حقوق ارتباط جمعی
ارتباط واطلاع:ارتباط و اطلاع از نظر تاریخی دو پدیده همسانند که انسان از طریق آنها به واقعیتها پی می برد؛ شناخت انسان در سایه مبادله اطلاعات و ارتباطات است که می تواند بیندیشد و به واقعیتهای تازه دست یابد.
برنا فیلسوف و شاعر فرانسوی قرن 12 میلادی درباره موقعیت انسان چنین می گوید:ما همچون کودکی هستیم که روی شانه های موجوداتی عظیم ایستاده است،اگر می توانیم دورتر را بهتر ببینیم نه از آن است که دید ما بهتر و عمیقتر است و یا اینکه از آنها بالاتر هستیم بلکه علت آن به برکت و عظمت و بزرگی آنهاست که ما بالای آنها قرار گرفته ایم.
انسان از قبل برای شناخت واقعیت به نظامهای ارتباطی که قبل از او وجود داشته است اقدام می نمود،یعنی نظامهای ارتباطی بدوی که متناسب با مقتضیات زمان او بودهاند متوسل می گردید.ذر این دوران ارتباطات جنبه دیداری و شنیداری داشته است.اطلاعات از طریق لمس کردن با ملایمت و خشونت،حرکات چهره و اشاره از فردی به فرد دیگر منتقل می شده و در نتیجه خود افراد سهم مهمتری در مبادله اطلاعات داشتند.
ابتدایی ترین شیوه ارتباط و نواقص آن به شیوه ارتباط سخن گفتن ارتباط و شفاهی بوده که با سخن گفتن احساس فردیت و اجتماعی بودن در انسان برانگیخته می گردد.زبان شفاهی نقش نگهدارنده و انتقال دهنده اندیشه ها و باورها بود،این شیوه ارتباطی به علت محدودیت مکانی و زمانی نمی توانست اطلاعات را تا نقاط دور دست برساند و در نتیجه حتی پاسخگوی جامعه ابتدایی هم نبود.
تکامل یافتن شیوه ارتباطی:
پس از صد هزار سال زبان نوشتاری جایگزین زبا ن شفاهی گردید و با اختراع خط تصویری و سپس کتابت صوتی نوع شناخت بشر از خود و جهان پیرامونش تغییر یافت و با توجه به توسعه علوم و ترقی صنایع و افزایش جمعیت و پراکندگی آن نیاز به مبادله اطلاعات در فاطله های دور قوت یافت. در آغاز با شاطران و دوندگان چالاک و یا اسبهای تندرو و کبوتران نامه بر انجام می گرفت و به این ترتیب انسان به یاری خط توانست بر مکان و زمان غلبه پیدا نماید و با انسانهایی که هرگز آنها را ندیده بود ارتباط برقرار نماید.
اختراع چاپ در قرن 16 ، انقلاب عظیمی در روند اطلاعات ایجاد نمود و جهان شاهد انقلاب های عظیمی شد. در چینن شرایطی حتی صنعت چاپ نیز پاسخگوی نیازها نبود و با اختراع برق و تلگراف و بی سیم انسان شاهد مخابره پیامها از فاصله های دور بود.اختراع رادیو، تلویزیون، کامپیوتر، ماهواره و رسانهای ارتباط جمعی ارتباط را آسان و سریع لحظه ای کرد و انسان توانست با ارتباطات سریع و لحظه ای اطلاعات جدید را کبس نماید.
تعریف ارتباط:ارتباط به معنای اشتراک، پیوند، پیوستگی و رابطه می باشد.
تفاوت میان واژه ارتباط به معنای مفرد با ارتباطات به معنای جمع:کلمه ارتباطات به صورت جمع در علوم ارتباطات به معنای مطالعه و پیرامون ابزار و لوازم به کار می رود و معنای مفرد آن فرایندی است که در آن پیام دهنده به پیام گیرنده منتقل می شود. به عبارت دیگر به گردش پیام بین فرستنده و گیرنده پیام مربوط می شود.
مفهوم اطلاع و ارتباط:
گرچه اطلاع نوعی ارتباط است ولی از نظر معنا ارتباط متفاوت است چون هر اطلاع رسانی نوعی اتباط است ولی هر ارتباطی اطلاع نیست، به عبارتی می توان ارتباط برقرار کرد بدون آنکه اطلاعاتی رد و بدل شود مثل گروهی از مردم که شاهد ریزش باران باشند و اطلاعاتی بین آنها رد و بدل نشود، در این صورت همه آنها صرفاً یک واقعیت رابیان می نماید اما وقتی گوینده رادیو و تلویزیون وضع هوا را پیش بینی می کند اطلاعاتی را منتقل می سازد.
ارزش پیام: باید بهارزش پیام برای گیرنده توجه شود. هنگامی که گیرنده تحت تأثیر یک پیام واقع می شود.این پیام نسبت به آنچه می داشته است تازگی داشته باشد، به عبارت دیگر هر پیام به منظور انتقال یک آگاهی تازه عرضه می شود و میزان همین آگاهی تازه ات که تحت عنوان اطلاع مورد ارزیابی قرار می گیرد. در هر ارتباطی که بین فرستنده و گیرنده برقرار می شود، ضمن تبادل پیام تعدادی از آگاهی های پیش نیز به گیرنده منتقل می شود و چون ارزش اطلاع موجود در هر پیام برای گیرنده به میزان تازه بودن و غیر قابل پیش بینی بودن آن بستگی دارد.بنابراین هر اندازه که عناصر تازه یک پیام بیشتر باشد ارزش آن بیشتر خواهد بود، مفهوم ارتباط صرفاً به نوشته های چاپی اطلاق نمی شود بلکه این مفهوم مواد دیگری نظیر اطلاعات در یک فیلم، اسلاید و نوار تلوزیونی و کامپیوتری را نیز در بر می گیرد.
نقش رسانه ها و اطلاع رسانی:
رسانه ها نه تنها اطلاعاتی را در اختیار ما می گذارند بلکه به تجارت ما سمت و سو می دهند،در نتیجه معیارهای ما از حیث زود باوری و از نظر فهم واقعیت بیشتر به وسیله همین رسانه ها تعیین می شود تا از طریق تجارت پراکنده خودمان اگرچه اطلاعات یکی از دستاوردهای انسان به شمار می رود ولی عامل انسانی در تولید و تبدیل آن به ابزار و تکنولوژی بسیار مؤثر بوده است،هر نظام اطلاعاتی که دانش و اطلاعات را در میان مردم توزیع می کند باید سه نیاز را برآورده سازد:
به استفاده کننده بگوید اطلاعاتش را کجا بیابد.
2. هر موقع استفاده کننده اطلاعات را خواست به او بدهیم.
3.هر موقع و هر زمان که استفاده کننده تعیین کرد به درخواستهای او پاسخ بگوید ضمناً گردش آزاد اطلاعات و به روز بودن آن بسیار با اهمیت است.
تعریف فرایند در علوم اجتماعی: مفهوم فرایند در علوم اجتماعی به معنای دگرگونی مداوم، سازمان یافته پدیده ها، هستی یافتن و نا پدید شدن آنها در درون یک نظام اجتماعی است، ر هر فرایندی میان پدیدها نوعی ارتباط و پیوستگی مستمر وجود دارد. پذیرش دیدگاه فرایندی مستلزم این است که وقایع و روابط پویا، جاری و پیوسته در تغییر و مستمر تلقی کنیم.
عناصر یک پیام:مبدأ- پیام- مقصد- بازگشت پیام(بازخورد).
- مبدأ یا پیام دهنده: می تواند شخص(نظیرکلام)، نوشته، تصاویر و یا حرکت فرد باشد.
- مقصد:ممکن است شنونده ،بیننده یا خواننده ویا گروه اجتماعی مثل خانواده، تماشاگران و...باشد.هنگامی که مقصد می کوشد این اشتراک را با مقصد مورد نظر پدید آورد؛مبدأ ابتدا پیام خود را به شکل رمز در می آورد،هنگامی که پیام به صورت رمز در آمد و ارسال شد دیگر در اختیار فرستنده نیست و فرستنده قادر به کنترل دامنه تأثیر آن نخواهد بود،اصلاً برای برقراری ارتباط باید پیام کشف شود و کشف و تشخیص رمز مستلزم آشنایی به مفروضات پیشین دارد.
انواع ارتباطات از لحاظ محتوی و کارکرد:
1.ارتباط خصوصی و بدون واسطه: ارتباطی است فوری و بدون رو در رو که طی آن پیام مستقاً بین پیام دهنده و پیام گیرنده یا دو گروه کوچک ردو بدل می شود، ویژگیهای این ارتباط:
الف- فرصت جابه جایی پیام گیرنده و پیام دهنده
ب- فرصت تصیحیح یکدیگر
ج- ارتباط چهره به چهره و عمیق و قابل رویت بودن آثار پیام
2.ارتباط جمعی یا عمومی: از نظر لغوی به معنای ابزارهایی است که از طریق آنها می توان با افرادی نه به طور جداگانه یا گروههای خاص و همگون بلکه با جماعت کثیر یا تودهای از مردم به طور یکسان دسترسی پیدا کرد وسایل امروزی ارتباط جمعی عبارتند از روزنامه ها، رادیو، تلویزیون، سینما و ... که دارای نکات مشترکی هتند که پیام های آنها به طور متناوب پخش می شود.مطالب آنها را خبرنگاران تهیه می نماید. جاهای خاص برای مطالب خبری و تحلیلی آنها وجود دارد.
بنابراین در تعریف ارتباط جمعی می توان گفت:"ارتباط جمعی یا عمومی انتقال اطلاعات با وسایلی نظیر روزنامه، کتاب، امواج رادیو و تلویزیونی، برای گروه غیر محدودی از مردم با سرعتی زیاد انجام می گیرد.
ویژگیهای وسایل ارتباط جمعی:
- پیام گیران نا آشنا و پراکنده
- بازگشت پیام یا بازخورد با تأخیر
- سرعت عمل زیاد
- ارتباط سطحی و ناپایدار
- تکثیر پیام
ارتباط نوشتاری: ارتباطی است که در آن اطلاعات از طریق قلم بر کاغذ نقش می بندد.مانند روزنامه، کتاب و...
ارتباط غیر نوشتاری: ارتباطی است که اطلاعات و افکار از طریق امواج مانند رادیو، تلویزیون، تلفن و تلگراف میان افراد مبادله می شود.
ارتباط ملی: ارتباطی است که پیامها، اطلاعات و مفاهیم از طریق وسایل ارتباط جمعی در چهار چوب جغرافیایی یک کشور منتشر می شود.
ارتباط فراملی: ارتباطی است که پیامها و اطلاعاتی که از طریق ماهواره ها، مرزهای جغرافیایی را در می نوردد و موجبات نزدیکی میان انسانها را به وجود می آورد.مانند تلویزیونهای آسیایی-اروپایی و تلویزیونهای برون مرزی.
ارتباط کلامی:در این نوع ارتباط، اطلاعات و افکار از طریق زبان و گفتار منتقل می شود.مانند تلفن
ارتباط غیر کلامی: ارتباطی است که مفاهیم و معانی از طریق غیر زبانی و گفتاری میان انسانها منتقل می شود.نظیر عکس، فیلم، تصویر و ...
تصاویر به عنوان یک وسیله ارتباطی می تواند بخشی از اطلاعاتی را که ریختن آنها در قالب کلمات دشوار است منتقل کند.تصاویر را می توان در یک موقعیت و یک زمان تهیه کرد و در موقعیتی کاملاً متفاوت و در زمانی دیگر آنها را دید.