راز نماز
سیمای نماز
عبادت عنوان عامی است که نمونه ها و مصداق های فراوانی را در بر می گیرد وتنها در «نماز» خلاصه نمی شود حج،روزه ، امر به معروف و نهی از منکر ،جهاد ، طلب روزی حلال ، خدمت به هم نوعان، درس خواندن و درس گفتن ؛ عزاداری برای شهیدان کربلا ، نیکی به پدر ومادر ، تیم نوازی ، پرداخت خمس و زکات و .. همه وهمه عبادت است ( البته به شرط خدای بودن نیت )
ولی در میان اعمال عبادی «نماز برجستگی و درخشندگی خاص دارد و جلوه ی درخشان عبادت و پرستش خدا به حساب می آید. اوصاف نماز ، فلسفه وحکمتش ، فایده وآثارش ، شرایط وآدابش ،مکان وزمانش در آیات وروایات بسیاری آمده که پرداختن به آنها طولانی خواهد شد. اما سعی می کنیم براساس قران و حدیث ، قطره ای از دریای معارف اسلامی درباره ی نماز را باز گوییم.
نماز بزرگترین عبادت ومهمترین سفارش همه ی انبیاست
لقمان پسرش رزا به نماز توصیه می کند.حضرت عیسی درگهواره می گوید : خدایم مرا به نماز و زکات توصیه کرده است.
رسول خدا صلی الله علیه و اله نماز را نور چشم خود می داند .«قُرّه ََُ عَینی فی الصَّلاه ََِ »
نماز ، فرضیه ای است که خدا به یاد انسان می آورد. و پیمان خدا با مردم است.
نماز، سیمای مکتب است .« الصِّلاه ٌَ وَجهُ دینکٌُمْ »
نماز دوای تکبر است « و الصَّلاه ٌ تَنزیهاً عَنِِ الکبِرِ »
نماز ، وسیله ی تشکر و سپاس از نعمت های الهی است ، عمود و پایه دین ، کلید بهشت، وسیله ی آزمایش و شناخت مردم و محو کننده ی گناهان ، پاک کننده ی دل و جان آدمی است.
روزی پنج نوبت ، با حفظ شرایط کامل نماز ، در پیشگاه خدا ایستادن ونعمتهای او را یادکردن و از او حاجت ونیاز خواستن ،همچون شست وشوی درنهر آب است که آلودگی های می زادید . نماز اولین سئوال در قیامت است که اگر پذیرفته نشود. کارهای دیگر هم قبول نیست .
نماز اولین سئوال در قیامت است که اگر پذیرفته نشود، کارهای دیگر هم قبول نیست . نماز ، تنها عبادتی است که در هیچ حال از انسان ساقط نمی شودحتی در میدان جنگ و شرایط اضطراری ، بیماری و...
نماز اعلام بندگی در برابر خدا وزیر بار در مقابل طاغوت ها و ستمگران است.
نماز زنده نگه داشتن ایین توحیدی حضرت ابراهیم،وسنت رسول الله ومکتب حسین بن علی علیها السلام است.
نماز برای عاشقات خدا ، شنیدن ولی برای منافقان ، تلخ و سنگین است : «وَ اِنَّتها لکَبیره ُ اِلاَّ عَلیَ الخَشِعیِِنَ »
نماز، کوبنده ی شیطان و مایوس کننده ی اوست وحضور در برابر آفریدگاراست .
نماز هماهنگی با همه ذرّات عالم است جهان ،محراب و سعی است که همه ی کائنات ، در آن به تسبیح و سجود در برابر خدا مشغول اند. به نماز ایستادن ، همراهمی با همه ی افریده ها وفرشتگان در پرستش و ذکر پرورگار است.
در اهمیت نماز ، همین بس که علی علیه السلام در میدان نبرد صفین، وامام حسین علیه اسلام در ظهر عاشورا دست از جنگ کشیدند و به عشق الهی ، به نماز ایستادند . شخصی به حضرت علیه السلام ایراد گرفت: امام فرمود : مابرای همین جنگیم تا مردم ،اهل نماز باشند. به سید الشهدا در زیارتنامه اش خطاب می کنیم: گواهی می دهیم که تو نماز را بر پا داشتی . « اَشهَدُ اَنّک قَد اَقَمتُ الصَّلوه ََ َ ...» در مشکلات و اضطراب ها ، یاد خدای بزرگ و استمداد از او ، آرام بخش دل ها وراه گشای انسان در سختی ها است و تکیه گاهی است که مؤمنان به خدا دارند از این رو قرآن دستور می دهد که به وسیله ای « صبر » و «نماز» از خداوند یار ی بطلبید. « وَ استَعینُؤا بِاالصَّبرِ والصَّلوه ِ »
امام صادق علیه السلام در واپیسین دم زندگی خویش ، همه بستگان را جمع کرد و در وصیت خویش به آنان، اهمیت نماز را یاد اور شد و فرمود:
هرکه نماز را سبک بشماردو از شفاعت ما محروم است.
مرز میان اسلام و کفر ترک عمدی نماز است. چگونه مسلمانی است آن که رابطه خودبا خدا را بریده و از نماز روی برتافته است.
رسول خدا فرمود : «مَن تَرَکَ الصَّلوه َ مُتَعمَداَ فَقَد کَفَرَ» هرکه عمداً نماز را ترک کند ، کفر وزیده است . ودر کلام علوی میخوانیم که فرمود:
« مَن ضَیَّعَ الصَّلوه َ فَهُوَ لِضَرِها اَضیَعُ »کسانی که نماز را سبک شمارند و آن را تباه وضایع سازند، غیر نماز را بیشتر ضایع خواهند ساخت.
نماز ، موقعیتی است که باید در ان به خدا توجه داشت نه دیگری ،هرچه را از نظر دور داشت مگر خدا را باید رازنده وحاضر و ناظر بدانیم واحساس حضور در برابر آن خالق را در خویش ، زنده نگاهداریم .
پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله فرموده است:
همین که انسان در نماز به غیر خدا توجه می کند. خداوند به او خطاب می کند : به چه کسی توجه میکنی ؟ آیا پرورگاری جز من سراغ داری ؟
آیا جز من مراقب وناظری درکار است؟
آیا به بخشنده ای جز من دل بسته ای ...؟
اگر توجه به من داشته باشی ،ومن وفرشتگانم به تو توجه خواهیم کردو...
فصل اول :
چرا نماز میخوانیم؟
آداب نمازی که مورد قبول خدا باشد چیست؟
مقدمات نماز چیست؟
چرا نماز می خوانیم ؟
نماز ، سپاس نعمت
انسان ؟، اسیر محبت دیگران است و نعمت و نیکی ، انسان را به مقام سپاس وتشکر می کشیند. اگر کسی به ما نعمتی بخشید و احسانی در حق ماکرد ، باز ؟؟ وعمل ، سپاسگزار ازاو می شویم .
ما بنده خداییم و غرق در نعمت های او ، پس در هر نفسی ،نه یک نعمت بلکه صدها نعمت موجود است. و براین نعمت ها یک شکوه هزاران شکر لازم است . کافی است که
اندکی چشم بصریت بگشائیم و ببینیم لطف و فضل خدا را درباره خودمان ، آنگاه خواهی نخواهی سپاس او خواهیم گفت:
نماز ،نوعی سپاس از نعمت های فراوان و برشمار اوست.
خداوند، به ما هستی بخشید .آنچه برای زندگی مادی و معنوی لازم داشتیم ، عطا کرد وهوش و عقل و استعدامان داد .قطرات باران ، برگ درختان ،ماهیان دریا ، پرندگان آسمان ،نور خورشید و هدایت عقل و ولایت پاکان وراهنمایی وجدان را جهت سعادت ما رازانی داشت.
اعضای متناسب ، قوای مفید ،مربیانی دلسوز ، طبیعی رام ومسخّر برای ما قرار داد تا با اوبیشتر آشنا باشیم . اگر لب ما نرم نبود، توان سخن گفتن نداشتیم . اگر انگشت شصت نداشتیم حتی دکمه ای سقه ی خود را نمی توانستیم ببندیم.
اگر آب ها ، شور وتلخ بود، درختان نمی رویید. اگر زمین جاذبه نداشت، اگر فاصله ای خورشید به ما نزدیکتر بود. اگر هنگام تولد ، مکیدن را نمی دانستیم ، اگر قدرت نطق و گویای نداشتیم ، اگر چشمان نابینا بود ، اگر از موهبت عقل و بی بهره بودیم . هزاران اگر دیگر به تعیبر قرآن ، نعمت های الهی قابل شمارش نیست . آیا این همه نعمت ، تشکر لازم ندارد ؟ آیا این بی انصافی و حق ناشناسی نیست که انسان، غرق نعمت های خدا باشد ولی حالت سپاس به درگاه صاحب نعمت نداشته باشد؟
نماز، تشکر از خداست که ولی نعما ماست، هرچه داریم از اوست.
البته این سپاس برای خدا سودی ندارد ، بلکه برای خودمان مفید است و نشان معرفت ماست . همچنان که تشکر یک دانش آموز از معلم ، بیانگر کمال ورشد فکری اوست وازتشکر او چیزی عاید معلم نمی شود.
چه غافل اند ، آنان که بر سر سفره ی نعمت خدا ، عمری می نشیند و یکبار هم به شکرانه ی این موهبت ها در آستان آن خدای متعال ، پیشانی عبودیت وسجده شکر بر زمین نمی گذارند
آداب نمازی که مورد قبول خدا باشد چیست؟
ادب و اداب نماز
حضور شکرانه و عبادانه در برابر پرورگار ، دلی پاک می خواهد و نیتی خالص ، زندگی و رفتاری خدا پسندانه می طلبد و معرفتی عمیق و بصیری مکتبی ، زبانی دور از گناه می خواهد و چهره ای نیالوده به نافرمانی معبود توجه و حضور قلب در نماز ، ادب لازم در این عبادت والاست.
امام صادق علیه السلام فرمود نماز، از دنیا و آنچه در آن است مایوس شده تمام هدف وتوجه به خدا باشد ویاد روزی باش که در برای دادگاه عدل الهی قرار می گیری
رعایت آداب ظاهری و باطنی وشرایط صحت وقبول و کمال ، عمل را مطلوب خدا می سازد و نماز راشایسته صعود به درگاه می سازد .
آداب نماز ، که در قالب احکام نماز باید مراعات شود، در هر سه بخش نماز جاری است :
مقدمات نماز ، هنر اموری که باید قبل از شروع به نماز به آن ها پرداخت.
مقارنات نماز ، اعمال وآداب متن نماز.
تعقیبات نماز ، هنر امور پس از نماز
مقدمات نماز چیست ؟
مقدمات نماز
طهارت نماز گزار باید پیش از آن که شروع به نماز کند « وضو» امام باقر علیه السلام فرموده است:« لا صَلوه َ اِلا بطهُورٍ » نماز بدون وضو نماز نیست .
وضو جزء از ایمان است ، نورانیت وصفای درونی می آورد، نشاط آور و کسالت داست، به علاوه نظامت جسم را نیزهمراه دارد. وضو، انسان را اماده ی نماز می سازد. فیض کاشانی گفته است: یک مرتبه از مادیت برخاستن وبه معنویت سفر کردن دشوار است، اما وضو ، انسان را کم کم آماده می سازد.
وضو، کفاره گناهان کوچک است و خوب است انسان در همه حال با وضو باشد وحتی هنگام خوابیدن هم وضو بگیرد.
بی وضو دست زدن به خط قران و نام خدا وپیامبر و امامان حرام است. طهارت به منزله اجازه ی ورود به حضور خداست . البته طهارت ، مراتبی دارد.
طهارت ظاهر ، از نجاسات و آلودگی ها
طهارت اعضاء از گناهان و جرایم.
طهارت روح، از مفاسد و رذایل اخلاقی لازم به ذکر است که گاهی طهارت برای نماز، با غسل مسیر است . کسی که جنب باشد یا به دلیل دیگری غسل به او واجب مکان نیز باید مباح باشد و درجایی مال دیگران است. بی اجاره و رضایت نمیتوان نماز خواند و نماز گزار، باید پیش از آن که شروع به نماز کند « وضو» امام باقر علیه السلام فرموده است: « لا صلوه الا بظهور نماز بدون وضو نماز نیست
وضو جزء از ایمان است ،نور انیت وصفای درونی می اورد ، نشاط آور وکسالت ز داست، به علاوه نظامت جسم را نیز همراه دارد. وضو، انسان را آماده ی نماز
می سازد . فیض کاشانی گفته است: یک مرتبه از مادیت برخاستن و به معنویت سفر کردن دشوار است ، اما وضو ، انسان را کم کم آماده می سازد
وضو، کفاره گناهان کوچک است وخوب است و خوب است انسان در همه حال با وضو باشد و حتی هنگام خوابیدن هم وضو بگیرد.
بی وضو دست زدن به خط قرآن ونام خدا وپیامبر وامامان حرام است . طهارت به منزله اجاره ی ورود به حضور خداست . البته طهارت ، مراتبی دارد:
طهارت اعضاء ، از گناهان وجرایم
طهارت روح ، از مفاسد و رذایل اخلاقی
لازم به ذکر است که گاهی طهارت برای نماز، باغسل میسر است . کسی که جنب باشد یا به دلیل دیگری غسل بر او واجب شود باید غسل کنددر مواردی هم وظیفه ی نماز گزار ، تمیمم بر خاک و زمین است،آنم جا که آب نباشد ، یا ضرر داشته باشد، یا وقت برای غسل ووضو نداشته باشد یا اب برای آشامیدن وحفظ جان لازم باشدو..
درباره ی هریک از اشکال وضو، غسل و تیمم که به مصداق های « طهارت» اند ، مسائل متعددی در رساله های مراجع تقلید آمده است که پرداختن به آنها ما را از هدف این پژوهش دور می کند
لباس ومکان نمازگزار
در نماز پوشش بدن لازم است . البته حد و واجب برای مرد پوشاندن عورت است. ولی بهتر است از ناف تا زانو را بپوشاند .وزن باید تمام بدن به جز صورت و دست و پا تا مچ را بپوشاند .لباس ، باید پاک ومباح باشد. در نماز بهتر است جامعه سفید
پوشیده شود ، انگشتر عیقیق بدست باشد و از لباس های چرک و تنگ و سیاه ولباس افراد لاابالی که از نجاسات پرهیز می کنند استفاده نشود .
مکان نیز باید مباح باشد . درجایی مال دیگران است .بی اجازه و رضایت نمی توان نماز خواند و رعایت این شرط ها در نماز ، هم مراعات ادب است وهم رعایت حق دیگران ....