دانلود تحقیق اقتصاد جهانی‌ نفت‌ و راهکاری‌ منطقه‌ ای‌ برای‌ خلیج‌ فارس

در هرصورت‌ عمل‌ کرد اوپک‌ نشان‌ می‌دهد که‌ اولاً این‌ سازمان‌ به‌ طور عمده‌ به‌ قیمت‌ حساس‌ است‌ و به‌ مابقی‌ ابزارهای‌ سیاستگذاری‌ از جمله‌ سیاست‌ های‌ تولید و ساختارهای‌ مدیریت‌ چندان‌ حساسیتی‌ ندارد.

ثانیاً روند کاهش‌ قیمت‌ ها را تا جایی‌ تحمل‌ می‌کند که‌ درآمد ملی‌ کشورهای‌ عضو به‌ قدری‌ کاهش‌ یابد که‌ امکان‌ برآورده‌ ساختن‌ هزینه‌های‌ مورد تعهد دولت‌ ها را به‌ مخاطره‌ نیندازد، زیرا در غیر این‌ صورت‌ اعضای‌ اوپک‌ مصمم‌ به‌ اتخاذ تصمیم‌ مشترک‌ می‌گردند.

نکته‌ سوم‌ آن‌ که‌ مشهورترین‌ روش‌ اوپک‌ برای‌ جبران‌ قیمت، کاهش‌ سهمیه‌ های‌ تولید است.

اما این‌ کاهش‌ سهمیه‌ ها دیری‌ نخواهد پایید، چرا که‌ به‌ محض‌ مشاهده‌ آثار کاهش‌ سهمیه‌ ها در بازار و صعود دوباره‌ قیمت‌ ها، دولت‌ ها به‌طمع‌ کسب‌ درآمد بیشتر، شروع‌ به‌ تخلف‌ از سهمیه‌ ها می‌نمایند و با عرضه‌ بیشتر دوباره‌ روند نزولی‌ قیمت‌ ها آغاز می‌گردد و این‌ چرخه‌ تکرار می‌شود (درخشان، 1999).ناظران‌ خارجی‌ نیز به‌ خوبی‌ این‌ چرخه‌ را درمی‌یابند، بنابراین‌ هرگاه‌ سهمیه‌ های‌ اوپک‌ کاهش‌ می‌یابد کافی‌ است‌ آنها، کمی‌ تحمل‌ نمایند، چون‌ پس‌ از مدتی‌ عرضه‌ افزایش‌ خواهد یافت، نکته‌ بسیار اصلی‌ که‌ در اینجا وجود دارد موضوع‌ مازاد ظرفیت‌ افزایش‌ تولید در کشورهای‌ عضو اوپک‌ است.

فهدی‌ چلبی‌ (1999، ص‌ 7) می‌گوید: «هم‌ اکنون‌ ظرفیت‌ مازاد تولید معادل‌ 5/7 میلیون‌ بشکه‌ نفت‌ در روز در کشورهای‌ اوپک‌ وجود دارد که‌ مورد بهره‌ برداری‌ قرار نمی‌گیرد.

«این‌ نکته‌ بسیار تکان‌ دهنده‌ ای‌ است، چرا که‌ وجود ظرفیت‌ مازاد، فشاری‌ است‌ برافزایش‌ عرضه، چرا که‌ این‌ کشورها میلیاردها دلار هزینه‌ کرده‌ اند تا این‌ ظرفیت‌ های‌ مازاد را به‌ وجود آورده‌ اند و باید سالانه‌ میلیون‌ ها دلار هزینه‌ کنند که‌ آنها را به‌ طور عاطل‌ نگاه‌ دارند.

این‌ همان‌ نکته‌ ای‌ است‌ که‌ سازمان‌ اوپک‌ نتوانسته‌ آن‌ را هماهنگ‌ سازد: یعنی‌ سازگاری‌ بین‌ عرضه‌ و تقاضا، تولید و فروش.

از یک‌ سو کشورهای‌ عضو اوپک‌ به‌ هر میزان‌ که‌ بخواهند، نسبت‌ به‌ افزایش‌ ظرفیت‌ تولید اقدام‌ می‌کنند، آنگاه‌ در پی‌ آنند با سیاست‌ فداکارانه‌ کاهش‌ عرضه، قیمت‌ ها را کنترل‌ کنند.هم‌ چنان‌ که‌ ذکر شد، پیش‌ بینی‌ افزایش‌ تقاضای‌ جهانی‌ در ده‌ سال‌ آتی‌ معادل‌ 10 میلیون‌ بشکه‌ نفت‌ در روز است.

از این‌ میزان، ظرفیت‌ تولید 5/7 میلیون‌ بشکه‌ آن‌ در حال‌ حاضر وجود دارد.

مضافاً آنکه‌ عراق‌ با حل‌ مشکلات‌ سیاسی‌ خود، رقمی‌ معادل‌ تولید 3 تا 5 میلیون‌ بشکه‌ نفت‌ در روز در 5 تا 7 سال‌ آتی‌ به‌ ظرفیت‌ موجود خواهد افزود.

بقیه‌ کشورهای‌ اوپک‌ از جمله‌ ایران‌ نیز به‌ منظور حفظ‌ سهم‌ خود از تولید در حال‌ افزایش‌ ظرفیت‌ تولید خود هستند، کشورهای‌ خارج‌ از اوپک‌ نیز پیش‌ بینی‌ می‌شود تا سال‌ 2010، معادل‌ تولید 5 تا 6 میلیون‌ بشکه‌ نفت‌ در روز به‌ ظرفیت‌ موجود خود را اضافه‌ کنند (فهدی‌ چلبی، 1999 م، ص‌ 7).

نتیجه‌ آنکه‌ چنانچه‌ این‌ روند پیش‌ رود، روند سبقت‌ عرضه‌ برتقاضا در 10 سال‌ آتی‌ نیز ادامه‌ خواهد داشت‌ و برنده‌ اصلی‌ همچنان‌ کشور های‌ صنعتی‌ خواهند بود.

حال‌ آنکه‌ کشورهای‌ حاشیه‌ خلیج‌ فارس‌ با توجه‌ به‌ سهمی‌ که‌ از تولید نفت‌ جهان‌ دارند، در یک‌ اقدام‌ هماهنگ‌ می‌توانند این‌ روند را به‌ نفع‌ خود و با هزینه‌ ای‌ نه‌ چندان‌ گزاف‌ تغییر دهند.

هم‌ چنانکه‌ هماهنگی‌ ایران‌ و عربستان‌ در همین‌ مدت‌ کوتاه‌ و بدون‌ اتکا به‌ ساختارهای‌ بادوام‌ اثرات‌ مثبت‌ فراوانی‌ به‌ جای‌ گذاشته‌ است.

Oتاسیس‌ سازمان‌ نفتی‌ - منطقه‌ ای‌ خلیج‌ فارس‌با توجه‌ به‌ بحث‌ های‌ دو بخش‌ اول‌ این‌ مقاله‌ و با توجه‌ به‌ جهت‌گیری‌ کلی‌ دولت‌ به‌ سمت‌ توسعه‌ فعالیت‌ های‌ بخش‌ خصوصی‌ در تمامی‌ حوزه‌ های‌ فعالیت‌ های‌ اقتصادی‌ از جمله‌ نفت‌ و با توجه‌ به‌ سرشت‌ اقتصاد نفت‌ که‌ تعداد بازیگران‌ عرصه‌ تولید آن‌ همیشه‌ محدود بوده‌ است‌ و هست، این‌ مقاله، پیشنهاد تاسیس‌ سازمان‌ نفتی‌ منطقه‌ یی‌ خلیج‌ فارس‌ راارائه‌ می‌نماید.

در ادامه‌ این‌ بخش، اهداف‌ این‌ سازمان‌ و امکان‌ پذیری‌ تاسیس‌ آن‌ مورد بررسی‌ قرار خواهد گرفت.رویکرد کشورهای‌ صادرکننده‌ نفت‌ به‌ اقتصاد نفت‌ بر سه‌ نکته‌ متمرکز شده‌ است: نگه‌ داشتن‌ قیمت‌ در بهترین‌ وضعیت‌ به‌ منظور تحصیل‌ درآمد حداکثر؛ توسعه‌ سهم‌ و یا حداقل‌ حفظ‌ سهم‌ موجود از بازار و تامین‌ درآمد کافی‌ برای‌ هزینه‌های‌ توسعه‌ اقتصادی‌ و بعضاً نظامی‌ کشورهای‌ متبوعشان‌ (درخشان، 1999 م).

اما لزوماً، این‌ سه‌ هدف‌ همگرا نیستند.

چرا که‌ وظیفه‌ تامین‌ منابع‌ مالی‌ توسعه‌ کشورها برای‌ بخش‌ نفت، منجر به‌ محدودیت‌های‌ اساسی‌ برای‌ سیاستگذاران‌ ملی‌ و دست‌کم‌ سیاستگذاران‌ نفتی‌ می‌گردد.

لازمه‌ این‌ وظیفه‌ رویکرد کوتاه‌ مدت‌ به‌ این‌ بخش‌ و تامین‌ هزینه‌های‌ جاری‌ است‌ و فرصتی‌ برای‌ سیاستگذاری‌ میان‌ مدت‌ و بلندمدت‌ که‌ ممکن‌ است‌ در کوتاه‌ مدت‌ منجر به‌ کاهش‌ درآمد نفت‌ شود، باقی‌ نخواهد ماند.

از سوی‌ دیگر افزایش‌ قیمت‌ و میزان‌ سهم‌ از بازار نیز باهم‌ همسو نیستند.

زیرا اصرار بر افزایش‌ قیمت‌ها منجر به‌ ورود تولیدکنندگان‌ جدید به‌ بازار می‌شود که‌ تولید برای‌ آنها در سطح‌ قیمت‌های‌ بالاتر به‌ صرفه‌ است.کشورهای‌ حاشیه‌ خلیج‌ فارس‌ از یک‌ موهبت‌ طبیعی‌ برخوردارند و آن‌ تحت‌ فشار بودن‌ منابع‌ آنها و هزینه‌ نسبتاً ارزان‌ استخراج‌ نفت‌ است.

مرکز جهانی‌ تحقیقات‌ انرژی‌ طی‌ تحقیقی‌ که‌ به‌ عمل‌ آورده‌ است، قیمت‌ تمام‌ شده‌ استخراج‌ نفت‌ در دریای‌ شمال‌ را حدوداً بشکه‌ای‌ 20 دلار برآورد نموده‌ است‌ (مستند به‌ درخشان، 1999م) با توجه‌ به‌ اینکه‌ این‌ قیمت‌ چندین‌ برابر هزینه‌ استخراج‌ نفت‌ در کشورهای‌ منطقه‌ خلیج‌ فارس‌ است، لذا می‌تواند حاشیه‌ اطمینان‌ بخشی‌ را برای‌ حصول‌ به‌ قیمت‌ تعادلی‌ در سطح‌ جهان‌ برای‌ کشورهای‌ منطقه‌ خلیج‌ فارس‌ فراهم‌ سازد.در هر صورت‌ هر پیشنهاد جدیدی‌ باید از یک‌ سو قادر باشد رابطه‌ بهینه‌ای‌ بین‌ قیمت‌ و سهم‌ از بازار بیابد به‌ نحوی‌ که‌ این‌ سهم‌ کاهش‌ پیدا نکند و از سوی‌ دیگر نیاز کوتاه‌ مدت‌ دولت‌ها را به‌ درآمدهای‌ آتی‌ نفت‌ پاسخگو باشد.به‌ نظر می‌رسد تاسیس‌ یک‌ سازمان‌ نفتی‌ منطقه‌ای‌ خلیج‌ فارس‌ در حال‌ حاضر با شرکت‌ 4 کشور عمده‌ صادرکننده‌ نفت‌ شامل‌ ایران، عربستان، امارات‌ متحده‌ عربی‌و کویت‌ می‌تواند پاسخگوی‌ این‌ شرایط‌ باشد بعدها عراق‌ نیز امکان‌ پیوستن‌ به‌ این‌ مجموعه‌ را دارد.

در نگاه‌ اول‌ ممکن‌ است‌ به‌ نظر برسد که‌ این‌ سازمان‌ اساساً تفاوتی‌ با سازمان‌ اوپک‌ ندارد.

لیکن‌ این‌ گونه‌ نیست، این‌ سازمان‌ می‌تواند کاملاً با سازمان‌ پیش‌ گفته‌ متفاوت‌ عمل‌ کند.

اگر به‌ مفاهیم‌ بحث‌ شده‌ در بخش‌ منطقه‌گرایی‌ بازگشت‌ شود معلوم‌ می‌گردد می‌توان‌ تعریف‌ جدیدی‌ از این‌ سازمان‌ ارائه‌ نمود.

در یک‌ جمله‌ اگر تاسیس‌ «بازار واحد نفت‌ خلیج‌ فارس» مورد توجه‌ قرار گیرد تا حدود زیادی‌ هدف‌ از تاسیس‌ این‌ سازمان‌ روشن‌ می‌شود.

در بازار واحد، نقل‌ و انتقال‌ کالا، سرویس، سرمایه‌ و نیروی‌ انسانی‌ بدون‌ هرگونه‌ مانعی‌ جریان‌ دارد.

نتیجه‌ آنکه‌ چنانچه‌ این‌ روند پیش‌ رود، روند سبقت‌ عرضه‌ برتقاضا در 10 سال‌ آتی‌ نیز ادامه‌ خواهد داشت‌ و برنده‌ اصلی‌ همچنان‌ کشورهای‌ صنعتی‌ خواهند بود.

حال‌ آنکه‌ کشورهای‌ حاشیه‌ خلیج‌ فارس‌ با توجه‌ به‌ سهمی‌ که‌ از تولیدنفت‌ جهان‌ دارند، در یک‌ اقدام‌ هماهنگ‌ می‌توانند این‌ روند را به‌ نفع‌ خود و با هزینه‌ ای‌ نه‌ چندان‌ گزاف‌ تغییر دهند.

بنابراین‌ وقتی‌ در اینجا به‌ بازار واحد نفت‌ خلیج‌ فارس‌ اشاره‌ می‌شود در واقع‌ مجموعه‌ سیاست‌هایی‌ مورد نظر است‌ که‌ طی‌ زمان‌بندی‌ مشخص‌ به‌ حذف‌ هرگونه‌ مانعی‌ در راه‌ نقل‌ و انتقال‌ نفت‌ و محصولات‌ نفتی، خدمات، سرمایه‌گذاری‌ و در نهایت‌ نیروی‌ انسانی‌ در این‌ بخش‌ بین‌ کشورهای‌ عضو بیانجامد.پیش‌ از آنکه‌ امکان‌پذیری‌ این‌ پیشنهاد مورد بررسی‌ قرار گیرد، شایسته‌ است‌ سهم‌ مجموعه‌ 4 کشور در وضع‌ موجود از تولید جهانی‌ و سهم‌ آنها از ذخایر شناخته‌ شده‌ نفت‌ خام‌ جهان‌ مورد توجه‌ و تاکید قرار گیرد.هم‌ چنانکه‌ ملاحظه‌ می‌شود، مجموعه‌ این‌ کشورها در وضع‌ کنونی‌ 4/24 درصد تولید نفت‌ خام‌ جهان‌ را در اختیار دارند.

اما سهم‌ آنها از ذخایر شناخته‌ شده‌ جهان‌ معادل‌ 8/51 درصد است.

سهم‌ این‌ کشورها از ذخایر شناخته‌ شده‌ نفتی‌ جهان، ظرفیت‌ نهان‌ این‌ مجموعه‌ در شکل‌دهی‌ بازار آتی‌ نفت‌ جهان‌ را نشان‌ می‌دهد.اینک‌ چندین‌ سؤ‌ال‌ بنیادین‌ پیش‌ روی‌ این‌ پیشنهاد است.

نخست‌ آنکه، اساساً چرا بایدبین‌ کشورهای‌ تولیدکننده‌ نفت‌ هماهنگی‌ به‌ عمل‌ آید و به‌ سازوکار بازار اعتماد نشود؟

پاسخ‌ به‌ این‌ سؤ‌ال‌ به‌ محدود بودن‌ بازیگران‌ این‌ بازار در سطح‌ جهانی‌ بازمی‌گردد.کتابشناسی‌:1.925-911 .pp ,) 5( 20 ,ylretrauQ dlroW drihT "?msilanoitpecxE fo dnE eht ro msilanoigeR tuohtiw noigeR A :tsaE elddiM ehT" )1999( .P ,straA .

2.)sserP ytisrevinU egdirbmaC :egdirbmaC( .yciloP cimonocE evissergorP dna noitazilabolG 1998 .)de( ,.P.R.a.E.G.D ,rekaB .

3.egdeltuoR :nodnoL .stekraM tsniagA‌ setatS )1996( .)de( ,.D.Da.R ,reyoB .

4.)sserP loohcS ssenisuB dravraH ,sttesuhcassaM ,notsoB( .noititepmoC dna ygolonhceT .noitazilabolG )1993( ,.)de( ,naloN .L drahciR dna namsuaH .A yrreJ ,.P.S ,yeldarB .

5)llewkcalB :nodnoL( .yteicoS krowteN ehT fO esiR ehT )1996( .M ,slletsaC ..

6.S.E.I.I .narheT ,secruoseR saG fluG naisreP .ecnalaB dnameD dna ylppuS saC larutaN no secirP liO fo tcapmI eht )1999( .F ,ibalahC - 7CNI ,hcivonavoJ ecarB truocraH ,thguohT lavigoloicoS fo sretsaM )1971( .A.L ,resoC ..

8.seidutS ygrenE rof uaeruB lanoitanretnI ,nodnoL ,timmuS muelorteP nainarI ehT ,ylppuS fo ytilibatS dna noitacifisreviD ni saG dna liO nainarI fo ecnacifingis lanoigeR .)1999 yluJ( .M ,nahshkareD .

9.seidutS ygrenE rof uaeruB lanoitanretnI :anneiV ,noisseS gnimrotsniarb CEPO lamrofnI tsriF ehT ,seirtnuoC rebmeM yb noisnapxE yticapaC htiw smrecnoC mreT - gnoL dna trohS CEPO gnicnalaB .)1999 yaM( .M ,nahshkareD .10 .seidutS ygrenE rof uaeruB lanoitanretnI ,aibmoloC ,atogoB ,seiciloP snobracordyH no ecnerefnoC lanoitanretnI ,segnellahC yciloP dna dnorgkcaB :saG dna liO narI .)1999 hcraM( .M ,nahshkareD .

11.seidutS ygrenE rof uaeruB lanoitanretnI :nodnoL ,yrtsudnI yyrenE eht ni noitamrofsnarT etaroproC :yrtsudnI liO eht fo tnempoleveD mret - gnoL eht dna srecudorP tsoc - woL yeK eht fo ygetartS eht .ytniatrecnU ecirP ,)1999 yaM( .M ,nahshkareD .

21.sserP ytisrevinU drofxO :drofxO ,ssenisuB lanoitanretnI dna noitazilabolG ,stnemnrevoG ,)1997( .dE ,.H.J ,gninnuD .d.tL gnihsilbuP nampahC luaP :nodnoL .tfihS labolG .)1998( .P ,nekciD .

31)1990( .dE ,.M ,enotsrehtaeF .eporuE llaH ecitnerPnoL .noinU naeporuE .)1998( .M.A ,aargA-lE ..

1841 .p ,3:16 ,tseretnI lanoitaN ehT ",yrotsiH fo dnE ehT" ,)1989( .F ,amayukuF .

.DTL sserP nallimcaM ,nodnoL ,redrO dlroW dna msilanoigeR )1996( ,)de( .P.A.aA ,elbmaG 51sserP ytiloP :egdirbmaC .yaW drihT ehT .)1999( .A .sserP ytiloP :egdirbmaC .ytinredoM fo secneuqesnoC ehT ,)1990( .A ,sneddiG .11-7 .pp ,)11( XXX ,nitelluB CEPO ".muinnelliM txeN eht ni secirP saG dna liO no tcapmI riehT dna segnellahC tekraM liO" ,)1999( .S ,menahG ..

61.ynapmoC ِ notroN.W.W‌ :kroY weN .tnempoleveD fo scimonocE ,)1992( .S.R.D.a.R.M.P.H.D.M ,siliG .

71sserP ytisrevinU egdirbmaC :egdirbmaC .ngiseD lanoiutitsnI fo yroehT ehT ,)1996( ,)de( ,.E .R ,nidooG ..

81sserP ytiloP ,egdirbmaC .noitamrofsnart labolG ,)1999( ,notarreP nahtanoJ ِ ttalbloG divaD ,werGcM ynohtnA ,.D ,dleH .sserP ytiloP ,egdirbmaC .ycarcomeD fo sledoM ,)1996( .D ,dleH ..

91.egdeltuoR ,nodnoL ,noitcudorP ygolonhceT hgiH fo noitazilabolC ehT ,)1989( .J ,nosredneH .

02.DTL sserP nallimcaM ,nodnoL .msilanoigeR weN eht dna msilabolG ,)1999( ,)de( ,leknuS odlavsO dna iatonI sardnA ,.B ,entteH .

12.442-408 .pp .)3( 24 ,yteicoS dna ymonocE" ,etatS noitaN eht fo erutuF eht dna noitazilabolG" ,)1995( .T.G.a.P ,tsriH .

22.sserP ytiloP ,egdirbmaC .ecnarevog fo seitilibissoP eht dna ymonocE lanoitanretnI eht : noitseuQ ni noitazilabolG ,)1996( .T.G .a .P ,tsriH .

32.DCEO/AEI ,kooltuO ygrenE dlroW ,)1995( ycnegA ygrenE lanoitanretni .DCEO/AEI ,kooltuO ygrenE dlroW ,)1998( ycnegA ygrenE lanoitanretnI .

60742 - 575 .pp ,)3( 36 ,noitazinagrO‌ lanoitanretnI ,?ruenerpertnE ro droldnaL :etatS ehT ,)1982( .g.M ,ppalK ..

14452-131 .pp ,)2(1 ,evitcepsreP cimonoce ,"/essaP edarT eerF sI" ,)1987( .R .P ,namgurK .

62.910-897 .pp ,)5( 20 ,ylretrauQ droW drihT" ,smsilanoigeR weN fo ymonocE lacitiloP ehT" ,)1999( ,wahS ,M yhtomiT dna saoB netroM ,.H.M .dnahcraM .

72.23-210 .pp ,)2( 47 ,scitiloP dlroW ".aissuR ni noitazitavirP fo scitiloP ehtj dna egnahC lanoitutitsnI ,rewoP etatS" .)1995( .M ,luaF cM .

82.sserP ytiloP ,egdirbmaC ,scitiloP labolG‌‌ ,)1992( .)de( ,.a.e.L.G.P.G.A ,werG cM .

92sserP ytisrevinU drofxO ,drofxO .ymonocE evitavonnI na gnitarC :ecnanrevoG dna htworG noitazilabolG ,)1998( .)de( ,.S.G.J .a.J ,eihciM ..

6003.575 .pp ,)nmutuA( 41 ,noitazinagrO lanoitanretnI ",erutuF dna tneserP ,tsaP yrtsudnI liO lanoitanretnI eht ni lortnoC-fleS dna lortnoC tnioJ fo scimanyD ehT :sngierevoS eb - dluoW fo ylopogilO na gniganaM" ,)1987( .H.T ,naroM .7 10413-93.pp ,26 ,yluJ ,ylkeeW lacitiloP dna cimonocE ",mrofeR yciloP cimonocE dna msilanoitaN ,noitazilabolG" ,)1997( .R.B ,rayaN .

23.srehsilbuP snilloC repraH ,nodnoL ,dlroW sselredrob ehT ,)1990( K ,eamhO .

33.snilloC erpraH ,nodnoL ,etatS‌ noitaN eht fo dnE ,)1995( .K ,eamhO .

43egdeltuoR ,nodnoL ,cifisaP - aisA eht dna noitazilabolG ,)1999( .)de( ,gnueY gnuhc-iaw yrneH dna gnoK yliL ,ylleK .F pilihP ,nekcid reteP ,.K ,sdlO ..

53.seirtnuoC muelorteP eht fo noitazinagrO ,anneiV .etutatS CEPO .)1998( seirtnuoC gnitropxE muelorteP eht fo noitazinagrO .CEPO ,anneiV .1998 tropeR launnA .)1998( CEPO .

63seirtnuoC gnitropxE muelorteP eht fo noitazinagrO ,aneiV .noitamrofnI lareneG .)1999( seirtnuoC gnitropxE melorteP eht fo noitazinagrO ..

73.336-319 .pp ,)2( 15 ,ylretrauQ dlroW drihT ",setatS lairehpireP rof noitacilpmI :tnemtsujdA labolG" ,)1994( .M .yeM-dluO .

96983-951 .pp ,)4( 35 ,ecneicS lacitiloP fo lanruoJ naciremA ",stolS tropriA :sthgiR ytreporP fo nigirO eht fo yroehT lacitiloP A" ,)1991( .S.I.a.H.W ,rekiR ..

93.skoob deZ ,nodnoL .tnempoleveD fo yrotsiH ehT ,)1997( .G ,tsiR .

04dtL snoS dna nosleN samohT ,nodnoL ,ygoloicoS naciremA dna snosraP ttoclaT ,)1974( .G ,rehcoR ..

14.egdeltuoR ,nodnoL ,noitazilabolG fo stimiL ehT ,)1997( .dE ,.A .ttocS .

24.knaB dlroW ehT ,drofxO ,dlroW gnignahC a ni etatS ehT ,)1997( knaB dlroW eht .

13234-111 .pp ,)2( 5 ,sevitcepsreP cimonocE fo lanruoJ ehT ,"noitazitavirP no sevitcepsreP cimonocE" ,)1991(.Y.G.A.J.srekciV ..

44.834.819 .pp ,)4( 39 ,ecneicS lacitiloP fo lanruoJ naciremA ".redrO dlroW weN eht no evitcepserP ralopiB dna cinomegeH" ,)1995( .latE dna.J.T ,ygloV .44 .132-111.pp ,)2(5 ,sevitcepsreP cimonocE fo lamruoJ ehT ,"notazitavirP no sevitcepsreP cimonocE" ,)1991( .Y.G.a.J.T ,ygloV .

54.sserP eerF ehT ,kroY weN ,secneicS laicoS eht fo ygolodohteM ehT ,)1949( .M ,rebeW .

64regnirpS ,nilreB ,noitavonnI dna tnemyolpmenU ,ymonocE eht fo noitazilabolG ,)1999( .J.J .P ,snefleW ..

74.dtL dehsilbuP llewkcalB ,drofxO ,ytinummoC naeporuE ehT ,)1994( .M.A ,smailliW .