دانلود تحقیق راه های افزایش با نشاط سازی مدارس و ارتقاء سطح بهداشت روانی

بی شک زیباترین ندایی که از دوران مدرسه هنوز در خاطر داریم نه صدای گام های پر صلابت معلم نه انعکاس ترکه ی ناظم در راهروی کم نور و خلوت نه هق هق گریه از یک نمره ی کم ، بلکه صدای خنده ی شادمانه ی کودکی مان است و دلنشین ترین تصویر چهره ی متبسم معلم،‌ناظم، مدیر و مستخدمی که همگی دوستمان داشتند.

شادمانی هدیه ای نیست که در مدرسه به کودکان پیشکش کنیم، کودکان بی دلیل شادنند.

تنها باید کوشید تا دلایل ناشاد کردن کودکان در مدارس را کم رنگ تر ساخت.

بحث پیرامون فواید و اثرات روحی و جسمانی شاد بودن بسیار است.

فلاسفه، پویندگان راه حقیقت، عالمان علوم انسانی و خیر اندیشان همگی به دنبال این بوده اند که چگونه انسان را از قیود ملال آور زندگانی برهانند چگونه شیرینی رها زیستن و وارستگی را به ارمغان آورند چگونه هر لحظه شدن را جایگزین هماره بودن نمایند و کوتاه اینکه چگونه شادمانی کودکانه زیستن را به زندگی آدمیان باز گردانند.

حال اگر اهتمامی شود تا این موهبت الهی یعنی شادی کودکانه که عمیق ترین و متکامل ترین فلسفه ی نگرش به زندگانیست از همان ابتدا در تکاپو ی پرورش و ْآموزش زیر گام های دیسیپلین و قواعد خشک و خدای ناکرده کاستی های شخصیتی دست اندر کاران آموزشی و پرورشی پا ما ل نگردد، آینده ای را برای فرزندانمان رقم زده ایم که باید در انتظار یک انسان سالم و بالنده باشد.

شادی و سرور که تنها وسیله ی مبارزه با کاهلی، خمودگی و سکون است موجب بالا رفتن اعتماد به نفس دانش آموزان،‌تسریع روند آموزش،‌کنترل و کاهش اضطراب و بهبود کیفیت آموزش و پرورش می گردد.

در یک محیط آموزشی شاد، افراد با رغبت و عشق حضور می یابند و ثمره ی چنین حضوری سازندگی است.

با توجه به اهمیت چنین موضوعی، پرداختن به چگونه شادتر کردن مدارس امری ضروری به نظر می رسد که می تواند به صورت یک فر آیند مستقل در مدارس در نظر گرفته شود و یا وسیله ای برای ارتقاء فرآیند آموزش و یادگیری در مدارس باشد.

عوامل تاثیر گذار بر سیستم آموزشی در یک سیستم آموزشی ارکانی را می توان در نظر گرفت که از طریق تاثیر برآنها مدرسه ی شادتری را بوجود آوریم.

این ارکان دانش آموز، محیط فیزیکی و انسانی آموزشی، خانواده و اجتماع است.

در شکل زیر کانال هایی برای ورود تاثیرات شادی بخش به ارکان مورد نظر سیستم در نظر گرفته شده است که در مورد هر یک توضیحاتی داده شده است.

دانش آموز دانش آموز یکی از ارکان مهم سیستم آموزشی است و شادی فردی وی از اهداف فرآیند شاد سازی مدرسه می باشد.

سهم عمده ی دلایل شادی هر فرد را باید در درون وی جستجو نمود که البته چنین شادی، شادی حقیقی است، شادی که هر چه کمتر به محیط بیرون وابسته باشد.

راه لذت از درون دان، نز برون ابلهی دان، جستن از قصر و حصون آن یکی در کنج مسجد، مست و شاد و آن دگر در باغ، ترش و بی مراد1 در جهان پر هیاهوی کنونی که دلیل برای اضطراب و اندوه بسیار است مجهز نمودن هر فرد به سلاح هایی که به مقابله با افسردگی برخیزد ضروریست.

آموزش یکی از بهترین راهها ست.

تقویت ایمان به خدا و توکل، بزرگترین سلاح برای مبارزه با ناشادیست.

دانش آموز باید بیاموزد که قدردان موهبات زندگانی خود بوده و به خوبی از آنها بهره گیرد، کوچکترین برکات زندگی را ببیند، از زیبایی ها لذت ببرد و در مواجه با مشکلات به جای درماندگی به فکر یافتن راه حل باشد.

او باید بیاموزد مشکلات نیز بخشی از زندگانی اند و همیشه نباید همه چیز بر وفق مراد آنها باشد.

اینها را می توان به طور مستقیم طی کلاس هایی به دانش آموزان آموزش داد و نیز دوره های آموزشی مرتبط با این موضوع برای خانواده های دانش آموزان در مدرسه دائر نمود.

برگزاری کلاس های هنری نیز بسیار اثر بخش است.

علاوه براین می توا ن بر نامه های گردش در طبیعت، بازدید های دسته جمعی و فعالیت های گروهی را جهت پرورش حس زیبایی شناسی، تعاون و همکاری ترتیب داد.

برای رضایت از موهبات زندگی می توان بازدیدهای گروهی از اماکنی مانند بیمارستان ها را ترتیب داد.

سلامت جسمی اولین شرط یک زندگی شاد وسازنده است.

برگزاری کلاس ها، اردوها و مسابقات ورزشی از جمله راهکارهای شادتر کردن دانش آموزان است.

محیط فیزیکی آموزش تمامی حواس پنجگانه ی ما، آنچه می بینیم، می شنویم یا به مشاممان می رسد، کانال هایی برای ورود شادی و امیدواری ویا یاس و اندوهند،.

محیط فیزیکی که در آن قرار می گیریم ارسال کننده ی بسیاری از پیام های مثبت و یا منفی است.

رنگ ها بسیار تاثیر گذارند.

استفاده از رنگ های شاد در مدرسه و در کلاس درس بسیار اثر بخش است.

وجود فضای سبز در مدرسه حتی اگر گلدانی در کنج کلاس باشد باعث طراوت و شادی محیط است.

پاکیزگی محیط نیز که مطلوب هر طبع سلیمی است شادی آفرین می باشد.

می توان زمینه ی شرکت دانش آموزان در فعالیت های زیباسازی، کاشت گیاهان و پاکیزه کردن مدرسه را فراهم نمود.

پخش موسیقی فرح بخش و ملایم در طول مراسم صبحگاهی مدرسه و یا زنگ های تفریح نیز می تواند موثر باشد.

محیط انسانی سیستم آموزشی محیط انسانی سیستم آموزشی در مدرسه شامل دو گروه کادر آموزشی و کادر دفتری و اجرایی می باشد.

کادر آموزشی شامل معلمان و کادر اجرایی شامل مدیر، معاون، دفتر دار، مستخدم و...

است.

برای آفرینش شادی در کلاس درس، وظیفه ی سنگینی بر عهده ی معلم قرار دارد.

کوچکترین رفتار، نگاه و حرکت معلم می تواند امید و شادی بیافریند و یا یاس بر انگیز باشد.

معلمان می توانند به طرق زیر محیط آموزشی شادتری را بوجود آورند: شروع درس با نام و یاد خدا که آرام دهنده ی دل هاست.

استفاده ازکلمات مثت و سخن های شادی آفرین.

استفاده از لباس های زیبا با رنگ های شاد و متنوع.

تسلط علمی و بیان مناسب و قابل فهم درس.

استفاده از روش های فعال و شیوه های دانش آموز محور در تدریس.

مشارکت دانش آموزان در فرآیند آموزش و انجام پروژه های گروهی توسط ایشان.

استفاده از تشویق به جای تنبیه.

نظارت بر حالات و روحیات تک تک دانش آموزان و پیگیری علل خمودگی ویا گوشه گیری ایشان،‌اهتمام در رفع مشکل ویا ارجاع به مشاور و دفتر مدرسه.

دادن تکلیف هایی در حد توان دانش آموزان.

کادر اجرایی مدرسه می تواند به طرق زیر مدرسه ی شادتری را بوجود آورد: برخورد مناسب و گشاده رویی.

عدم سخت گیری های بی مورد و در عین حال برقراری و کنترل کامل انضباط در مدرسه.

استفاده از لباس های پاکیزه، زیبا با رنگ های شاد.

حمایت مادی و معنوی معلمان.

ترتیب دهی اردوها، بازدیدها و گردش در طبیعت.

ایجاد فضای سبز و محیطی پاکیزه و زیبا در داخل مدرسه.

شرکت دادن دانش آموزان در زیباسازی و پاکیزه نمودن مدرسه و کلاس.

ارتباط مستمر با اولیاء دانش آموزان و نظارت بر وضعیت روحی دانش آموزان.

برگزاری جلسات مشاوره،‌دوره های آموزش خانواده و دانش آموز برای شادتر زیستن.

برگزاری جشن ها و مراسمی که دانش آموزان به همراه اولیاء خود حضور یابند.

از دیگر ارکان تاثیر گذار بر نشاط یک سیستم آموزشی خانواده و اجتماع است که تاثیر بسیار مهمی بر نحوه ی نگرش و روحیات دانش آموز دارد.

مدرسه و دست اندر کاران آموزشی به جز موارد فوق الذکر از جمله دائر نمودن کلاس های آموزشی، ارتباط مستمر و راهنمایی، نمی توانند نقش چندانی درتغییر تاثیرات این دو رکن اساسی بر روحیات دانش آموز داشته باشند.

فرآیند شاد سازی مدرسه شاد سازی مدرسه را می توان به صورت یک فرآیند در نظر گرفت.

پیش از پرداختن به مراحل این فرآیند، ابتدا توضیحاتی از کتاب" مدیریت فرآیند مدار در مدرسه" تالیف دکتر حیدر تورانی آورده می شود.

فرآیند چیست؟

فرآیند یعنی کار، به عبارت دیگر هر کاری یک فرآیند است.

فرآیند مسیری است است که از طریق آن ورودی ها پردازش شده و به خروجی تبدیل می شود.

روش ارتقای فرآیند برای ارتقاء فرآیند از گام های زیر استفاده می شود: فرآیندی را برای ارتقاء پیدا کنید.

تیمی که فرآیند را می شناسند، سازماندهی کنید.

مشخص کنید فرآیند چگونه عمل می کند.

علل تغییرات عملکرد فرآیند( علل عام و خاص) را درک کنید.

قسمتی از فرایند که نیاز به ارتقا دارد را انتخاب کنید.

برنامه ریزی کنید.

اجرا کنید.

ارزیابی کنید.

اقدام کنید روش ارتقای فرایند FOCUS_PDCA بیان فرصت ارتقا هدف و رسالت مدرسه،‌آموزش و پرورش دانش آموزان و ایجاد زمینه های مناسب جهت رشد و شکوفایی استعدادها و خصائص انسانی دانش آموزان است.

در تحقق این امر،‌انسان ها نقش کلیدی را بر عهده دارند.

انسانی به رشدو شکوفایی مطلوب خواهد رسید که در وهله ی اول روان و جسمی سالم داشته باشد.

چنین انسانی شاد و خشنود از زندگی است وبه طور معکوس شادی و شادمانی، سلامت روح و جسم را به همراه دارد.

اهمیت شادی و سلامت روانی دانش آموزان و تاثیر آن بر بهبود روند آموزش و پرورش دلیل اصلی مطرح نمودن فرایند " شاد کردن مدرسه " می باشد.

2- تیمی که فرایند را می شناسند عبارتند از: مدیر مدرسه - معاون مدرسه- مشاور مدرسه- دفتردار مدرسه- معلمان و مربیان- نماینده ی انجمن مدرسه 3- روشن کنید فرایند چگونه کار می کند: در این مرحله بهتر است از روش نمودار جریان فرایند استفاده شود.

ابتدا علائم رسم نمودار جریان فرایند توضیح داده می شود: از بیضی برای نشان دادن ابتدا و انتهای فرایند استفاده می شود.

از مستطیل برای نشان دادن یک فعالیت استفاده می شود.

از لوزی برای مرحله ی تصمیم گیری استفاده می شود(هر تصمیم گیری یک مسیر"بله " ویک مسیر" خیر" دارد.

از دایره ی کوچک برای نشان دادن ادامه ی نمودار جریان فرایند در جای دیگر استفاده می شود.

برای نشان دادن مسیر استفاده می شود.

در ادامه،‌ تجارب عملی در رابطه با طرح شاد کردن مدرسه و بهبود وضعیت بهداشت روانی دانش آموزان را به عنوان یک فرآیند قابل ارتقاء مطرح می سازیم.

فرایند شاد سازی دبستان شهید فهمیده مطابق با روش ارتقای فرایند FOCUS_PDCA ابتدا فرایند را انتخاب می کنیم که شاد سازی مدرسه است.

تیمی که فرایند را می شناسد همانگونه که قبلاً ذکر شد شامل: مدیر مدرسه - معاون مدرسه- مشاور مدرسه- دفتردار مدرسه- معلمان و مربیان- نماینده ی انجمن مدرسه است.

مراحل گردش عملیات شاد سازی مدرسه : مراحل گردش عملیات شاد سازی مدرسه : سعی شد ویژگی های یک مدرسه ی شاد( وضعیت مطلوب ) تبیین شود.

بدین منظور علاوه بر جویا شدن نظرات مدیر، معاون، دفتر دار و معلمان نظرات دانش آموزان و اولیاء آنها طی پرسشنامه هایی گرد آوری شد.

نتایجی که از مجموعه نظرات ایشان بدست آمد نشان میداد که یک مدرسه ی شاد دارای چنین ویژگی هایی است: الف- از قابلیت های خود دانش آموزان در امور مربوط به مدرسه استفاده می شود.

ب- کادر دبستان به ویژه معلمان و مربیان رفتار مناسب و صمیمانه ی دارند.

پ- از روش های مناسب و جذاب تدریس در کلاس استفاده می شود.

ت- اردوها، جشن ها و ...در مناسبت های گوناگون برگزار می گردد.

ث- محیط فیزیکی مناسبی دارد.( رنگ ها، فضای سبز و...) ج- وضعیت روانی و رفتارهای دانش آموزان در محیط مدرسه تحت نظر معلمان و کادر مدرسه بوده و اقدام به موقع در حل مشکلات به عمل می آید.

چ- ارتباط مستمر اولیا و مربیان در جهت رفع مشکلات صورت می پذیرد.

ح- مدرسه از لحاظ امکانات آزمایشگاهی ،‌کتابخانه و ...

مجهز است.

2-3- بررسی نتایج عملکرد دانش آموزان در دروس مختلف، نظر خواهی از مشاور مدرسه،‌معلمان و دانش آموزان و مقایسه ی نظرات ایشان با وضعیت مطلوب، تشخیص داده شد در چه مواردی دانش آموزان احساس ناخوشایند، اضطراب ویا ترس دارند و کدام موارد است که نشاط مدرسه را کم رنگ تر می سازد.(وضعیت موجود) در بررسی های به عمل آمده سه مورد در این رابطه قابل توجه بود: اول اینکه برخی کلاس ها برای دانش آموزان جذاب نبوده و حتی کسالت آور بود و این مسئله از خلاقیت آنها می کاست.

دوم تشخیص داده شد حال و هوای عمومی دبستان نیاز به برنامه های نشاط انگیز و متنوعی دارد و این نیاز دانش آموزان نیز بود.

سرانجام تشخیص داده شد برای رسیدن به وضعیت مطلوب باید فضایی را ایجاد کرد که دانش آموزان با تلاش و پویایی در امور مدرسه دخالت داشته باشند و فرصت ابراز عقیده و خلاقیت را برایشان فراهم آوریم.

برخی از علل کم رنگ شدن نشاط و شادمانی در وضعیت مدرسه و تجزیه و تحلیل مشکلات موجود در بهداشت روانی دانش آموزان توسط نمودار علت و معلول ( استخوان ماهی ) یک یا چند مورد از فرایند فوق را برای ارتقاء در نظر می گیریم.

در طرح مورد نظر، موارد کمبود اعتماد به نفس دانش آموزان، استفاده ی معلمان از روش های قدیمی به دلیل مقررات موجود، نگرانی دانش آموزان از یاد نگرفتن و کمی نمره در درس قرآن و نیز کمی امکانات تفریحی مد نظر گرفته شد.

معیار انتخاب موارد فوق امکانات انسانی،‌مالی ،مقرراتی،‌و زمانی و توافق اعضای گروه ارتقاء فرآیند بود.

6 و 7 - جهت رفع مشکلات مورد نظر برنامه ریزی شد.

مشکل کمبود اعتماد به نفس دانش آموزان : برنامه ریزی واقدام جهت ایجاد شورای دانش آموزی، ایجاد کمیته ی قرآنی.-زمان اجرا: آبان ماه 1383 – مجری طرح: مدیر، معاون ، مربی تربیتی، دانش آموزان.

استفاده از روش های قدیمی تدریس : ا ستفاده از طرح درس تلفیقی پایه اول.

زمان اجرا: مهر 1383 مجری طرح: معلم پایه ی اول.

در طرح تلفیقی،‌ چند درس از جمله فارسی،‌علوم و دینی توا ماً‌ تدریس می شود.

نمونه ی این طرح در انتها آورده شده است.

کمبود امکانات تفریحی: برگزاری جشن ها و اردو های دانش آموزی.

نگرانی دانش آموزان از یاد نگرفتن درس قرآن : ایجاد مجمع قرآنی در مدرسه.

اطلاع رسانی کم: برقراری ارتباط مستمر با والدین دانش آموزان.

برای ارتقاء،‌برنامه ریزی می کنیم.

عنوان ارتقاء : ایجاد مجمع قرآنی توسط مدرس مجرب قرآن.

برنامه ی مجمع قرآنی: تشویق و ترغیب دانش آموزان به یادگیری علوم قرآنی.

بازگویی قصص قرآنی.

بازی های کلاسی.

آموزش عملی احکام.

مجری طرح: مدیر مدرسه، مدرس مربوطه.

زمان اجرا: از آبان 1383 لغایت پایان سال.

8 – تیم ارتقا ء فرایند شرایط انجام برنامه را ارزیابی می نماید.

9- تیم ارتقا ء اقدام لازم را به عمل می آورد.

این نکته قابل توجه است که ارزیابی و سنجش شادی یا وضعیت روانی دانش آموزان به دلیل کیفی بودن پارامتر مورد سنجش کار ساده ای نیست.

تنها راه مستقیم چنین ارزیابی استفاده از پرسشنامه و یا تحت نظر گرفتن رفتار دانش آموزان است.

بهتر است در رسم نمودار های مربوطه،‌ به دلیل کیفی بودن داده ها روش های فازی بکار گرفته شود.

در این جا با این فرض که وضعیت روحی مناسب دانش آموزان در نمرات آنها تاثیر گذار است به مقایسه ی نمرات قرآن ایشان قبل و بعد از ایجاد مجمع قرآنی اکتفا می شود که در انتها آورده شده است.

دانش آموزمحیط انسانی و روش هاتجهیزاتاجتماع و خانوادهپایه ی ضعیفی در درس قرآن دارد و کلاس او را جذب نمی کند.بخش نامه ها و بارم بندی امتحان سخت گیرانه است و امکان ابتکار عمل و انعطاف پذیری را از معلم می کیرد.از امکانات کمک آموزشی و تکنولوژی در آموزش استفاده نمی شود.اطلاعات جانبی کمی در مورد قرآن و احکام توسط خانواده در اختیار دانش آموز قرار گرفته است.