نگاهی به معضل بیکاری جوانان بیکاری از جمله معضلات دردناکی است که جامعه جوان کشور بیش از پیش با آن روبروست .
هجوم بیکاران برای پیوستن به بدنه دولت و فقدان ارائه امکانات سرمایه گذاری سازماندهی شده برای ایجاد اشتغال از جمله مسائلی است که کمتر در بودجه ریزی به آن توجه می شود در این راستا ارائه آمارهایی در مورد میزان بیکاری در کشور حائز اهمیت است.
با وجود خدمات انکار نشدنی دولت خاتمی در بحث مربوط به اشتغال ، هنوز هم به نظر می رسد که برنامه های محدودی برای حل این مشکل وجود دارد.
یکی از آثار اقتصادی ناشی از اجرای بودجه 84 این است که بیکاری جوانان از جامعه ریشه کن خواهد شد یا حداقل بر آمار بیکاری جوانان افزوده نخواهد شد ؟
به نظر می رسد که مطرح کردن بحث ریشه کنی به لحاظ واقعیت ، کمتر عینی باشد.
در پیشرفته ترین کشورهای دنیا نیز درصد اندکی از میزان بیکاری به صورت پیش بینی نشده وجود دارد که در نهایت با برنامه ریزی های اقتصادی موثر به حداقل ممکن کاهش می یابد.
شهاب پرور خواه یک فارغ التحصیل بیکار در این باره می گوید : ما نیز امیدواریم که بودجه ریزی به صورتی انجام شود که معضل بیکاری در جامعه حل شود.
بیکاری جوانان ، بزرگترین چالش کشورهای در حال توسعه تحقیقات نشان می دهد که در آینده بزرگترین چالش کشورهای در حال توسعه همچنان معضل بیکاری جوانان خواهد بود ، به طوری که پیش بینی می شود کشورهای جنوب آسیا ، خاورمیانه ، آفریقای شمالی و نواحی جنوبی صحرای آفریقا ، بدترین وضعیت را در مورد بیکاری جوانان خواهند داشت.
طبق گزارش ماهنامه نشریه کار و جامعه موسسه کار و تامین اجتماعی وزارت کار و امور اجتماعی ، در سال 2003 میلادی بیش از 88 میلیون نفر از جوانان سنین 15 تا 24 سال در این کشورها بیکار بودند.
از آنجایی که جوانان بدون درآمد ، توانایی اداره زندگی خود را ندارند و به همین دلیل مدت زمان بیشتری به والدین خود وابسته می شوند که این فشار برای بسیاری از خانواده ها ، مانعی برای خروج از فقر محسوب می شود، بنابراین بیکاری جوانان باعث طرد اجتماعی آنها از سوی خانواده هایشان می شود.
لازم به ذکر است که طی سالهای 2003 1993 میزان مشارکت اقتصادی جوانان در نیروی کار به علت افزایش دوران تحصیل صرفنظر از شرکت در بازار کار ، ناامیدی در یافتن شغل 4% کاهش یافت.
از سوی دیگر پایین بودن مشارکت اقتصادی جوانان در کشورهای خاورمیانه به طور عام به دلیل پایین بودن میزان مشارکت اقتصادی زنان جوان در بازار کار است.
بیکاری و دانشگاه در خبرهای امروز از قول رئیس سازمان ملی جوانان آمده بود : 12% از 3 میلیون جوان بیکار را دانش آموختگان مراکز دانشگاهی تشکیل می دهند .
وی در مصاحبه ای که در جمع خبرنگاران داشت با طرح مطلب فوق اظهار داشت روند رشد 27 درصدی بیکاری جوانان تناسب میان بیکاران و تحصیلات را از بین برده است .
در ارتباط با بحث بیکاری حرفها و طرح های زیادی مطرح شده است بودجه های هنگفتی صرف اموری که به طرح های اشتغالزایی معروفند می شود اما متاسفانه شاهد رشد فزاینده این معضل و آسیب اجتماعی هستیم من در این فرصت به چند نکته که به نظرم از عوامل بیکاری دانشگاهیان است می پردازم و از دوستان به خصوص آن دسته از عزیزانی که با این مشکل روبرو هستند انتظار دارم با نظراتشان مرا راهنمایی کنند.
1 اول آنکه مطالب مطرح شده از یک واقعیت تلخ است (عجالتاً اصل را روی صحت این آمار می گذاریم) اما نکاتی که می توان به این اطلاعات افزود: چند درصد از شاغلان فارغ التحصیل کشور در مشاغل مرتبط با تحصیلاتشان هستند.
درست است که بیکاری صدمات جدی بر وضعیت اقتصادی ، اجتماعی و روانی هر جامعه ای می گذارد اما چه کسی منکر تاثیرات این نوع اشتغال است.
2 مسئله ای که بیش از همه باعث شکل گیری این وضعیت شده است گسست بین یافته های آکادمیک و نهاد اشتغال و کار در جامعه ایرانی است از طرفی آنچه در دانشگاه های ما مطرح می شود عمدتا با توجه به نیازهای کشورهای پیشرفته است و دیگر آنکه نهاد کار در کشور هنوز روند سنتی خود را طی می کند.
3 نکته بعدی وضعیت گزینش در کشور است .
آنچه در جامعه ملاحظه می شود این است که معمولا در جذب نیروی متخصص گزینه های زیادی پیش روی صاحبان کار قرار دارد که یکی از آنها تخصص است.
سعیدی یکی دیگر از فارغ التحصیلان رشته اقتصاد و بیکار در این باره می گوید: از بودجه امسال اطلاع چندانی ندارم ، اما می دانم میانگین رشد سرمایه گذاری در 4 سال اول برنامه سوم چندان چشمگیر نبوده است و نتوانسته تمام جمعیت بیکار را در بر گیرد.
اما بر پایه نتایج طرح آمارگیری از ویژگی های اشتغال و بیکاری خانوار مرکز آمار ایران بهار سال 83 ، نرخ بیکاری و مشارکت نیروی کار به ترتیب 4/10% و 2/38% بوده که بهبود قابل ملاحظه ای نسبت به سال گذشته را نشان می دهد.
بر مبنای برآوردهای دولت ، پیش بینی می شود شاخص های اساسی بازار کار در سال 84 بهبود یابد به گونه ای که نرخ مشارکت به 8/39% افزایش پیدا کند و نرخ بیکاری حدود 4/0 کاهش یابد.
البته کاهش نرخ بیکاری در سال 84 مستلزم تحقق رشد اقتصادی به میزان 1/7% و رشد بهره وری نیروی کار به میزان 3/1% است.
گسترش سرمایه گذاری جدید توسط بخش غیر دولتی کاهش هزینه های بیکاری و بودجه واقعی استفاده از نیروی کار ، توانمند سازی نیروی کار و استفاده از ظرافت های بازار کار خارجی ، در محقق شدن اهداف مربوط به شاخص های اساسی بازار کار موثر هستند که در بودجه سال 84 مورد توجه قرار گرفته است.
میانگین رشد سرمایه گذاری در 4 سال اول برنامه سوم 10% است که به عبارتی 3% از رشد پیش بینی شده در برنامه بیشتر است.
بر اساس پیش بینی صورت گرفته ، اگر رشد اقتصادی سال جاری نیز بالاتر از حد مصوب برنامه سوم باشد و در سال شروع اجرای برنامه چهارم توسعه یعنی سال 84 ، سرمایه گذاری با نرخ 3/11% رشد یابد، رشد اقتصادی به 1/7% بالغ می شود.
محمد باقر بهرامی ، نماینده اسدآباد در مجلس شورای اسلامی می گوید : دوستان در کمیسیون تلفیق مجلس باید بودجه را اصولگرایانه برنامه ریزی کنند و برای مشکل بیکاری جوانان بیش از پیش بودجه اختصاص دهند.
رئیس کمیسیون اجتماعی مجلس شورای اسلامی می افزاید: کمیسیون تلفیق باید تمام پروژه های عمرانی کشور را شفاف سازی کند و ردیف های بودجه را مشخص کند تا به مناطقی که بودجه لازم اختصاص نیافته ، بودجه بیشتری اختصاص یابد.
این نماینده مجلس اظهار داشت : باید مشکلات شهرستانهای مختلف و اقشار محروم ریشه یابی و بر اساس ریشه های مشکلات بودجه ریزی صورت گیرد.
بهرامی پیشنهاد کرد که اختصاص بودجه به مناطق مختلف کشور بر اساس آرای افراد هر حوزه انتخابیه صورت گیرد.
نماینده مردم شهرکرد نیز گفت : رقم 4/10% که از سوی بانک مرکزی به عنوان نرخ بیکاری اعلام شده مورد اشکال است.
تمدن در این باره می گوید : در حالی بانک مرکزی نرخ بیکاری را 4/10% اعلام می کند که در گزارش اقتصادی دولت که از سوی سازمان مدیریت و برنامه ریزی منتشر شده است نرخ بیکاری در حدود 5/14% است.
به گفته وی درصد نرخ بیکاری در گزارش اقتصادی دولت که در 4 جلد سازمان مدیریت و برنامه ریزی منتشر شده درست و صحیح است.
تمدن تاکید کرد : باید در خصوص نرخ بیکاری و صحت آن دولت تجدید نظر کند و شواهد و استنادات را در این زمینه بررسی کند تا حق بیکاران کشور ضایع نشود.
این عضو کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی تصریح کرد : دولت اعلام کرده است که در سال آینده 45/0 درصد نرخ بیکاری را کاهش می دهد که این امر با توجه به بالا بودن میزان بیکاری بسیار پایین است و باید تمام بخش های اقتصادی و غیر اقتصادی دولت بر آن اهتمام بیشتری کند.
البته باید مجلس وقت برای بیکاری می گذاشت ، اما مجلس هم در این امر کوتاهی کرده است.
حالا با توجه به ارائه این آمار و ارقام فکر می کنید معضل بیکاری جوانان تا چه زمانی ریشه کن می شود ؟
اولویت های پژوهشی سازمان ملی جوانان وابسته به نهاد ریاست جمهوری هویت جوانان بررسی وضعیت هویت جوانان (دینی، ملی ، قومی ، جنسیتی و …) بررسی سبکهای هویتی مختلف (هویت معلق، هویت دیررس، هویت زودرس، هویت شکل یافته یا کامل) آرمانهای و الگوهای جوانان (شخصیتها و گروههای مرجع در میان جوانان) بررسی وضعیت سرمایه اجتماعی در میان جوانان اشتغال و بیکاری جوانان ارزیابی طرحهای اشتغال زا با تاکید بر زمینه ها و فرصتهای اشتغال جوانان (موقعیتها و موانع) بررسی زمینه های کارآفرینی برای جوانان از طریق فناوری اطلاعات و ارتباطات ارزیابی وضعیت موجود بازار کار جوانان و ارزیابی بیکاران جویای کار بر اساس نوع تخصص ، علت بیکاری (بیکاری اجباری ، داوطلبی و … ) ارزیابی سیاستهای موجود حمایت از جوانان بیکار جویای کار اثر نگرش های مربوط به بازار کار بر پیشرفت تحصیلی جوانان بررسی قوانین و مقررات مربوط به شرایط کار جوانان و استانداردهای آن (آموزش در حین کار، حداقل سن برای اشتغال به کار و ترک تحصیل و … ) حقوق و مشارکت جوانان بررسی وضعیت شاخصهای مختلف مشارکت جوانان (سیاسی ، اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی) اثر مدارا و عدم مدارای اجتماعی بر شیوه فعال گرایی جوانان بررسی شاخصهای برخورداری جوانان از حقوق شهروندی بررسی نقش و جایگاه سازمانها و تشکلهای غیر دولتی در توسعه امور جوانان اوقات فراغت جوانان رابطه نحوه گذران اوقات فراغت و بهداشت روانی شیوه های برنامه ریزی برای اوقات فراغت آسیب شناسی وضعیت موجود اوقات فراغت جوانان آسیب شناسی وضعیت موجود اوقات فراغت جوانان بررسی رابطه اوقات فراغت و امنیت ملی شیوه های اجتماعی شدن ورزشی به تفکیک متغیرهای ساختی (جنسیت ، طبقه ، مکان زندگی ، قومیت و … ) جامعه شناسی رفتارهای تماشاگران ورزشی(آسیب شناسی فرهنگ تماشاگری در ایران) فرهنگ نشاط در میان جوانان : مشکلات ، پیامدها ، استراتژیها بهداشت و سلامت جوانان بررسی علل مرگ و میر اختلال در سلامتی در بین جوانان میزان و چگونگی شیوع بیماریهای مزمن و خاص جوانان بررسی وضعیت بهداشت باروری جوانان با تاکید بر پیشگیری از ابتلا به بیماریهای خاص (مثل ایدز) رابطه بین حمایت اجتماعی و اختلال روانی ـ شخصیتی در بین جوانان رابطه ویژگیهای شخصیتی و خطر جویی در جوانان بررسی وضعیت و عوامل موثر بر رفتارهای مخاطره آمیز جوانان آموزش جوانان آثار آموزش رسمی در شکل گیری هویت ملی بررسی نیازهای آموزشی جوانان با توجه به مناطق مختلف شهری و روستایی آسیب شناسی کنکور سراسری در میان جوانان ، خانواده ها و نظام آموزشی بررسی عوامل موثر بر انگیزه پیشرفت در جوانان و ارتباط آن با سایر انگیزه ها آسیب های اجتماعی ـ روانی جوانان بررسی شیوع اختلالات روانی در جوانان 29ـ15 سال و راهکارهای پیشگیری آن گونه شناسی انحرافات جوانان و مطالعه علل و عوامل آن بررسی رابطه اوقات فراغت و جرائم جوانان تدوین برنامه ملی حمایت از بزه دیدگان جوان مطالعه تطبیقی پدیده دختران فراری در کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه بررسی میزان شیوع خشونت و علل و عوامل آن در میان جوانان ازدواج و طلاق جوانان بررسی بحرانهای پیش روی جوانان در آستانه ازدواج و 5 سال اول پس از ازدواج بررسی ملاکهای انتخاب همسر در جوانان بررسی و ارزیابی میزان موفقیت و شکست طرحهای افزایش میزان ازدواج جوانان شناخت و ریشه یابی پدیده های جاری در مورد ازدواج ، طلاق و پیوندهای جنسی جوانان بررسی قوانین حاکم بر سن ازدواج ، مصرف دخانیات ، سقط جنین و جلوگیری از بارداری با رویکرد کاهش آسیب بررسی جامعه شناختی علل طلاق و تغییر قوانین کنترل کننده ( تدوین سیاست های قانونی حمایت از خانواده) رسانه ها ، فن آوری اطلاعات و جهانی شدن رسانه های نو و فرهنگ مجازی بررسی فرصتها و چالش های استفاده از رسانه های جدید برای جوانان استلزامات صورت های جدید فراغت مجازی برای روابط جوانان با اجتماع کوچک خانواده و اجتماع بزرگتر نقش و جایگاه رسانه های نو در جهانی شدن فرهنگ جوانان بررسی وضعیت استفاده و کاربردهای گوناگون فن آوری اطلاعات در بین جوانان تاثیر جهانی شدن بر ابعاد مختلف زندگی جوانان ایرانی بررسی نگرش جوانان به ابعاد مختلف جهانی شدن مهاجرت بررسی عوامل و پیامدهای (اقتصادی ـ اجتماعی ـ فرهنگی ـ سیاسی) مهاجرت جوانان ارزیابی سیاست های گسیل مطلوب نیروی کار و بررسی راههای ساماندهی مهاجرت نیروی کار به خارج از کشور نظام وظیفه بررسی کارآمدی و سلامت روانی جوانان قبل و بعد از دوره خدمت سربازی بررسی راهکارهای افزایش بهره وری دوره خدمت وظیفه بررسی مسائل و مشکلات جوانان در دوره سربازی دختران و زنان جوان بررسی شاخص های مختلف مرتبط با وضعیت دختران و زنان جوان بررسی رابطه سبک های تربیتی خانواده ها با دختران و زنان جوان بررسی الگوهای رفتاری و فرهنگی مورد پذیرش زنان و دختران جوان بررسی نقش های جدید دختران و زنان جوان در جامعه در حال گذار و استلزامات و پیامدهای آن مسکن فرا تحلیل مطالعات انجام شده در مورد ابعاد جمعیتی ـ اجتماعی و اقتصادی مسکن با تاکید بر مسکن جوانان بررسی نیاز جوانان به مسکن و ظرفیت های موجود و پیش بینی شده در برنامه های توسعه سوم و چهارم گروههای خاص جوانان بررسی وضعیت گروه های مختلف جوانان با نیازهای خاص بررسی میزان آسیب پذیری روان شناختی گروه های مختلف نوجوانان با نیازهای خاص بررسی نیازهای فراغتی و تاثیر نحوه گذران اوقات بر سلامت روانی نوجوانان با نیازهای خاص بررسی مراحل سازش یافتگی والدین نوجوانان با نیازهای خاص با مشکلات آنها جوانان و نظام حقوقی ـ قضایی کشور آسیب شناسی نظام قانونی ـ قضایی ایران در ارتباط با جوانان بررسی موانع و مشکلات حاکمیت قانون در بین جوانان بررسی نگرش جوانان نسبت به نظام قضایی کشور ، جرائم و مجازاتها جوانان و سیاست احساس بیگانگی یا تعلق حاضر سیاسی در میان جوانان( نسبت به سیاست ـ نظام سیاسی ـ جناح سیاسی) بررسی شناخت سیاسی جوانان نسبت به مفاهیمی همچون آزادی ، مردم سالاری ، حکومت دینی، مشارکت و … ) بررسی فرآیند جامعه پذیری سیاسی جوانان آینده شناسی روندهای سیاسی مرتبط با نسل جوان(کانونها و روندهای فعال گرایی سیاسی جوانان در 20 سال آینده) جوانان و مکاتب ـ ایدئولوژی های مختلف سیاسی ایران مطلوب از دیدگاه جوانان رفاه جوانان بررسی جایگاه جوانان در برنامه ها و سیاست های رفاهی کشور بررسی تلقی جوانان ایرانی از رفاه ( آزمون نگرش های تربیتی نیاز، استحقاق، خوشبختی و مقایسه های نسبی) بررسی مشکلات خانواده های جوان ـ سرپرست در زمینه های مختلف بررسی وضعیت حمایت های بیمه ای و غیر بیمه ای جوانان خانواده و جوان بررسی رابطه سبک های تربیتی خانواده ها و عملکرد جوانان بررسی رابطه پایگاه اقتصادی ، اجتماعی خانواده با انتظار از جوانان و نوجوانان بررسی نقش خانواده در پرورش حس مسئولیت پذیری و رشد اجتماعی ـ عاطفی نوجوانان روابط بین نسلی جوانان بررسی وضعیت شاخص های مختلف روابط بین نسلی