اگر نور سفید ( نور خورشید ) را به وسیله منشور مثلث القاعده تجزیه کنیم، نواری از یک سلسله رنگهای پیوسته از قرمز، نارنجی، زرد، سبز و آبی گرفته تا بنفش به وجود می آید. اگر این اشعه رنگین به وسیله یک عدسی جمع شود، از تجمع آنها مجدداً نور سفید حاصل می گردد. این تجزیه طیف نور بعد از باران به اسم قوس قزح ( رنگین کمان ) دیده می شود.
وقتی نور سفید به یک جسم رنگی می تابد، شیء مزبور قسمتی از آن را جذب و نور را منعکس می کند. هر جسمی بر حسب رنگ خود، نور همرنگ خویش را منعکس می کند. مثلاً یک جسم قرمز، نور قرمز را منعکس می کند و سایر نورها را به خود می گیرد. هر گاه جسمی تمام طول موجها را جذب کند به رنگ سیاه دیده خواهد شد و اگر همه آنها را منعکس نماید، سفید به نظر خواهد آمد.
خواص رنگ:
رنگها دارای خواص زیر می باشند:
۱- شدت رنگ: که مربوط به پر رنگی و کم رنگی آن است. رنگهای اصلی دارای بالاترین شدت رنگ یا درخشندگی می باشند.
۲- ارزش رنگ: روشنی یا تاریکی رنگهای مختلف را ارزش رنگ می گویند. رنگهای تاریکتر و شفافتر از نظر بصری سنگینی و وزن بیشتری از رنگهای روشن تر و خفه تر دارند. رنگهای تیره به نظر کوچکتر از رنگهای روشن می آیند.
۳- ته رنگ (Hue ) هیو: هیو اسامی رنگهای مختلف مثل قرمز یا آبی یا سبز است.
رنگهای سرد و گرم
شاید صحبت از گرمی و سردی رنگ عجیب به نظر برسد اما تجربه علمی نشان داده است که در یک اتاق سبز یا آبی (سبز و آبی جزو رنگهای سرد هستند ) احساس سرما به انسان دست می دهد. در حالی که اتاقی به رنگ قرمز یا نارنجی حس گرما را در انسان بیدار می کند. در تجربه مذکور، افرادی که در اتاق سبز آبی بوده اند در حرارت 15 درجه احساس سرما کرده اند، حال آنکه ساکنان اتاق نارنجی، قرمز در حرارت 11 تا 13 درجه سانتی گراد احساس سرما نکرده اند. در حقیقت رنگهای سرد، گردش خون را کند می کنند و رنگهای گرم باعث سرعت جریان آن می گردند. برای نمایش اجسام نزدیک از رنگهای گرم و برای نمایش اجسام دور از رنگهای سرد استفاده می شود. رنگهای گرم مانند انواع زرد، قرمز و نارنجی و رنگهای سرد مانند انواع آبی، سبز و بنفش.
رنگ مایه (تونالیته)
غرض از تونالیته یا رنگ مایه درجات مختلفی از رنگ می باشد که با نور منعکس شده از ماده رنگی رابطه دارند. درجات مختلف رنگ را یک بار به وسیله ترکیب با سفید و نیز به وسیله رقیق کردن رنگ با آب می توان به دست آورد.
رنگهای اصلی و فرعی
رنگ اصلی، رنگی است که آن را از ترکیب رنگهای دیگر نتوان به دست آورد. بر اساس تئوری کلاسیک رنگ، رنگهای اصلی عبارتند از: زرد، قرمز، آبی. از حیث نظری، با استفاده از این سه رنگ و افزودن سفید، تمام رنگهای طیف را می توانیم به دست آوریم. رنگهای اصلی در نهایت درخشندگی و اشباع می باشند. رنگهایی که مستقیماً از ترکیب رنگهای اصلی به دست می آیند به رنگهای فرعی موسومند و عبارتند از: نارنجی که از ترکیب قرمز و زرد، بنفش که از ترکیب قرمز و آبی،سبز که از ترکیب آبی و زرد به وجود می آیند.
رنگ های مکمل و متضاد
دو رنگ مکمل دو رنگی هستند که تمام رنگهای طیف را در خود داشته باشند . مثلاً رنگهای قرمز و سبز دو رنگ مکمل یکدیگرند . زیرا رنگ سبز ترکیبی از زرد و آبی است و قبلاً گفتیم که زرد و آبی و قرمز رنگهای اصلی هستند که از ترکیب آنها می توانیم تمام رنگهای طیف را به دست بیاوریم. بنابراین، رنگ مکل هر رنگ اصلی عبارت است از ترکیب دو رنگ اصلی دیگر. هر دو زوج رنگ مکل با یکدیگر متضاد نیز می باشند. یعنی در کنار یکدیگر اختلاف شدیدی را به چشم می آورند. به طور مثال در یک فضای وسیع سبز رنگ چند لکه کوچک قرمز به راحتی به چشم می خورد و خود را نمایان می سازد و با درخشندگی، تضاد خود را با زمینه سبز نشان می دهد و تعادل لازم را در چشم برقرار می کند.