دانلود مقاله معرق

مقدمه: زندگی انسانها از اولین دوران با هنر آمیخته بوده و به تدریج که آدمی رشد کرد.

و به تکامل رسید، هنر نیز همزمان با رشد انسان تکامل یافته است.

کار معرق قبل از اینکه بعنوان یک شغل و راهی برای تأمین زندگی و امرار معاش برای خودی هنرمند باشد در ریشه خانواده در ریشه هنر بوده و می باشد.

هنر بیان کننده حالتهای عاطفی و روحیات انسانی است که به شکلها مختلف نمایش داده می شود.

هنز از لحاظ زمانی و دوره ای به دو دوره کلاسیک و معاصر تقسیم می شود: هنرهای کلاسیک کم ریشه در زندگی مردم دارند با‌ آداب و سنتهای و محیط هر منطقه رشد یافته اند، اینگونه هنرها در ایران به مینیاتور، تذهیب، ضیاکاری، رزی بافی، قالی‌بافی، کاشی کاری، سرامیک سازی، طفرنی، خانم کاری، منبت و معرق کاری شهرت یافته که در کل « هنر های سنتی » شناخته شده اند.

معرق: معرق در معنای کلمه « اصولاً هر چیز رگه دار را گویند» ولی مفهوم آن را در این نوع بخصوص هنر، ایجاد نقشها و طرحهای زیبایی است که از دور بری و تلفیق چوبهای رنگی روی زمینه ای، از چوب یا پلی اسنر سیاه شکل می گیرد.

1- ابزارکار و کاربرد آن: 1-1 اره دستی: در آن اره معمولی با دسته چوبی است – که دارای تیغه های گوناگون برای بریدن تکیه‌های بزرگ چوبی بکار می رود 2-1 اره چوب بر واره فلز بر (اره های مویی ) اره های چوب برواره های فلز بر دارای تیغه های باریک به طول 13 سانتی متر که دنده‌های آن به ترتیب در فلز بصورت زوج ( دو ملخه ) و در چوب بصورت فرد (یک‌ملخه) با فواصل (2-2) کم قرار دارد.

این تیغه ها بر سر کمان متصل می شود.

تیغ اره های فلز بر با شماره دو صفر، یک و دو آن برای بریدن صدف و عاج و شبه عاج استفاده می شود.

تیغ اره های چوب بر مورد استفاده در معرق کاری با شماره دو صفر و یک است.

3-1 پرس برقی دستگاهی است برقی، که چهار ستون آهنی که سه صفحه مستطیل شکل از چهار زاویه، به ستون ها متصل شده است و در قسمت بالای این چهار ستون حجم مکعب مستطیل آهنی قرار دارد که موتور و دستگاه گرم کننده در این قسمت جای گرفته است و با روشن کردن آن در حال حرکت صفحات، گرمابه وسیله به هر یک از صفحات مستطیل شکل وصل شده است.

4-1 پرس دستی (پیچ دستی) وسیله ای است فلزی، شامل خط‌کشی قطور به طول 25 الی 50 سانتی متر که دو قطعه بصورت افقی یکی ثابت در انتهای خط کش و دیگری که اهرم نامیده می شود در بالای آن به صورت متحرک قرار گرفته است.

یک پیچ بزرگ که یک دسته چوبی دارد و ابتدای اهرم متحرک نصب شده است.

این وسیله برای ثابت نگهداشتن اشیا و تحت فشار قرار دادن ( پرس کردن) قلعه های کوچک معرق شده استفاده می شود.

5-1 پبشکار قطعه چوب مستطیل شکلی است به طول 20 سانتی متر وعرض ان 10 سانتی متر که یک طرف عرض ان بر لبه میز نصب می شود و در میان طرف دیگر، شیاری بطول تقریبی 4 سانتی متر و عرض 1 سانتی متر وجود دارد، این تخته بصورت معلق بر لبه میز متصل شده و از آن برای خرد کردن و دوربری نقشهای چوبی استفاده می گردد (شکل‌1-2) 6-1 تیزک قطعه فلز نوک تیزی است که قابلیت انعطاف بسیار دارد و برای برداشتن نقشها چوبی بریده شده از درون قالب خود استفاده می شود (شکل 2-2) 7-1 چکش همان چکش معمولی ککه مورد استفاده عمومی است و برای کوبیدن میخ بکار می رود در معرق نوع 100 گرمی آن استفاده می شود (شکل 2-2) 8-1 سوهان تخت سوهانی به طول 45 سانتی متر که تا اندازه 35 سانتی متر آن به پهنای 5/3 سانتی متر و 1 سانتی متر باقیمانده در انتها باریک می شود در موقع کار بعنوان دستگیره استفاده می‌شود.

9-1 سوهان چوب ساب تیغه ای فلزی بطول 30 سانتی متر که دسته ای پلاستیکی آن متصل است که برای صیقل دادن سطح شئ معرق شده بکار می رود.

10-1 کمان اره وسیله ای است فلزی و منحنی شکل مانند نعل اسب که دسته ای چوبی با یک سر آزاد آن متصل است و تیغه هایی با شماره های متفاوت به وسیله دو پیچ (خروسک) به دو سر کمان اره متصل می شو، که قوس این کمان اره با شل کردن دو پیچ (خروسک) بلندتر می شود که باعث کارکرد راحتر در سطوح سی های بزرگ تر می شود.

هنگام بکار بردن این وسیله حتماً باید دقت کرد که کمان ان به حالت افقط و به فاصله 1تا 2 سانتی متر تا کتف قرار بگیرد و تیغه آن با تخته پیشکار زاویه درجه تشکیل بدهد.

12-1 رنده دستی قطعه ای چوبی است که در وسط ان ورقه مستطیل شکل فلزی با لبه تیز که برای رنده کردن و پرداخت چوب ها بکار می رود.

این قطعه دارای دو دسته چوبی است.

13-1 سنگ نفت قطعه سنگ نفت رنگی است که در میان قالبی از چوب های گرفته است و برای تیز کردن تیزک از ان استفاده می شود.

این سنگ دارای دو سطح دندانه دار زبر و نرم می‌باشد که ابتدا نوک تیزک را بوسیله دندانه های زبر و درشت تراش داده می شود و سپس با دندانه های ریز منتقل می دهند، سنگ نفت را همیشه در مقداری از نفت نگهداری می شود تا مقدار از چوبی نفت در آن نفوذ کند (شکل 3-2) 14-1 گاز انبر وسیله ای است فلزی شامل دو دسته و دولبه قوس دار دو دسته با اندازه ها یکسان قرار دارد و بتدریج به هم نزدیک می شوند تا در نقطه ای به یکدیگر متصل شوند در معرق ز شماره 6 گاز انبر استفاده می شود.

و از این وسیله برای بیرون آوردن میخ از محلی که چوبها را موقتاً بهم متصل کرده است استفاده می کند.

15-1 لیسه قطعه فلزی است مستطیل شکل بضخامت یک میلیمتر که قابلیت انعطاف بسیار دارد و برای جمع‌ آوری براده ها از سطح کار و همچنین پرداخت آن قرار می گیرد.

16-1 گونیا خط کشی است فلزی به طول 50 سانتی متر که در انتها به یک فلز قطور صاف به طول 5/13 سانتی متر متصل شده که با خط کش تشکیل زاویه قائمه را می دهد، که برای صاف کردن لبه های ناصاف شئ معرق شده استفاده می شود.

17-1 ماشین پرداخت ( فرز) دستگاهی بطول 45 سانتی متر که از سه قسمت: الف- دسته ب- بدنه ج- صفات پرداخت کننده تشکیل شده است.

صفحات پرداخت کننده دستگاه پرداخت کننده: صفحه سنگ سمباده: صفحه دایره شکل بقطر 18 سانتی متر که میان آن دایره ای بقطر 2 سانتی متر خالی است که محل قرار دادن مهره پیچ متصل کننده به بدنه است.

2- صفحه پوست بره ای: پوست بره دباغی شده دایر شکلی است بقطر 18 سانتی متر که کناره ای پارچه ای وارده این صفحه بر روی صفحه سنگ سمباده قرار می گیرد و بوسیله یک بند، که کناره پارچه ای را در زیر سنگ سمباده جمع کرده و محکم کند.

3- صفحه پرداخت: صفحه ای است دایره ای شکل از جنس نمد و بقطر 18 و ضخامت 5/2 سانتی متر و دایره ای به قطر 5/4 سانتی متر در مرکز آن قرار دارد که محل قرار گرفتن مهره هیچ متصل کننده بدنه است، از این وسیله برای پرداخت اولیه معرق استفاده می کنند.

18-1 مته دستی: وسیله ای است بطول 30 سانتیمتر که شامل: سرمته، بدنه و دسته است.

(شکل 2-2) 19-1 متر 20-1 مغار لیسه تیز کن: سوهانی است سه پهلو که هر سه بر آن تراش داده شده و برای تیز کردن لبه های لیسه بکار می رود.

21-1 میخ در معرق سه نوع میخ مورد استفاده قرار می گیرد: سایه، سنجاقی و کبریتی.

میخ سایه: بسیار ریز با نوک باریک بطول 8 میلیمتر و در مرحله ای که نقشه های بریده شده موقتاً بر سطح کار نصب می شود.

میخ سنجاقی: میخی ریز بطول 12 میلی متر که برای نصب مدل بر سطح کار تخته پشت کار، استفاده می شود.

میخ کبریتی: میخی بزرگ تر از دو نوع قبل بطول تقریبی 5 سانتی متر که در کارهای جانبی مورد استفاده قرار می گیرد.

2- مصالح 1-2 چوبهای صنعتی 2-2 صدف، عاج، شبه عاج 3-2 مواد چسبنده 4-2 مواد محافظ و جلا دهنده 5-2 خمیر ساده 1-2 چوبهای صنعتی: پایه و اساس اجرای یک طرح معرق کاری بستگی به چوبها و تنوع رنگشان دارد تعداد چوبهای مورد استفاده در معرق کاری به 72 نوع چوب می رسد.

اهمیت چوب شناسی در معرق کاری اساسی ترین ماده تشکیل دهنده آثار معرق چوب است، شناخت چوب ها در کیفیت کار معرق بسیار موثر است.

بطور کلی چوب ماده پر ارزشی است که در کار معرق بعنوان ماده اولیه محسوب می شود که تحت تاثیر دو عامل ارث و شرایط اکولوژیکی در طبیعت ساخته و پرداخته می شود.

بافت چوبها: چوبها از نظر بافت به پنج دسته تقسیم می شود: چوبهای ریز بافت: چوبی که دارای آوندها و حفره های کشیده کوچک بوده و پهنای آنها در سوزنی برگان کم و در پهن برگان زیاد است و ریز بافت به نظر می رسند.

چوبهای درشت بافت: چوبی با زمینه غیر یکنواخت که اختلاف ابعاد عناصر متشکله چوب بهاره وتابستانه آن زیاد باشد.

چوبهای راست بافت دارای الیاف موازی و راست می باشد.

چوبهایی با بافت متقاطع که بافت آنها یکدیگر را قطع می کند.

چوبهای رزینی: به گونه هایی می گویند که دارای مواد رزینی هستند و معمولاً تمام چوبهای سوزنی برگ جزء این گروه محسوب می شوند.

چوبهای معطر: برخی از چوبها دارای بوی مخصوص هستند که در شناسایی آنها مورد استفاده قرار می گیرد.

مثل رزین.

چوبهای ساده: برخی از چوبها فاقد هر گونه نقش و نگاری هستند مثل شمشاد.

- چوبهای منقش: چوبهایی که دارای نقش و نگاری زیبا باشند چوب منقش می شوند اشکال و نقوش چوب بصورت زیر دیده می شود: 1 - چوبهای مواج: چوبهایی که ساختار چوب جهت آن با محور ساقه در حال اینکه موازی هستند مواج نیز می باشند مانند: افراء.

2- چوبهای لکه دار: در این گونه چوبها پره های چوبی بصورت لکه های زیبایی در شعاع تنه دیده می شود مانند: مازو، راش، چنار.

3- چوبهای رگه دار: در اینگونه چوبهای بهاره و تابستانه دارای رنگهای مختلف بوده و در برش شعاعی بصورت نوارهای یکی در میان دیده می شود.

مانند شب خسب (ماژه) 4- چوبهای نواری 5- چوب های صدفی: بعضی از چوبها بعلت داشتن رنگ صدف زیبایی مخصوص دارند.

رده بندی چوب ها چوبها از لحاظ رده بندی و بافت و تراکم بافتی به دو رده تقسیم می شوند: 1- چوبهای نرم: درختانی با برگهای سوزنی و پولکی هستند و معمولاً در تمام فصول سال سبز هستند.

2- چوبهای سخت: درختانی هستند با برگهای پهن هستند و بیشتر این درختان برگ ریزند و در فصل پاییز برگهایشان می ریزند.

رده بندی چوب از نظر سایه و رنگ پنج گروهند: 1- سفید با بسیار کم رنگ 2- زرد 3- سرخ 4- قهوه ای 5- سیاه چوب مورد استفاده در معرق کاری: -آبنوس، فوفل، گردو، بقم، عناب، تارنج، شمشاد، کیکم، شاه چوب، بلوط، اقاقیا، حمرز، توت، راش، چنار، زردآلو، زیتون، سنجد، افراء، سرخدار، پسته، توسکا، پلت، زبان گنجشگ یاون، به ، ارغوان، زرشک، خرمالو، گلابی، توت سفید، ملح … 1- آبنوس: Diospyros Crassiflara چوبی سیاه رنگ و سخت و سنگین و گرانبها از درختی به همین نام و آن درخت شبیه عناب است که از خانواده پهن برگان می باشد و برگش مثل برگ صنوبر ولی عریضتر از آن و خزان نمی کند، چوب این درخت استحکام بسیار زیادی دارد، چوب آن دو رنگ است، چوب داخل آن که قهوه ای بسیار تیره مایل به مشکی می باشد.

و گاهی سایه روشن و لکه های سیاه دارد و چوب بیرونی ان صورتی مایل به خاکستری تیره قیمت بسیار گران دارد و در بازار کمیاب است و محل رویش آن هندوستان می باشد.

2- فوفل: چوب فوفل بادوام می باشد و محل رویش آن، هند، پاکستان و مناطق گرمسیر آسیا می باشد چوب این درخت چرب و نرم می باشد ودیر خشک می شود، رنگ چوب آن قهوه ای سیر می باشد و از خانواده پهن برگان محسوب می شود و قطر تنه آن گاهاً 60 سانتی متر می رشد، فوفل از چوبهای تزئینی و گرانقیمت و کمیاب می باشد.

چوب فوفل بادوام می باشد و محل رویش آن، هند، پاکستان و مناطق گرمسیر آسیا می باشد چوب این درخت چرب و نرم می باشد ودیر خشک می شود، رنگ چوب آن قهوه ای سیر می باشد و از خانواده پهن برگان محسوب می شود و قطر تنه آن گاهاً 60 سانتی متر می رشد، فوفل از چوبهای تزئینی و گرانقیمت و کمیاب می باشد.

(شکل 1-3).

3- گردو: Juslans rejia این درخت در ایران در جنگلهای کرانه دریای مازندان بویژه در ناحیه پونل و جنگلهای آستارا و گیلان بطور روشنی موجود است در پیرامون دهات و نقاط کوهستانی ایران نیز فراوان کاشته می شود.

این چوب دارای استحکام زیادی می باشد و از خانواده پهن برگان است و در آب و هوای نیمه خشک مدیرتانه ای بخوبی رشد می کند و قطر تنه آن تا 160 سانتی متر است.

اصل این درخت در ایران است و چوب آن به کشورهای دیگر صادر می شود.

این چوب دارای رگه های منظم و نامنظم با رگه ها و موجهای زیبا است، چون این درخت بادوام، سنگین، سخت و بافتهای متراکم می باشد که در معرق کاری بسیار استفاده می شود و دارای رنگ کرم مایل به قهوه ای تا قهوه ای خام می باشد.

بطور کلی از این چوب برای صخره ها، تپه ها، تنه درختان، موهای انسان استفاده می شود.

و اکثر سغه های چوبی و برای اشیایی که دارای ررنگ تیره می باشند، استفاده می شود.

4- عناب Zizyphusvalsarislam درختی است معروف که از بلندی مانند درخت کُنار است ( تا 6 متر هم می رسد) و برگ آن اندکی ضخیم تر و طولانی تر از برگ کنار پهن برگ.

پوست درخت آن سرخ رنگ و چوب آن نیز سرخ رنگ و خالدار می باشد و آن چوبی محکم و سخت است و این نوع چوب کم نقش است، چوب این درخت سرخ رنگ، قهوه ای روشن و مایل به زرد و قرمز اخرایی پخته است.

از نوع چوبهایی است که در معرق استفاده فراوان می شود و برای نشان دادن برگه های پائیزی پرهای پرندگان، گلها و لباسها، لبه ها و بدن برخی از حیوانات استفاده می شود و قطر تنه آن تا 50 سانتی متر می رسد.

5- بقم Hematoxylon Campechidnum دارای رنگ طبیعی قرمز (قهوه ای متمایل به قرمز) می باشد.

این چوب از خانواده پهن برگان می باشد و دارای دوام و استحکام زیادی است و محل روی آن هندوستان است، برگهایش مانند برگ بادام و گلهایش ریز و میوه اش گرد و سرخ رنگ می باشد.

از چوب و میوه آن رنگ قرمز که در رنگ کردن پشم و ابریشم استفاده می شود.

6- شمشاد Buxus Semperrirens درختی است همیشه سبز بلند و چوب آن محکم و خوش نقش می باشد از خانواده پهن برگان است این درخت در نواحی ساحلی و قسمتهای سفلی و کم ارتفاع جنگلهای شمال ایران از آسترا تا میانه و گرگان می روید.

قطر تنه آن تا 30 سانتی متر است.

برگهای این درخت دارای ماده سمی است و بعنوان زینت در باغها کاشته می شود، رنگ طبیعی چوب این درخت زرد مایل به کرم می باشد.

با رگه های خاکستری و قهوه ای روشن و چوب آن دیر خشک می شود و برای نمایش بدن و پاهای پرندگان ، تنه درختان و خط نویسی مناسب است.

7- کیکم Acercineros – Cens Boiss یکی از گونه های افراء می باشد که در جنگلهای شمالی ایران نیز فراوان است و از خانواده پهن برگان می باشد و قطر تنه آن تا 1 متر هم می رسد رنگ چوب آن کرم با خطوط و نقشهای شکلاتی یا قهوه ای سوخته است.

چون آن نیمه سخت و سنگین است و این چوب در جنگلهای باخته و جنوب ایران یافت می شود.

و در معرق از آن برای نمایش بدن انسان، بدن بعضی از پرندگان وبرخی از حیوانات استفاده می شود.

1- عناب 2- گردو شکری 3- گردو 4- فوفل 2-2صدف و عاج صدف در اندازه و قطرهای متفاوتی است و ترکیبی شبیه به گوش ماهی دارد که برای استفاده در معرق کاری ابتدا آنرا به دو نیم می کنند و سپس پوست آن را بوسیله چرخ سمباده برقی که لوله آبی به آن متصل است بقدری صیقل می دهند که قطرش حدود 3 تا 4 میلیمتر می شود.

صدف را بیشتر از نواحی دوبی به ایران می آورند.

عاج، با دندان فیل را در کارخانه به ورقه های نامنظمی به قطر 3 یا 4 میلیمتر تبدیل می کنند و سپس مورد استفاده قرار می دهند و عاج از هندوستان وارد می شود.

3-2 موادچسبنده و کاربرد آن: چسب فوری: چسبی است که حلال آن تیز خوری می باشد رنگ آن زرد شفاف و یا کرم رنگ و برای چسبانیدن طرح بر روی تخته سه لایی جهت الگو و چسب زدن دور زیر کار جهت چسبانیدن چسب کاغذئی از آن استفاده می شود مدت چسبندگی آن گوتاه و قدرت چسبندگی آن زیاد است.

چسب دورو: نوار چسبی است متشکل از یک لایه نازک اسفنجی مانند که دوروی آن دارای خاصیت چسبندگی است بسیار بآسانی جدا سازی می شود.

از این چسب برای اتصال قطعات الگو بر روی چوب صدف، خاتم، فیبر، استخوان استفاده می شود.

چسب کالک چسب نواری شفافی است که بسهولت می توان با مداد روی آن طراحی نمود.

بدین لحاظ این نوع چوب جهت قالبگیری مورد استفاده قرار می گیرد.

- چسب کاغذی نوار چسبی است از جنس کاغذ برای نگهداری قطعات معرق شده که کنار یکدیگر بیش از برش استفاده می شود و همچنین برای اتصال الگوی آغشته به چسب چوب بر روی چوبهای رنگین، صدف، خاتم از این چسب استفاده می شود.

برای دور زیر کار نیز استفاده می شود.

- چسب چوب چسب چوب که سفید رنگ می باشد از مواد شیمیایی ساخته می شود این نوع چسبها در برابر رطوبت مقاومت زیادی ندارد.

چسب چوب سفید به پایه پلی و نیل استات (PRA) می باشد این نوع چسبها قدرت چسبندگی خوبی دارند با آب حل می شوند و مدت زمان خشک شدن آنها تحت فشار حداقل 4 ساعت می باشد.

بعضی از این نوع چسبها بعد از خشک شدن بی رنگ می شوند.

سریشم سرد چسب غلیظ و سفید رنگی است که می توان بوسیله آب آنرا رقیق تر نمود.

پودر حمرا پودری است قهوه ای رنگ که با سریشم مخلوط می کنند و حاصل این ترکیب مایع غلیظی می شود که برای پوشانیدن شیارهای کنار نقشها مورد استفاده قرار می گیرد.

4-2- مواد محافظ و جلا دهنده پلی استر و ماده ای پلاستیکی و رقیق به شفافیت شیشه است که برای استفاده آن از بمقداری تیز خوری و در محلول خشک کننده و سخت کننده، هر یک به اندازه یک قاشق چایخوری مخلوط می کنند تا غلظتی شبیهبه شربت مربا پیدا کند.

اگر اندازه ها به یک مقدار نباشد پلی استر بعد از خشک شدن ترک بر می دارد.

کیلر ماده ای تیزی و شفاف است و در مواردی که معرق از کیفیت کمتری برخودار است بجای پلی استر از آن استفاده می شود.

5-2-خمیر ساده خمیر ساده رنگی است که با پلی استر مخلوط می شود و در مواقعی که چوب فوفل در دسترس نیست در زمنیه معرق بکار برده می شود.

فرمول خمیر مورد استفاده در معرق بصورت زیر است: نوعی رنگ ماسترپیچ جهت استفاده در فرمولاسیون های رزین پلی استر است و متشکل از رزین پلی استر اشباع نشده، (Unsaturated Pdyestero Resin) همراه 33% وزنی منواستایرین Styrene)) و سایر مواد ماند سیلیکاودوده (Carbonblack) و نرم کننده (Plasticzer) و مواد معدنی از قبیل کربنات کلسیم یا اکسید تیتان است.

3- مراحل معرق کاری 3-1 انتخاب طرح: قبل از اقدام بشروع معرق کاری باید طرح مورد نظر را انتخاب نمود طرحها می تواند از طبیعت مینیاتور، گل و بلبل، اسلیمی، خمدو … باشد.

3-2 طرز تهیه الگو: بعد از انتخاب طرح باید آنرا روی تخته سه لایی چسبانده که این کار با چسب قوی انجام می شود سه لایی باید درست به اندازه ابعاد طرح باشد، برای چسباندن باید یک لایه نازک چسب روی دولایی و یک لایه نازک بروی پشت طرح چسب مالید و پس از گذشت 10 تا 15 دقیقه و نیمه خشک شدن چسب طرح را روی سه لایی چسباند.

3-3 طرز خرد کردن الگو: پس از تهیه الگو باید طرح را بقطعات نسبتاً کوچک قابل نصب روی تکه های چوب های مختلف و قابل گردش در لکان اره می باشد طرح نباید به قطعات بسیار کوچک تقسیم شود زیرا در زمان برشهای اصلی، با مشکل مواجه می شویم جهت قاب کردن طرحهای بزرگ از کمان اره بلند استفاده می شود برشها باید از روی خطوط اصلی طرح انجام گیرد و به متن اصلی نقشها لطمه ای وارد نیاید: بعنوان مثال برای خرد کردن طرح گل و مرغ باید از لبه بیرونی گلبرگ ها اره نمود و از بریدن یک برگ یا گل از وسط خودداری کرد.

در صورتی که اندازه کمان اجازه برش از لبه های خارجی را ندهد می توان آنها را وسط برید.

ولی بهنگام قرار دادن الگو روی چوب نیمه از هم جدا شده را باید به هم چسبانید سپس روی چوب قرار داد پس از اتمام خرد کردن الگلو قطعات آنرا بصورت تنظیم روی زیر کار قرار می دهیم تا کل طرح نمایان گردد و سپس قطعات خرد شده را بوسیله میخ سایه بریزکار متصل کنیم.

4-3 انتخاب چوب: معرق کار باید از چوبهای رنگی و رگه های زیبای آن می توان طرح را هر چه بیشتر طبیعی جلوه داد به این منظور باید سایه روشن طرح را در نظر گرفت و چهت نور در تابلو در نظر گرفته شود برای مثال اگر منبع تابش نور را در بالای تابلو فرض کنیم پایین تابلو تیره ترین قسمت آن است و رنگ چوب باید از پایین به بالا روشن شود.

انتخاب چوب بر این اساس انجام می شود، لازم به توضیح نیز می باشد که در یک تابلو بجای استفاده از چوبهای مختلف می توان از 2 تا3 نوع چوب استفاده کرد و با بهره گیری از رنگهای مختلف یک نوع چوب به طرح، بعد و زیبایی بخشید برای نشان دادن بعد در هر قسمت از طرح تقدم و تأخر قرار گیری رنگهای تیره و روشن را باید در نظر گرفت بدین ترتیب برجستگی ها و نماهای نزدیک را با چوبهای روشن تر و فرورفتگی و نماهای دور را با چوبهای تیره تر نمایش داد.

5-3 روش های اتصالی اجزای الگو بر روی چوبهای رنگی: جهت شروع کار اصلی باید الگو را روی چوب نصب کنیم که این عمل به طریقهای زیر انجام می گیرد: الف) چسبانیدن الگو بوسیله چسب چوب: چسب را باید بصورت نقطه ای بزیر الگو زده آنرا روی چوب قرار داده و پس از خشک شدن از کناره الگو شروع به بریدن می کنند.

ب) چسبانیدن الگو با چسب دورو: چسب دورو را که هر دو طرف دارای قدرت چسبندگی می باشد و می توان آن را بین چوب و الگو قرار داد و آنرا ثابت کرد، اما این چسب گران است.

د) چسبانیدن با چسب فوری 6-3 برش و شیوه های آن: پس از اتصال الگو برش اطراف آن را آغاز می کنیم.

افراد راست دست برش را در جهت عقربه های ساعت یعنی از سمت چپ شروع می کنند و در سمت راست تمام می کنند و افراد چپ دست برخلاف آن را انجام می دهند و این بخاطر دید و تسلط کافی داشتن برکار می باشد از یک الگو بدفعات نمی توان استفاده کرد، زیرا در هر برش مقداری از سه لایی ( الگو) خوراک اره می شود.

پس از بریدن چوب الگو از آن جدا می کنیم برای کیفیت و راحتی کار بهتر است که به قالب و چوب زاید چسب نزنیم.

اگر الگو کج بریده شود و در نتیجه چوب نیز کج بریده می شود و هنگام رنگ کاری پس از پوست زدن درز لای چوب ها باز شده و درزها صخیم می شوند.

7-3 چسبانیدن برش قطعات معرق شده روی کار: قطعات برش خورده معرق را باید در جای خود چسبان، این عمل بوسیله چسب چوب انجام می گیرد.

این چسب را باید به مقدار کافی زیر چوب بریدده شده زد تا کاملاً بچسبد برای پرس کردن قسمتی یا پیچ دستی می توان استفاده کرد و برای کارهایی با ابعاد بزرگ از دستگاه پرس استفاده نمود.

برای این کار می توان پلاستیکی روی سطح کار کشید و موکتی آن قرار داد سپس آنرا پرس کرد.

4- مواد کمکی در معرق کاری: 1-4خاتم: که در رنگها و طرحهای هندسی مختلف ساخته می شود طول لنگه تا 30 سانتی متر و عرض آن تا 5/2 سانتی متر و قطر آن تا 2 میلی متر است برای برش خاتم از اره حویی فلز بر نمره صفر استفاده می شود.

2-4 سنگهای تزئینی: از سنگهای تزئینی از ساییدن و همقطر کردن آن با چوب های معرق در معرق کاری استفاده می شود.

3-4 صدف: در معرق از صدفهای طبیعی و مصنوعی استفاده می شود.

الف) صدفهای طبیعی که در کنار سواحل دریا و اقیانوس یافت می شود و به آن گوش ماهی نیز می گویند، هر قدر اندازه صدف بزرگتر باشد بهتر است قبل از استفاده باید صدف را پوست زد و صاف و یکنواخت کرد.

ب) صدفهای مصنوعی که در بازار هم یافت می شوند گران قیمت می باشند.

صدفهای مصنوعی که اکثراً خود معرق کاری آنها را می سازند بهتر از صدفهای طبیعی برش می خورند در صورتی که صدفهای طبیعی محکمتر و از نظر رنگ محدودتر از نوه دیگرند و هنگام استفاده باید در آب آهک قرار گیرد تا سفید شود.

4-4 عاج: استخوان است و برای تهیه رنگ سفید در تابلو از عاج استفاده می شود ولی بعلت گرانی کمتر مورد توجه و تقلیل قرار می گیرد.

5-4 فلزات: از ورقه های فلزاتی مانند برنج، مس، آلومینیوم، … که قط رآنها تا حدود 2 میلی متر باشد.

6-4 فیبر سفید 7- خاتم در معرق کاری: در حاشیه معرق ها و یا بجای بعضی از تصاویر در معرق از خاتم استفاده می شود.

خاتم بصورت آماده در بازار موجود است.

مواد مورد استفاده خاتم شامل: انواع چوبها، عاج، صدف، برنج، استخوان، مفتول فلزی، نقره و … و مواد مصنوعی چون شبه عاج، صدف، نخ بزرگ، سریشم و لاک و… می باشد.

طرحهای خاتم- نقشه های خاتم اکثراً مثلثی و شش ضلعی است و از اشکال هندسی مانند مثلث، لوزی و نیم دایره استفاده می شود.

خاتم را می توان به دو قسمت تقسیم کرد خاتم متن و خاتم حاشیه.

نقشی که از چیده شدن مثلث ها بوجود می آید طرحهایی به اساسی زیر را بوجود می آورند: 1- زنجیر سیمی 2- پره شانزده تایی 3- زنجیر سیمی شیشه دار 4- طاقی بیست 5- توگلوسبز 6- پره دار شمسه دار 7- حاشیه لوزی 8- حاشیه طاقی 9- حاشیه جویی 10-حاشیه سیمی 11-حاشیه شمسه دار 12- عالم زر 13- کپه ای 14- پنج لایی 15- شش لایی مرغوبیت خاتم بستگی زیادی به نقش های ریز آن دارد یعنی هر قدر نقوش ریزتر باشد قیمت آن بیشتر و نوع جنس مرغوبتر است.

طریقه بکار بردن خاتم در معرق: ابتدا روی خاتم را چسب کاغذی می کشیم و بعد زیر آن یک قطعه سه لایی قرار داده و دو طرف خاتم را با میخ سایه به سه لایی محکم می کنیم سپس قالب را روی چوب مورد نظر قرار می دهیم و آنرا در می آوریم و کناره چوب را بعنوان زه کنار می گذاریم سپس چوب را بوسیله چسب چوب روی خاتم می چبانیم و بعد با اره فلز بر آن را برش می دهیم.

زه برای آن است که خاتم درون آن محافظت شود تا هنگام ریختن مواد مشکی خراب نشود و موقع پوست زدن نپرد یا خش نیافتد.

8-3 نحوه درز کردن لایه ها 1- ابتدا حاشیه چوبی دو طرف لایه های خاتم را بدقت می بریم.

2- بعداز آن با سوهان نرم طوری لبه ها را می زنیم که لبه ها صاف شود البته باید دقت نمود که هنگام ساب زدن دندانه ها کند نشوند.

3- سطحی صاف مثل نئوپان را آماده کرده و روی آن نائلون می کشیم.

4- یکی از لایه ها را که یک طرف ساب خورده است مهار می کنیم.

5- بعد از آن لایه ای را که دو طرف آن ساب خورده است انتخاب می کنیم،لبه ساب خورده با هم تنظیم و مرتب شود، تا هم خاتم یکدست دیده شود و هم محل درز شده مشخص نباشد.

6- لایه ای دیگری را که یک طرف آن ساب نخورده است.

انتخاب کرده و لبه آنرا چسب می زنیم و کنار لایه دومی می گذاریم و بعد با مسخ همه لایه ها را به هم فشرده و مهار می کنیم تا خشک شود.

7- بعد از خشک شدن چسبها ورقه خاتم را از روی تایلون جدا کرده و دو طرف آنرا سمباده می زنیم.

8- بعد از آن پشت و روی خهاتم را نوار چسب کاغذی می زنیم و آنرا جهت اجرای کار آماده می کنیم.

9-3 رنگ کاری معرق: رنگ کاری در معرق با زمینه رنگی فقط مورد استفاده قرار می گیرد: بمنظور ر کدن فضاهای خالی اعم از زمینه و خطوط برش یافته داخل طرح و هم سطح شدن چوبهای مختلف با یکدیگر و همچنین محافظ کار از جمله آنهاست و جلوگیری از اکسید شدن چوب ها آن کا را باید رنگ کرد، ابزار و مواد مورد نیاز جهت رنگ کاری بشرح زیر است: 1) سنباده: سنباده در سه نوع کاغذی – پارچه ای یا آهنی و پوست آب وجود دارد که در معرق بیشتر از سمباده های پوست آب و پارچه ای استفاده می شود.

سنباده در بازار بصورت ورقی که اندازه آن 28×23 سانتی متر یا 11×9 اینچ می باشد جنس دانه های ساینده سنباده ها معمولاً از مواد مصنوعی یا طبیعی می باشد که می تواند از براده فلزات و کربور سیلسیم، سنگ کوارتز، سنگ لعل و … می باشد.

پشت ورقهای سنباده ها شماره‌ها و علائمی وجود دارد که تعداد دانه های ساینده در یک اینچ مربع، کد کارخانه، سازگاری با آب و هواهای مختلف، ضد آب بودن یا نبودن جنس دانه های ساینده و از این قبیل را نشان می دهد.

هر قدر شماره سنباده ها بزرگتر شود سنباده نیز نرمتر می شود و برعکس هر قدر سنباده ها نرفته شوند دانه های ساینده نیز کوچکتر می باشد.

سنباده از هر جنسی که باشد جهت صاف کردن و هموار کردن سطوح کار استفاده می شود.

در رنگ کاری معرق از شماره 60 تا 600 آنرا می توان استفاده کرد.

2- بتونه: بتونه انواع و اقسام مختلفی دارد که در اینجا منطقه به دو نوع فوری و سریشی استفاده می شود.

بتونه ماده ای است که برای پر کردن و صاف کردن ترکها، درزها، ناهمواری ها و … استفاده می شود.

بتونه سریشی تشکیل شده از حل + آب + سریش.

حل را باید به اندازه کار مورد نظر سریش در حدود 15% حل و آب آنقدر که بتونه حالت خمیری پیدا کند.

سریش جهت چسبندگی می باشد که کم و زیاد کردن آن می تواند قدرت چسبندگی آنرا کم و زیاد کرد.

سریش بیش از اندازه عمل سنباده زنی را سخت می کند و سریش کمتر از اندازه بتونه راست می کند.

این بتونه در حدود پ ساعت لازم است تا خشک می کند و سریش کمتر از اندازه بتونه راست می کند.

این بتونه آنرا در پلاستیکی قرار داد و مدتی بعد استفاده نمود.