دانلود تحقیق نقش استرس در سلامت فرد

مقدمه: نقش استرس در سلامت و بیماری به اثبات رسیده است و قبول این مسئله که استرس با بروز بسیاری از بیماریها در ارتباط است، روز به روز جنبه علمیتری پیدا می کند.

برخی مطالعات نشان داده هر واحد افزایش در استرس با 03/55 گرم کاهش در وزن نوزاد و 3 روز کاهش در سن موقع تولد نوزاد ارتباط دارد.

این مطالعه با هدف تعیین ارتباط استرسهای دوران باردای با وزن و سن موقع تولد نوزادان در اصفهان انجام شده است.

روشها: این تحقیق یک مطالعه توصیفی تحلیلی است.

که به طور مقطعی انجام شده است.

نمونههای این پژوهش را301 خانم مراجعه کننده به بیمارستانهای منتخب شهر اصفهان تشکیل دادهاند.

اطلاعات مورد نظر با استفاده از روشهای مشاهده، مصاحبه و مطالعه پروندههای زایمانی جمعآوری و پرسشنامهها تکمیل گردید.

برای تجزیه و تحلیل اطلاعات از روشهای آنالیز واریانس و رگرسیون استپ داون استفاده شده است.

نتایج: یافته های پژوهش نشان داد استرس های دوران بارداری با وزن موقع تولد (P=0/004) و سن موقع تولد نوزاد (P=0/041) ارتباط دارد.

بحث: با توجه به نتایج پژوهش، ارتقاء سطح آگاهی جامعه در خصوص اهمیت بهداشت روانی خانمهای باردار ضروری به نظر میرسد.

با حمایت روحی روانی مادران باردار و ارائه راهکارهای مناسب جهت کاهش استرسهای دوران بارداری همچنین آموزش روشهای مناسب واکنش در مقابل استرس میتوان در جهت ارتقاء سلامت جامعه گام برداشت.

واژه های کلیدی: استرس، استرس در دوران بارداری، وزن نوزاد، سن موقع تولد نوزاد.

مقدمه: واژه استرس در دهه 1930توسط سلیه (Selye) وارد حیطه روانشناسی و پزشکی شد.

او استرس را به صورت واکنش ارگانیسم به تهدید یا فشار تعریف کرد (1).

استرسزاها سیستم نورآدرنرژیک مغز را فعال می کنند و سبب رهاسازی کاتکولامینها از دستگاه عصبی خود مختار میشوند.

مطالعات نشان داده که عامل آزاد کننده کورتیکوتروپین (CRH) گلوتامات و گاماآمینوبوتیریک اسید همگی نقش های مهمی در پاسخ به استرس و یا تعدیل و تغییر سایر دستگاههای پاسخ دهنده به استرس بازی میکنند (2).

استرس امری اجتناب ناپذیر است و افراد در مراحل مختلف زندگی در معرض آن قرار میگیرند.

بارداری یک موقعیت خاص در زندگی خانم ها است که به دلیل ایجاد تغییرات قابل ملاحظه در وضعیت فیزیکی, روانی و فیزیولوژیکی، استرس های جدید را به زندگی اضافه میکند.

از طرفی جنین نسبت به محرکهایی نظیر استرس مادر آسیب پذیر بوده و در برابر آنها واکنش نشان میدهد، زیرا هورمونهای مادر از راه جفت عبور کرده و سبب ایجاد اثرات ثانویهای در نوزاد میشود.

محققین نشان دادهاند میزان CRH خون خانمهای بارداری که در معرض استرس زیاد قرار ٭کارشناس ارشد مامایی(مربی) دانشکده پرستاری و مامایی دانشگاه ع.

پ اصفهان.

Email: Beigi@nm.mui.ac.ir گرفتهاند بالاتر از حد طبیعی است و از آنجا که CRH ارتباط مستقیمی با شروع زایمان دارد (3)، در بیان عواملی که میتواند اثرات نامطلوبی بر رشد جنین بگذارد و در بروز زایمان زودرس و عقب افتادگی رشد جنین دخیل باشد از استرسهای جسمی و روانی نام برده شده است.

سازمان بهداشت جهانی وزن 2500 گرم یا کمتر و سن 37 هفته یا کمتر را به عنوان معیارهایی برای کم بودن وزن زمان تولد و نارس بودن نوزاد تعیین کرده است (4)، و میزان موالید نوزادان نارس و کم وزن یکی از شاخصهای مهم بهداشتی در کشورهای مختلف جهان میباشد زیرا نوزادان نارس و کم وزن بسیار آسیبپذیر هستند به گونهای که 60 تا 80 درصد مرگهای 4 هفته اول عمر متعلق به آنهاست و در معرض خطر بیشتر برای عقب افتادگی ذهنی و سایر اختلالات حسی و ادراکی در مقایسه با نوزادان طبیعی قرار میگیرند.

مراقبت از این نوزادان مشکلات درمانی و اقتصادی فراوانی ایجاد میکند (5).

لذا از آنجا که وزن و سن موقع تولد نوزاد از فاکتورهای بسیار مهم زیستی است که اساس بسیاری از ارزیابیهای سلامت و بهداشت را تشکیل میدهد، مطالعه حاضر با هدف تعیین ارتباط استرس های دوران بارداری با وزن و سن موقع تولد نوزاد انجام شده است.

مواد و روشها: این پژوهش، یک مطالعه توصیفی, تحلیلی است که به طور مقطعی انجام شده است.

جامعه پژوهش شامل خانم هایی است که جهت زایمان به بیمارستانهای شهید بهشتی و دکتر شریعتی شهر اصفهان مراجعه کردهاند.

تعداد نمونههای مورد نظر 301 نفر و انتخاب افراد براساس نمونهگیری آسان صورت گرفته است.

انتخاب بیمارستان به صورت تصادفی و حجم نمونهها با میزان اعتماد 95 درصد بوده است.

شرایط پذیرش نمونه شامل: انجام مراقبتهای دوران بارداری از هفته 12 حاملگی تا پایان دوران بارداری و شرایط عدم پذیرش نمونه شامل: کلیه فاکتورهای شناخته شده زایمان زودرس و عقب افتادگی رشد جنین در مادر و نوزاد، به جز متغیر مورد نظر یعنی استرس مادر میباشد.

فاکتورهای شناخته شده عبارتند از: سابقه اعتیاد در دوران بارداری، وجود پرهاکلامپسی، خونریزی، عفونت، پلی هیدروآمنیوس، الیگو هیدروآمنیوس در حاملگی فعلی، سابقه زایمان زودرس، سقط و مرگ جنین، وجود IUD، آنومالیهای رحم و سرویکس نارسا و سابقه برش جراحی روی رحم، پیوند کلیه، وجود بیماریهای مزمن در مادر، وجود آنومالی در جنین، چندقلویی و اریتروبلاستوزیس، دخالت کادر درمانی در شروع زایمان، فاصله کمتر از سه ماه بین زایمان قبلی و حاملگی فعلی، پارگی زودرس کیسه آمنیون، اصابت ضربه به مادر، کم جثهای وراثت، کمخونیهای شدید مادر و ابتلاء مادر به بیماریهای روانی شدید (6).

در این مطالعه ابزار گردآوری دادهها عبارتند از پرسشنامه، پرونده مراقبتهای دوران بارداری، پرونده زایمان و روش گردآوری دادهها از طریق مصاحبه، مطالعه مدارک پزشکی و مشاهده بوده است.

استرسهای ناشی از وقایع زندگی بوسیله چک لیست هولمز و راهه تعیین شده است که با جمع بندی امتیاز واحدهای مورد پژوهش از چک لیست فوق الذکر میزان استرس و آسیب پذیری آنها تعیین گردید (7).

علاوه بر نمره خام استرس، میزان تأثیر واقعه بر وضعیت روحی روانی فرد با معیارهای بیتفاوت، کم اثر، اثر متوسط و اثر زیاد با احتساب ضرایب 1 الی 4 برای هر واقعه سنجیده شده است و مجموع نمرات به دست آمده به عنوان «نمره استرس با ضریب» مورد بررسی قرار گرفته است.

برای کسب اعتبار علمی از اعتبار محتوی و جهت آزمون اعتماد علمی ابزار گردآوری دادهها، مطالعه راهنما انجام شده است دادههای پژوهش از طریق روشهای آماری توصیفی و تحلیلی (آنالیز واریانس و رگرسیون استپ داون) تجزیه و تحلیل شد.

نتایج: نتایج پژوهش نشان می دهد در گروه کم استرس بیشترین فراوانی در نوزادان 3499-3000 گرم، (12/44) درصد و در گروه پر استرس بیشترین فراوانی در نوزادان زیر 2500 گرم (40 درصد) می باشد.

پس از تجزیه و تحلیل آماری با روش رگرسیون مشخص شد بین دو متغیر استرس های دوران بارداری و وزن نوزاد ارتباط آماری معنیداری وجود دارد (018/0=P).

پس از در نظر گرفتن ضریب عکس العمل مادر نسبت به استرس، نتایج نشان میدهد که بین متغیرهای وزن نوزاد و استرس ناشی از وقایع زندگی با ضریب، ارتباط آماری معنیدار و قویتری وجود دارد (004/0=P) (جدول شماره 1) مقدمه: نقش استرس در سلامت و بیماری به اثبات رسیده است و قبول این مسئله که استرس با بروز بسیاری از بیماریها در ارتباط است، روز به روز جنبه علمیتری پیدا می کند.

نتایج: یافته هـای پژوهش نشان داد استرسهای دوران بارداری با وزن موقع تولد (P=0/004) و سن موقع تولد نوزاد (P=0/041) ارتباط دارد.

بحث: با توجـه به نتایج پژوهـش، ارتقاء سطـح آگاهی جامعـه در خصـوص اهمیت بهداشت روانی خانمهـای باردار ضروری به نظر میرسد.

با حمایت روحی روانـی مادران باردار و ارائه راهکارهای مناسب جهت کاهش استرسهای دوران بارداری همچنین آموزش روشهای مناسب واکنش در مقابل استرس میتوان در جهت ارتقاء سلامت جامعه گام برداشت.

مقدمه: واژه استرس در دهه1930توسط سلیه (Selye) وارد حیطه روانشناسی و پزشکی شد.

مطالعات نشان داده که عامـل آزاد کننده کورتیکـوتروپین (CRH) گلـوتامات و گاماآمینـوبوتیریک اسیـد همگی نقش های مهمی در پاسخ به استرس و یا تعدیل و تغییر سایر دستگاههـای پاسخ دهنده به استرس بازی میکنند (2).

از طرفی جنین نسبت به محرکهایی نظیر استرس مادر آسیب پذیر بوده و در برابر آنها واکنش نشان مـیدهد، زیرا هورمونهای مادر از راه جفت عبور کرده و سبب ایجاد اثرات ثانویهای در نوزاد میشود.

مـحققین نشان دادهانـد مـیزان CRH خـون خانمهای بارداری که در معرض استرس زیاد قرار ٭کارشناس ارشد مامایی(مربی) دانشکده پرستاری و مامایی دانشگاه ع.

Email: Beigi@nm.mui.ac.ir گـرفتهاند بالاتر از حد طبیعی است و از آنجا که CRH ارتباط مستقیمی با شروع زایمان دارد (3)، در بیان عواملـی که میتواند اثرات نامطلوبی بر رشد جنین بگذارد و در بروز زایمان زودرس و عقب افتادگی رشد جنین دخیل باشد از استرسهای جسمی و روانی نام برده شده است.

سازمـان بهداشت جهانـی وزن 2500 گرم یا کمتر و سن 37 هفته یا کمتر را به عنوان معیارهایی برای کم بودن وزن زمان تولد و نارس بودن نوزاد تعیین کرده است (4)، و میزان موالید نوزادان نارس و کم وزن یکی از شاخصهای مهم بهداشتی در کشورهای مختلف جهان میباشد زیرا نوزادان نارس و کم وزن بسیار آسیبپذیر هستند به گونهای که 60 تا 80 درصد مرگهای 4 هفته اول عمر متعلق به آنهاست و در معـرض خطر بیشتر برای عقب افتادگی ذهنی و سایر اختلالات حسی و ادراکی در مقایسه با نوزادان طبیعی قرار میگیرند.

مواد و روشها: این پژوهـش، یک مطالعه توصیفـی, تحلیلی است که به طور مقطعـی انجام شده است.

تعداد نمونههـای مورد نظر 301 نفر و انتخاب افراد براساس نمونهگیری آسان صورت گرفته است.

شرایط پذیرش نمونه شامل: انجام مراقبتهای دوران بارداری از هفته 12 حاملگی تا پایان دوران بارداری و شرایط عدم پذیرش نمونه شامل: کلیه فاکتورهای شناخته شده زایمان زودرس و عقب افتادگی رشد جنین در مادر و نوزاد، به جز متغیر مورد نظر یعنی استرس مادر مـیباشد.

فاکتورهای شنـاخته شده عبـارتند از: سابقه اعتیـاد در دوران بارداری، وجود پرهاکلامپسی، خونریزی، عفونت، پلی هیدروآمنیوس، الیگو هیدروآمنیوس در حاملگی فعلی، سابقه زایمان زودرس، سقط و مرگ جنین، وجود IUD، آنومالیهای رحم و سرویکس نارسا و سابقه برش جراحی روی رحم، پیوند کلیه، وجود بیماریهای مزمن در مادر، وجود آنومالی در جنین، چندقلویـی و اریتـروبلاستوزیس، دخـالت کادر درمانـی در شروع زایمان، فاصله کمتر از سه ماه بین زایمان قبلی و حاملگی فعلی، پارگی زودرس کیسه آمنیون، اصـابت ضربه به مادر، کم جثهای وراثت، کمخونیهای شدید مادر و ابتلاء مادر به بیماریهای روانی شدید (6).

علاوه بر نمره خام استرس، میزان تأثیر واقعه بر وضعیت روحی روانی فرد با معیارهای بیتفاوت، کم اثر، اثر متوسط و اثر زیاد با احتساب ضرایب 1 الی 4 برای هر واقعه سنجیده شده است و مجموع نمرات به دست آمده به عـنوان «نمره استرس با ضریب» مورد بررسی قرار گرفته است.

برای کسب اعتبار علمی از اعتبار محتـوی و جهت آزمون اعتماد علمی ابزار گردآوری دادهها، مطالعه راهنما انجام شده است دادههای پژوهش از طریق روشهای آماری توصیفی و تحلیلی (آنالیز واریانس و رگرسیون استپ داون) تجزیه و تحلیل شد.

نتایج: نتایج پژوهش نشان می دهد در گروه کم استرس بیشترین فراوانـی در نوزادان 3499-3000 گرم، (12/44) درصد و در گروه پر استرس بیشترین فراوانـی در نوزادان زیر 2500 گـرم (40 درصد) می باشد.

پس از تجزیه و تحلیل آماری با روش رگرسیون مشخـص شد بین دو متغیر استرس هـای دوران بارداری و وزن نوزاد ارتبـاط آماری معنـیداری وجود دارد (018/0=P).

پس از در نظر گـرفتن ضریب عکس العمـل مـادر نسبت به استرس، نتایج نشان مـیدهد که بین متغیرهای وزن نوزاد و استرس ناشی از وقایع زندگی با ضریب، ارتباط آماری معنیدار و قویتری وجود دارد (004/0=P) (جدول شماره 1).

جدول 1: جـدول توزیع فراوانـی میزان استـرس(با ضریب) و وزن نوزاد در واحدهای مورد پژوهش.

جمع کل پر استرس استرس متوسط کم استرس میزان استرسوزن نوزادبر حسب گرم درصد درصد درصد درصد 64/8 29/14 74/5 84/7 کمتر از 2500 58/26 27/27 23/26 47/26 2999-2500 18/46 45/45 72/46 08/46 3499-3000 95/15 69/11 85/18 69/15 4000-3500 66/2 30/1 46/2 92/3 بالای 4000 100% 100 100 100 جمع کل F=8.618 P=0.004 df=1,298 پس از در نظر گرفتن ضریب عکسالعمل مادر نسبت به استرس بین متغیرهـای سن تولد نوزاد با استرس هـای دوران بارداری نیز ارتباط آماری معنیدار بدست آمده (041/0=P) (جدول شماره2).

جدول 2: جدول توزیع فراوانـی میزان استرسهای ناشی از وقایع زندگی (با ضریب) و سن موقع تولد نوزاد بر حسب روز جمع کل پر استرس استرس متوسط کم استرس میزان استرسسن موقع تولد درصد درصد درصد درصد 99/2 79/7 46/2 94/2 کمتر از 259 روز 59/23 68/24 13/22 51/24 274-259 11/68 64/63 67/69 61/69 297-275 32/4 90/3 74/5 94/2 بالای294 100% 100 100 100 جمع کل F=4.232 P=0.041 df=1,298 بحث: طبق نتایج حاصل از پژوهش، میزان استرسهای ناشی از وقایع زندگی پس از تعیین ضریب نحوه واکنش فرد نسبت به استرس تغییر میکند.

نکته مهم در تشخیص استرس ها و تنش ها نه شدت استرس، بلکه واکـنش مشخص نسبت به آن میباشد.

بنابراین، به دلیل غیر قابل اجتناب بودن بروز بسیاری از استرس ها در دوران بارداری، افزایش آگاهی جامعه بخصوص زنان باردار با روشهای مقابله با استرس ضروری به نظر می رسد.

نتایج مطالعه وادوا (Wadhwa) در سال1993 نشان داد که بدون ارتباط با خطرات طبی، هر واحد افزایش در استرس های ناشی از وقایع زندگی با 03/55 گرم کاهش در وزن نوزاد و 3 روز کاهش در سن موقع تولد نوزاد ارتباط دارد (8).

در این رابطه جنارو وهنسی (Genaro and Hennessy) مینویسند: استرس باعث افزایش کورتیکوتروپین ری لیزینگ هورمون (Corticotropin-releasing -hormone) و نهـایتاً افزایش انقباضات رحمی میشود و بعلاوه استرس باعث افزایش محصولات سیتوکین (Cytokin) میگردد که منجر به زایمان زودرس میشود (9).

هیزینک(Huizink)نیزمعتقداست تجربیات معلـوم کرده که اسـترس مـادر در دوران بارداری با افزایش خطر زایمان زودرس و کاهش وزن تولد نوزاد ارتباط دارد.

این محـقق در مطالعـهای نشان داد کـه استـرس دوران بارداری یکی از معیارهـای ثابت تأخـیر رشد حرکتـی و مغـزی در نـوزادان است و میتواند ریسک فاکتوری برای سایر مشکلات رشدی نوزاد باشد (10).

در یکی از شهرهای کانادا 1300 نفر کودک که در یکسال متولد شده بودند، در سن دبستان همگی مورد بررسی قرار گرفتند.

نتیجه بررسیهـا نشان داد استرس مادر در دوران بارداری، رشد بدن و رفتار کودک را تحت تأثیر قرار داده است (11).

نتـایج پژوهش حاضر نیز نشان مـیدهد بین استرسهای دوران بارداری و وزن تولد نوزاد ارتباط آماری معنیدار وجود دارد و پس از در نظر گرفتن ضریب عکس العمل فرد، این ارتباط قویتر میشود در این مطالعه بین استرس های دوران بارداری با سن موقع تولد نوزاد رابطه آماری معنیدار بدست نیامد ولی پس از تأثیر ضریب عکس العمـل فرد نسبت به استرس این ارتباط معنیدار شد.

پیشنهاد میگردد با توجه به اهمیت وضعیت روانی مادران در دوران بارداری، با افزایش آگاهی افراد خانواده بخـصوص همـسران خانم هـای باردار از نقـش حمایتهای روانی، در کاهش استرس کوشیده و بهداشت روانی مادر و برخورداری از نتایج مطلوب آن تأمین گردد.

انجام مراقبت ویژه جهت مادرانی کـه در دوران بـارداری تحت فشارهـای روانـی مختـلف قرار گرفتهاند و فراهم نمودن امکاناتـی جهـت کاهش احتمـال زایمان زودرس یا انجام زایمان در مراکز پزشکـی مجهز، مـیتواند مورد توجه قرار گیرد.

با توجـه به یافتههـای پژوهش ارتقـاء دانش پرسنل بهداشتی, درمانی در زمینه بهداشت روانی و توجه ویژه به بهداشت روانی دوران بارداری در دورههـای آموزشـی و آمـوزش ضـمن خـدمت ضروری به نظر میرسد.

منابع: 1.

بهروزی ع.

استرس در کار.

فصلنامه اصول بهداشت روانی، سال سوم تابستان 1380: 48-42.

2.

کاپلان ه, سادوک ب.

خلاصه روانپزشکی در علوم رفتاری 2003؛ جلد دوم، ترجمه حسن رفیعی.

تهران: ارجمند.

1381: 374.

3.

March of Dimes editors , Stress and Pregnancy, 2005.

www.nlm.nih.gov/ Medline plus/stress.

Html.

4.

بهرمن ر, کلیگمن ر.

مبانی طب کودکان نلسون 2002.

ترجمه شاهین سینا.

تهران: دیدآور.

1381: 199- 198.

5.

اسلامی ض, افلاطون ع.

شیوع نوزادان کم وزن در استان یزد.

مجله دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی یزد، سال دهم، تابستان 1381: 4.

6.

Gilbert E, Harmon J.

Manual of high Risk pregnancy and delivery.

3rd : Mosby 2003: 941.

7.

خدادوستان م.

بررسی ارتباط برخی عوامل با افسردگی پس از زایمان در خانمهای مراجعه کننده به مراکز بهداشتی درمانی شهر اصفهان.

پایاننامه کارشناسی ارشد.

دانشگاه علومپزشکی اصفهان.

1377: ضمیمه.

8.

Wadhwa, Pathik.

The Associated between prenatal stress and Infant birth weight and … Am.j.ob.Gynecol 1993 october: 858.

9.

Gennaro S, Hennessy M.

Psychological and physiological stress impact on preterm Labour.

The Journal of joGNN.

: october 2003; 32: 668-675.

10.

Huizink.

Stress during pregnancy.

Journal of child psychology and psychiatry, sep 2003; 44: 810-818.

11.

سیف س.

بهداشت روان دوران بارداری و وظایف همسر و جامعه.

فصلنامه اصول بهداشت روانی، تابستان 78؛ 1: 91-86 .