دانلود مقاله ساعت های اندازه گیری

اندازه گیری با ساعتهای اندازه گیر ساعتهای اندازه گیری ساعتهای اندازه گیری ، ابزارهای اندازه گیر طولی هستند که معمولاً به یک صفحه مدرج عقربه دار مجهزند و اندازه یا انحراف از اندازه را به وسیله عقربه نشان می دهند.

اندازه گرفته شده با این ابزارها به کمک وسایل مکانیکی با بزرگنمایی 1 : 100 تا 1 : 1000 روی صفحه نشان داده می شود.

دقت اندازه گیری به بزرگنمایی آنها بستگی دارد؛ هرچه بزرگنمایی بیشتر باشد ، به همان اندازه دقت اندازه گیری بیشتر، اما میدان اندازه گیری کمتر خواهد بود.

نمونه هایی از ساعتهای اندازه گیری ساعتهای اندازه گیری در مقایسه با سایر وسیله های اندازه گیری محاسن و معایبی دارند که در زیر به شرح آنها می پردازیم .

محاسن ساعتهای اندازه گیری اندازه های کوچک را در مقیاس بزرگ نشان می دهند.

در مقابل تغییر اندازه حساس هستند.

نیروی دست شخص اندازه گیر در مقدار اندازه اثر نمی گذارد.

حرارت دست به سیستم منتقل نمی شود.

خطای چشمی کمتر است.

کارکردن با آنها ساده تر است.

معایب ساعتهای اندازه گیری در مقابل ضربه خیلی حساس هستند.

دامنه اندازه گیری آنها محدود است.

قیمت آنها گران است/ اجزای تشکیل دهنده ساعتهای اندازه گیری اجزای تشکیل دهنده یک ساعت اندازه گیری را می توان به دو بخش خارجی و داخلی تقسیم کرد.

قسمتهای خارجی (ظاهری ) : قسمتهای خارجی ساعت اندازه گیری در شکل 2 6 نشان داده شده است.

1 بدنه اصلی که تمام اجزای ساعت بطور مستقیم یا غیر مستقیم به آن متصل است .

2 صفحه پشت بند که به منظور جلوگیری از ورود گرد و غبار به داخل ساعت پیش بینی شده است.

3 میله لمس کننده (میله اندازه گیری ) مقدار اندازه را به سیستم ساعت منتقل می کند.

4 نوک اندازه گیر به میله اندازه گیری پیچ شده و قابل تعویض است .

این قطعه در موقع اندازه گیری با قطعه کار در تماس است و بدین لحاظ نسبت به سایر قسمتها سخت تر است.

5 راهنمای میله لمس کننده به منظور حفاظت و هدایت میله لمس کننده و بستن ساعت به نگهدارنده پیش بینی شده است.

6 انتهای میله لمس کننده که یک طرف اهرم جابه جا کننده میله لمس کننده به آن متصل می شود.

7 کلاهک محافظ انتهای میله لمس کننده (شکل فوق) 8 طوقه متحرک که به صفحه بزرگ ساعت متصل است و همراه با آن جهت تنظیم ساعت برای شروع کار حرکت می کند.

9 پیچ و زبانه قفل کننده طوقه متحرک که پس از تنظیم ساعت ، پیچ آن محکم می شود.

10 اهرم جا به جا کننده میله لمس کننده 11 صفحه شیشه ای ساعت.

12 نشانهای شاخص تلرانس که مشخص کننده میزان انحراف بالایی و پایینی از اندازه اسمی است.

13 لاستیک سر میله لمس کننده که به منظور جلوگیری از نفوذ رطوبت و آلودگی پیش بینی شده است.

14 زبانه سوراخدار پشت ساعت ، مخصوص بستن ساعت به نگهدارنده.

15 صفحه مدرج بزرگ که متحرک است و مقادیر کوچک از روی آن قرائت می شود.

16 عقربه بزرگ که همراه با صفحه بزرگ از آن استفاده می شود 17 صفحه مدرج کوچک که ثابت است و مقادیر بزرگتر از طیف یک دور صفحه بزرگ از روی آن قرائت می شود.

( شکل 5 6).

18 عقربه کوچک که همراه با صفحه کوچک ساعت از آن استفاده می شود (عقربه دور شمار ).

19 ت لاستیک آب بندی دور میله لمس کننده که برای جلوگیری از نفوذ گردو غبار ورطوبت به داخل ساعت پیش بینی شده است.

قسمتهای داخلی : در شکل بعد قسمتهای داخلی ساعت اندازه گیری نشان داده شده است.

میله دندانه شانه ای : حرکت خطی را از طریق چرخ دندانه ها به عقربه منتقل می کند.

چرخ دنده ها : نسبت حرکت میله لمس کننده نسبت به عقربه را تامین می کند.

فنرهای مارپیچی : میله لمس کننده را به حالت اولیه بر می گرداند.

فنرهای تخت پیچهای اتصال اجزای آب بندی میله های رابط تکیه گاهها واشرها مکانیزم عمل ساعتهای اندازه گیری عمل اندازه گیری در ساعتها مبتنی بر یکی از دو مکانیزم زیر است : مکانیزم اهرمی : در این مکانیزم برای ایجاد بزرگنمایی (تبدیل اندازه های کوچک به بزرگ ) از اهرمهایی استفاده شده است.

در این مکانیزم بر حسب مقدار بزرگنمایی ممکن است از یک یا دو اهرم استفاده شود طول اهرمها و تعداد دندانه چرخ دنده ها به نحوی طراحی شده است که به ازاء یک میلیمتر تغییر مکان میله اندازه گیر چرخ دنده وسطی و عقربه روی آن یک دور کامل صفحه مدرج (که به 100 قسمت مساوی تقسیم شده است ) جا به جا خواهد شد.

مکانیزم چرخ دنده ای : مکانیزم بیشتر ساعتهای اندازه گیری چرخ دنده ای ایت .

مطابق شکل بعد حرکت از طریق میله دندانه دار به چرخدنده 1 Z منتقل و از طریق چرخدنده 2 Z ( که با چرخ دنده 1Z هم محور است) به چرخدنده 3 Z ( که عقربه بزرگ ساعت روی آن سوار شده است ) منتقل می شود و با گردش چرخدنده 3 Z عقربه تغییر مکان داده و اندازه را نشان می دهد.

تعداد دندانه چرخ دنده ها و گام آنها در مقدار بزرگنمایی موثر است .

با توجه به این که گام چرخدنده ها 625/0 میلیمتر انتخاب شده است، اگر چرخ دنده 1 Z یک دور گردش کند، میله اندازه گیر دندانه دار 10 میلیمتر تغییر مکان می دهد.

U0 =Pxz1 = 625/0 mm 16 × =10mm بنابراین به ازاء 10 میلیمتر تغییر مکان میله اندازه گیر،چرخدنده 1 Z و 2 Zیک دور و چرخدنده 3 Z و عقربه بزرگ روی آن 10 دور مقابل صفحه مدرج که به 100 قسمت مساوی تقسیم شده است، گردش خواهد کرد.

روشن است که به ازاء یک میلیمتر تغییر مکان میله اندازه گیر، عقربه یک دور و به ازاء 01/0 میلیمتر تغییر مکان میله اندازه گیر ، عقربه یک فاصله از تقسیمات صفحه مدرج را خواهد پیمود؛ بنابراین دقت ساعت اندازه گیری با ویژگیهای بالا 01/0 میلیمتر خواهد بود.

لازم به توضیح است که اولاً : عقربه کوچک روی محور چرخدنده 1 Z سوار شده است؛ ثانیا: پس از آزاد کردن میله اندازه گیر دندانه دار، فنر حلزونی متصل به محور چرخدنده 4 Z این چرخدنده و در نتیجه میله اندازه گیر را به حالت اولیه بر می گرداند.

فنر مارپیچ نیز در عمل برگرداندن میله اندازه گیر به وضعیت اولیه کمک می کند.

دقت و دامنه اندازه گیری ازمشخصات عمده و مهم هر وسیله اندازه گیری، دقت و دامنه اندازه گیری آن است.

در مورد ساعتهای اندازه گیری دقت و دامنه اندازه گیری به یکدیگر بستگی دارند.

معمولاً ساعت با دامنه پبایین را با دقت بالا و سا عت با دامنه بالا را بادقت پایین می سازند.

بدیهی است هرچه دامنه اندازه گیری بیشتر باشد میله لمس کننده ساعت بلندتر است.

در سیستم متریک ساعتهای اندازه گیری را با دقت اندازه گیری 1/0 تا 001/0 میلیمتر و دامنه اندازه گیری 1 تا 100 میلیمتر می سازند.

در سیستم اینچی دقت اندازه گیری ساعتها از 01/0 تا 0001/0 اینچ و دامنه اندازه گیری آنها در حدود 4 اینچ است.

در زیر نحوه درجه بندی چند نمونه از ساعتهای اندازه گیری در سیستم متریک و اینچی شرح داده می شود.

درجه بندی با دقت 1/0 میلیمتر: در این ساعتها به ازاء 10 میلیمتر تغییر مکان میله اندازه گیری عقربه بزرگ ساعت یک دور و به ازاء 1 میلیمتر تغییر مکان میله اندازه گیر، عقربه ساعت 1/0 دور گردش خواهد کرد ، به همین دلیل صفحه مدرج به 10 قسمت اصلی تقسیم شده که هریک نشان دهنده 1 میلیمتر است و هر قسمت اصلی به 10 قسمت کوچکتر تقسیم شده که هریک نشان دهنده 1/0 میلیمتر است .

در این ساعتها اگر دامنه اندازه گیری 10 میلیمتر باشد ، به عقربه و صفحه کوچک نیازی نیست و تمام اندازه روی صفحه بزرگ قابل خواندن است؛ اما در صورتی که دامنه اندازه گیری بیشتر از 10 میلیمتر مثلاً 30 میلیمتر باشد، صفحه و عقربه کوچک جهت خواندن اندازه لازم است.

صفحه کوچک به 3 قسمت اصلی تقسیم شده که هر یک مشخص کننده یک دور گردش عقربه بزرگ و 10 میلیمتر تغییر مکان میله اندازه گیر است طول اهرمها و تعداد دندانه چرخ دنده ها به نحوی طراحی شده است که به ازاء یک میلیمتر تغییر مکان میله اندازه گیر چرخ دنده وسطی و عقربه روی آن یک دور کامل صفحه مدرج (که به 100 قسمت مساوی تقسیم شده است ) جا به جا خواهد شد.

صفحه کوچک به 3 قسمت اصلی تقسیم شده که هر یک مشخص کننده یک دور گردش عقربه بزرگ و 10 میلیمتر تغییر مکان میله اندازه گیر است درجه بندی با دقت 01/0 میلیمتر : د راین ساعتها اگر دامنه اندازه گیری 10 میلیمتر باشد ، به ازاء یک میلیمتر تغییر مکان میله اندازه گیر، عقربه بزرگ ساعت یک دور گردش خواهد کرد.

چون صفحه مدرج بزرگ به 100 قسمت مساوی تقسیم شده است، بنابراین هریک از تقسیمات صفحه بزرگ نشان دهنده 01/0 میلیمتر و 10 قسمت از تقسیمات کوچک نشان دهنده 10/0 میلیمتر و 100 قسمت از تقسیمات کوچک ( یک دوره کامل ) نشان دهنده یک میلیمتر خواهد بود.

صفحه کوچک به 10 قسمت مساوی تقسیم شده که هریک از تقسیمات نشان دهنده 1 میلیمتر است در این ساعتها اگر دامنه اندازه گیری 5 میلیمتر باشد، به ازاء یک میلیمتر تغییر مکان میله اندازه گیری ، عقربه بزرگ 2 دور گردش خواهد کرد.

صفحه بزرگ در این ساعت، به 50 قسمت تقسیم شده است که هریک از تقسیمات نشان دهنده 01/0 میلیمتر و یک دور صفحه نشان دهنده 50/0 میلیمتر است.

صفحه کوچک به 10 قسمت تقسیم شده است که هریک از تقسیمات نشان دهنده 5/0 میلیمتر و 2 تقسیم ، نشان دهنده 1 میلیمتر است .

درجه بندی با دقت 001/0 میلیمتر : در این ساعتها به ازاء 2/0 میلیمتر تغییر مکان میله اندازه گیر ، عقربه بزرگ یک دور گردش خواهد کرد.

چون صفحه بزرگ به دو بخش 100 قسمتی یعنی 200 قسمت مساوی تقسیم شده است، هریک از تقسیمات نشان دهنده 001/0 میلیمتر و 100 قسمت ( نیم دور صفحه ) نشان دهنده 1/0 میلیمتر و یک دور کامل نشان دهنده 2/0 میلیمتر خواهد .

در این ساعت اگر دامنه اندازه گیری 1 میلیمتر باشد به ازای گردش یک دور عقربه بزرگ، عقربه کوچک 2/0 میلمیتر را و اگر دامنه اندازه گیری 5 میلیمتر باشد ، به ازاء گردش یک دور عقربه بزرگ، عقربه کوچک بک تقسیم کوچک یعنی 2/0 میلیمتر را و به ازاء 5 دور گردش عقربه بزرگ، عقربه کوچک 5 تقسیم کوچک یعنی 1 میلیمتر را نشان خواهد داد .

درجه بندی با دقت 001/0 اینچ : در این ساعتها به ازا 1/0 اینچ تغییر مکان میله اندازه گیر، عقربه بزرگ یک دور مقابل صفحه بزرگ گردش خواهد کرد.

چون صفحه بزرگ به 100 قسمت مساوی تقسیم شده است، هریک از تقسیمات نشان دهنده 001/0 اینچ و 10 قسمت از تقسیمات نشان دهنده 010/0 اینچ و یک دور کامل نشان دهنده 100/0 اینچ خواهد بود.

دامنه اندازه گیری در این ساعتها 1 اینچ است و برای خواندن اندازه های بزرگتر از 100/0 اینچ صفحه کوچکتری پیش بینی شده که محیط آن به 10 قسمت مساوی تقسیم شده است و هریک از تقسیمات آن نشان دهنده 100/0 اینچ است .

درجه بندی با دقت 0005/0 اینچ : در این ساعتها به ازا 05/0 اینچ تغییر مکان میله اندازه گیر ، عقربه بزرگ یک دور مقابل صفحه بزرگ گردش خواهد کرد.

چون صفحه بزرگ به 100 قسمت مساوی تقسیم شده است، هریک از تقسیمات نشان دهنده 0005/0 اینچ و 10 قسمت از تقسیمات نشان دهنده 005/0 اینچ است که روی صفحه با عدد 5 مشخص شده است و هر دورکامل صفحه نشان دهنده 050/0 اینچ خواهد بود.

دامنه اندازه گیری در این ساعت 1 اینچ است و برای خواندن اندازه های بزرگتر از 050/0 اینچ صفحه ای کوچکتری پیش بینی شده است و هریک از تقسیمات آن نشان دهنده 050/0 اینچ و 2 تقسیم آن نشان دهنده 100/0 اینچ است که با عدد 1 روی صفحه کوچک نشان داده شده است .

درجه بندی با دقت 0001/0 اینچ : در این ساعتها به ازا 01/0 اینچ تغییر مکان میله اندازه گیری ، عقربه بزرگ یک دور مقابل صفحه بزرگ گردش می کند.

چون صفحه بزرگ به 2 بخش 50 قسمتی یعنی 100 قسمت مساوی تقسیم شده است ، هریک از تقسیمات نشان دهنده 0001/0 اینچ و 10 قسمت آن نشان دهنده 001/0 اینچ و یک دور کامل آن نشان دهنده 0100/0 اینچ خواهد بود.

در این ساعت دامنه اندازه گیری 03/0 اینچ است و برای خواندن اندازه های بزرگتر از 0100/0 اینچ صفحه کوچکی پیش بینی شده که هریک از تقسیمات آن نشان دهنده 0100/0 اینچ است چون دقت این نوع ساعتها بالا است و معمولا برای کنترل تلرانسهای اندازه و فرم به کار برده می شود، در بالای صفحه علامت مثبت و منفی درج شده است تا بتوان انحراف از اندازه اسمی را در دو جهت قرائت کرد و دلیل نوشتن اعداد روی صفحه در دو جهت هم ، همین است .

نگهدارنده ساعتهای اندازه گیری ساعتهای اندازه گیری بتنهایی قابل استفاده نیستند ؛ از این رو باید آنها را روی نگهدارنده مناسبی سوار کرد.

نگهدارنده های ساعتهای اندازه گیری در طرحها و فرمهای متنوعی ساخته می شوند که در زیر به شرح نمونه هایی از آنها می پردازیم : نگهدارنده میله ای با پایه مغناطیسی : این پایه دارای محل استقرار مغناطیسی است که براحتی می توان آن را روی میز دستگاهها یا هر محل دیگر، مستقر و کاملا محکم .

قسمتهای مختلف این نگهدارنده را می توان به صورت زیر دسته بندی کرد.

1 ـ پایه مغناطیسی 2 ـ کلید قطع و وصل مغناطیس 3 ـ مهره اتصال میله عمودی به پایه مغناطیس 4 ـ میله ها 5 ـ بست ها 6 ـ ساعت نگهدارنده خرطومی ( انعطاف پذیر ) : نگهدارنده خرطومی انعطاف پذیری بیشتری نسبت به نگهدارنده میله ای دارد و با استفاده از آن می توان ساعت را در موقعیتهای دلخواه قرار داد.

این ویژگی ، مورد استفاده این نگهدارنده را افزایش می دهد.

در شکل بعد نگهدارنده خرطومی و قسمتهای مختلف آن نشان داده شده است.

1 ـ پایه مغناطیسی 2 ـ کلید قطع و وصل مغناطیس 3 ـ پیچ و مهره اتصال خرطوم به پایه 4 ـ اهرم (کلید ) تثبیت کننده وضعیت خرطوم 5 ـ استوانه های اتصال 6 ـ سیستمهای اتصال ( که از داخل استوانه ها عبور کرده است ) 7 ـ پیچ و مهره تنظیم 8 ـ بست ساعت روش سوار کردن ساعت روی این نگهدارنده به این صورت است که ابتدا پایه مغناطیسی ‌‌آن را در محلی مناسب قرار می دهیم و مغناطیس آن را به وسیله کلید مربوط فعال می کنیم ؛ سپس ساعت را به محل مورد اندازه گیری می بریم و به وسیله اهرم تثبیت کننده خرطوم را در موقعیت مورد نظر محکم می کنیم .

نگهدارنده ستونی : این نوع نگهدارنده که به نگهدارنده ثابت نیز معروف است ، به دلیل سنگینی پایه اش ، به مغناطیس نیازی ندارد.

سطح کاری این نگهدارنده کیفیت خوبی دارد و ستون آن نسبت به سطح کاری کاملاً عمود است ؛ به طوری که می توان از آن به عنوان یک گونیای ثابت نیز استفاده کرد.

میله ای که به وسیله بست به ستون متصل می شود، می تواند در طول ستون جابه جا شود و حول محور ستون نیز دوران کند.

در سر این میله جهت نصب ساعت بستی پیش بینی شده است.

شکل بعد نمونه هایی از این نوع نگهدارنده را نشان می دهد.

نگهدارنده با پایه شیار دار: پایه این نگهدارنده نیز بدون مغناطیس بوده به دلیل سنگینی مناسب در محل مورد نظر مستقر می شود.

این نگهدارنده از قسمتهای نشان داده شده در شکل بعد تشکیل شده است .

1 ـ مهره آجدار محکم کننده ستون 2 ـ بازو 3 ـ ستون 4 ـ بست 5 ـ پیچ تنظیم 6 ـ نگهدارنده 7 ـ ساعت اندازه گیری 8 ـ پایه روش سوار کردن و تنظیم ساعت روی پایه شیار دار: برای سوار کردن و تنظیم ساعت روی پایه به توصیه های زیر توجه کنید : برای حرکت دادن ساعت در طول پایه ، ابتدا مهره قفل کننده ستون را شل کنید و پس از آن جابه جا کردن آن در طول پایه ، با سفت کردن مهره آن را در محل مورد نظر مستقر کنید.

برای جابه جایی ساعت در امتداد ستون ، گیره مربوط را شل کنید و پس از تعیین محل ساعت ، با سفت کردن گیره ، آن را در محل دلخواه ثابت کنید.

برای تنظیم ساعت به صورت افقی و عمودی مانند شکل بعد رفتار کنید.

برای تنظیم دقیقتر ساعت می توان از پیچ مخصوص نشان داده شده در شکل زیر استفاده کرد.

برای تنظیم ساعت در موقعیتهای مختلف مانند شکلزیر عمل کنید.

محلهای بستن ساعت به نگهدارنده : ساعتهای اندازه گیری را از سه محل می توان به نگهدارنده بست در شکل بعد این محلها را مشاهده می کنید.

با مقایسه محلهای فوق می توان نتیجه گرفت که بهترین محل برای بستن ساعت ، زبانه صفحه پشت ساعت است.

تجهیزات ساعتهای اندازه گیری به منظور بالا بردن تواناییهای ساعت اندازه گیری ، تجهیزاتی برای آنها پیش بینی شده است .

در شکل زیر نمونه هایی از این تجهیزات نشان داده شده است.

نوک لمس کننده ساعتهای اندازه گیری قابل تعویض است و بر حسب موارد استفاده می توان آنها را تعویض کرد.

در این شکل نمونه هایی از نوکهای لمس کننده ساعتهای اندازه گیری را مشاهده کنید.

روشهای به کار گیری ساعتهای اندازه گیری برای کاربرد صحیح ساعتهای اندازه گیری رعایت موارد زیر ضروری است.

1 ـ در اندازه گیری سطوح شیب دارد ، ابتدا ساعت را در بالاترین نقطه از سطح شیب دارتنظیم کنید تا لمس کننده سیر نزولی را طی کند.

2ـ برای تغییر مکان میله لمس کننده ، از انتهای آن تا حد امکان از اهرم مخصوص دستگیره استفاده کنید.

3ـ در صورت خراب بودن ساعت چنانچه اطلاع دقیق از ساختمان آن و تجربه و مهارت کافی در تعمیر آن ندارید ، از اقدام به تعمیر آن خودداری کنید.

4ـ در موقع قرار دادن میله لمس کننده ساعت روی سطح کار دقت کنید که امتداد محور میله لمس کننده از مرکز قطعه کار بگذرد .

آماده سازی ساعت بر حسب نوع کاربرد ساعت را برای یکی از دو منظور زیر تنظیم می کنیم : تنظیم به منظور اندازه گیری : برای این منظور ، ابتدا ساعت را روی پایه مناسب سوار می کنیم و موقعیت آن را روی ستون به نحوی تنظیم می کنیم که اولا : نوک لمس کننده روی صفحه صافی قرار گیرد و ثانیا : عقربه بزرگ به اندازه یک چهارم دور صفحه بزرگ تحت فشردگی قرار گیرد ؛ سپس طوقه متحرک را می چرخانیم تا صفر صفحه بزرگ زیر عقربه بزرگ قرار گیرد.

حال برای تثبیت موقعیت صفحه متحرک زبانه محکم کننده طوقه را روی طوقه می آوریم و پیچ آن را محکم می کنیم ؛ بدین ترتیب ساعت برای اندازه گیری آماده است.

برای اجرای عمل اندازه گیری ، لمس کننده را بالا برده قطعه کار را زیر نوک اندازه گیری ساعت قرار می دهیم وا ندازه را از روی ساعت می خوانیم .

تنظیم به منظور کنترل : در مواردی که از ساعت به منظور کنترل استفاده می کنیم ، باید آن را روی پایه سوار کرده مجموعه را روی صفحه صافی قرار دهیم .

به میزان اندازه رسمی تکه اندازه گیری انتخاب می کنیم و آن را زیر لمس کننده قرار می دهیم .

در این حال با چرخاندن طوقه ، صفر صفحه مدرج بزرگ را زیر عقربه بزرگ می آوریم و طوقه را قفل می کنیم؛ سپس تکه های اندازه گیری را از زیر نوک اندازه گیری بر می داریم .

اکنون مجموعه برای کنترل آماده است.

با قرار دادن قطعه کار روی صفحه صافی و زیر نوک میله لمس کننده ساعت ، اندازه قطعه کار را کنترل می کنیم .

موارد استفاده ساعتهای اندازه گیری ساعتهای اندازه گیری کاربردهایی فراوان و متنوع در صنعت دارند که در دو شکل بعد نمونه هایی از آنها را مشاهده می کنید.

انواع اندازه گیر های ساعتی پس از طرح ساعتهای اندازه گیر، کارخانه های سازنده ابزارهای اندازه گیری اقدام به تهیه انواع اندازه گیرهای ساعتی کردند تا به عملیات اندازه گیری و کنترل سرعت بیشتری بخشند.

نمونه این ابزارها بسیار زیاد و متنوع است که در زیر به شرح پاره ای از آنها می پردازیم : ساعت کنترل : ساعت کنترل نوعی ساعت اندازه گیر است که صرفاً برای کنترل مدوری ، مستقیمی، تختی ، هم محوری ، لنگی و توازی مورد استفاده قرار می گیرد.

نمونه ای از این ساعت آمده است.

میله لمس کننده این ساعتها دارای حرکت نوسانی بوده و می تواند حول محور خود 180 درجه نوسان کند.

ساعت کنترل به دلیل ساختمان داخلی خاصی که دارد در مقابل تغییر اندازه بسیار حساس است.

در شکل ساختمان د اخلی ساعت کنترل نمایش داده شده است.

این ساعتها دامنه اندازه گیری کمی دارند، زیرا از ‌آنها صرفا به منظور کنترل استفاده می شود.

دقت آنها نیز مانند ساعتهای اندازه گیر معمولی است .

این ساعتها را می توان روی انواع نگهدارنده ها سوار کرد.

شکل نوع دیگری از ساعتهای کنترل و محل اتصال ‌آنها به نگهدارنده را نشان می دهد.

موارد و روش استفاده : از ساعتهای کنترل در موارد زیادی در صنعت ، به منظور کنترل و تنظیم استفاده می شود.

در شکل زیر روش کنترل مسطح بودن یک سطح نشان داده شده است.

نوع دیگری ساعت کنترل ساخته شده است که مکانیزم ‌آن مانند ساعتهای اندازه گیری معمولی است ، اما دارای نیم صفحه مدرج است .

عمق سنجی ساعتی : نوعی اندازه گیر ساعتی است که به وسیله آن می توان عمق قطعات را تعیین کرد.

این وسیله دارای میله های قابل تعویضی است که بر حسب اندازه بعد مورد نظر تعویض می شوند.

ضخامت سنجی ساعتی : برای سنجش ضخامت ورقها ، تسمه ها ، کاغذ ، مقوا و به طور کلی قطعاتی که ضخامت کمی دارند از این وسیله استفاده می شود.

ضخامت سنج ساعتی از یک ساعت اندازه گیری ، یک بدنه ، دستگیره و فکهای اندازه گیر تشکیل شده است.

این وسیله فکهای پهنی دارد ؛ از این رو برای اندازه گیری ضخامت ورقه های انعطاف پذیر مناسب است.

این وسیله در انواع مختلفی ساخته می شود.

در شکلهای زیر نمونه هایی از آنها را مشاهده می کنید.

داخل سنج ساعتی : این اندازه گیرها دارای یک ساعت ، فک متحرک و یک سری میله های قابل تعویض هستند ،این میله ها بر حسب اندازه مورد نظر به عنوان فک ثابت مورد استفاده قرار می گیرند.

حرکت فک متحرک از طریق لوله رابط به ساعت منتقل می شود.

در این ساعت به منظور بالا بردن نقاط تماس میله اندازه گیر با سوراخ ، پلی تعبیه شده است.

ـ روش اندازه گیری : روش اندازه گیری بدین ترتیب است که با در نظر گرفتن اندازه قطر سوراخ مورد اندازه گیری ، میله ثابت مورد نظر را روی ساعت سوار می کنیم و فکهای اندازه گیر را به وسیله میکرومتر، یا فرمان میله ، تنظیم و ساعت را صفر می کنیم .

حال وسیله اندازه گیر را در حالتی که محور لوله بر محور سوراخ منطبق است ، به داخل سوراخ هدایت می کنیم .

حرکت عقربه اختلاف اندازه سوراخ را با اندازه تنظیم شده نشان می دهد .