چکیده:
در این آزمایش سوال اصلی این است که آیا کار مضاعف و حواسپرتی بر عملکرد فرد تأثیر می گذارد یا خیر؟ فرضیه اصلی این است که این عوامل می توانند بر عملکرد فرد تأثیر گذارده و فعالیت وی را دچار اختلال کنند.
این آزمایش در مجموع در «6» مرحله صورت می پذیرد که مرحله ابتدایی به عنوان مرحله تمرینی است و «5» مرحله دیگر که شرح آن در متن آزمایش خواهد آمد، مراحل اصلی آزمایش هستند. هر مرحله 3 دقیقه به طول می انجامد و بعد از هر محله آزمودنی به مدت 2 دقیقه به استراحت می پردازد. در این آزمایش ملاک هم سرعت عملکرد آزمودنی است و هم دقت وی و معیار اندازهگیری ما تعداد مربع هایی است که آزمودنی درست علامت زده باشد. با استفاده از فرمول مشخص حاصل کارآیی کل آزمودنی را محاسبه می نماییم.
با توجه به نتایج بدست آمده از این مطالعه موردی را به روش «ABA» صورت پذیرفت فرضیه ها ما تأیید شده و نتیجه گرفته شد که کار مضاعف و حواسپرتی بر عملکرد آزمودنی تأثیرگذار هستند (تأثیر متن منفی می گذارند).
مقدمه:
یادگیری و رفتار با هم متفاوت هستند یادگیری نوعی توانایی است که فرد ایجاد میشود و تنها از طریق مراجعه به رفتار آشکار فرد می توان از آن اطلاع حاصل کرد. از سوی دیگر رفتار به اعمال و حرکات مختلف درونی و بیرونی فرد گفته میشود.
روانشناسان رفتار را به دو دسته تقسیم می کنند: رفتارهای آشکار و پنهان (covert,overt) رفتار آشکار به اعمالی گفته می شود که مستقیماً قابل مشاهده اند، مانند: صحبت کردن، نوشتن، راه رفتن و … رفتار نهان به اعمال درونی فرد که به طور مستقیم قابل مشاهده نیستند اطلاق می گردد. مثل: تفکر، تخیل و … ما از طریق رفتار آشکار به رفتار نهان پی می بریم.
بنابراین ما برای کسب اطلاع از میزان یادگیری فرد به رفتار قابل مشاهده یا به اصطلاح دقیقتر به عملکرد او مراجعه میکنیم. عملکرد نیز مانند رفتار آشکار و به جنبه های قابل مشاهده یادگیری اشاره میکند. اما تفاوت رفتار با عملکرد در آن است که رفتار به هر گونه عمل مشخص گفته می شود. حال آنکه عملکرد به نتیجه عمل فرد اشاره می کند که در ارزشیابی از میزان یادگیری او مورد استفاده قرار می گیرد.
عملکرد فرد از عواملی چون انگیزش و هیجان: شرایطی که به محیط حاکم است، خستگی و بیماری متأثر می شود. پس عملکرد فرد ممکن است شاخص نسبتاً درستی از یادگیری او باشد یا اینکه نتواند آن را به خوبی نشان دهد. برای مثال ممکن است عملکرد یک دانش آموز در جلسه امتحان تحت تأثیر اضطراب ناشی از امتحان کاهش پیدا کند. این امر نباید سبب شود که معلم فکر کند یادگیری صورت نگرفته یا آن عملکردی که دانشآموز عملاً انجام می دهد به طور دقیق منعکس کننده یادگیری اوست. این دانش آموز ممکن است جواب سوالها را به خوبی یاد گرفته باشد، اما اضطراب او باعث ناتوانی اش در دادن جواب کامل به سوال می شود. از این مطلب باید نتیجه گرفت که برای دستیابی به میزان واقعی یادگیری هم باید از وسایل دقیق اندازه گیری عملکرد یادگیریندگان از قبیل آزمونها و سایر وسایل اندازهگیری عملکرد یادگیرندگان از قبیل آزمونها و سایر وسایل اندازه گیری استفاه کرد و هم عملکرد آنها را به دفعات مختلف و در شرایط متفاوت مورد سنجش قرار داد.
ادبیات تحقیق:
آزمون «اثر کار مضاعف و حواس پرتی بر عملکرد» نوعی طرح پژوهشی تک موردی (casestudy) ABAB است که در «5» مرحله (ساده 1- کارمضاعف- ساده2- حواسپرتی- ساده3) انجام می گیرد. هدف مطالعه عملکرد و تأثیر عواملی چون حواسپرتی و کار مضاعف بر آن می باشد. در این آزمون از مربعات دنباله دار. «تولوز- پیرون» استفاده شده و نشان می دهد که عواملی چون کار مضاعف و حواس پرتی در عملکرد عادی اختلاف ایجاد می کند برای بررسی بهتر این مفاهیم به پژوهش ها و مطالعات دیگری در این زمینه می پردازیم:
توجه کردن و درک کردن
در یک آزمایش از شش نفر آزمودنی خواسته شد وقتی حروف خاصی را می بینند کلیدهای مناسب را فشار دهند. در این آزمایش از «10» کلید که به کلیدهای ماشین تحریر شباهت داشت و روی آنها از شماره «1» تا «10» نوشته شده بود، استفاده کردند. حروفی که به آزمودنی ها نشان داده می شد، عبارت بودند از «Lmnopstuxyz» این حروف را با زمینه های قرمز، زرد، و سبز به آزمودنی ها نشان می دادند. وقتی یک حروف به آزمودنی نشان داده می شد، از او می خواستند ابتدا به آن نگاه کند، رنگ زمینه آن حروف را در نظر بگیرد، بعد به یک «کد» (یا رمز) که در زیر آن بود نگاه کند و آن حرف را با توجه به آن «کد» به یکی از اولین ده حروف الفبای انگلیسی، منتقل کند و سپس کلیدی را که شماره آن مطابق حروف مورد نظر در حروف الفبا می باشد، فشار دهد. وقتی آزمودنی کلید را فشار می داد، دستگاه بطور خودکار یک حرف تازه را به او نشان می داد. در این آزمایش بدون اطلاع آزمودنی دستگاه چنان ساخته شده بود که میزان فشار وارده بر هر کلید ثبت می شد. هدف از انجام این آزمایش آن بود که ببینند وقتی در آزمایشگاه روانشناسی سر و صدا ایجاد می شود و آزمودنی را گیج میکند آیا در میزان فشار وارده بر کلیدها نیز تغییر ایجاد می شود یا نه؟ در این آزمایش متوسط فشار وارده بر کلیدها را در شرایط عادی و پس از آنکه در آزمایشگاه سر و صدا ایجاد می شد، اندازه گیری می کردند.
نتیجه این آزمایش نشان می داد که آزمودنی ها در شرایطی که سر و صدا ایجاد شده بود، در مقایسه با شرایط عادی و آرام بر کلید ها با فشار بیشتری وارد می کردند متوسط فشار در شرایط عادی «305gr» بود. ولی وقتی در موقع کار با دستگاه سر و صدا ایجاد میشد متوسط فشار به «488gr» افزایش پیدا می کرد. بعد هنگامی که سر و صدا از بین می رفت و آمزمودنی به کار خود ادامه می داد متوسط فشار به «292gr» تقلیل می یافت. جالب تر اینکه میزان کاری که در شرایط عادی و شرایط گیج کننده انجام شده بود، تفاوت معنی داری نداشت. (ساعتچی به نقل نومان 1368)
متن تحقیق:
آزمایش «اثر کار مضاعف و حواسپرتی بر عملکرد» به صورت تک آزمودنی نوع ABAB اجرا می گردد. هدف از این پژوهش، بررسی تأثیر عواملی چون کار مضاعف و حواسپرتی بر عملکرد عادی است برای این منظور از مربعات دنباله دار تولوزپیرون استفاده نمودیم و آزمودنی در 5 مرحله ساده 1، کار مضاعف، ساده 2، حواسپرتی، ساده3) مورد آزمون قرار گرفت.
- سوالات تحقیق:
1- آیا کار مضاعف بر عملکرد عادی فرد تأثیر می گذارد؟
2- آیا حواسپرتی بر عملکرد عادی فرد اختلال ایجاد می نماید؟
فرضیه های تحقیق:
1- کار مضاعف بر عملکرد عادی فرد تأثیر منفی دارد.
2- حواسپرتی بر عملکرد فرد تأثیر منفی داشته و در آن اختلال ایجاد می کند.
متغیرهای آزمایش
در این آزمون متغیرهای مستقل، «کار مضاعف» و «حواس پرتی » بوده و «عملکرد فرد» به عنوان متغیر وابسته محسوب می گردد.
ابزار آزمایش:
مربعات دنباله دار تولوز- پیرون و یک کرونومتر
مربعات دنباله دار «تولوز- پیرون» شامل 40 ردیف 40 مربعی از مربع هایی به طول «1.5mm» می باشند. این مربع ها دارای دنباله هایی روی اضلاع و یا گوشه های خود می باشند و به طور تصادفی قرار گفته اند سه مربع دنباله دار نمونه بر بالای هر برگه قرار گرفته است.
روش اجرای آزمایش:
همانطور که گفته شد این آزمایش یک طرح پژوهشی تک موردی از نوع ABAB میباشد، با این تفاوت که در هر 5 مرحله ساده 1 (A) ، کار مضاعف (B) ، ساده 2 (A)، حواسپرتی (B) و ساده 3 (A) اجرا می گردد.
به عبارت دیگر این آزمون از ترکیب دو طرح بازگشتی ABA ایجاد شده است به این ترتیب که مرحله ماده 2(A) برای دو مرحله قبلی، مرحله بازگشت و برای دو مرحله بعدی ، مرحله سطح پایه محسوب می گردد.
اشاره شد که ابزار این آزمون مربعات دنباله دار «تولوز-پیرون» می باشد که در بالای هر برگ آن سه مربع نمونه مشخص شده است و آزمودنی می بایست آنها را در بین مربعات داخل صفحه در زمان معین پیدا کرده، علامت بزند. به این صورت که در مرحله اول که مرحله ساده 1(A) است، آزمودنی 3 دقیقه وقت دارد که مربعات نمونه را در بین مربعات صفحه به صورت افقی از چپ به راست پیدا کرده و علامت بگذارد. پس از اتمام زمان آزمودنی کار را متوقف نموده محل انتهایی را علامت گذاشته و روبه روی آن نام مرحله ساده 1 را می نویسد. حال برگ را به پشت گذاشته و 2 دقیقه استراحت می نماید. در مرحله دوم که مرحله کار مضاعف (B) می باشد آزمودنی «3» دقیقه فرصت دارد که علاوه بر پیدا کردن مربعات نمونه به همان صورت قبلی یک عمل ریاضی « (A+B-C)+B-C… » را نیز در ذهن خود به صورت دنباله دار و به طور همزمان انجام دهد. در پایان این مرحله نیز آموزدنی محل را علامت گذاشته و روبروی آن سطر، نام مرحله و عدد پایانی را ثبت می کند. پس از استراحت مجدد در مرحله سوم یا مرحله ساده (2) تمام کارهای مرحله اول انجام می شود. در مرحله چهارم که مرحله حواسپرتی «B» است، آزمودنی طی 3 دقیقه فرصت دارد که مربعات الگو را در بین مربعات جدول پیدا کند، با این تفاوت که آزماینده با کارهایی نظیر صحبت کردن، ایجاد سروصدا و … موجبات حواسپرتی آزمودنی را فراهم می آورد. در مرحله پایانی که مرحله ماده 3 (A) می باشد نیز همانند سایر مراحل ساده رفتار می کنیم.
پس از انجام این مراحل آزماینده نتایج هر مرحله را استخراج نموده در جدول ثبت مینماید نکته قابل توجه این است که در این آزمون هم «سرعت » وهم «دقت» ملاک میباشند.