دانلود مقاله تک لپه ای ها و دو لپه ای

از اختصاصات کلی گیاهان تک لپه ها آن است که دارای لپه منفردی هستند که بر اثر عدم رشد در یکی از جوانب رأس جنین بوجود می آید.

در تشکیل جنین تک لپه ایها ابتدا در رأس جنین اولیه برجستگی گردی بوجود می آید.

سپس شکافی که ناشی از توقف رشد جنین در همان جهت است بوجود آمده، در دنبال آن سلولهای نهادی محور زیر لپه ای در پائین شکاف ظاهر شده سریع شروع به رشد می کنند و روی آن نیز محور جنین اولیه دراز میشود و لپه را بوجود می آورد و از این پس محور ساقه چه بتدریج از محور جنین مقدماتی که دارای یک لپه است متمایز می گردد.

در موقع رویش دانه انتهای فوقانی لپه معمولاً در پوشش دانه باقی مانده، انتهای پائینی آن دراز شده، با فرورفتن محور زیر لپه ای به درون خاک آنرا به زیر خاک فرو می برد.

رشد ریشه اصلی حاصل از رشد ریشه چه در تک لپه ایها محدود بوده ، بزودی جای آنرا ریشه های فرعی می گیرند.

این ریشه ها نیز زد از بین رفته جای خود را به ریشه های نابجا واگذار می کند ریشه های نابجای تک لپه ایها فاقد انشعاب یا دارای انشعاب کم هستند به علت نداشتن ساختمان پسین قطر آنها همیشه ثابت باقی می مانند.

دوران فعالیت ریشه های نابجا محدود بوده بزودی تجدید می شوند ساقه در تک لپه ایها از جوانه جانبی رأس جنین بوجود می آید و محور زیر لپه ای در جریان رویش دانه هیچگاه رشد نکرده تقریباً ثابت باقی می ماند این نحوه رشد که حالت منو سمپودیک (Monosympodique) را نشان می دهد عامل اصلی تشکیل ساقه ریزومی یا سا قه های غده ای سفت و یا ساقه های کپه ای شکل پوشیده از فلسها در تک لپه ای ها است.

گیاهان تک لپه ای عموماً علفی و غالباً پایا هستند ساقه هوایی آنها معمولاً بدون انشعاب و برگی است و به جز در بخش تولید مثل (گل آذین) که ممکن است انشعاباتی داشته باشد در تمام طول بی انشعاب باقی می مانند برگهای تک لپه ای ها دمبرگ ندارند و غالباً به وسیله نیامی طویل ساقه را احاطه می کنند اشکال کلی برگها تقریباً دراز و کشیده بوده، دارای رگبرگهای موازی و مویرگهای بسیار ظریف ارتباط دهنده آنها هستند گلها در تک لپه ایها سه پر (تری مر) و هر حلقه پوششی یا زایای آن از سه قطعه تشکیل می شود.

ساقه گیاهان تک لپه ای: ساقه گیاهان تک لپه ای: ذرت-جو-گندم-مارچوبه-نخل گرمسیری و از خانواده گندمیان (گرامینه) متعلق به گیاهان تک لپه می‌باشد.

گیاه ذرت ، تنها غله‌ای است که در کشور مکزیک و گواتمالا تکامل یافته است.

ذرت پرمحصول‌ترین غله دنیا به حساب می‌آید و از لحاظ مقدار تولید ، پس از گندم و برنج قرار می‌گیرد.

امروزه ذرت در تغذیه بسیاری از مردمان دنیا نقش اساسی دارد.

دو لپه ایها از اختصاصات عمومی گیاهان دو لپه ای آن است که دانه در این گروه گیاهی از دانه گیاهان تک لپه ای در وضع رشد رأس جنین که بسرعت متوقف شده دو نقطه جانبی آن بر اثر رشد ایجاد دو لپه متورم را می کند متفاوت بوده، همچنین ریشه اصلی در دو لپه ایها (برخلاف تک لپه هایها که وجود ندارد) از رشد ریشه چه جنین ایجاد میشود.

فقط در دولپه ایهای دارای ریزوم ریشه های نابجا (که کار ریشه اصلی را انجام می دهند) مانند تک لپه ایها دیده میشود.

ساقه و ریشه در دو لپه ایها (بر خلاف تک لپه ایها) دارای ساختار پسین و رشد قطری است تعداد قطعات گل در این گروه در هر حلقه چهارتایی یا پنج تایی بوده، در بعضی از خانواده ها استثنائا ممکن است 3 تا 6 قطعه باشد.

رده بندی گیاهان دو لپه سلسله گیاهان (Metaphyta) در ۴ شاخه قرار می‌گیرند.

شاخه تالوفیتها یا ریسه داران که شامل جلبکها و قارچها هستند.

سلسله گیاهان (Metaphyta) در ۴ شاخه قرار می‌گیرند.

شاخه خزه‌ایها ، شاخه نهانزادان آوندی و شاخه گیاهان دانه‌دار.

سه شاخه اخیر تحت عنوان کروموفیتها یا گیاهان تنه‌دار ، نامیده می‌شوند.

شاخه گیاهان دانه‌دار به دو زیر شاخه بازدانگان و نهاندانگان تقسیم می‌شود.

زیر شاخه نهاندانگان شامل دو رده تک لپه‌ایها و دو لپه‌ایها می‌باشد.

دو لپه‌ایها خود شامل دو لپه‌ایهای بی‌گلبرگ ، دو لپه‌ایهای جدا گلبرگ و دو لپه‌ایهای پیوسته گلبرگ می‌باشد که تعداد زیادی از گیاهان دانه‌دار را در خود جای داده‌اند.

● دو لپه‌ایهای جدا گلبرگ Dialypetalae گیاهانی هستند با گلهای کامل و دو جنسه که پوشش گل آنها به صورت کاسبرگ و گلبرگ تمایز یافته و اجزای گل در چرخه‌های متوالی و به صورت متناوب باهم قرار دارند و گرده افشانی در آنها بوسیله حشرات صورت می‌گیرد.

جدا گلبرگها بالغ بر ۷۰ هزار گونه گیاهی هستند و براساس ساختمان نهنج و نحوه قرار گرفتن اجزای گل در سه گروه فرعی قرار می‌گیرند.

▪ تالامیفلورها که در آنها نهنج گل برآمده یا گنبدی شکل است و اجزای گل مستقیما بر روی نهنج استقرار یافته‌اند و شامل ۵ راسته است.

راسته آلاله‌گان (Ranales): که برچه‌ها جدا از هم و اجزای گل غالبا در روی یک خط مارپیچی در سطح نهنج قرار دارند.

راسته پاریتال (parietals): که برچه‌ها پیوسته بهم و تمکن آنها جانبی است.

راسته گوتیفرال (Gutti ferales): که برچه‌ها پیوسته بهم و تمکن آنها محوری و کاسبرگها در داخل غنچه گل ، همپوشان هستند.

راسته ختمی (Malvales): که برچه‌ها پیوسته بهم و تمکن آنها محوری و کاسبرگها در داخل گل به صورت کفه‌ای قرار دارند.

راسته فرفیون (Euphorbiales): که برچه‌ها پیوسته بهم و تمکن آنها محوری ، گلها یک جنسه و غالبا فاقد گلبرگ هستند.

▪ دیسیفلورها که در آنها نهنج گل برآمده یا گنبدی شکل است و اجزای گل در سطح دستگاه مولد شهد و یا به حالت فررفته در آن قرار دارند.

راسته شمعدانی (Geraniales): نافه شامل دو ردیف پرچم و دستگاه ترشحی به صورت غده‌هایی در پای پرچمها قرار دارد.

راسته افرا (Sapindales): نافه شامل دو ردیف پرچم و دستگاه مولد شهد به صورت یک صفحه در محوطه خارجی پرچمها قرار دارند.

راسته شمشاد (Celastrales): نافه شامل یک ردیف پرچم و دستگاه مولد شهد در داخل پرچمها و خارج پرچمها قرار دارد.

▪ کالسیفلورها سه جزء خارجی اجزای گل یعنی کاسبرگها ، گلبرگها و پرچمها از قسمت زیرین خود بهم پیوسته‌اند و نهنج پیاله مانند یا کوزه‌ای شکل را در انتهای دمگل بوجود آورده‌اند.

این گروه شامل ۵ راسته است.

راسته گل سرخ (Rosales) راسته چتریان (Umbellales) راسته مورد (Myrtales) راسته گل ساعتی (Passiflorales) راسته کاکتوسها (Cactales) ● دو لپه‌ایهای پیوسته گلبرگ Sympetalae این گیاهان بالغ بر ۵۰ هزار گونه هستند.

گلبرگها در این گیاهان بهم پیوسته هستند.

در اغلب پیوسته گلبرگها پرچمها به قسمت داخلی جام گل پیوستهاند.

این گروه از گیاهان شامل ۱۱ راسته هستند که در سه گروه قرار می‌گیرند.

▪ پیوسته گلبرگهای ۵ پیرامونی ، با تخمدان فوقانی و ۵ برچه.

راسته اریکال (Ericales): ابتدایی‌ترین راسته هستند، جام گل گاهی ناپیوسته ، نافه ۱۰ پرچمی و پرچمها غیر متصل به گلبرگها.

راسته پامچال (Primulales): جام گل پیوسته ، پرچمها به قسمت داخلی جام گل پیوسته‌اند.

راسته خرمالو (Ebenales) راسته (Plumbaginales) ▪ پیوسته گلبرگهای ۴ پیرامونی ، با تخمدان فوقانی و ۲ برچه.

راسته Gentianales: که از این راسته می‌توان به زیتون ، زبان گنجشک و یاسمن اشاره کرد.

راسته Polemoniales: که از این راسته می‌توان به گاو زبان ، سیب زمینی و گوجه فرنگی اشاره کرد.

راسته Personales: که از این راسته می‌توان به گل میمون ، گل جالیز و کنجد اشاره کرد.

راسته Lamiales: که از این راسته می‌توان به نعنا، بارهنگ و شاه پسند اشاره کرد.

▪ پیوسته گلبرگهای ۴ پیرامونی ، با تخمدان تحتانی و ۲ برچه.

راسته گل استکانی (Campanulales): که شامل گل استکانی و کدو است.

راسته روناس (Rubiales): که شامل تیره روناس و بداغ است.

راسته گل مینا (Asterales): که شامل تیره گل مینا ، تیره سنبل‌الطیب و تیره خواجه باشی می‌باشد.

● دو لپه‌ایهای بی‌گلبرگ Monochlamideae راسته کازوآرینال (Casuarinales): گیاهانی هستند درختی با ظاهری شبیه دم اسبیان و گلها یک جنسه می‌باشد.

راسته آمنتال (Amentales): در این راسته تیره‌های بید ، راش ، فندق و گردو قرار دارد.

راسته گزنه (Urticales): در این راسته تیره‌های گزنه ، توت ، نارون و شاهدانه قرار دارد.

راسته دانه مرکزیان (Centrospermales): در این راسته تیره‌های اسفناج ، گل میخک ، چغندر و لاله عباسی قرار دارد.

راسته علف هفت بند (Polygonales): در این راسته تیره‌های ترشک ، علف هفت بند و ریواس قرار دارد.

راسته Santalales: که در این راسته تیره معروف دارواش قرار دارد.

نهاندانگان تک لپه و دو لپه نهاندانگان به دو گروه تک لپه ای و دو لپه ای تقسیم می شوند.

نهاندانگان تک لپه: گیاهک دانه تنها یک لپه دارد.

غالبا ریشه افشان و ساقه زیر زمینی یا پیاز دارند.

ساقه هوایی آنها اغلب فاقد انشعاب است، مگر در بخش تشکیل گل، که ممکن است انشعاباتی داشته باشد.

اغلب برگ های گیاهان تک لپه ای دمبرگ ندارند، در عوض به وسیله نیام، دور ساقه را احاطه می کنند.پهنک برگ تقریبا در اغلب تک لپه ایها کشیده و رگبرگها موازی هستند و رگبرگهای موازی به وسیله رگبرگهای مویین به هم مربوط می شوند.

تعداد قطعات گل اغلب سه یا مضربی از این عدد است.

دستجات آوندی بصورت پراکنده هستند .

ـ دستجات آوندی بصورت پراکنده هستند .

مثالها: گندم ، برنج، ذرت و خرما....وانیل و زعفران زنبق، گل اختر، لاله، سنبل و ثعلب نهاندانگان دو لپه: ـ گیاهک دانه دارای دو لپه است.

ـ اغلب آنها ریشه راست دارند.

ـ ساقه هوایی آنها اغلب منشعب است.

ـ برگها دارای گوناگونی فراوان بوده، رگبرگهای آنها اغلب منشعب و غیر موازی است.

ـ تعداد قطعات گل در آنها ۲ یا ۵ یا مضربی از این اعداد است.

ـ دستجات آوندی در یک حلقه قرار دارند.

مثالها: به سه گروه بی گلبرگ، جدا گلبرگ و پیوسته گلبرگ تقسیم می شوند.

بی گلبرگ:بید،فندق، بلوط و گردو جدا گلبرگ:تیره های شب بو، خشخاش، مرکبات، گل سرخ و باقلا پیوسته گلبرگ:تیره های گل میمون، نعناع، گاو زبان، و سیب زمینی ریشه تک‌لپه‌اى‌ها ریشه تک‌لپه‌اى‌ها (گراس‌ها) ظریف بوده و فاقد کامبیوم براى رشد ثانویه مى‌باشند.

به‌طورکلى این گیاهان به داشتن ریشه‌هاى افشان مشهور هستند.

سیستم ریشه در تک‌لپه‌اى‌ها داراى ۲ مرحله است (شکل دو نوع سیستم ریشه گیاهان تک‌لپه‌ای).

دو نوع سیستم ریشه گیاهان تک‌لپه‌ای، (a) کولئوپتیل، (b) ریشه‌هاى نابه‌جا و ثانوی، (c) مزوکوتیل، (d) ریشه‌هاى جنینی، (e) دانه.

۱.

ریشه‌هاى جنینى (ریشه‌هاى بذری) همراه با ریشه‌چه از محل اولین گره لپه‌اى در محل محور جنین دانه ظاهر مى‌شوند.

از آنجائى که لپه و گره مربوط به آن در داخل دانه باقى مى‌ماند پس این ریشه‌ها، ریشه بذرى نامیده مى‌شوند.

در گندم علاوه بر گره لپه‌ای، گره دوم یا گره کلئوپتیلى نیز داخل دانه باقى مى‌ماند.

از آنجا که خروج از خاک حاصل طویل شدن میانگره دوم است.

بنابراین، این گره نیز در تعداد ریشه‌هاى بذرى دخالت دارد.

ریشه‌هاى بذرى گندم شامل ریشه‌‌چه و یک تا ۷ ریشه خارج شده از این دو گره مى‌باشند.

تعداد این ریشه‌ها تا حد زیادى متأثر از ژنوتیپ بوده و به‌نظر مى‌رسد که تعداد ریشه‌هاى بذرى در سازگارى و قدرت رقابت گونه‌ها، به‌خصوص در محیط‌هاى مشخص، دخالت دارند.

۲.

ریشه‌هاى نابه‌جا، که به‌نام‌هاى ریشه‌هاى گره‌اى و تاجى و یا ریشه‌هاى یقه‌اى نیز شناخته مى‌شوند.

این ریشه‌ها دقیقاً در زیر سطح خاک و از محل گره‌هاى تحتانى ساقه گندمیان خارج مى‌شوند.

در گندمیان تعداد ۳ تا ۶ گره بدون رشد میانگره وجود دارند که یقه یا طوق را تشکیل داده و سبب ایجاد حلقه‌هاى پیاپى ریشه‌‌هاى نابه‌جا مى‌شوند و به‌همین دلیل ریشه‌هاى طوقى نام دارند.

از آنجا که گندمیان پس از رشد اولین میانگره یا مزوکوتیل (شکل ذرت در عمق‌هاى ۲۰-۱۵-۱۰-۵ cm کاشته شده است ولى یقه‌ها تقریباً در یک عمق بدون توجه به عمق بذر تشکیل شده‌اند)، (در گندم اولین میانگره) در سطح خاک ظاهر مى‌شوند لذا یقه بدون توجه به عمق کاشت درست در زیر سطح خاک قرار مى‌گیرد.

طویل شدن مزوکوتیل درست در نزدیک سطح خاک به‌علت تأثیر نور قرمز بر فیتوکروم موجود در کلئوپتیل خارج شده از خاک، متوقف مى‌شود.

در ذرت نیز ریشه‌هاى نابجاى هوائى از محل چهارمین گره یا بیشتر (از روى سطح خاک) خارج مى‌شوند.

این ریشه‌ها معمولاً به‌عنوان ریشه‌هاى مستحکم‌کننده (Prop roots)، و یا هوائى (Brace roots)، شناخته مى‌شوند.

ذرت در عمق‌هاى ۲۰-۱۵-۱۰-۵ cm کاشته شده است ولى یقه‌ها تقریباً در یک عمق بدون توجه به عمق بذر تشکیل شده‌اند.

در ظاهر اولین ریشه‌هاى طوقى در گندمیان بسیار نازک بوده و اندکى زمین‌گرائى مثبت دارند و در زاویه‌اى حدود ۲۵ درجه سانتى‌گراد با افق به‌طرف پائین رشد کرده و به‌طور متراکم منشعب مى‌شوند.

ریشه‌هاى طوقی، که بعداً ظاهر مى‌شوند ضخیم‌تر مى‌باشند.

این ریشه‌ها داراى زمین‌گرائى مثبت‌ترى بوده و به‌طور کلى با زاویه ۴۵ درجه از افق رشد مى‌کنند.

آخرین ریشه‌هاى گره‌اى که تشکیل مى‌شوند خشن‌تر بوده و به‌طور عمودى رشد مى‌کنند.

این ریشه‌هاى خشن ممکن است هنگام نفوذ در خاک ریشه‌هاى فرعى ظریف‌ترى ایجاد کنند و علاوه بر فعالیت‌ در امر جذب به‌عنوان تکیه‌گاه نیز عمل نمایند.

مشاهدات دیگر معلوم کرده است که در ذرت جهت رشد ریشه‌ها به مقدار خیلى زیاد با دماى اطراف بذر رابطه دارد.

رشد ریشه‌چه در حرارت ۱۸ درجه سانتى‌گراد در جهت حدود ۳۰ درجه بوده و در حرارت ۳۶ درجه داراى زاویه ۶۱ درجه مى‌باشند.

ظرافت ریشه‌هاى گندمیان بستگى به ترتیب میانگره از منشاء و در مورد ریشه‌هاى فرعى به ترتیب انشعابات بستگى دارد.

ریشه‌هاى بذرى بسیار ظریف، از محل گره لپه‌اى ظاهر مى‌شوند.

حلقه‌هاى حاصل از گره‌هاى متوالى به‌طور فزاینده‌اى ضخیم مى‌شوند و قطر ریشه‌هاى هوائى شاید ۱۰ برابر بزرگ‌تر از قطر ریشه‌هاى بذرى باشند.

از طرف دیگر ریشه‌هاى جانبى روى ریشه‌هاى بذری، به‌تدریج باریک‌تر شده و به‌طور فزاینده‌اى ظریف‌تر مى‌شوند.

اگر ریشه‌هاى جنینى اصلى کوتاه باشد ریشه‌هاى فرعى ممکن است بلند باشند و برعکس.

ساقه گیاهان دو لپه‌ای علفی: لوبیا ، نخود ، آفتابگردان ، شمدانی: نخود: نام دیگر نخود، لوبیای گاربانزو( garbanzo bean ) می باشد.

نخودفرنگی، عدس و نخود بصورت یکسال در میان و چرخشی با گندم و جو در یک زمین زراعتی- کشت می شوند.

این حالت چرخشی باعث تقویت و تجدید نیتروژن در خاک می شود و دیگر نیازی به استفاده از کود نخواهد بود.

معمولاً نخود در زمین های حاشیه بین النهرین و مدیترانه شرقی کشت می شد و از آنجا به هند و سایر نقاط آسیای شرقی گسترش یافت.

لوبیا: بقولات Leguminosa :تیره Phasaeolus vulgaris L.

:نام لاتین Kidney bean :نام انگلیسی لوبیا :نام فارسی لوبیا - فصولیه :نام عربی گیاهی است یکساله ، دارای یک ریشه اصلی راست و ریشه های فرعی فراوان، در روی ریشه های کوچک لوبیا غده های قهوه ای رنگ نامنظم ، تثبیت کننده ازت قرار گرفته است برگهای مرکب که از سه جفت برگچه تشکیل شده اند بادمبرگ طولانی به طور متناوب روی ساقه آن قرار گرفته اند.

ممکن است برگچه ها از کرکهای ریز پوشیده شده باشند.

ریشه گیاهان دو لپه ای برش عرضی ریشه گیاه تک لپه ای برش عرضی ریشه گیاه دو لپه ای برش عرضی ساقه تک لپه ای برش عرضی ساقه تک لپه ای برش عرضی ساقه تک لپه ای برش عرضی ساقه دو لپه ای