درمان روانشناختی اعتیاد
مقدمه :
امروزه سوء مصرف و وابستگی به مواد مخدر یکی از معضلات بهداشتی، درمانی و روانی اجتماعی است که متاسفانه تعداد زیادی از افراد جامعه را در گیر نموده که تنها مشکلات و معضلاتی را برای خود ایجاد نموده اند بلکه باعث اضمحلال کانون خانواده، سلب آرامش آنان، نقض قوانین جاری و مخل امنیت اجتماعی می گردند.
اعتیاد مسئله ای است که از دیر باز متناسب با شدت و وخامت آن مورد توجه قرار گرفته و امروزه به عنوان یک اختلال روانی بشمار می رود .
اگر چه مراکز درمانی اغلب کشورها به برطرف کردن وابستگی جسمی معتاد مبادرت می ورزند و نتایج نسبتاً کمی نیز بدست آورده اند ولی طبق آمارهای موجود حدود 50 % آنان برای چندمین بار به این مراکز مراجعه می نمایند.
نظر سنجی در برخی از تحقیقات نشان می دهد که حدود 80% از اعضای نمونه پژوهش قبل از درمان به ترک اعتیاد دست زده اند ولی در ادامه آن موفق نبوده و مجددآً به مواد رو آورده اند.
وسوسه و میل به مواد حتی پس از سم زدایی و یا ترک خود به خودی از جمله مسائلی هستند که باعث نقض تعهد در معتادین می شود.
واکنش های هیجانی و منفی که در یک بار لغزش ایجاد می شود باعث روی آوری شدید تر معتاد به مواد می شود و به همین خاطر است که او دوباره مواد را برای خود بیش از حد بزرگ می کند و موجب احساس یأس و نومیدی در او می گردد که نتیجه این واکنش های هیجانی به توجه او در کاهش خود کارآرایی می شود.
اختلالات روانی مثل افسردگی، اضطراب، اختلالات شخصیتی و........... از عواملی هستند که در عود مکرر معتاد نقش دارند.
آنچه در درمان معتادین کمتر مورد توجه قرار گرفته و متاسفانه در اغلب درمانگاههای تخصصی و مطب خصوصی پزشکان الزام آور نیست همانا درمانهای روانشناختی است که ثابت شده عامل مهمی در کمک به درمان و پیشگیری از عود معتادین می باشد.
نوع پژوهش :
موضوع پژوهش حاضر به رابطه بین میزان عود معتادین با ترکیب درمانی ( سم زدایی و درمانهای روانشناختی ) در مقایسه با فقط سم زدایی ( بدون درمان روان شناختی ) می باشد .این تحقیق از نوع توصیفی وگذشته نگر است که با روش بالینی انجام یافته است.
جامعه آماری، نمونه پژوهش و روش نمونه گیری
جامعه آماری در این پژوهش شامل افرادی است که برای ترک اعتیاد به مرکز تخصصی ترک اعتیاد آتیه نو در شهر کرج مراجعه نموده ام و نمونه تحقیقی شامل صد نفر در دو گروه 50 نفری می باشند که عبارتند از : الف- گروه معتادینی که سم زدایی شده اند و از خدمات پزشکی بهره مند بوده اند و در کنار آن از درمانهای روانشناختی نیز استفاده شده است. ب- گروه معتادینی که تنها سم زدایی شده اند و از خدمات پزشکی استفاده نموده ولی از درمانهای روانشناختی بهره مند نبوده اند.
روش نمونه گیری
روش نمونه گیری به صورت تصادفی از بین معتادین سم زدایی شده انتخاب شده اند و سم زدایی آنان به روش A.M.D بوده است.
ابزار مورد استفاده
پرونده افراد معتاد 2- تستهای روانشناسی 3- تست مورفین 4- تاریخ بازگشت مجدد آنان و درمانهای روانشناختی
روش انجام تحقیق
این پژوهش که به روش توصیفی و گذشته نگر انجام گرفته پژوهش گر به دنبال کشف و بررسی روابط بین متغیرها و عواملی که باعث عود معتادین و همچنین نقش درمانهای روانشناختی به همراه درمانهای موجود بوده است.
روش آماری وتجزیه و تحلیل داده ها
برای بررسی فرضیه ها از روشهای آماری، مجذور K و آزمون T دو گروه مستقل و ضریب همبستگی پیرسون استفاده شده و داده ها با استفاده از نرم افزارهای SPSS انجام یافته است.
بحث در نتایج
نتایج پژوهش حاضر بر اساس جدول شماره 1 نشان می دهد که معتادین سم زدایی شده ای که از درمانهای روانشناختی به همراه درمانهای پزشکی استفاده نموده اند مدت طولانی تری (به طور میانگین 218 روز) در ترک بوده اند که با 99 درصد اطمینان در سطح معنی داری از نظر آماری 01/0 معنی دار می باشد در مقایسه با گروهی که فقط سم زدایی شده اند و از درمانهای روانشناختی استفاده نموده اند. بنابراین بین مدت زمان عود معتادین در گروهی که از درمانهای روانشناختی استفاده نموده اند و گروهی که فقط سم زدایی شده اند اختلاف معنی دار آماری وجود دارد.
نتیجه این تحقیق با تحقیقات انجام شده به خصوص تحقیقات سازمان بهداشت جهانی نیز همخوانی دارد که در آن نقش خدمات درمانهای روانشناختی قابل توجه است نتیجه این پژوهش با تحقیقی که در دانشگاه اصفهان (منوچهر رعدی) انجام گرفته نیز همخوانی دارد ودر آن از نقش مشاوره گروهی با شیوه شناخت رفتاری در کاهش میزان بازگشت معتادین به اعتیاد مؤثر بوده است ( 05/0 > P)
همچنین گروه درمانی و آموزش خانواده به دلیل افزایش انگیزش درمانی و ارائه راهکارهای عملی برای مقابله با مشکلات موجود در دوران بهبودی اولیه به بیمار و خانواده او باعث کاهش احتمال عود خصوصاً 3 ماهه اولیه بهبودی می گردد ( حسنعلی محرابی کوشکی)
در تحقیقی که در مرکز درمانی امید سبز بهزیستی کرج به انجام رسیده نشان داده شده است که 65% از معتادین عود مجدد داشته و تنها 35% از آنها درمان موفقیت آمیز داشته اند.
با توجه به تحقیقات موجود و تحقیق حاضر چنین به نظر می رسد که ترکیب درمانی درمانهای روانشناختی با درمانهای موجود چنانچه در مراکز درمانی کشور الزام آور گردد شاهد میزان بهبودی بیشتر و کاهش عود مکرر معتادین خواهیم بود.