مقدمه: همه مسئولان و مدیران سازمانی می دانند که شخصیت کارگران و کارمندان ، در سازگاری ، آنها با محیط کار و تولید اهمیت بسزایی دارد. برای بعضی از پست ها و شغل ها داشتن اخلاق و شخصیت امری بسیار مهم تلقی می شود. جدا از مهارت ها و تجربه و توانایی هایی که فرد دارد . مثال : رئیس واحد که نمی تواند با مراجعه کننده با ملایمت صحبت کند. خیلی زود خشمگین می شود و مشتری را می رنجاند . برای این کار مفید نمی باشد.
هوش ، استعداد ، علاقه ، انگیزه ، شخصیت ، نگرشها کل ویژگی هائی که انسان در هر کاری به همه اینها نیاز دارد.
علاقه : اگر فردی در کاری علاقه نداشته باشد و در واقع با آن کار بجنگد صد در صد آسیب می بیند و حتی می تواند برای موسسه ضرر مالی داشته باشد. از این رو روان شناسان برای جذب کارکنان و میزان شخصیت و علاقه آنها نسبت به کار آزمون هائی در نظر می گیرند. و این گزینش ها می تواند در کلیه موسسات انجام گیرد.
هدف سیستم: دانستن و سنجش و اندازه گیری میزان ویژگیها و علایق کارکنان و کارمندانی که می خواهند وارد سازمان یا موسسه بشوند تا هم در عضویت آنها و هم در نوع شغلی که برایشان در نظر می گیرند مناسب با توانایی آنها باشد.
محدوده کاربرد سیستم : این سیستم می تواند در قسمت گزینش کلیه موسسات مورد آزمون قرار گیرد. و در جذب کارکنان.
ذینفعان سیستم : شرکت ها و موسسات – محققین – کارکنان و کارمندان و کسانی که آزمون می گیرند.
روش اجرا:
1- استفاده از کتب و جزوات معتبر
2- مشورت با کسانی که وظیفه انجام این کار را در کارخانه ها انجام می دهند.
3- تهیه فرم ها ، وقت ها و نوع آزمون و طریقه اجرای آن بر روی کارکنان و کارمندان و شرایط آن
4- برداشت و کپی تست های علاقه و شخصیت و به صورت شخصی و حضوری گرفته شد.
5- نتایج و بررسی آزمونهای افراد در شرایط و کارخانه و موسسات مختلف.
6- نوع پذیرش و قبول افراد بنا به شخصیت و علاقه در کارهای مختلف
7- استفاده از اطلاعات اینترنتی
8- میزان درجه رضایت بخش و اطمینان از اینکه داوطلبان درست آزمون داده اند و غلط زده اند.
9- مصاحبه و پرسش و پاسخ از داوطلبان که از آزمون راضی هستند یا نه
10- بررسی نقاط ضعف و قوت آزمون ها و میزان نتیجه بخش بودن آنها در مسیر معرفی کارکنان در شغل مورد نظر
11- جمع بندی مطالب فوق الذکر
12- بودن و حضور داشتن در محل آزمون و آشنایی با طرق برگزاری آن.
آزمونهای شخصیت : اکثر آزمون هائی که امروزه در سازمان ها و محیط های صنعتی به کار می رود ، از نوع آزمونهائی مداد و کاغذ است. این آزمون ها از تعدادی سوال ، که رفتار ها و نگرشها و باورها را مطرح می کنند ، تشکیل می شوند و پاسخگویی به آنها غالباً به صورت انتخابی است.
الف- بلی ب- نمی دانم ج- خیر
پاسخها بر اساس هر یک صفات مختلف شخصیتی نمره گذاری می شود.
احتمال دارد که در بعضی از موسسات از آزمون فرافکن مورد استفاده قرار گیرد. این آزمون ها به صورت فردی است.
به این صورت که لکه های جوهر یا تصاویری به او نشان داده می شود و او باید بگوید که در آن ناحیه می بیند. یا آن کلمه ها یا تصاویر او را به فکر چه چیزی می اندازد.
فرد در هر یک از آزمون ها با تجربه ، آرزوها ، احساسات ، و نیازهای خود آنها را تفسیر می کند. کسی که این آزمون ما ها را تهیه می کند. در کار خود تخصص دارد. و در نهایت با کد گذاری و ارزشیابی به نیمرخ صفات شخصیتی فرد را ترسیم می نماید.
این نیمرخ به صورت نمودار است و نکات قوت و ضعف و دیگر ویژگیها را مطرح می کند.
پرسشنامه شخصی برون رویتر:
یکی از رایجترین پرسشنامه ها است که در شرکت ها و موسسات کاربرد دارد. این پرسشنامه 125 سوال دارد و شش جنبه شخصیت را ارزشیابی می کند ، یا پاسخها 6 بار تصحیح می شود و باره بار تصحیح یکی از شش جانبه مورد توجه قرار می گیرد.
: تمایل به عصبی بودن: که زمانی که در این مقیاس نمره بالایی بدست می آورند ، یعنی درصد نمرات آنها بالای 40 ، 50 صفحه است. بهتر خواهد بود که به روان پزشک یا پزشک مراجعه کنند. افرادی که نمرات پایینی کسب می کنند (کمتر از 50% ) تمایل به تعادل و ثبات دارند.
صفت باخود بودن : اشخاصی که در این مقیاس نمره بالایی می گیرند. ترجیح می دهند تنها باشند. آنها به ندرت به تشویقها و همدلیهای دیگران پاسخ می دهند و توصیه های آنها را درنظر می گیرند. کسانی که نمره پائینی کسب می کنند ، تنهایی را دوست ندارند و به دنبال دریافت توصیه ها و تشویق های دیگران هستند.
درون گرایی – برون گرایی : اشخاصی که در این مقیاس نمره بالایی بدست می آورند ، اغلب درون گرا هستند بدین معنا که خیالبافی می کنند و تمایل دارند درون خود زندگی می کنند. انهایی که در صد نمراتشان A بالایی باشد ، 1% خواهد بود که به روان پزشک یا پزشک مراجعه کنند. نمرات پایین نشانه برون گرایی خواهد بود.
افراد برون گرا به ندرت غمگین می شوند ، معمولاً از اختلالهای هیجانی رنج می برند و اجازه نمی دهند که خیالبافی بر اعمال آنها مسلط شود.
: سلطه جویی – سلطه پذیری : اشخاصی که در این مقیاس نمره بالایی به دست آورند ، تمایل دارند ، در موقعیتهای چهره به چهره دیگران را تحت تاثیر قرار دهند ، نمره پایین در این مقیاس ، نشانه سلطه پذیری است.
اعتماد به نفس: کسانی که در این مقیاس نمره بالایی بدست آوردند ، از احساس خود کم بینی رنج می برند و معمولاً مردد هستند. نمره بالاتر از 98 درصد ایجاب می کند که فرد به روان پزشک یا پزشک مراجعه کند. اشخاصی که نمره پائینی کسب می کنند ، در مجموع اعتماد به نفس خوبی دارند و با محیط اطراف خود خیلی خوب سازگار می شوند.
: اجتماعی بودن اشخاصی که نمره بالایی بدست می آودند ، غیر اجتماعی هستند. تنهایی را دوست دارند یا دوست دارند مستقل باشند. نمرات پایین ، نشانه اجتماعی بودن یا گروههای ایجاد است.
این پرسشنامه توانسته اشخاصی را که مسئولیتهایی داشته اند و یا کسانی که مدیر بوده اند با کسانی که هیچ نوع مدیریتی نداشته اند تمییز کند.
آزمون برن رویتر به اکثر زبان ها ، از جمله فارسی ، ترجمه و استاندارد شده است. اجرای آن در گروههای سنی 19 تا 25 سالگی مناسبتر خواهد بود.
روش اجرا (تست برن رویتر) : پرسشنامه برن رویتر به تنهایی قابل اجرا است. آزماینده باید آن را با صدای بلند بخواند. هر آزمایش شونده باید سوالات را برای خود تفسیر کند و با صدای آرام بخواند. آزماینده نباید ، درباره چگونگی نوع سوالات نظر بدهد. اما لازم است معنی بعضی لغات را برخی افراد جوان وکم سواد بگویند.
برای اجرای آزمون محدودیت زمانی وجود ندارد. نتایج زمانی قابل اطمینان است که با صداقت پاسخ داده شود. باید سوال و جواب به صورت محرنامه باشد ، کسی که مورد آزمایش قرار می گیرد باید بداند که نتایج به نفع وی است. کسی که آزمون را انجان می دهند نباید هدف را به صورت آشکارا اعلام نماید.
* روش تصحیح : هر 125 سال 6 بار تصحیح می شود تا از 6 قسمت شخصیتی آزمونی 6 برآورد صورت می گیرد. نمره ای که به هر یک از سوالات ، در هر یک از مقیاسها داده می شود. بر اساس ارزش تشخیص آنها تشخیص آنها تعیین شده و سپس 8 + تا 7- نتغیر است. این ارزش در مورد مقیاس F بین 8 + تا 8- است. نمره آزموزشی برای هر مقیاس عبارت خواهد بود از جمع جبری نمرات مثبت و منفی او. اگر آزمونی به یک سوال پاسخ ندهد ، می توان آن را در ردیف پاسخهای نمی دانم یا P در نظر گرفت. یک تصحیح از 6 ردیف یا ستون تشکیل می شود ، که هر ستون یکی از 6 مقیاس را در بر می گیرد. در جدول زیر مطالب ذکر شده به کلی دیده می شود.
* درجه بندی نتایج: جدول مورد نظر از اجرای پرسشنامه در مورد 247 جوان 19 تا 25 ساله ، با سن متوسط 23 سال و با تحصیلات دیپلم یا بالاتر به دست آمده است. برای استفاده از این جدول ، باید جمع جبری نمرات برای هر یک از شش ویژگی عدد محاسبه شده کرد را در ستون مربوطه پیدا کرد و آن گاه در صد آن را به دست آورید.
* رفتار تیپ های A و B : افراد تیپ A میل به مبارزه جوئی ، رقابت پیشه ، بی حوصلگی و پرخاشگرند. این افراد احساس می کنند هل داده می شوند و زیر فشار هستند و یک چشمشان همیشه به ساعت است
آنها وقت شناس هستند آنها میل سریع غذا می خورند ، راه می روند و حرف می زنند. آنها کمی علاقه به مسئولیت دارند. افرادی انتقادی هستند و زمانی که شکست می خورند مدام خودشان را انتقاد می کنند.
آنها بیشتر به شکل و فرم خودشان اهمیت می دهند.
افراد تیپ B مسائل را خیلی آسان می گیرند و بیشتر کیفیت زندگی اهمیت می دهند – آنها جاه طلب و بی حوصله هستند و بیشتر منظم و محتاط هستند. ضریب هوشی خوبی دارند.