینایی و یا هوشی دارند.

لزوم مشاوره تحصیلی برای این دسته از دانش آموزان نیز به وفور احساس می‌شود.

به این دلیل که آنها و خانواده‌های آنها نیازمند اطلاعات بیشتری در ارتباط با آینده تحصیلی و شغلی آنها هستند.

در مورد این دسته از دانش آموزان نیز با بررسی تواناییهای آنها در مورد شغل و تحصیلات آنها تصمیماتی اتخاذ می‌شود.

چنین دانش آموزانی با توجه به ضرورت اینکه زودتر از بقیه دانش آموزان باید حرفه و مهارتی را بیاموزند احتیاج مبرمی به مشاوره تحصیلی دارند.

ضرورت مشاوره تحصیلی برای دانش آموزان تیز هوش و نابغه: این دسته از دانش آموزان ، قشر پرنیرو و قابل توجهی برای دست اندرکاران تعلیم و تربیت و جامعه هستند.

سرمایه گذاری و استفاده از انواع خدمات مشاوره‌ای در کنار سایر امکاناتی که برای آنها در مدارس ویژه فراهم می‌آید ضرورت دارد.

از دست رفتن چنین نیروهایی به خاطر انتخابها و تصمیمات نادرست زیانهای قابل توجهی به بار خواهد آورد.

سوء تغذیه و تاثیر آن بر یادگیری در دانش آموزان: دانش آموزان که ما در مدرسه با آنان روبرو می شویم از دوران نوزادی و کودکی گذر کرده اند و از نظر وضعیت تغذیه ای یکی از مهمترین دوران زندگی خود را پشت سر می‌گذارند.

دوران جنینی و سال اول تولد مهمترنی دوران رشد یک کودک است و رسیدن مواد مغذی اعم از پروتئین ، انرژی و ریزمغذیها نقش بسیار مهم و اساسی در رشد او تا قبل از مدرسه داشته است عوارض بعضی از این کمبود ها اگر کودک با آن روبرو شده باشد در سنین مدرسه غیر قابل جبران است.

جذب دانش آموز اولین موفقیت معلم است: تعلیم و تربیت موضوعی است که از دیرباز توجه بشر به آن معطوف بوده است.

آشکار است که دانش آموزان بدون انگیزه لازم بهره ای از آموزش نمی برند این مسئله را می توان هم در محیط های آموزشی و هم با توجه به تحقیقات مشاهده کرد.

پس علت این که در برنامه های تربیت معلم و دانشگاه ها کمتر به این موضوع مهم پرداخته می شود، چیست و چرا این توجه اندک نیز اغلب در محدوده تحقیقات باقی می ماند آیا می توان فرض کرد که معلمان نتایج چنین تحقیقاتی را به واقع در فعالیت های آموزشی خویش به کار می گیرند.

علت تالیف کتاب هایی در این زمینه این است که نقصانی که در این باره به طور کلی دیده است برطرف گردد.

اگر بتوانیم دانسته های خویش را درباره انگیزش با روش های علمی معلمان هماهنگ سازیم به اهداف خود نائل شده ایم.

در این صورت است که معلمان خواهند توانست از این داده ها بهره لازم و کافی ببرند.

نظر ما در اینجا بر دو مفهوم استوار است، کفایت شخصی یا کارآمد بودن و کنترل شخصی یا خودمختاری.

با این دو اصل در حوزه انگیزش انسان مواجهیم و پرسش مطرح این است که آیا کلاس درس را باید با کدام روش اداره کرد معلم محوری یا دانش آموز محوری و یا تلفیقی از این دو.

در کلاسی که با روش معلم محوری اداره می شود بیشتر بر پیشرفت تحصیلی دانش آموزان توجه می شود و در روش دانش آموز محوری توجه غالب بر استقلال دانش آموزان (خودمختاری) است بنابراین روش صحیح تلفیقی از این دو مقوله است.

روانشناسان و پژوهشگران درباره انگیزش انسان به دو نوع انگیزش بیرونی و درونی اشاره می کنند.

انگیزش بیرونی با هدف کسب پاداش و اجتناب از تنبیه همراه است ولی انگیزش درونی با تمایل درونی برای انجام موفقیت آمیز یک تکلیف همراه است.

به طور مثال کسی که درباره خود از احساس کفایت و خودمختاری برخوردار است، انگیزش درونی دارد.

بنابراین در محیط های آموزشی معلمان باید سعی کنند این دو مورد را در دانش آموزان تقویت کنند.

بنابراین اصل اول بر این است که محیطی در کلاس ایجاد شود که قابل پیش بینی باشد، دانش آموز باید بداند که طرح های معلم برای آینده چیست تا بتواند به خوبی بر دشواری ها پیروز شود.

اصل دوم عبارت است از برقراری توازن میان فعالیت های آسان و دشوار.

دانش آموزان باید با کارهای آسان توانایی های جدیدی را کسب کنند و اصل سوم عبارت است از تامین حمایت آموزشی لازم برای دانش آموزان.

معلم نباید تنها گوینده در کلاس درس باشد بلکه با سرمشق دهی، خرد کردن هدف تقسیم کار می تواند به نتایج مطلوب برسد.

ضمن آن که دانش آموزان را نباید با یکدیگر مقایسه کرد بلکه عملکرد آنها را باید با معیارهای موفقیت مقایسه کرد.

معلم کسی است که فقط از عقل استفاده نمی کند چون فهمیده است که عقل به تنهایی قادر به تحلیل همه امور نیست، بنابراین خمیرمایه عشق را در کالبد عقل قرار می دهد و ترکیبی به نام خرد را از درهم آمیزی عقل و عشق به وجود می آورد؛ ترکیبی که شعر و شعور و پردازش است.

بنابراین به همین علت است که وقتی اهل هنر به سخن هنرمند گوش می دهند بوی عشق را در کلام او به خوبی احساس می کنند.

ایجاد روابط مثبت با دانش آموز: معلم واقعی کسی است که می تواند راهی به سوی دل ها بگشاید و علم را با ایمان و عقل را با دل پیوند زند، از این رو راز موفقیت معلمان را نخست باید در جذب دانش آموزان دانست یعنی این که معلم بتواند اعتقاد و علاقه درونی آنها را به وجود آورد و رابطه روحی و معنوی با آنها برقرار کند تا آنجا که حتی نگاه ها و اشاره ها و حالت های معلم نیز در آنها تاثیر عمیقی بگذارد و در تربیت شخصیت آنان منشا اثر شود.

عوامل جذب دانش آموزان هم عبارتند از: مقبولیت، محبوبیت و موفقیت.

راه گشایش کلاس را باید در مقبولیت معلم دانست.

اگر شاگرد معلم را پذیرفت امکان تعلیم و تربیت خواهد بود.

علاوه بر مقبولیت، شخصیت معلم باید دوست داشتنی و دلنشین باشد و از نظر دانش آموزان محبوب.

علاوه بر این دو شرط باید معلم با قوانین حاکم بر روح فراگیران خود آشنا باشد تا توانایی همدلی و همزبانی با آنها را پیدا کند و نیز با تکنیک های آموزشی و تربیتی آشنا باشد و بتواند با استفاده از روش های صحیح آنان را به مقصد مورد نظر راهنمایی کند.

یکی از اهداف کار معلم باید برقرار کردن رابطه مطلوب و دوستانه و حمایت کننده با دانش آموزان باشد.

برخلاف برخی از معلمان که می گویند نباید در روزهای اول به روی بچه ها خندید زیرا عقیده دارند که احترام باید از روی ترس باشد اما نظریه پردازان می گویند در روزهای اول به دانش آموزان نشان دهید که به آنها علاقه دارید و آنها می توانند به شما اعتماد کنند.

البته معلمان فکور آموزش را با شناخت دانش آموز آغاز می کنند؛ انعطاف پذیرند و قادرند نقاط قوت و ضعف فراگیران را خود تشخیص دهند.

تشویق ابزار معجزه آسا: یکی از تمایلات درونی انسان این است که میل دارد دیگران در قبال کارهای نیک او را تایید کنند و مورد تشویق قرار دهند، کسی نیست که نیازمند تحسین و تایید دیگران نباشد.

البته با وجود داشتن منشا روانی این میل، انسان می تواند با قدرت دادن به خود و استوار نمودن شخصیت خویش، خود را از تشویق بی نیاز کند.

در همین باره روان شناسان ثابت کردند که چند دانش آموز در شرایط یکسان وقتی موفق ترند که مورد تشویق قرار گیرند.

البته باید سعی شود فراگیر به تشویق عادت نکند و تشویق انگیزه کار نیک نباشد بلکه پاداش کار نیک باشد، چرا که در این صورت با از بین رفتن انگیزه، کار نیک هم تعطیل می شود.

تشویق نباید هدف باشد بلکه وسیله ای برای رسیدن به هدف باشد.

تشویق باید به موقع انجام شود زیرا تاخیر در آن اثرات نامطلوب دارد.

علت تشویق نیز باید مشخص شود، تشویق از همه کودکان هم به نحوی انجام شود، اما زیاده روی نباشد که به فرموده حضرت علی (ع): در مدح و ستایش کسی مبالغه و زیاده روی مکن.

البته تشویق در اشکال مستقیم و غیرمستقیم وجود دارد که روان شناسان بر تشویق غیرمستقیم تاکید دارند.

تشویق مادی و معنوی نیز سفارش شده است.

تشویق به شکل های مختلف می تواند اعمال شود به طور مثال می تواند گاهی به شکل در اختیار گذاردن وسایل مورد علاقه فراگیر، گاهی یک نگاه محبت آمیز و حاکی از سپاس، گاهی بردن به یک اردو، گردش دسته جمعی، گاهی دلجویی، آفرین گفتن، گاهی در آغوش کشیدن یا خرید یک وسیله علمی و تفریحی باشد، اما در همه حال باید سعی شود که جنبه روانی آن فراموش نشود به این معنی که خود شخص، مشوق خود به خوبی ها باشد نه دیگری.

اصولاً به علت این که فطرت انسان میل به کمال دارد آن دسته تشویق ها و پاداش هایی که جنبه روحانی و معنوی آن قوی تر است برای انسان شادی بخش تر است.

تنبیهات خفیف: تنبیه چون با ایجاد هراس همراه است موجب می شود تا فرد تنبیه شده کنترل خود را ضعیف بشمارد که مشخص شده است دانش آموزانی که شدیداً مورد تنبیه قرار می گیرند دو عکس العمل نشان می دهند اول آن که می آموزند که دیگر انسان ها را می توان از طریق تهدید کنترل کرد و دوم آن که رفتارهای پرخاشگرانه تقویت می شود.

تجربه نشان داده اغلب تنبیه ها با هدفی فراتر از خجالت دادن کودک در نظر گرفته می شود.

درست است امروزه اشکال تنبیهی قدیمی کمتر رایج است، اما تنبیهات امروزی به نحوی برای آزردن دانش آموزان صورت می گیرد که اغلب اثرات نامطلوب دارد.

برخی از معلمان از والدین می خواهند که کودک را تنبیه کنند که این خود رابطه معلم و دانش آموز را دچار اغتشاش می کند، بهتر است کاری کرد که والدین غیرمستقیم در امر آموزش درگیر شوند.

برای جلوگیری از اثرات زیانبار تنبیه، معلمان باید از تنبیهات خفیف استفاده کنند.

در واقع تنبیه بیشتر از آنچه واقعی باشد باید نمادی باشد.

یکی از راه های خفیف تنبیه استفاده از روش محروم کردن است.

مثلاً دانش آموزی که با مدادش نفر جلویی را اذیت می کند باید مدادش را گرفت و آخر ساعت برگرداند و یا از او خواست که به آخر کلاس برود و آخر ساعت برگردد.

بیشترین موفقیت تحصیلی برای دانش آموزان مناطق جنوب تهران: ایسنا:براساس یافته‌های یک پژوهش، میزان موفقیت تحصیلی در دانش‌آموزان مقطع راهنمایی مناطق جنوب تهران که شیوه تربیت مستبدانه در خانواده‌های آن شیوع بیشتری دارد بیشتر از سایر مناطق است.

به گزارش خبرنگار پژوهشی خبرگزاری دانشجویان ایران( ایسنا) واحد علوم پزشکی ایران، دکتر«سید محمد اسعدی» عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران و همکارانش که در پژوهشی با بررسی «رابطه پس‌زمینه اجتماعی- فرهنگی با شیوه تربیتی والدین، موفقیت تحصیلی و سبک یادگیری فرزندان» به این نتیجه دست یافته‌اند هدف از این تحقیق را ارزیابی و آزمون تاثیر متغییرهای اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی بر شیوه تربیت فرزندان و نقش شیوه‌های تربیتی در اندیشه، رفتار و میزان کارآمدی تحصیلی و اجتماعی آنان در خانواده‌های تهرانی عنوان کرده‌اند.