دانلود مقاله ویژگیها و روش های آزمون رنگ آستری بر پایه کرومات روی و اکسید آهن برای مصارف روی در و پنجره‌ های فلزی

موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران تنها سازمانی است در ایران که بر طبق قانون میتواند استاندارد رسمی فرآورده‏ها را تعیین و تدوین و اجرای آنها را با کسب موافقت شورایعالی استاندارد اجباری اعلام نماید.

وظایف و هدفهای موسسه عبارتست از: (تعیین، تدوین و نشر استانداردهای ملی – انجام تحقیقات بمنظور تدوین استاندارد بالا بردن کیفیت کالاهای داخلی، کمک به بهبود روشهای تولید و افزایش کارائی صنایع در جهت خودکفائی کشور - ترویج استانداردهای ملی – نظارت بر اجرای استانداردهای اجباری – کنترل کیفی کالاهای صادراتی مشمول استاندارد اجباری و جلوگیری از صدور کالاهای نامرغوب بمنظور فراهم نمودن امکانات رقابت با کالاهای مشابه خارجی و حفظ بازارهای بین المللی کنترل کیفی کالاهای وارداتی مشمول استاندارد اجباری بمنظور حمایت از مصرف کنندگان و تولیدکنندگان داخلی و جلوگیری از ورود کالاهای نامرغوب خارجی راهنمائی علمی و فنی تولیدکنندگان، توزیع کنندگان و مصرف کنندگان – مطالعه و تحقیق درباره روشهای تولید، نگهداری، بسته بندی و ترابری کالاهای مختلف – ترویج سیستم متریک و کالیبراسیون وسایل سنجش – آزمایش و تطبیق نمونه کالاها با استانداردهای مربوط، اعلام مشخصات و اظهارنظر مقایسه ای و صدور گواهینامه های لازم).

موسسه استاندارد از اعضاء سازمان بین المللی استاندارد میباشد و لذا در اجرای وظایف خود هم از آخرین پیشرفتهای علمی و فنی و صنعتی جهان استفاده مینماید و هم شرایط کلی و نیازمندیهای خاص کشور را مورد توجه قرار میدهد.

اجرای استانداردهای ملی ایران بنفع تمام مردم و اقتصاد کشور است و باعث افزایش صادرات و فروش داخلی و تأمین ایمنی و بهداشت مصرف کنندگان و صرفه جوئی در وقت و هزینه‏ها و در نتیجه موجب افزایش درآمد ملی و رفاه عمومی و کاهش قیمتها میشود.

بسمه تعالی پیشگفتار استاندارد ویژگیها و روش‏های آزمون رنگ آستری برپایه کرومات روی و اکسید آهن که به وسیله کمیسیون فنی زیر نظر کمیته ملی استاندارد شیمی تهیه و تدوین شده در بیست و سومین جلسه کمیته ملی شیمی مورخ 54/12/20 تصویب گردید .

پس از تائید شورای عالی استاندارد و به استناد ماده یک ( قانون مواد الحاقی به قانون تأسیس مؤسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران مصوب آذرماه 1349) به عنوان استاندارد رسمی ایران منتشر می‏گردد .

برای حفظ همگامی و هماهنگی با پیشرفتهای ملی و جهانی صنایع و علوم استانداردهای ایران در مواقع لزوم و یا فواصل معین مورد تجدید نظر قرار خواهد گرفت و هرگونه پیشنهادی که برای اصلاح یا تکمیل این استانداردها برسد در هنگام تجدید نظر در کمیسیون فنی مربوط مورد توجه واقع خواهد شد .

بنابراین برای مراجعه به استانداردهای ایران باید همواره از آخرین چاپ و تجدید نظر آنها استفاده نمود .

در تهیه این استاندارد سعی بر آن بوده است که با توجه به نیازمندیهای خاص ایران حتی المقدور میان روشهای معمول در این کشور و استاندارد و روشهای متداول در کشورهای دیگر هماهنگی ایجاد شود .

لذا با بررسی امکانات و مهارت‏های موجود و اجرای آزمایش‏های لازم استاندارد حاضر با استفاده از منابع زیر تهیه گردیده است : 1 استاندارد آفریقای جنوبی شماره 909 سال 1972 2 استاندارد روش‏های آزمون رنگ آفریقای جنوبی 3 استاندارد روش آزمون رنگهای آماده به مصرف ایران به شماره 0526 استاندارد ویژگیها و روش‏های آزمون رنگ آستری برپایه کرومات روی و اکسید آهن برای مصرف روی در و پنجره‏های فلزی 1 هدف و دامنه کاربرد این استاندارد ویژگیها و روش‏های آزمون رنگ آستری برپایه کرومات روی و اکسید آهن که برای مصرف روی در و پنجره‏های فلزی , قابهای فلزی و دیگر وسایل مشابه که تمیز و عاری از زنگ زدگی می‏باشند به کار می‏رود , مشخص می‏سازد .

2 تعاریف 2 1 برای مشخص نمودن ویژگی‏های مذکور این استاندارد تعاریف ذکر شده در زیر به کار برده می‏شود .

پخت 1 - این اصطلاح شامل تهیه نمودن مقدار رنگ آستری است که در یک نوبت در منبع تهیه رنگ ساخته می‏شود سپس در قوطی‏های رنگ ریخته شده و آماده پخش و عرضه به بازار می‏گردد .

بهر 2 ( قسمت ) آن مقدار رنگ آستری می‏باشد که از یک ( پخت ) برداشته شده و از طرف سازنده در مواقع لزوم جهت بازرسی به مقامات ذیصلاح تحویل می‏گردد .

درصد حجمی رنگینه 3 این تعریف شامل حجم کل رنگینه‏ها و مواد معدنی و قسمت فیرفرار رنگپایه 4 می‏باشد .

شرایط آزمون - دمای 25±2 درجه سانتی‏گراد و رطوبت نسبی 50±4 درصد می‏باشد .

3 ویژگیها 3 1 شرایط رنگ آستری : رنگ آستری باید برحسب دستور خریدار به یکی از دو صورت زیر تهیه گردد : الف - آستری غلیظ که با افزودن رقیق کننده مصرف می‏شود .

ب - آستری آماده به مصرف 3 2 ترکیب : 3 2 1 مواد غیر فرار رنگپایه : رنگپایه رنگ آستری از رزین آلکاید که به وسیله وینیل تولوئن اصلاح شده تشکیل می‏گردد و همچنین باید با ویژگیهای ذکرشده در جدول شماره 1 مطابقت داشته باشد .

3 2 2 رنگینه - رنگینه‏ها باید شامل کرومات روی و اکسیدآهن قرمز مخلوط با مقادیر کافی از پودرهای اتصال دهنده و عوامل معلق کننده بوده و همچنین هنگامیکه از رنگپایه جدا گردد باید با ویژگیهای ذکرشده در جدول شماره 2 مطابقت نماید .

الف - این مقدار نشان می‏دهد که رنگینه حداقل شامل 135/0 ( ) درصد وزنی کرومات روی می‏باشد ..

ب - این مقدار نشان می‏دهد که رنگینه حداقل شامل 140/0 ( ) درصد وزنی از اکسید آهن قرمز می‏باشد .

3 2 3 آستری آستری باید با ویژگیهای ذکر شده در جدول شماره 3 مطابقت داشته باشد .

3 3 شرایط رنگ در قوطی رنگ آستری هنگامی که طبق بند 6 4 آزمون گردد به محض باز نمودن در قوطی‏های تازه آستری محتوی قوطی نباید دارای هیچگونه آثاری از لخته شدن و جداشدن مواد بوده و همچنین باید عاری از پوسته و رسوب سخت و خشک باشد به طوری که بتوان به آسانی به وسیله یک میله بهم زن رنگ آستری را به حالت یکنواخت برگرداند .

3 4 ثبات رنگ آستری در انبار 3 4 1 رنگ آستری هنگامی که طبق بند 6 5 آزمون گردد رنگ آستری با ماده رقیق کننده پس از انبار نمودن در درجه حرارت 25±2 درجه سانتی‏گراد الف - 30 روز بعد از تحویل به انبار ب - 6 ماه بعد از تحویل به انبار ویژگیهای رنگ انبار شده باید با مقررات ذکر شده در بند 3 3 و سایر مشخصات مطابقت داشته باشد .

3 4 2 رنگ آستری آماده به مصرف - پس از انبار نمودن برای مدت 2 ماه در درجه حرارت 25±2 درجه سانتی‏گراد نباید مقدار زیادی ته نشینی از خود نشان داده و همچنین با مشخصات مربوطه مطابقت داشته باشد .

3 5 اندازه ذرات : رنگ آستری هنگامی که طبق بند 6 7 آزمون گردد , درشتی ذرات رنگ آستری نباید بیش از 40 میلی میکرون باشد.

3 6 ذرات سخت : رنگ آستری هنگامی که طبق بند 6 6 آزمون گردد نباید بیش از 1 درصد وزنی (m/m) بیشتر از ذرات خود را بر روی الکی با سوراخهای 150 میلی میکرون باقی گذارد .

رنگ آستری هنگامی که طبق بند 6 ـ 6 آزمون گردد نباید بیش از 1 درصد وزنی (m/m) بیشتر از ذرات خود را بر روی الکی با سوراخهای 150 میلی میکرون باقی گذارد .

3 ـ 7 ـ گرانراوانی رنگ آستری هنگامی که طبق بند 6 ـ 8 آزمون گردد : الف - گرانروانی رنگ آستری با رقیق کننده باید بین 40 تا 100 سانتی پویز باشد .

ب - گرانروانی رنگ آستری آماده به مصرف باید بین 22 تا 30 سانتی پویز باشد .

3 ـ 8 ـ مقاومت در برابر پوسته شدن رنگ آستری هنگامی که طبق بند 6 ـ 9 آزمون گردد نباید پوسته شود .

3 ـ 9 ـ حلال رقیق کننده برای آستری نوع الف رنگ آستری هنگامی که طبق بند 6 ـ 10 آزمون گردد باید با حلالی که از طرف سازنده تکمیل گردیده سازش داشته باشد .

3 ـ 10 ـ رنگ‏آمیزی به طریقه غوطه وری : رنگ استری هنگامی که طبق بند 6 ـ 11 به طریق رنگ‏آمیزی غوطه ور مورد استفاده قرار گیرد باید دارای خصوصیات زیر باشد .

3 ـ 10 ـ 1 ـ آستری نوع الف - باید با حلالی که از طرف سازنده توصیه شده به خوبی رقیق گردد و گرانراوانی آن هنگامی که طبق بند 6 ـ 8 اندازه‏گیری شود باید برابر باید برابر 22 سانتی پویز باشد .

3 ـ 10 ـ 2 ـ آستری نوع ب - نیازی به رقیق نمودن نداشته و به همان حالت قابل مصرف است .

هنگامیکه شیئی مورد نظر داخل رنگ آستری فرو برده و بیرون آورده و در مجاورت هوا قرار دهیم باید قشری از رنگ به ضخامت 30 میلی میکرون روی شیئی مورد نظر را بدون اینکه دارای قشر برجسته 5 و شره 6 باشد بپوشاند .

3 ـ 11 ـ خصوصیات رنگ آستری در هنگام استعمال رنگ آستری هنگامی که طبق بند 6 ـ 12 آزمون گردد .

3 ـ 11 ـ 1 ـ رنگ آستری نوع الف - با حلال طبق بند 3 ـ 10 رقیق گردد .

ویژگیهای رنگ انبار شده باید با مقررات ذکر شده در بند 3 ـ 3 و سایر مشخصات مطابقت داشته باشد .

3 ـ 11 ـ 2 ـ رنگ آستری آماده به مصرف - به خوبی مصرف شود , رنگ آستری به خوبی در هنگام استعمال قابل مصرف بوده و پس از استعمال هیچ‏گونه نقائصی از قبیل سینه دادن 7, شره - حباب 8 - ( پاشش خشک ) 9, پوست پرتغالی شدن 10 نباید در لایه رنگ دیده شود .

3 ـ 12 ـ زمان خشک شدن : رنگ آستری هنگامی که طبق بند 6 ـ 14 آزمون گردد نباید زمان خشک شدن سطحی آن بیش از 2 1 باشد و همچنین زمان خشک شدن کامل آن بیش از 2 ساعت باشد .

3 ـ 13 ـ قابلیت انحلال : رنگ آستری هنگامی که طبق بند 6 ـ 13 روی دستگاه ماندرل 11 با قطر 7 میلی‏متر و با زاویه 180 درجه خم گردد قشر رنگ نباید از روی صفحه 12 جدا گردد و یا چسبندگی 13 خود را از دست داده و خرد شود .

3 ـ 14 ـ چسبندگی : رنگ آستری هنگامی که طبق بند آزمون گردد نباید چسبندگی آن کاهش یابد .

3 ـ 15 ـ مقاومت در برابر خراش هنگامی که مقاومت رنگ آستری طبق بند 6 ـ 15 با دستگاه ایجاد خراش که روی آن وزنه 0/50 کیلوگرم قرار داده شده مورد آزمون قرار گیرد , مقاومت قشر رنگ باید آنقدر باشد که سوزن دستگاه نتواند تا عمق قشر رنگ نفوذ نموده و سطح زیرین را نشان دهد .

3 ـ 16 ـ مقاومت در برابر آب سرد قشر رنگ آستری خشک شده هنگامی که طبق بند 6 ـ 16 آزمون گردد نباید چروک 14 و ترک خوردگی 15 از خود نشان دهد و چنانچه مختصر نرمی 16 بلافاصله پس از خارج نمودن آن از آب در آن مشهود گردد بلامانع از قشر رنگ باید بعد از 4 ساعت خارج شدن از آب سختی اولیه را به دست آورد چنانچه مختصر سفیدک زدگی 17 در لایه رنگ را نشان دهد اشکالی ندارد .

4 ـ نمونه‏برداری تطبیق با مشخصات 4 ـ 1 ـ نمونه‏برداری : روش نمونه برداری به طریق زیر بوده و هدف از نمونه‏برداری این است که اولا مشخص گردد که آیا نمونه برداشته شده با مشخصات مذکور در این استاندارد مطابقت دارد یا خیر ?

و ثانیأ آیا نمونه‏های مذکور معرف کلیه خواص رنگ می‏باشد یا خیر ?

4 ـ 2 ـ نمونه‏برداری برای تعیین ثبات رنگ در انبار چنانچه رنگ آستری نوع الف در قوطی هائی که ظرفیت آنها کمتر از 20 لیتر می‏باشد ریخته شده باشد دو نمونه به طور تصادفی از میان آنها بردارید و در صورتی که رنگ آستری آماده به مصرف باشد یک قوطی از میان قوطی‏های انتخاب نمائید .

چنانچه رنگ آستری از نوع آماده به مصرف قوطی‏های ریخته شده باشد که ظرفیت آنها 20 لیتر یا بیشتر باشد , به طور تصادفی چند قوطی ( پس از مخلوط نمودن قوطی‏ها ) در صورتی که رنگ از نوع آمده به مصرف می‏باشد 5 لیتر و در صورتی که رنگ از نوع الف می‏باشد 10 لیتر انتخاب نموده و در داخل قوطی‏های 5 لیتری بریزید .

4 ـ 3 ـ نمونه برای بازرسی و آزمونها : از یک بهر 18 رنگ که گنجایش قوطی‏های آن کمتر از 20 لیتر است به طور تصادفی یک قوطی انتخاب نمائید و چنانچه گنجایش قوطی‏های بهر رنگ 20 لیتر یا بیشتر باشد محتوی قوطی را خوب بهو زده و پس از بازرسی آن طبق بند 7 ـ 2 حداقل 10 لیتر از محتوی قوطی را برای آزمون بردارید .

4 ـ 4 ـ تطبیق با مشخصات : نمونه‏های انتخاب شده باید با ویژگیهای ذکر شده مطابقت داشته باشد چنانچه پس از آزمون نمونه‏ها طبق بند 4 ـ 2 نمونه‏های انتخاب شده با ویژگیهای مذکور در این استاندارد مطابقت نمود نتیجه این خواهد بود که بخشی از رنگ که این نمونه‏ها از آن برداشته شده با مشخصات این استاندارد مطابقت دارد .

5 ـ روش‏های آزمون شیمیائی یادآوری 1 ـ چنانچه شرایط دیگری پیش‏بینی نگردیده باشد باید از مواد خالص شیمیائی و آب مقطر و یا آبی که درجه خلوص آن مشابه آب مقطر باشد استفاده نمود .

5 ـ 1 ـ نمونه‏های مورد آزمون : پس از این که آزمون وضع رنگ در قوطی طبق بند 3 ـ 3 انجام گردید محتویات قوطی و یا قوطی‏های انتخاب شده را در ظرفی خالی نموده و آن را به خوبی بهم زده تا اینکه مطمئن شوید محتویات مذکور وضع یکنواختی پیدا نموده است سپس از آن برای آزمونها استفاده نمائید .

5 ـ 2 ـ جدانمودن رنگپایه 19: 5 ـ 2 ـ 1 ـ وسایل مورد نیاز : یک دستگاه سانتریفوژ 20 با سرعت زیاد به طوری که بتواند کاملا رنگینه را از رنگپایه جدا نماید .

5 ـ 2 ـ 2 ـ روش آزمون : مقدار کافی از رنگ مورد آزمون را در لوله سانتریفوژ ریخته و سپس دستگاه را برای مدت ½ ساعت به کار اندازید ( چنانچه بعد از ½ ساعت به خوبی رنگپایه شفافیت لازم را به دست نیاورد باید عمل سانتریفوژ برای مدت زیادتری انجام داد .) رنگپایه‏ای را که به طریق فوق به دست می‏آید در قوطی ریخته و قوطی را از آن پر نمائید .

مقدار رنگپایه به دست آمده باید به اندازه‏ای باشد که برای تمام آزمون‏ها کفایت نماید .

کلیه آزمون‏ها باید در مدت 48 ساعت بعد از جدا نمودن رنگپایه بر روی آن انجام گیرد .

5 ـ 3 ـ مواد غیر فرار موجود در رنگپایه : 5 ـ 4 ـ مقدار خاکستر رنگپایه : 2 تا 3 گرم رنگپایه را به دقت وزن شده داخل یک بوته چینی ریخته و سپس آن را در کوره‏ای که درجه حرارت آن 500 درجه سانتی‏گراد می‏باشد قرار داده و بسوزانید و سپس آن را از کوره خارج نموده و پس از سرد شدن و رسیدن به وزن ثابت از اختلاف وزن اولیه و وزن مقدار باقی مانده مقدار درصد خاکستر رنگپایه را تعیین کنید .

5 ـ 5 ـ انیدرید فتالیک موجود در مواد غیر فرار رنگپایه 5 ـ 5 ـ 1 ـ مواد شیمیائی مورد نیاز : الف - بنزن ب - دی اتیل اتر پ - اتانول خالص ت - متانل , خالص ث - اسید استیک - گلاسیال ح - اسید نیتریک غلیظ ( تقریبأ 55 درصد وزنی m/m) خ - محلول هیدروکسی پتاسیم الکلی تقریبأ 0/5 نرمال - چهارده گرم از هیدروکسید پتاسیم در 500 میلی‏لیتر اتانول حل نمائید , در صورت لزوم برای حل شدن کامل هیدروکسید پتاسیم آن را حرارت داده سرد نموده و سپس صاف نمائید این محلول از آنجائی که باید کاملا تازه باشد لازم است کمی قبل از شروع آزمون آن را تهیه نمود .

ح - محلول استات سرب : 25 گرم از استات سرب تری هیدراید 21 ( خنثی ) را در اسید استیک حل نموده و حجم آن را با اسید استیک به 100 میلی‏لیتر برسانید .

در صورت لزوم برای حل شدن کامل نمک سرب محلول را حرارت دهید و بگذارید محلول به آهستگی سرد شود و احتیاج نیست که این محلول را صاف نمائید .

5 ـ 5 ـ 2 ـ روش آزمون الف - مقداری از رنگپایه جداشده طبق بند 5 ـ 2 که محتوی 0/5 الی 1/5 گرم مواد جامد باشد را در یک بالن به ظرفیت 250 میلی‏لیتر ریخته وزن نمائید سپس به آن 10 میلی‏لیتر بنزن اضافه نموده و نمونه را به وسیله بهم زن در بنزن حل نمائید و در صورت لزوم محلول را حرارت دهید , 125 میلی‏لیتر از هیدروکسید پتاسیم الکلی به محلول اضافه نموده و آنها را مخلوط و در بالن را ببندید .

ب - بالن را در داخل یک اتوو که درجه حرارت آن در 25±2 درجه سانتی‏گراد تنظیم گردیده قرار داده و گاه گاهی آن را تکان دهید .

بعد از اینکه بالن برای مدت 18 ساعت در داخل گرمخانه باقی ماند آن را خارج نموده و تا درجه حرارت اطاق سرد نمائید .

40 میلی‏لیتر دی اتیل اتر به محلول اخیر اضافه نموده و در آن را بسته و برای مدت دو ساعت آن را به طور ساکن قرار دهید .

پ - محلول محتوی بالن را به وسیله صافی گوچ چینی که شامل پنبه نسوز می‏باشد صاف نمائید و سپس آن را با حجم مساوی از اتانول و بنزن به خوبی شستشو دهید و بالاخره آن را با 150 میلی‏لیتر از بنزن داغ نیز بشوئید بوته و بالن را حرارت دهید ( زیرا ممکن است شامل مقداری رسوب باشد ) در 105 تا 110 درجه سانتی‏گراد تا اینکه اتانول و بنزن تبخیر گردد و خارج گردد رسوب موجود در صافی آنچه را هنوز در داخل بالن باقی مانده در آب حل نموده و سپس محلول‏ها را به یک بشر 150 میلی‏لیتری منتقل نمائید و اجازه دهید مواد شستشو داده شده در بشر ته نشین گردد .

ت - PH محلول را به وسیله اسید نیتریک در 2/5 تنظیم نمائید و برای این منظور از یک PH متر استفاده نمائید سپس بگذارید برای مدت 30 دقیقه باقی بماند و سپس آن را در داخل یک بالن ژوژه 200 میلی لیتری صاف نمائید برای اینکه ناخالصی‏ها کاملا جداگردد لازم است که عمل صاف کردن به وسیله کاغذ صافی که دارای سوراخهای بسیار ریز می‏باشد انجام گیرد , برای دقت عمل باید دو لایه کاغذ صافی از نوع صاف شده به کار رود .

بشر و کاغذهای صافی را به خوبی با آب شستشو دهید و سپس مواد شستشو داده شده را در داخل بالن جمع آوری نموده و محتویات آن را تا علامت مشخصه بالن رقیق نمائید و سپس بالن را به خوبی تکان دهید .

ث - 20 میلی‏لیتر از محلول آبکی را به وسیله یک پیپت به داخل یک بالن ژوژه 250 میلی‏لیتری ریخته و آن را تا خشک شدن به وسیله قرار دادن آن در یک گرمخانه که در حرارت 60 درجه سانتی‏گراد تنظیم شده تبخیر نمائید .

به بالن شامل مواد باقیمانده به وسیله یک بورت خشک 5 میلی‏لیتر اسید استیک اضافه نمائید .

در بالن را به طور محکم بسته و آن را برای مدت 30 دقیقه در یک اتوو با دمای 50 ـ 60 درجه سانتی‏گراد قرار دهید .

ج - 100 میلی‏لیتر متانول به بالن اضافه نموده و آن را برای مدت 30 دقیقه یا بیشتر یا تا زمانی که تمام رسوب حل گردد حرارت دهید .

به وسیله یک بورت تمیز و خشک 2 میلی‏لیتر محلول استات سرب به محلول گرم داخل بالن در حالی که آن را دائمأ تکان می‏دهید اضافه نمائید .

در بالن را گذاشته و مجددا آن را برای مدت 1 ساعت در اتوو قرار داده و در این مدت چند بار بالن را تکان دهید .

بعد از این مدت بالن را خارج نموده و بگذارید تا درجه حرارت اطاق سرد گردد , در بالن را به طور محکم گذاشته و برای مدت حداقل 12 ساعت بگذارید به طور ساکن باقی بماند .

ج - محلول را به وسیله یک قیف از نوع کروزه گوچ 22 دارای وزن مشخص و صافی از جنس پنبه نسوز باشد صاف نمائید سپس رسوب را به آهستگی با اتانول شستشو داده و آن را به داخل بوته منتقل نمائید .

بوته را به طور کامل با اتانول شستشو داده و برای مدت یک ساعت آن را در دمای 110 درجه سانتی‏گراد قرار دهید سپس آن را سرد نموده و وزن نمائید .

5 ـ 5 ـ 3 ـ محاسبات : درصد مقدار انیدرید فتالیک موجود در مواد غیر فرار رنگپایه به طریق زیر محاسبه می‏گردد .

m1 = وزن رنگپایه به کار رفته برحسب گرم m2 = وزن رسوب برحسب گرم A = درصد مقدار مواد غیرفرار موجود در رنگپایه تصحیح شده برای مقدار خاکستر وزنی (m/m) ( طبق بند 3 ـ 3 و 5 ـ 4) 5 ـ 5 ـ 4 ـ ضریب تصحیح برای مواد افزودنی به هر 10 درصد انیدرید فتالیک که برابر 5 ـ 5 ـ 3 به دست آمده یک درصد به عنوان تصحیح مواد افزودنی از قبیل خشک کننده‏ها اضافه نمائید .

این مواد اضافی همراه رنگپایه جدا می‏گردند و جزء مواد غیرفرار رنگپایه محسوب می‏شوند اما بخشی از رزین اصلی را تشکیل نمی‏دهند .

5 ـ 6 ـ اسیدهای روغنی خشک شونده موجود در مواد غیر فرار رنگپایه 5 ـ 6 ـ 1 ـ مواد شیمیائی مورد نیاز الف - استن ب - دی اتیل اتر ج - اتانول خالص د - هیدروکسید پتاسیم Pelle ه - اسید استیک - گلاسیال و - اسید کلریدریک غلیظ ( تقریبأ 30 درصد وزنی (m/m) 5 ـ 6 ـ 2 ـ روش آزمون الف - در داخل یک ظرف تبخیر به قطر 200 میلی‏متر با دقت مقدار کافی از رنگپایه‏ای که طبق بند 5 ـ 2 به دست آمده که بتوان از آن 4 گرم مواد غیر فرار به دست آورد وزن نمائید و به ظرف مذکور 100 میلی‏لیتر اتانول اضافه نموده و آن را بر روی حمام آب گرم حرارت دهید تا اتانول شروع به جوشیدن نماید , در این حالت آن را به خوبی بهم زده و 20 میلی‏لیتر آب به آن اضافه نمائید ..

ظرف را حرارت دهید تا محتویات آن خشک گردد و سپس به آن 100 میلی‏لیتر یا بیشتر اتانول اضافه نمائید .

مجددا ظرف را حرارت داده محتویات ظرف را به طور کامل بهم زده و به حرارت دادن ادامه دهید تا اتانول شروع به جوشیدن نماید و سپس 20 میلی‏لیتر آب به آن اضافه نمائید و مجددا محتویات بالن را برای تبخیر کلیه حلال‏های موجود در رنگپایه اصلی تا درجه خشک شدن کامل حرارت دهید .

ب - 4 گرم هیدروکسید پتاسیم , 10 میلی‏لیتر اتانول , 100 میلی‏لیتر آب به ظرف تبخیر اضافه نموده و ظرف را بر روی حمام آب گرم حرارت داده تا عمل صابونی شدن کامل گردد و حجم محلول تقریبأ به 20 میلی‏لیتر کاهش پیدا نماید .

به ظرف تبخیر مقدار 100 میلی‏لیتر یا بیشتر آب اضافه نموده و آن را تا 20 میلی‏لیتر تبخیر نمائید .

سپس مقدار 250 میلی‏لیتر یا بیشتر آب گرم اضافه نموده و حرارت دهید تا تمام مواد حل شدنی حل گردد و سپس محلول ظرف را با آب گرم مجددا شسته و محتویات آن را به قیف جداکننده منتقل نمائید .

پ - 30 میلی‏لیتر اسید کلریدریک بلافاصله به آن اضافه نموده و آن را تا درجه حرارت اطاق سرد نموده و سپس 150 میلی‏لیتر دی اتیل اتر به آن اضافه نموده و به خوبی آن را تکان دهید .

بگذارید دو لایه از یکدیگر جدا گردیده و لایه آبی را خارج نموده و آن را به دومین قیف جداکننده منتقل نمائید .

لایه اتری را سه بار با 25 میلی‏لیتر آب شستشو داده و پس از جداشدن لایه‏ها لایه آبی را به دومین قیف جداکننده منتقل نمائید .

ت - محتویات دومین قیف جداکننده را به وسیله 3 بار شستشو با 50 میلی‏لیتر دی اتیل اتر استخراج نموده , لایه اتری استخراج شده در این قسمت را به اولین قیف جداکننده منتقل نمائید .

مخلوط استخراج شده را سه بار با 50 میلی‏لیتر آب شستشو داده و لایه آبی را از آن جدا نمائید .

ث - تقریبأ 4 گرم هیدروکسید پتاسیم که با دقت 0/1 گرم وزن گردیده به اولین قیف جداکننده اضافه نمائید , 150 میلی‏لیتر آب به قیف جداکننده اضافه نمائید , 150 میلی‏لیتر آب به قیف جداکننده اضافه نموده , و برای حل شدن دانه‏های هیدروکسید پتاسیم به خوبی قیف را تکان دهید .

برابر مقدار هیدروکسید پتاسیم برحسب گرم به مخلوط استخراج شده اسید استیک برحسب میلی‏لیتر اضافه شده به اتر اسید استیک برحسب میلی‏لیتر به آن اضافه نموده و سپس آن را به خوبی تکان دهید .

پس از مدتی که لایه‏ها از یکدیگر جدا گردیدند لایه آبی را جدا نموده و به دومین قیف جداکننده اضافه نمائید .

لایه اتری موجود در اولین قیف جداکننده را 3 بار با 25 میلی‏لیتر آب شستشو داده و مواد شستشو دهنده را به دومین قیف جداکننده منتقل نمائید .

ج - محتویات دومین قیف جداکننده را سه بار با 50 میلی‏لیتر دی اتیل اتر استخراج نمائید .

اترهای استخراجی را مخلوط نموده و آنها را 3 بار با 25 میلی‏لیتر آب شستشو داده و لایه‏های آبی تشکیل شده را به دور بریزید .

خ - اترهای موجود در قیف‏های جداکننده را به یک بشر با وزن معین منتقل نمائید ( در صورت لزوم به وسیله کاغذ صافی محتویات قیف‏ها را صاف نمائید ) محتویات هر یک از قیف‏های جداکننده را 3 بار با 20 میلی‏لیتر دی اتیل اتر شستشو داده و به بشر اضافه نمائید .

بشر را بر روی حمام بخار آب حرارت دهید تا تقریبأ تمام اتر خارج شود , 20 میلی‏لیتر استن به آن اضافه نمائید , تا خشک شدن تقریبی آن را حرارت داده و سپس تا وزن ثابت در گرمخانه‏ای که دارای درجه حرارت 150 تا 110 درجه سانتی‏گراد باشد حرارت دهید تا به وزن ثابت برسد .

5 ـ 6 ـ 3 ـ محاسبه : درصد اسید روغنی خشک شونده در قسمت غیر فرار رنگپایه به طریق زیر محاسبه می‏گردد .

5 ـ 7 ـ وینل تولوئن موجود در غیرفرار رنگپایه برای تعیین این مقدار از یکی از روشهای متداول آزمایشگاهی استفاده می‏گردد .

8 ـ 8 ـ جدا نمودن رنگینه از رنگپایه 5 ـ 8 ـ 1 ـ وسایل مورد نیاز الف - یک دستگاه سانتریفوژ دارای سرعت نسبی (2000 دور در دقیقه ) با لوله‏های 50 میلی‏لیتری مربوطه ب - الک 77 میکرونی پ - اتووقادر به قرار گرفتن در دمای 105 ـ 110 درجه سانتی‏گراد .

5 ـ 8 ـ 2 ـ مواد شیمیائی مورد نیاز الف - مخلوط استخراج ب - پترولیوم , رنج جوشش بین 80-100 درجه سانتی‏گراد پ - اتیل اتر یادآوری 2 ـ اگر چنانچه به علت وجود رنگپایه آلی در رنگ هنگام آزمون اشکال وجود داشته باشد استفاده از یک دستگاه سانتریفوژ با سرعت زیادتری توصیه می‏گردد .

5 ـ 8 ـ 3 ـ روش آزمون : مقداری از رنگ آستری را که قبلا به خوبی مخلوط گردیده به دقت در الک صاف نمائید , 15 گرم از رنگ صاف شده را در داخل لوله سانتریفوژ خشک و تمیز دارای وزن معلوم توزین نمائید , 20 تا 30 میلی‏لیتر از مخلوط استخراج به هر یک از دو لوله سانتریفوژ محتوی رنگ اضافه نموده و سپس آنها را به وسیله یک میله شیشه‏ای به خوبی مخلوط نمائید .

تمام ذرات رنگینه را که به میله شیشه‏ای چسبیده به وسیله شستشو میله با مخلوط استخراج شیشه و به داخل لوله سانتریفوژ بریزید .

مخلوط استخراج را به لوله‏های اضافه نموده تا حجم آنها به 45 میلی‏لیتر برسد .

دو لوله را در داخل دستگاه سانتریفوژ قرار داده و دستگاه را به کار اندازید تا رنگینه به خوبی جدا گردد .

محلول فوقانی را خارج نموده و عمل استخراج را مجددا دو بار با 40 میلی‏لیتر از مخلوط استخراج و سپس دو بار با 40 میلی‏لیتر اتیل اتر تکرار نمائید .

اتر را خارج نموده و لوله‏ها را بر روی حمام بخار آب برای مدت 10 دقیقه در دمای 80 درجه سانتی‏گراد قرار دهید .

بعد از این مدت لوله‏ها را در داخل اتو در دمای 105 تا 110 درجه سانتی‏گراد به مدت 2 ساعت قرار دهید .

پس از این مدت و رسیده به درجه حرارت محیط وزن لوله‏ها را به دست آورید مقدار درصد رنگینه را از اختلاف وزن اولیه و ثانویه محاسبه نمائید .

5 ـ 9 ـ اکسید کرم موجود در رنگینه 5 ـ 9 ـ 1 ـ مواد شیمیائی مورد نیاز مخلوط اسید فسفریک و سولفوریک , 150 میلی‏لیتر اسید سولفوریک غلیظ ( تقریبأ 98 درصد وزنی ) (m/m) با 150 میلی‏لیتر اسید فسفریک غلیظ ( تقریبأ 85 درصد وزنی ) (m/m) را مخلوط نموده و سپس حجم آن را به یک لیتر بوسیله آب مقطر برسانید .

محلول اسید سولفوریک (1+4) محلول پرسولفات آمونیوم (10 درصد وزن به حجم ) (v/m) این محلول باید قبل از استفاده تهیه گردد .

محلول نیترات نقره 2/5 درصد وزن به حجم (v/m) محلول فروسولفات آمونیاکی 0/1 نرمال : 42 گرم از فرسولفات آمونیوم را در مخلوط سرد شامل 50 میلی‏لیتر از اسید سولفوریک غلیظ ( تقریبأ 98 درصد وزنی m/m) و 950 میلی‏لیتر آب حل نمائید .

ح - محلول استاندارد بی کرومات پتاسیم 0/1 نرمال : آن را در دمای 180 درجه سانتی‏گراد تا وزن ثابت خشک نمائید و سپس در دسیکاتور قرار دهید تا سرد گردد و به دقت تقریبأ 4/9 گرم از بی کرومات پتاسیم را وزن نمائید و بعد آن را در آب حل نموده و تمام آن را به یک بالن ژوژه 1 لیتری منتقل نموده و حجم آن را به یک لیتر برسانید .

نرمالیته آن به طریق زیر تعیین می‏گردد : 5 ـ 9 ـ 2 ـ روش آزمون الف - به دقت تقریبأ 1 گرم از رنگینه جداشدن مطابق بند 5 ـ 2 را در داخل یک بشر 600 میلی‏لیتری وزن نموده و به آن 50 میلی‏لیتر اسید سولفوریک اضافه نمائید محلول را تا حل شدن کرومات روی حرارت دهید و سپس آن را در داخل یک بشر 600 میلی‏لیتری دیگر با عبور از کاغذ صافی بریزید .

5 میلی‏لیتر محلول نیترات نقره به آن اضافه نموده و تا جوشیدن آن را حرارت داده و سپس به آن 20 میلی‏لیتر سولفات آمونیوم اضافه نموده و محلول را برای مدت 10 دقیقه بجوشانید .

پ - محلول را تا درجه حرارت اطاق سرد نموده و با افزودن آن حجم آن را به 200 میلی‏لیتر برسانید به محلول 50 میلی‏لیتر فروسولفات آمونیوم اضافه نمائید , 15 میلی‏لیتر از مخلوط محلول فسفریک - سولفوریک اسید به محلول اضافه نموده و 2 قطره از معرف باریم سولفات دی فنیل به محلول اضافه کرده و فورا فروسولفات آمونیوم اضافی را با محلول استاندارد بی کرومات پتاسیم تیتر نموده نقطه انتهائی هنگامی است که رنگ محلول از سبز به قرمز تبدیل می‏گردد .