پیشگفتار
استاندارد دماسنج آبگرمکن ویژگیها و روشهای آزمون که بوسیله کمیسیون فنی مربوطه تهیه و تدوین شده و در هفتادوهفتمین کمیته ملی استاندارد مکانیک و فلزشناسی مورخ 73/9/22 مورد تائید قرار گرفته , اینک باستناد بند 1 ماده 3 قانون اصلاحی قوانین و مقررات موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران مصوب بهمن ماه 1371 بعنوان استاندارد رسمی ایران منتشر میگردد .
برای حفظ همگامی و هماهنگی با پیشرفتهای ملی و جهانی در زمینه صنایع و علوم , استانداردهای ایران در مواقع لزوم مورد تجدیدنظر قرار خواهند گرفت و هرگونه پیشنهادی که برای اصلاح یا تکمیل این استانداردها برسد در هنگام تجدیدنظر در کمیسیون فنی مربوطه مورد توجه واقع خواهد شد .
بنابراین برای مراجعه به استانداردهای ایران باید همواره از آخرین چاپ و تجدیدنظر آنها استفاده نمود .
در تهیه و تدوین این استاندارد سعی شده است که ضمن توجه به شرایط موجود و نیازهای جامعه حتیالمقدور بین این استاندارد و استاندارد کشورهای صنعتی و پیشرفته هماهنگی ایجاد شود .
لذا با بررسی امکانات و مهارتهای موجود و اجرای آزمایشهای لازم این استاندارد با استفاده از منابع زیر تهیه گردیده است :
ASTM PTC 19.3 – 1986
ANSI PTC 19.3 – 1986
(chapter 8)
دماسنج آبگرمکن ویژگیها و روشهای آزمون
1 هدف و دامنه کاربرد
هدف از تدوین این استاندارد تعیین ویژگیها , نشانهگذاری نمونهبرداری و آزمون دماسنج1 مورد مصرف در آبگرمکن مخزندار میباشد .
2 تعاریف و اصطلاحات
در این استاندارد واژهها و اصطلاحات با تعاریف زیر بکار برده میشود :
2 1 دماسنج دوفلزی :2
وسیلهای است برای سنجش دما که از یک قسمت نشانگر و یک فنر مارپیچ دوفلزی تشکیل یافته است ( شکل یک .) در این دماسنج انبساط فنر مارپیچ سبب حرکت دورانی محور متصل به آن و در نتیجه سبب حرکت عقربه در مقابل زینهبندی نشانگر , برحسب یکای دما ( زینه سلسیوس ,) میشود .
2 2 فنر مارپیچ دوفلزی :
نواری از دو فلز غیرمشابه که بشکل مارپیچ درآمده است . اختلاف در انبساط حرارتی این دوفلز موجب تغییر انحنأ در نوار مارپیچ و در نهایت سبب حرکت دورانی محور متصل به آن میشود .
3 ویژگیها
3 1 ویژگیهای ساخت :
3 1 1 استقامت مکانیکی :
دماسنج باید چنان ساخته شود که اجزاء متشکله آن به راحتی از یکدیگر جدا نشوند .
3 1 2 جنس صفحه نشانگر :
صفحه باید از موادی انتخاب شود که در برابر رطوبت نسبی حداقل 91 درصد مقاوم بوده و هیچگونه اثری از خوردگی در آن مشاهده نشود .
3 1 3 تلق روی صفحه نشانگر باید از مواد شفاف و مقاوم انتخاب شود .
3 1 4 اندازه اعداد نشاندهنده دما باید چنان باشد که حداقل از فاصله 2 متری قابل خواندن باشد .
3 1 5 حرکت عقربه باید پیوسته بوده و پرش ناگهانی نداشته باشد .
3 1 6 پایداری حرارتی :
در اجزاء غیرفلزی دماسنج نباید در اثر دمای ایجاد شده در بدنه آبگرمکن , هیچگونه تغییر شکلی اعم از پیچیدگی , ناهمواری و برآمدگی بوجود آید .
3 1 7 ابعاد :
اندازه ابعاد و رواداری آنها در جدول شماره و شکل شماره دو مشخص شده است .
3 1 8 در این نوع دماسنج فاصله زینههای متوالی 15 زینه سلسیوس میباشد .
4 نمونهبرداری
برای انجام آزمونهای مندرج در این استاندارد حجم نمونه موردنیاز طبق جدول3 شماره یک و به روش تصادفی از آخرین مرحله تولید و یا انبار انتخاب خواهد شد .
5 روش های آزمون
5 1 بازرسی ظاهری :
نمونهها باید ویژگی بند (3 1 1) را دارا باشد .
5 2 آزمون دقت دماسنج و روش کالیبراسیون
5 2 1 تعیین دقت این نوع دماسنجها طبق بند (5 2 2) با روش مقایسهای انجام میشود .
برای این منظور میتوان از یک دماسنج مرجع مانند ترمومتر مایع در شیشه یا ترمومتر دوفلزی استفاده کرده و دقت نمونهها را نسبت به آن سنجید .
5 2 2 دقت دماسنج را باید حداقل در 5 نقطه (30, 45, 60, 75, 90) با تغییر دمای محیط آزمون ( که میتواند حمام یا هر وسیله مناسب دیگری باشد ) مشخص کرد . ثبت دمای 5 نقطه ابتدا در حال افزایش دما و سپس کاهش آن انجام میگیرد . خطای اندازهگیری در هر نقطه نباید پیش از بعلاوه و منهای نیم زینه ( ±7/5 زینه سلسیوس ) باشد .
5 2 3 توصیه میشود که قبل از خواندن دما ضربه خفیفی با انگشت ( تلنگر ) روی تلق دماسنج زنده شود . حرکت اضافه عقربه نباید از زینه بیشتر باشد .
یادآوری 1 در هر نقطه مورد بررسی باید اطمینان حاصل شود که تعادل حرارتی مابین محیط آزمون , دماسنج مرجع و دماسنج دو فلزی بوجود آمده است .
یادآوری 2 هر تغییر عمدهای در حرکت عقربه , بهنگام بالا و پایین رفتن دما میتواند در اثر :
الف ندادن زمان کافی برای رسیدن به تعادل حرارتی در نقاط مورد بررسی یا :
ب عدم تحرک4 ( مکث )، ناشی از اصطکاک اضافی عقربه یا پسماند در مکانیزم وسیله باشد . اگر تغییرات از مورد دوم باشد وسیله باید اصلاح و یا تعویض شود .
5 3 پایداری در برابر رطوبت :
طبق جدول نمونهگیری نمونهها را انتخاب کرده صفحه نشانگر را در محفظهای که رطوبت نسبی هوای آن بین 95 91 درصد است بمدت 48 ساعت قرار دهید نتایج حاصله باید مطابق بند (3 1 2) باشد .
5 4 پایداری حرارتی :
5 4 1 طبق جدول نمونهگیری نمونهها را انتخاب کرده و اجراء غیرفلزی آنها را در دمای ثابت 80 زینه سلسیوس بمدت دو ساعت قرار دهید نتایج باید مطابق بند (3 1 6) باشد .
5 4 3 تلق روی دماسنج را در دمای ثابت 60 زینه سلسیوس بمدت دو ساعت قرار دهید نتایج باید مطابق بند (3 1 6) باشد .
6 نشانهگذاری
بر روی هر دماسنج عبارات زیر باید قید گردد .
علامت تجاری یا نام سازنده
مدل
عبارت ساخت ایران