دانلود تحقیق جامعه شناسی

گروه اجتماعى- وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکى در نظر دارد با اجراى برنامه جامع درمان اعتیاد، علاوه بر کاهش آسیب، میزان جمعیت تحت پوشش برنامه هاى درمانى اعتیاد را از ۵ درصد به ۵۰ درصد افزایش دهد.

به گزارش خبرنگار «ایران» دیروز، نخستین جلسه شوراى عالى مرکز تحقیقات اعتیاد برگزار شد تا به گفته دکتر سیدمؤید علویان، معاون سلامت وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکى، اهداف و برنامه هاى مورد نظر، براساس نیازها، مطرح و انتظارات نظام سلامت ووزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکى از اجراى این برنامه ها بررسى شود.

دکتر علویان، پس از برگزارى این جلسه، در گفت وگو با خبرنگار «ایران» گفت: «موضوع مقابله با اعتیاد را نمى توان در یک دستگاه خلاصه کرد.

براى موفقیت در این امر، نیاز به استفاده از تمام ظرفیت هاى علمى و دستگاه هاى ذیربط داریم.» به گفته او هماهنگى هاى لازم و ارتباطات بین بخشى در این خصوص انجام شده است.

همچنین مرکز ملى مطالعات اعتیاد دانشگاه علوم پزشکى تهران، به عنوان محور براى کمک به سیاستگذارى در این زمینه در نظر گرفته شده است.

دکتر علویان با اعلام اینکه در وزارت بهداشت، برنامه جامع درمان اعتیاد با هدف کاهش آسیب و تقویت و افزایش پوشش از ۵ درصد به ۵۰ درصد در دست اجراست، گفت: «براى برخورد قوى تر با اعتیاد، باید برنامه ها قوت بیشترى بگیرند.» پیش از برگزارى این نشست، دکتر محمدعمران رزاقى، رئیس مرکز ملى مطالعات اعتیاد گفت: «براساس تحقیقات انجام شده ۵میلیون نفر در کشور سابقه یک بار مصرف مواد را داشته اند و در حال حاضر ۲ میلیون نفر به مواد وابسته اند که از این تعداد ۴۰۰ هزار نفر وابسته به هروئین هستند.» به گفته او، نسبت معتادان مرد به معتادان زن، ۱۸ به یک و نسبت معتادان غیرتزریقى به تزریقى ۱۰ به یک است.

دکتر رزاقى میزان شیوع HIV مثبت بین معتادان تزریقى را ۲۵ درصد اعلام کرد.

رئیس مرکز ملى مطالعات اعتیاد، خاطرنشان کرد: آنچه در حال حاضر شروع شده است، تغییر الگوى مصرف به سمت مصرف مواد صناعى است.

او از جمله اهداف این مرکز را توسعه علوم مرتبط با مصرف مواد و مداخلات مربوطه، مطالعه جنبه هاى زیست شناختى و روانشناختى مصرف مواد و پایش سیر تغییرات مربوط به مصرف موادعنوان کرد.

دکتر رزاقى همچنین گفت که بازنگرى و بازبینى برنامه ها از جمله بازنگرى در برنامه آموزشى در وزارت بهداشت آغاز شده است.

در حال حاضر اطلاعات پزشکى پزشکان عمومى پس از فارغ التحصیلى در مورد اعتیاد بسیار ناچیز است.

به همین دلیل هماهنگى هایى با معاونت آموزشى وزارت بهداشت انجام شده تا پشتیبانى لازم از اجراى برنامه در این خصوص صورت گیرد.

خودکشی و اعتیاد در میان دانشجویان لغو بسیاری از برنامه های جنبی دانشجویان، ممانعت از برگزاری سمینارهای دانشجویی، لغو مجوز فعالیت ده ها نهاد دانشجویی، احضار بسیاری از دانشجویان به کمیته های انضباطی، توقیف نشریات دانشجویی، تعلیق و اخراج دانشجویان، و از جمله برخی از فعالان شناخته شده جنبش دانشجویی مانند پیمان عارف و مهدی امینی زاده، لغو قرار داد با برخی از اساتید دانشگاه در کنار بازداشت رامین جهانبگلو و...

اضطراب را بر فضای دانشگاه های کشور حاکم کرده است.

در چنین شرایطی است که روی آوردن دانشجویان به روش هایی همچون اعتصاب غذا و حتا خودکشی که در دو هفته اخیر در میان برخی دانشجویان در دانشگاه تهران، دانشگاه صنعتی شریف و دانشگاه سهند تبریز دیده شده، باید زنگ خطری جدی تلقی شود و البته برای گوش های شنوا.

فشارهای مختلف سیاسی و اجتماعی وارده بر دانشجویان تا همین بهمن ماه گذشته به خودکشی 28 دانشجو ختم شده است.

اگر چه در دو ماه اول سال جدید، هنوز آماری از خودکشی دانشجویان ارائه نشده اما روزنامه همشهری در نخستین روزهای اردیبهشت ماه خبر از خودکشی همزمان دو دانشجو در خوابگاه ابوریحان تهران داد.

گسترش زیرپوستی گرایش به مواد مخدر در دانشگاه ها نیز روی دیگر سکه ای است که این روزها به زور قدرت در دانشگاه های کشورضرب می شود.

چرا خودکشی؟

افزایش فشار کمیته های انضباطی بر دانشجویان، همراه با دیگر عوامل بازدارنده اجتماعی، اقتصادی می تواند آثار زیان باری در پی داشته باشد.

افزایش خودکشی در میان دانشجویان در ماه های اخیر تنها یک نمونه از این آثار زیان بار است.

پانزدهم بهمن ماه گذشته، رییس حراست کل وزارت علوم تایید کرد که تنها در چند ماه پاییز و زمستان سال 84 بیش از 24 تن از دانشجویان دست به خودکشی زده اند.

اصغر زارعی، در گفت و گو با خبرگزاری مهر همچنین اعلام کرده بود که تنها درچهار ماه مهر تا پایان دی ماه 84 ، 28 مورد خودکشی در دانشگاه های دولتی رخ داده که 2 مورد آن منجر به فوت شده است.او همچنین گفته بود که: "از این 28 مورد، 7 مورد به برادران و 21 مورد به خواهران مربوط می شود." مدیرکل حراست وزارت علوم در توضیح این وضعیت ادعا کرد: "در چهار ماه اخیر بیشتر اعتراضات صنفی دانشجویان در حوزه های طبخ و کیفیت غذا، کمبود امکانات رفاهی از جمله تجهیزات گرمایشی و سرمایشی و قطعی آب در خوابگاه ها، فشرده بودن دانشجویان در اتاق خوابگاه ها و نیاز به امکانات جانبی از جمله خط اینترنت و کامپیوتر در خوابگاه ها بوده است." اما چندی نگذشت که معلوم شد این خودکشی ها تنها ناشی از فقدان رفاه کافی در خوابگاه ها نبوده، بلکه دلایل دیگ نیز داشته است.

از جمله یکی از دانشجویان دانشگاه صنعتی شریف در جریان صدور حکم تعلیق از ادامه تحصیل توسط کمیته انصباطی دست به خودکشی زده بود.

سایت خبری ادوار نیوز، درباره چگونگی اقدام به خودکشی این دانشجو نوشت این دانشجو که "به دنبال اعتراضات دانشجویی اسفند ماه گذشته این دانشگاه نسبت به دفن شهدا در دانشگاه به مدت دو ترم از ادامه تحصیل در این دانشگاه تعلیق شده است شنبه شب [16 اردیبهشت ماه]، درخوابگاه دانشگاه شریف اقدام به خود کشی کرد." به نوشته ادوار نیوز "این دانشجوی تعلیق شده خود فرزند شهید" بود.

نمونه دیگر خودکشی یکی از دانشجویان کارشناسی ارشد دانشگاه بهشتی است.

یک دانشجوی کارشناسی ارشد صنایع غذایی که در آبان ماه گذشته خبر خودکشی او منتشر شد.

این دانشجو که علی راستی نام داشت، که در حال تکمیل پایان نامه اش بود، با پرتاب خود از طبقه ششم خوابگاه شماره یازده دانشگاه علوم پزشکی بهشتی جان باخت.

مسئولان این خوابگاه دلیل اقدام به خودکشی علی راستی را مشکلات تحصیلی، مالی و عاطفی اعلام کردند، اما اندکی بعد معلوم شد که او سال گذشته با رتبه 5 در کنکور مقطع دکترا قبول، اما در جریان گزینش عقیدتی، از ادامه تحصیل در این مقطع باز ماند.

روزنامه همشهری نیز سوم اردیبهشت ماه جاری خبر خودکشی دو دانشجوی دیگر را منتشر کرد.

به نوشته همشهری منصور.م دانشجوی رشته مهندسی ماشین آلات و مجید یکی ازدانشجویان رشته زراعت دانشگاه تهران درخوابگاه پردیس ابوریحان خودکشی کردند؛ که هر دو مورد منجر به مرگ شد.

اعتیاد و افسردگی از سوی دیگر نگرانی از شیوع گرایش به مواد مخدر در میان دانشجویان نیز رو به افزایش است.

به گفته حمید صرامی، مدیر کل فرهنگی و پیشگیری ستاد مبارزه با مواد مخدر، قریب به 13.3 درصد دانش‌آموزان و 20 درصد دانشجویان در معرض خطر مصرف مواد مخدر هستند.این مقام مسئول دو هفته پیش اعلام کرد که تاکنون "یک صد و شانزده هزار دانشجوی دانشگاههای دولتی آموزش پیشگیری از مواد مخدر دیده‌اند." افزایش اعتیاد در میان دانشجویان که یکی دیگر از عوارض ایجاد محدودیت برای دانشجویان است، بعد از سرکوب جنبش دانشجویی در تیرماه 78 ابعاد گسترده تری یافته است.

اعتیاد در کنار شیوع افسردگی در میان دانشجویان و افزایش خودکشی سه مشخصه اصلی سرخوردگی دانشجویان و افزایش ناامیدی در میان آنان است.

اگر چه مسئولان امور دانشجویی از ارائه آمار رشد مصرف مواد مخدر در دانشگاه ها پرهیز کرده اند، اما افزایش سیمنارها و جلساتی که به درخواست مسئولان برخی نهادهای مرتبط با کنترل مواد مخدر در دانشگاه های کشور برگزار می شود نشانه ای از افزایش گرایش به مواد مخدر در دانشگاه هاست.

سایت شریف نیوز، در پایان سال 83 با انتشار آماری به نقل از وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی مدعی افزایش 3000 درصدی اعتیاد در میان دختران دانشجو شده بود.

این سایت خبری همچنین تایید کرده بود که روند استعمال مواد مخدر و دخانیات در میان دانشجویان از سال دوم تا سال آخر دانشگاه رو به گسترش است.پیش از آن روزنامه جام جم یک نظر سنجی را منتشر کرده بود که بر اساس آن، ده در صد دانشجویان ایرانی اعلام کرده بودند حداقل یک بار مواد مخدر استفاده کرده اند.

نگرانی خود دانشجویان اما از چنین پدیده ای به مراتب گسترده تر است چرا که بیش از 96 در صد دانشجویان در بیست و یک دانشگاه بزرگ کشور نگرانی شدید خود را از شیوع موادمخدر در دانشگاه ها ابراز کرده اند.

بر اساس آماری که خبرگزاری ایسنا منتشر کرده، از سال 79 تا سال 84، بیش از 3 هزار و 294 دانشجو که ۴/۵۰ درصد آن زن و ۶/۴۹ درصد آن مرد بوده و۹۰ درصد آن ها در شهر سکونت داشته اند به دلیل استفاده از مواد مخدر روانه زندان‌های کشور شده اند.

آمار کل جرایم ورودی به زندان‌های دانشجویان کشور در ۵ سال گذشته ۱۸ هزار و ۶۱۱ مورد و سهم موادمخدر به کل جرایم ۱۸ درصد بوده است.

بسیاری از کارشناسان بر این باورند که گسترش فعالیت های فرهنگی، هنری، اجتماعی و سیاسی در دانشگاه ها،در کنار ارائه آموزش های لازم به دانشجویان می تواند نقش مهمی در مصون سازی دانشجویان داشته باشد.

نتایج پژوهش ها "در سالهای گذشته نشان داده است که فعالیت در سازمان های غیردولتی دانشجویی، برپایی نمایشگاه عکس و فیلم،اجرای نمایش و پر کردن اوقات فراغت دانشجویان به صورت مفید در کاهش گرایش به مصرف مواد مخدر بسیار موثر بوده است." اما آمارهایی که نشریه دانشجویی واژه در فاصله آبان ماه هشتاد و چهار تا فروردین ماه 85 منتشر کرده، جکایت از آن دارد که نه تنها کسی به فکر این برنامه ریزی ها نیست، بلکه "به فاصله کمتر از 5 ماه از استقرار کامل دولت، 15 مورد حکم زندان برای دانشجویان صادر شده است، در 55 مورد دانشجویان به نهادهای امنیتی و قضایی احضار شده اند، 19 حکم تعلیق از تحصیل برای ایشان از سوی کمیته های انضباطی صادر شده، 11 حکم اخراج صادر شده است،در راه فعالیت های آزاد 20 انجمن های دانشجویی مانع ایجاد شده است، در 5 مورد به صورت جدی فعالیت های انجمن ها از سوی مدیران دانشگاه ها متوقف شده است، 10 نشریه دانشجویی توقیف شده اند و صدها نفر از دانشجویان به دلایل گوناگون به کمیته های انضباطی احضار شده اند." این اتفاقات در زمانی رخ می دهد که برخی از مقامات دولتی خود نیزاز تغییر الگوی مصرف مواد مخدرسنتی به مواد مخدر صنعتی در میان جوانان و بخصوص دانشجویان اظهار نگرانی کرده اند.

فدا حسین مالکی، دبیر کل ستاد مبارزه با مواد مخدر، یکی از این مسئولان است که چندی پیش گفت: "تشکل های دانشجویی باید در معادلات سیاسی، فرهنگی، اقتصادی، و اجتماعی کشور تاثیرگذار باشند و این یکی از این عرصه‌های مهم، مبارزه با مواد مخدر و پیشگیری از اعتیاد است." مقامات دولتی در ماه های اخیر بارها و بارها از "دانشمندان جوان ایرانی" که در فعالیت های مورد نظر آنان نقش داشته اند، تجلیل کرده اند.

اما به نظر می رسد منظور این مقامات به هیچ وجه دانشجویانی نیست که علاوه بر دانش، به آزادی و حقوق قانونی خود نیز می اندیشند.

اصطلاح شناسی اصطلاح سوء مصرف مواد(Drug Abuse ) به حالتی از مصرف دارو گفته می شود که به آسیب بدنی یا هیجانی برای مصرف کننده یا دیگران بینجامد و در عین حال، مصرف آن بی اختیار به دفعات و با شدت صورت گیرد.

اعتیادAddiction) ) به حالتی گفته می شود که مصرف مکرر دارو موجب افزایش سطح تحمل نسبت به آن و آشکار شدن نشانه های ترک گردد.

به دلیل تعبیر نادرست در کاربرد اصطلاحهای سوء مصرف دارو و اعتیاد، بسیاری از پژوهشگران از دو اصطلاح دیگر استفاده می کنند.

الف ) وابستگی روانی (Psychological dependence) برای اشاره به میل روانی و اشتیاق فرد برای دستیابی به اثرهایی که به وسیله ماده ایجاد می شود.

ب ) وابستگی جسمانی (Physical dependence) برای اشاره به تغییر در فرایندهای بدنی که مستلزم مصرف ماده جهت حداقل فعالیت روزانه است، بکار می رود.

وابستگی جسمانی غالبا زمانی آشکار می شود که فرد از مصرف ماده خودداری کند و واکنشهای دردناک ترک در وی ظاهر شود.

اگرچه گاهی وابستگی روانی کم خظرتر از وابستگی جسمانی به نظر می رسد، ولی با این حال، اثرهایی که وابستگی روانی بر زندگی فرد مصرف کننده به جای می گذارد، به همان اندازه زیان بخش اند.

اشتیاق حاصل از وابستگی روانی می تواند به اندازه ای شدید باشد که فرد مصرف کننده برای حفظ حالت ثابتی از تاثیر ماده، آن را دایما مصرف کند.

علاوه بر این، جنبه های روانی مصرف مواد اغلب چنان قوی هستند که فرد معتاد حتی پس از ترک و از بین رفتن نشانه های وابستگی جسمانی، مجددا به عادت قبلی خود روی می آورد.

اصطلاح اعتیاد همچنین معمولا با فرایند فیزیولوژیکی سطح تحمل (tolerance) که در آن مصرف مقادیر بیشتر و مکرر مواد برای ایجاد حالت مطلوب ضرورت دارد،اشتباه گرفته می شود.

با تکرار مصرف مواد، بسیاری از فرایندهای فیزیولوژیکی با سطوح بیشتر و بیشتری از مواد انطباق می یابند.

بدین ترتیب، مقادیر بیشتری از مواد که می تواند برای یک فرد عادی کشنده باشد، بدون اینکه اصولا اثری داشته باشد، خواه مطلوب یا نا مطلوب، جذب بدن می شود.

سطح تحمل، چیزی است که مصرف کنندگان را وا می دارد که مواد بیشتری مصرف کنند و در نتیجه به منظور ایجاد حالت مطلوب هشیاری دگرگون، مواد دیگری را امتحان کنند.

در بعضی موارد، مصرف یک ماده، سطح تحمل ماده دیگر را افزایش می دهد که سطح تحمل متقاطع (cross-tolerance) نامیده می شود.

منبع : Psychology in Action هافمن ، 1997