دانلود مقاله روابط عمومی

اصول و روشهای مصاحبه مقدمه مصاحبه در حال حاضر یکی از روشهای مهم و قابل توجه برای دستیابی به اطلاعات است.

از طریق مصاحبه می‌توان اطلاعات منحصر به فرد تخصصی و مطالب جالب مستندی را که به راحتی بدست نمی‌آیند، جمع آوری کنید.

زمانی که مصاحبه می‌کنید مهارتهای ارزشمندی را به مجموعه دانش خود بعنوان یک مصاحبه گر می‌افزایید که می‌تواند شما را در جهات مختلف راهنمایی کند.

اگر در مصاحبه کردن تجربه ندارید، ممکن است این کار به نظر شما اسرارآمیز باشد یا احساس کنید که مصاحبه کردن تنها از افراد خاصی برمی‌آید، اگرچه یک مصاحبه‌کننده خوب شدن به زمان و تلاش نیاز دارد و تنها راه مؤثر، فراهم گرفتن مصاحبه تمرین است.

به هر حال شخصی که می‌خواهد مصاحبه‌گر باشد، باید اصول و تکنیک‌های مصاحبه‌ را به خوبی بداند و علاقمند به این کار هم باشد، در این صورت در کار خود موفق خواهد شد.

مصاحبه کردن و تخلیه اطلاعات مصاحبه شونده از هر کس ساخته نیست، فرد مصاحبه گر باید تخصص، اطلاعات و جذابیت خاص یک مصاحبه گر را داشته باشد تا بتواند به راحتی با فرد موردنظر صحبت و اطلاعات لازم را بگیردو اینکار مستلزم تخصص و تجربه است که باید آن را بدست آورد.

مصاحبه چیست؟

مصاحبه مکالمه و گفتگو واژه هایی بسیار نزدیک به هم هستند اما در حقیقت هر کدام تفاوت هایی در معنا و کاربرد با دیگری دارند.

هر نوع صحبت ساده و بی اهمیت بین دو یا چند نفر را می توان مکالمه دانست که احتمالاً هدف خاص و از پیش برنامه ریزی شده‌ای را نیز دنبال می‌کند.

البته مصاحبه نیز در اصل نوعی مکالمه است اما مکالمه حساب شده و دقیق که در پی رسیدن به اهدافی از پیش تعیین شده می‌باشد و دارای بار محتوایی قابل ملاحظه و اطلاعات تازه و مفید است.

گفتگو گاهی جلوتر از مصاحبه است و دارای فصلی خلاقانه می‌باشد.

در گفتگو مصاحبه‌کننده به جای طرح سوالات مجزا از هم، شیوه‌ای یا تکنیکی و متصل را پیش می‌گیرد و هر پاسخ مصاحبه‌شونده را مبنای سوال بعدی خود قرار می‌دهد.

به هر حال با وجود تعاریف متعددی که از مصاحبه وجود دارد، تعاریف زیر ابعاد کاربردی فن مصاحبه را به خوبی می‌نمایاند: 1- مصاحبه عبارتست از پرسیدن هدفمندانه از یک شخص یا اشخاص برای کسب اطلاعات و افکار فرد و خبر و ...

جهت رسیدن به واقعیت.

2- مصاحبه یکی از انواع خبرگیری مستقیم است که به وسیله آن عقاید و افکار، بدست آوردن اطلاعات از افراد بدست می آید.

3- مصاحبه یکی از شیوه‌های کسب خبر است که به منظور بدست آوردن خبری خاص ما اطلاع از یک رویداد یا تحول در شرف وقوع یا ویژگی‌های یک حادثه و اتفاق و نیز آگاهی از نظرات شخصی یا گروهی دیگر که مصاحبه شونده شناخت کافی در مورد آنها دارد، صورت می‌گیرد.

4- مصاحبه گزارش و حاصلی است از فراگرد ارتباط میان دو سوی ارتباط به منظور دستیابی به واقعیتی که دارای یک یا چند ارزش خبری است، این گزارش ضمن آنکه تحت تأثیر ویژگی‌های دو سوی این فراگرد ارتباطی می‌باشد، احتمالاً از عوامل درون سازمانی و برون سازمانی نیز تأثیر می‌پذیرد.

به هر حال در تمامی تعاریف فوق چند عنصر مشترک و ضروری دیده می‌شود «مصاحبه کننده»، «مصاحبه شونده» و «اخبار و اطلاعات خاص» عناصری هستند که در تمامی مصاحبه‌ها وجود دارد.

اهداف مصاحبه عمده ترین اهداف مصاحبه شامل 3 مورد: 1- جمع آوری اطلاعات.

2- آگاهی دادن و مطلع ساختن.

3- تحریک و برانگیختن است.

هر مصاحبه به هر حال در جستجوی جمع آوری یک سری اطلاعات از افراد یا درباره فرد یا افرادی خاص است.

مصاحبه نه فقط برای بدست آوردن عقاید و نظرات اشخاص نسبت به خودشان مورد استقبال قرار می‌گیرد، بلکه از این طریق ممکن است نظرات ایشان را راجع به اعمال شخصی دیگر، دولت، قانون‌گذار، یک حزب و گروه سیاسی، اجتماعی یا مذهبی و غیر آن که مورد توجه باشد، بدست آورد.

اما منظور از تحریک و برانگیختنی که به عنوان سومین هدف مصاحبه ذکر شده ایجاد حساسیت فکری و نگرشی خاص نسبت به فرد مصاحبه شونده یا موضوع خاص مصاحبه است به این ترتیب احساس و توجه مخاطبین نسبت به موضوع با فرد مصاحبه شونده تحریک و برانگیخته می‌شود.

به هر حال در مصاحبه اهداف گوناگونی دنبال می شود ممکن است مصاحبه به منظور جمع آوری اطلاعات، ارزیابی طرف مقابل، اقناع و تغییر عقیده شخص، راهنمایی و توضیح برخی مسائل و یا جهت استخدام در زمینه‌های مختلف خبری و ...

باشد.

مصاحبه‌کننده کیست؟

مصاحبه‌کننده باید بتواند در هر وضعیت دشوار و غیر عادی ارتباط خود را با مصاحبه شونده برقرار سازد.

حجم اطلاع و ارتباط مصاحبه شونده را ارزیابی می‌کند و فوراً در ذهن خود از اطلاعات و مجهولات چشم اندازی نو بیابد و تصمیم بگیرد که در هر لحظه چه سوالی را باید مطرح کرد.

ویژگی‌هایی چون عدم اعتماد به نفس، داشتن روحیه کارمندی، بی‌علاقگی به حرفه، ناتوانی در مقابله با برخوردهای ذهنی، عقیدتی، سیاسی و ...

هر یک می‌تواند کم .

بیش با درجات مختلف، مانع بزرگی در موفقیت مصاحبه شود.

انواع مصاحبه مصاحبه با توجه به عناصر متعددی که در پدیده «ارتباط» وجود دارد، می‌تواند انواع بی‌شماری داشته باشد.

مصاحبه را می‌توان از جنبه‌های مختلفی تقسیم‌بندی کرد که اصلی‌ترین آنها به قرار زیر است: الف- از نظر حلقه‌های ارتباطی.

ب- از نظر نوع ارتباط.

پ- از نظر محتوا.

ت- از نظر هدف ارتباطی.

ث- از نظر نقش مصاحبه‌کننده.

ج- از نظر معنی (مطالعه قبل از مصاحبه).

منظور از نوع ارتباط این است که آیا مصاحبه‌گر و مصاحبه‌شونده در ارتباط چهره به چهره هستند یا وسیله‌ای ارتباطی مثل تلفن، دورنما، پرسشنامه، شکلی غیر مستقیم و با واسطه به مصاحبه داده است؟

از نظر محتوا مصاحبه ممکن است سطحی یا عمقی، تک موضوعی یا چند موضوعی و به تعبیری یک بعدی یا چند بعدی باشد.

از نظر هدف ارتباط باید گفت ممکن است هدف و موضوع مصاحبه از قبل بین مصاحبه‌گر و مصاحبه شونده توافق شده باشد و یا امکان دارد بدون توافق قبلی به صورت کاملاً باز و آزاد در مورد مسائل مختلف انجام گیرد.

منظور از نقش مصاحبه کننده این است که مصاحبه‌گر نقش دعوت کننده به مصاحبه را داشته یا این که از سوی مصاحبه شونده به انجام مصاحبه دعوت شده است.

از نظر معنی منظور این است که آیا مصاحبه‌گر قبلاً داده ها و اطلاعاتی از شخص مصاحبه شونده و موضوع مصاحبه به دست آورده یا بدون مطالعه قبلی دست به انجام مصاحبه زده است.

مصاحبه هدایت شده و مصاحبه آزاد مصاحبه‌ای را هدایت شده می‌گویند که مصاحبه کننده هدف معینی دارد و سعی می‌کند فقط جواب‌هایی در حد موضوع طرف توجه خود از مصاحبه شونده بدست آورد.

برای این منظور ناچار سوالات حساب شده‌ای که از پیش کاملاً بررسی شده‌اند، مطرح می‌شود.

اما هرگاه مصاحبه کننده دست طرف مصاحبه را در جواب باز بگذارد و حتی در پاره‌ای از موارد ابتکار طرح سوال را نیز به خود مصاحبه‌شونده واگذارد، مصاحبه آزاد یا هدایت نشده است.

تمهیدات قبل از مصاحبه مصاحبه کننده باید قادر باشد در مورد یک موضوع آنرا به بهترین وجه ممکن به انجام رساند، برای این کار لازم است تمهیداتی را در نظر بگیرد.

مصاحبه کننده علاوه بر آشنایی با تکنیک و روش مصاحبه باید قبلاً درباره موضوع مورد مصاحبه مطالعه دقیقی داشته باشد، چرا که گاهی موضوع مورد مصاحبه در چهارچوب تخصصی‌ها قرار دارد.

اگر مصاحبه‌ها درباره شخص به خصوصی است باید قبل از درباره اطلاعاتی کسب کنیم، البته هر چقدر شغل و تخصص فرد مصاحبه شونده به تخصص مصاحبه‌کننده نزدیکتر باشد مصاحبه قوی‌تر، اصولی‌تر و دارای محتوای مخفی‌تر خواهد بود.

برای تهیه یک مصاحبه عالی علاوه بر اطلاعات و تخصص لازم در مورد موضوع مورد مصاحبه باید به تکنیک‌های انجام مصاحبه تسلط کامل داشت.

نحوه شروع مصاحبه، پیش بردن و تمام کردن آن، تصویر سازی از توصیف ‌در مصاحبه، یادداشت برداری و نحوه بکار بردن آن و بالاخره شیوه تنظیم مصاحبه از جمله نکاتی است که رعایت و توجه به آنها موجب می‌شود که مصاحبه انجام شده برای مخاطبین خواندنی و جالب باشد.

علاوه بر این دانایی، تمرین، تداوم مصاحبه و دقت در تجربه‌های انجام شده به هر چه حرفه‌ای تر شدن ما در این زمینه کمک می‌کند.

مطالعه قبلی هرگاه مصاحبه با مطالعات قبلی صورت گیرد این احساس در شخص طرف گفتگو بوجود می‌آید که مصاحبه‌کننده فرد مطلعی است و شاید در بعضی از زمینه‌ها از خود او نیز اطلاعات بیشتری دارد، در این صورت وی به سخن گفتن تحریک و تشویق می‌شود و آنچه را که در مواقع عادت با مصاحبه کنندگان عادی حاضر به گفتن نیست با توضیح و تفسیر مبسوط بیان می‌دارد.

در هر گفتگو و شنودی نه تنها لازم است موضوع از پیش روشن شده و تمام جوانب و اطراف آن شناخته شده باشد، بلکه باید طرف مصاحبه را نیز از قبل به درستی شناخت.

شناحتن مصاحبه شونده به مرحله اجرای مصاحبه کمک بسیاری می‌کند و مصاحبه‌کننده با توجه به خصوصیات و اخلاق طرف صحبت خویش می‌تواند مصاحبه را به نحو شایسته‌ای اداره نماید.

به هرحال هر چقدر مصاحبه آگاهی و تسلط بر موضوع گفتگو و نیز ویژگی‌های مصاحبه‌شونده داشته باشد می‌تواند با اعتماد به نفس بیشتری مرحله انحام و اداره مصاحبه را برگزار نماید، در حقیقت سه مرحله‌ اصلی مصاحبه که شامل تمهیدات قبل از مصاحبه با انجام اداره مصاحبه و تنظیم مصاحبه می‌باشد، حلقه‌های متصل به هم هستند که ایراد در هر کدام به کل مجموعه مصاحبه لمطه می‌زند به تعبیری دیگر نیز، مرحله نخست هم چون موازی با یک خط اصلی است که اگر کسی انحراف پیدا کنه در مسیر حرکت خود از خط اصلی بسیار فاصله می‌گیرد، انجام خوب نیازمند آغاز خوب و پایان خوب، نیازمند خوب بودن هر دو مرحله قبلی است.

اداره مصاحبه مصاحبه‌گر پس از اینکه مراحل مقدماتی مثل: انتخاب شخص مصاحبه شونده، تعیین وقت مصاحبه، مطالعه روی موضوع مصاحبه‌، تعیین سوالات، آماده ساختن وسایل موردنیاز مصاحبه را آماده کند با خیال راحت به مرحله اصلی مصاحبه می‌پردازد که مرحله اداره مصاحبه است.

در حین انجام قسمت اصلی مصاحبه‌گر بایستی به پنج مورد بسیار مهم توجه داشته باشد.

1- به تناوب و تغییرات مراحل مصاحبه دقت کنید.

2- مفهوم صحبت‌های رد و بدل شده و پاسخ‌ها و نظرات ارایه شده را به گونه‌های قابل درک یادداشت کنید.

3- در حین گوش دادن به صحبت‌ها، سایر حواستان فعال باشند.

4- محیطی دوستانه و همراه با تفاهم ایجاد کنید.

5- از میان اطلاعات دریافتی موارد مرتبط را از میان مطالب غیر مرتبط شناسایی و جدا کنید و در پایان این وظیفه شماست که زمان و چگونگی به پایان بردن مصاحبه را تعیین و اعلام کنید.

از آن جایی که هر فردی طبیعتی مخصوص به خود دارد، قبلاً نمی توان کلیه رفتارها و عکس‌العمل‌های افراد مصاحبه شونده را در برخوردهای مختلف به درستی پیش‌بینی کرد.

در عین حال برای روبرو شدن با هر فرد دارای هر نوع طبیعت و روحیه و اخلاقی که باشد، راه‌هایی وجود دارد و این تنها بسته به ذکاوت و کاردانی مصاحبه‌کننده است که بتواند در برابر هر شخص رفتار مناسب با او از خود نشان دهد و یا به زبان دیگر راه مناسب‌تر برای مصاحبه را انتخاب کند.

به هر حال رعایت موارد زیر به عنوان اصول اداره مصاحبه پیشنهاد می‌شود: 1- شروع غیرمستقیم: برخی مصاحبه ها ایجاب می‌کند که بطور غیرمستقیم مشروح شوند، یعنی مصاحبه‌کننده پیش از طرح کردن مطالب خود به سخنانی ‌لب بگشاید که از نظر آداب معاشرت پسندیده و حتی لازم است و شخصیت طرف مصاحبه را تحت تأثیر قرار می‌دهند.

اگر پیش از مصاحبه درباره ویژگی‌ها، سوابق و علایق خود مصاحبه‌شونده گفتگو شود باعث ایجاد انبساط و خاطره نشاط و علاقه به مصاحبه در او می‌شود.

2- داشتن تاکت مجری مصاحبه: در آغاز سخن و در طول مصاحبه، مصاحبه‌گر باید دارای تاکت باشد، یعنی از هوش و ذکاوتی برخوردار باشد که بتواند متناسب با وقت و متناسب با شخصیت طرف مطالب را عنوان کند که به دل وی بنشیند و او را آرام یا خرسند سازد.

یک طرف بی‌موقع با یک سخن نسنجیده ممکن است تمام زحماتی را که برای مصاحبه با شخصیت مورد نظر کشیده است، به هدر بدهد.

3- دقت در طرز صحبت و رفتار: مصاحبه گر از آغاز مصاحبه باید در رفتار و گفتار خود بسیار دقیق باشد و طوری عمل کند که طرف مصاحبه مجبور باشد به شخصیت او احترام بگذارد، متین بودن، دقت در ادای کلمات و سخنان و نظمی که در طرح سؤال‌ها وجود دارد، همه از عوامل سازنده یا نشان دهنده شخصیت مصاحبه‌گر است.

به کلی بد صحبت کردن، بی‌جا سخن گفتن، بی‌اطلاع از موضوع و شناختن طرف سبب می‌شود که شخصیت مصاحبه‌کننده کوچک جلوه کند و طرف گفتگو نسبت با او بی‌اعتنا باشد.

4- جلب اعتماد طرف مصاحبه: مصاحبه‌گر باید با اشخاصی که به مناسبت شغل و مقامشان طرف مراجعه هستند طرح دوستی بریزد و در این دوستی صادقانه اعتماد و اطمینان آنها را جلب کند، مصاحبه‌گر باید ثابت کند که می‌تواند شخص طرف مشورت امین و درستکاری باشد و در این صورا که وی خواهد توانست در بسیاری از مواقع از خبرها، اطلاعات و یا عقاید و نظریاتی آگاه شود که شاید بقیه افراد موفق به تحصیل آنها نشده باشند.

جلب اعتماد طرف مصاحبه حتی اگر فقط یک بار با کسی مصاحبه شود ـ برای موفقیت شرط لازمی است و مصاحبه‌شونده‌ای که به مصاحبه‌کننده اعتماد نداشته باشد از بیان بسیاری از مطالبی که برای خویش ناراحت‌کننده تشخیص می‌دهد، خودداری خواهد کرد.

5- توجه به سخنان مصاحبه کننده و یادداشت برداری: برای جلب علاقه و اشتیاق طرف گفتگو، مصاحبه‌گر در تمام مدت مصاحبه به دقت به سخنان او گوش فرا دهد و حتی اگر قسمت‌هایی از سخنان او کم ارزش باید طوری رفتار نماید که گوینده هیچ‌گاه به رغبت مصاحبه‌کننده در سخنانش تردید ننماید.

مصاحبه‌گر‌ همچنین باید مطالبی را که طرف مصاحبه بیان می‌کند یادداشت نماید.

یادداشت بردای از سخنان گوینده این حس را نیز دارد که توجه مصاحبه‌کننده را به این سخنان آشکار می‌سازد و گوینده را به بیان بهتر و کاملتر تشوق می نماید.

با این حال گاهی نیز دیده شده است که یادداشت برداری اشخاصی را که مطالب مهم‌تری برای گفتن دارند، ترسانیده و آنها را به احتیاط وا داشته است، به این جهت مصاحبه‌گر باید تشخیص دهد که عمل او چگونه اثری بر طرف مصاحبه می‌گذارد، در صورتی که برداشتن یادداشت موجب خشنودی او می‌شود.

سخنان او را هر چه کاملتر و کاغذ بیاورد و اگر بالعکس او را به احتیاط وا می‌دارد حتی‌المقدور از برداشتن یادداشت پرهیز کند.

تنظیم مصاحبه مقدمات مصاحبه را فراهم کردیم و سپس مصاحبه را انجام دادیم و حالا وقت آن رسیده است که نتیجه تلاش خود را به صورت مکتوب ارایه دهیم، پس باید مصاحبه را به نحوی مناسب و خواندنی تنظیم کنیم، البته ممکن است که مصاحبه را به نحوی مناسب و خواندنی تنظیم کنیم، البته ممکن است که مصاحبه را ضبط کرده باشیم یا از طریق تندنویسی یا چکیده نویسی آن را ثبت نموده باشیم، در هر حالت نباید فاصله‌ای بین انجام مصاحبه و تنظیم آن وجود داشته باشد، زیرا وقفه بین این دو مرحله باعث از بین رفتن حسن زنده مصاحبه و نیز فراموشی بسیاری از نکات شنیده شده یا مشاهده شده در حین انجام مصاحبه می‌شود.

ابتدا باید همه یادداشت‌ها و نوارها را با دقت بررسی کرد، سپس برجسته‌ترین و مهم ترین نکات را روی کاغذ آورد، حتماً در تنظیم باید نکات تکراری خارج از موضوع و بی‌اهمیت کنار گذاشته شود.

رفتن به محل مصاحبه اگر با فرصت کافی به محل برسید، می‌توانید از دستپاچگی خود به هنگام ورود جلوگیری کنید.

زود رسیدن به این معنی نیست که ساعت‌ها پیش از قرار به محل برسید، اما دست کم آنقدر زود برسید که مقدمات کار را انجام دهید، چند دقیقه را صرف جمع و جور کردن خودتان، مرور پرسشها و تمرکز بر مصاحبه‌ای که در پیش دارید، بکنید.

باید کاری بکنید که همیشه سر وقت برای خود مصاحبه حاضر باشید، از دیر یا زود رسیدن اجتناب کنید.

پرسشهای حساس نخستین پرسشهای مصاحبه را با تحقیق و پرس و جوی شدید درباره زندگی خصوصی و شخصی افراد شروع کنید، البته این کار گاهی اجتناب ناپذیر است تا وقتی که مصاحبه درست روی غلتک نیفتاده، از طرح پرسشهای حساس و ناراحت کننده بپرهیزید.

با طرح چنین پرسشهایی مصاحبه‌شونده ممکن است تصمیم به قطع مصاحبه بگیرد، داشتن این انتظار در همان اوایل برخورد با شما به پرسشهایی خصوصی و ناخوشایند جواب بدهند، انتظاری واقع گرایانه نیست پس از اینکه ارتباط خوبی با مصاحبه شوندکان برقرار کردید، این کار آسان تر خواهد شد، اما این که به هر حال سرانجام چگونه چنین پرسشهایی را مطرح کنید به بصیرت شما بستگی دارد.

خصوصیات مصاحبه کننده 1ـ داشتن ذوق و استعداد، نداشتن دشواری در انتخاب کلمات و ساختن جملات.

2ـ کنجکاوی، تیزبینی و نکته سنجی.

3ـ داشتن هوشی بیش از هوش متوسط جامعه.

4ـ توانایی جوشش با افراد مختلف.

5ـ صبر و حوصله زیاد.

6ـ داشتن توانایی جسمی و روانی.

7ـ قدرت تفکر سریع.

8ـ عشق به کار مصاحبه‌.

9ـ مؤمن به رعایت اصول اخلاقی و داشتن تقوا.

10ـ نداشتن خودبینی، غرور و تکبر، انزواجویی، ساده لوحی، تعصب فکری، فضل فروشی، گزافه گویی و تندخویی.

11ـ داشتن توانایی های ارتباطی.

12ـ داشتن حافظه ای بیش از حافظ متوسطه جامعه.

نتیجه گیری راههای فراوانی برای کسب اطلاعات و استفاده از تجارب دیگران در زمینه های مختلف وجود دارد که یکی از مهمترین آن مصاحبه است که به علت ارتباط مستقیم رودررو، قابلیت دیدن واکنش مصاحبه شونده، تواتر موضوعی، از مهمترین این راهها می باشد.

شیوه های مصاحبه با توجه به نوع اطلاعات موردنیاز و زمینه کاری می باشد، چنانچه مصاحبه های ژورنالیستی، مصاحبه های جزئی، مصاحبه های امنیتی، تاریخ شفاهی با یکدیگر متمایز می باشند و هر کدام از آن باید نکته های خاص را رعایت نمود، از مهمترین مؤلفه های امنیتی می توان به: 1- محرمانه بودن مصاحبه.

2- آگاه نبودن مصاحبه شونده از موضوع مصاحبه.

3- عدم تمایل مصاحبه شونده برای ارائه اطلاعات.

4- آماده نبودن محیط برای مصاحبه.

با توجه به موارد ذکر شده باید نکات ذیل را در هر مصاحبه امنیتی رعایت نمود: 1- نوع دعوت برای مصاحبه از مصاحبه شونده بسیار مهم می باشد، هر چند موضوع مطرح شده از حساسیت برخوردار می باشد، اما نوع دعوت برای مصاحبه باید محترمانه بوده و در بردارنده مطلبی نباشد که باعث تشویش مصاحبه شونده گردد و او در واکنش به آن از ارائه اطلاعات خودداری کند.

2- در مرحله اول به فرد احضار شونده صرفاً به عنوان یک مطلع نگریسته شود و وی به عنوان یک متهم در جایگاه بازجویی نگریسته نشود.

3- اضطراب و تشویش مصاحبه شونده برای صحبت در نظر گرفته شود و سعی شود در عین حال که هدف دنبال گردد، نوعی آرامش به طور ضمنی به وی داده شود.

4- به یاد داشته باشید که نوعی مقاومت ضمنی از سوی مصاحبه شونده در برابر مصاحبه کننده وجود دارد سعی نمائید تا بتدریج در این سپر دفاعی از پیش تعریف شده نفوذ کنید.

5- حرکات دستها، چشمها، صورت مصاحبه شونده بیانگر بسیاری از ناگفته های درون وی می باشد و باید در مصاحبه آن توجه شود.

6- هر جمله مصاحبه شونده امکان دارد حاوی نکات ظریف انحرافی در موضوع مورد مصاحبه باشد، یک مصاحبه شونده دقیق باید به تمامی این مسائل توجه داشته باشد.

7- حتی الامکان مصاحبه کننده باید از موضوع مورد بحث به خوبی آگاه بوده و با مطالعه و احاطه کافی نسبت به مطلب برای روشن کردن زوایای تاریک داشته باشد.

8- سوالات مصاحبه باید دقیق و در عین حال به نحوی طراحی شود تا مصاحبه شونده وادار به ارائه پاسخ گردد.

جهت اطلاعات بیشتر در مورد مصاحبه علمی و تکنیک های آن برخی منابع لازم در این مورد به شرح ذیل معرفی می‌شوند: 1ـ تکنیک‌های مصاحبه، دکتر محمد مهدی فرقانی، انتشارات کیهان، 1365.

2ـ چشم اندازی بر شگرهای تجربی مصاحبه، نوشته علی اکبر قاضی زاده، معاونت امور مطبوعاتی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، تهران، 1373.

3ـ روشهای مصاحبه هنری، دکتر مهدی محسنیان راد، مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه ها، چاپ دوم، 1377.

4ـ مصاحبه خلاق، احمد توکلی، انتشارات خجسته، چاپ اول، 1377.

5ـ شیوه های مصاحبه در مطبوعات، سوزان دان؛ ترجمه علی ایثاری کسمایی، انتشارات مؤسسه ایران، چاپ اول، 1376.

6ـ مصاحبه ارتباط رو در رو و هدفدار، میشل و تری گوال گمبل؛ ترجمه محسن کریمی، مرکز گسترش آموزش رسانه‌ها، چاپ اول، 1374.

7ـ روزنامه‌نگاری، دکتر کاظم معتدنژاد، با همکاری دکتر ابوالقاسم منصفی، نشر سپهر، چاپ سوم، 1368.

8ـ اصول و فنون اجرای مصاحبه استخدامی، محمود ساعتچی، تهران، امیرکبیر، 1356.

9ـ لحظه های کوتاه اندیشه های بلند (مجموعه مصاحبه ها)، فریدون گیلانی، مشهد، 1349.

10ـ مصاحبه روانی، شارل ناهوم؛ ترجمه محمدحسین سروری، تهران، 1366 تبلیغات و بازاریابی چکیده تبلیغات به عنوان یکی از شاخه های علمی، فرهنگی، اجتماعی و ارتباطی بر زندگی روزمره افراد بسیار موثر است و این تاثیر اگرچه همانند رشد یک گیاه به آرامی انجام می گیرد و مانند حرکت مورچه بر روی سنگ در تاریکی است که به چشم نمی آید، ولی انکار ناپذیر است.

در این مقاله نگارنده به آسیب شناسی صنعت تبلیغات در ایران پرداخته است.

در ابتدا جایگاه تبلیغات در بازاریابی بیان شده وسپس مدل عناصر درگیر با صنعت تبلیغات که عبارتند از شرکتهای تبلیغاتی، تولید کنندگان، مخاطبان، رسانه، دولت و مردم ارایه و بررسی شده است.

مشکلات هر یک از عناصر بیان شده و سپس راهکارهایی برای رفع آنها پیشنهاد شده است.

در بررسی عناصر درگیر با تبلیغات چند الگو در توالی ارایه پیامهای تبلیغاتی ارایه شده و در پایان این نتیجه حاصل شده است که چنانچه عوامل درگیر با این صنعت را به صورت چرخ دنده هایی حول چرخ دنده اصلی که تبلیغات کشور است در نظر بگیریم، لازم است همه چرخ دنده ها در جایگاه خود چرخش صحیح داشته باشند تا کل سیستم به درستی حرکت کند.

مقدمه زمانیکه از خواب بیدار می شویم و برای ورزش صبحگاهی تلویزیون را روشن می کنیم.

تبلیغ پفک نمکی، سس سالاد،‌ شامپو، جوراب، بخاری، یخچال، موتورسیکلت و بسیاری از تبلیغات تلویزیونی را به ناچار می بینیم.

وقتی از منزل خارج می شویم و پیچ رادیو را باز می کنیم باز هم انواع تبلیغات خامه، ماکارونی، کاشی، گاز، ماشین لباسشویی، خودرو و غیره را می شنویم.

در خیابانها پشت اتوبوس ها یا به تابلوهای خیابانی که نگاه می کنیم تبلیغات متفاوتی را می بینیم.

ما در شبانه روز تبلیغات زیادی را مشاهده می کنیم که از رسانه های مختلف به سوی ما پرتاب می شود.

با وجود حجم فراوان تبلیغات و انواع محصولاتی که تبلیغ می شوند آیا تاکنون اندیشیده ایم که چه میزان در امر تبلیغ موفق بودیم؟

چقدر با این موضوع، علمی و تخصصی برخورد می کنیم ؟

آیا می دانیم وضعیتِ عناصر درگیرِ با تبلیغ، در کشور ما چگونه است؟

آیا برای حل مشکلات تبلیغات درکشور گامی برداشته شده است؟

تبلیغات در زمان قدیم در مقایسه با تبلیغات امروزی خیلی ساده بود، با وجود این هدف اساسی از آگهی همان بود که امروز هم هست، بدین معنی که منظور از آن ایجاد ارتباط برای دادن اطلاعات و ایده ها به گروهی از مردم بود که موجب تغییر یا تقویت رفتار آنها بشود(محمدیان 1382).

تاثیر تبلیغات بر زندگی روزمره، به عنوان یکی از شاخه های علمی، فرهنگی، اجتماعی وارتباطی و نوپا بودن این صنعت در کشور، موجب می شود که نگاهی عمیق و دقیق به آن داشته باشیم.

شناخت مشکلات و تنگناهای تبلیغات و آسیب شناسی تبلیغات در کشور به دلیل سرعتی که در گسترش یافتن تبلیغات بوجود آمده و توجهی که اخیراً در کشور به آن شده است لازم و ضروری می باشد.

برای حل مشکلات، لازم است با انتخاب شاخص های صحیح گامهای مناسبی در این راه برداریم و از ابتدا، پایه این دانش را در کشور صحیح بنا کنیم.

در این مقاله با بیان خلاصه ای از جایگاه تبلیغات در بازاریابی، به تبیین وضع موجود و آسیب شناسی تبلیغات بازرگانی ایران می پردازیم.

جایگاه تبلیغات در بازاریابی کاتلر معتقد است بازاریابی فرایندی اجتماعی و مدیریتی است که به وسیله آن افراد و گروهها از طریق تولید و مبادله کالا با یکدیگر، به امر تامین نیازها و خواسته های خود اقدام می کنند(کاتلر وآرمسترانگ،2001).

در واقع بازاریابی به دنبال تامین و ارضای نیاز است که شرکت های موفق را از ناموفق متمایز می سازد.

بنابراین بازاریاب ها باید همواره به دنبال آن باشند که بررسی کنند که به چه صورتی می توانند بهتر، بیشتر، سریعتر، دقیقتر و در نهایت با کیفیت متناسب، به مردم، کالا، توام با خدمت ارایه نمایند(محمدیان1382).

امروزه مصرف کنندگان به گروههای مختلف تقسیم شده اند.

در بازار سلیقه های متفاوتی وجود دارد و این سلایق دایماً دستخوش تغییر و تحول است.

هزینه های زیادی صرف تبلیغات و ترویج می شود.

برای دستیابی به جایگاه مناسب در بازار وکسبِ موفقیت، لازم است عوامل مختلفی دست به دست هم دهند.

عواملی که در بازاریابی دخیل می باشند در دهه 1960 توسط جروم مک کارتی آمیزه بازاریابی یا اجزای بازاریابی(Marketing Mix) نامگذاری شد.

جروم مک کارتی آمیزه بازاریابی را مرکب از چهار عامل عمده "کالا(Product)، قیمت(Price)، توزیع(Place)،ترفیعات(Promotion) و ترویج " پیشنهاد کردکه به طور سنتی این چهار عامل را تحت عنوان P4 (آمیزه بازاریابی) می شناسند.

این P4 عبارت است از هر نوع اقدامی که شرکت بتواند برای کالای خود و به منظور تحت تاثیر قرار دادن تقاضا، انجام دهد.

اگرچه فعالیتهای گسترده و گوناگونی در شکل گرفتن آمیزه بازاریابی موثر است، رده بندی P4 از این جهت به وجود آمده تا بتوان کل جنگل را از فراز درختان آسانتر دید(محمدیان و آقاجان،1381).

نمودار1 : اجزای بازاریابی و تعیین جایگاه تبلیغات در آن [1] هر چند که در آینده در دیدگاههای مختلف [P [2های دیگری همچون مردم(People)، بسته بندی(Packaging)، قدرت(Power)، برنامه ریزی(Programming)، و متقاعد سازی(Persuasion) و...

به این آمیزه افزوده شدند و صاحبنظران عنوان کردند که Pهای دیگری نیز وجود دارد که در این سیستم(سیستم بازاریابی) اثرگذار است، ولی ساماندهی آن برای اولین بار تحولی در این شاخه از علم ایجاد نمود.

با توجه به اینکه بحث پیرامون جایگاه تبلیغات در بازاریابی است، با در نظر گرفتن Pهای سنتی خدشه ای به موضوع وارد نمی شود، پس به بررسی جدول ارایه شده می پردازیم.

در جدول فوق می بینیم کالا، قیمت، توزیع و ترویج فروش مجموعه عواملی هستند که به تعبیر مک کارتی در بازاریابی نقش اساسی دارند و تولید کننده می تواند آنها را در کنترل خود داشته باشد.

یعنی تولید کننده می تواند بر کالا (تنوع محصول، کیفیت، طراحی، ویژگی نام تجاری، ‌بسته بندی،‌ اندازه، خدمات، تضمین ها، مرجوعی ها)، قیمت کالا (فهرست قیمت های فروش،‌تخفیف ها، کسورات،‌ زمان پرداخت، شرایط اعتبار)، توزیع (کانالهای توزیع، پوشش کالا، جورکردن کالا، محل عرضه کالا، حمل و نقل)، ترویج (تبلیغات، ‌روابط عمومی و عمومی سازی، فروشندگی شخصی، پیشبرد فروش،‌بازاریابی مستقیم) اثر گذار باشد.

در این جدول یکی از Pها ترویج است.

ترویج که به تعبیری به عنوان حلقه ارتباطی با مشتری است نقش بسیار مهمی در بازاریابی ایفا می کند.

اگر نظام بازاریابی سازمان را به مثابه یک تیم فوتبال فرض کنیم، آمیزه ترویج و در راس آن تبلیغات، مهاجمان این تیم محسوب می شود(محمدیان،1382).

پس برای موفقیت تبلیغات لازم است مجموعه عوامل موثر در بازاریابی (مهاجمان تیم) همکاری داشته باشند تا بتوانیم به نتیجه مطلوب که همانا موفقیت در فروش(گل زدن) است دست یابیم.

ضعف هر یک از این عوامل، منجر به ایجاد خدشه در کل سیستم می شود.

شرکتهای تبلیغاتی شرکت های تبلیغاتی، تولید کننده برنامه تبلیغاتی محصول می باشند.

این شرکتها با دریافت مجوز از وزارت فرهنگ وارشاد اسلامی طبق قوانین تعیین شده برای کانونهای تبلیغاتی گام برمی دارند.شرکت های مزبور می باید ضمن استفاده از تکنیک های مختلف با در نظرداشتن قوانین مصوب به تهیه برنامه تبلیغاتی نیز بپردازند.

پیام های تبلیغاتی تهیه شده نیز در صورتی اجازه پخش از رسانه های مختلف را دریافت می کنند که در چارچوب آن قوانین تهیه شده باشد.

هدف تبلیغات، چیزی است که تقریبا در اکثر تبلیغات کشور گم شده است، عمده شرکت های تبلیغاتی که به تهیه پیام تبلیغاتی می پردازند، تصاویری را کنار هم قرار می دهند که شاید هم جذاب و دیدنی باشد ولی هدفی را دنبال نمی کند.

بانگاهی به تبلیغات ارایه شده در بازار کشورمان می بینیم که بیشتر تبلیغات فقط در مقطع اطلاع رسانی قرار دارند.

عناصر موجود در پیام تبلیغاتی به شرح ذیل می باشد: جاذبه های موجوددر پیام - تکنیکهای اجرایی تبلیغ (موزیکال، ارایه تأییدیه، داستان گیری، مستندات علمی، تبلیغ دو تکه، شایستگی فنی، نمای نزدیک، رتوسکوب، مقایسه، حل مشکل، فرد سخنگو، سبک زندگی، برشی از زندگی، انیمیشن، مصاحبه با مشتری، سریال، خیال پردازی، حالت یا ذهنیت پردازی - موسیقی - رنگ - شعار تبلیغاتی (نهادی) - نتیجه گیری در تهیه یک پیام کامل که بتواند به هدف خود برسد لازم است به کلیه عناصر موجود در پیام تبلیغاتی به صورت علمی نگاه کنیم.

نتایج نامطلوبی که از تبلیغات کشور بدست آمده به دلیل عدم توجه به این عناصر بوده است.

شیوه ارایه پیام های تبلیغاتی، جاذبه های بکاررفته در تبلیغات و سایر موارد تخصصی که هیچ رد پایی از آنها در تبلیغات کشور دیده نمی شود، نشانگر ناموفق بودن اغلب شرکتهای تبلیغاتی است.

تبلیغات تهیه شده درکشورِما، به چند گروه قابل تفکیک می باشد.

گروه اول که تعداد انگشت شماری از تبلیغات کشور را شامل می شوند، دارای الگوی علمی هستند و با در نظر داشتن مسایل فرهنگی و اجتماعی کشور برنامه- ریزی و تهیه شده اند.

گروه دوم، کپی برداری از تبلیغات معروف و پرفروش دنیاست که بدون تغییر یا با اندکی تغییر و بدون محاسبه سایر عوامل، تبدیل به یک پیام تبلیغاتی ایرانی می شود.

طبیعتاً این گروه از تبلیغات بدون دانش کافی تهیه شده است.

گروه سوم پیام هایی هستند که نه به شیوه اول تهیه شده اند و نه به شیوه دوم، این گروه بدون هیچ الگوی علمی تهیه و ارایه می شوند.

این گروه، درصد زیادی از تبلیغات کشور را شامل می شود.

اساساً شرکتهای تبلیغاتی باید دید قوی بازاریابی داشته باشند و بتوانند مشاوره ارایه نمایند و بگویند که اگر من برای تو این تبلیغ را انجام می دهم تو به عنوان تولید کننده چه کارهایی را از جهت بالا بردن کیفیت کالا، توزیع مناسب، قیمت مناسب و غیره باید انجام دهی(محمدیان،1381).

درحال حاضر بیشتر شرکت های تبلیغاتی بدون اطلاع از کاربرد محصول،موقعیت محصول در منحنی عمرکالا، تفاوت محصول با سایر نمونه های موجود در بازار و حقایق مهم درباره خریداران احتمالی و سایر اطلاعات لازم و ضروری به تهیه پیام تبلیغاتی می پردازد.

شرکت تبلیغاتی در تهیه پیام تبلیغاتی می باید برنامه ریزی استراتژیک داشته باشد.

تبلیغات کاری مغز افزاری است و نیاز به یک برنامه جامع دارد.

در اکثر شرکت های تبلیغاتی، تصور بر این است که هر کس بتواند یک تیزر تبلیغاتی موفق بسازد قطعاً دارای تبلغات موفق است!

در حالی که تیزر تبلیغاتی تنها بخش سخت افزاری تبلیغات است و بخش مغزافزاری آن است که در صورت قوی بودن می توان ما را به موفقیت برساند.

تهیه کننده پیام تبلیغاتی لازم است بتواند تبلیغات را مدیریت نماید و بر کلیه مراحل آن احاطه و تسلط داشته باشد.