دانلود مقاله کارکردهای مناسب شهری، ترکیب و ادغام آن ها با فضا های اصلی مورد نیاز کودکان

بررسی ابعاد، استانداردها و چگونگی تعیین برنامه ریزی فیزیکی: تعیین برنامه ریزی کالبدی و سایت: برنامه ریزی کالبدی مرکز مورد نظر مبتنی بر جهات سه گانه زیر است: الف- استانداردها و معیارهای مربوطه تازه بودن زاویه نگرش طرح هایی از قبیل پروژه کنونی از یک سو و ویژگی ترکیبی این گونه پروژه ها (که در دل خود، طیفی از عناصر و کارکردهای مختلف از قبیل اداری، آموزشی، مسکونی و… را دارند) از سوی دیگر، باعث گردیده تا در دل مراجع مطرح ساختمان سازی موجود، استانداردها و ضوابطی که دقیقاً مجموعه هایی این چنین را مد نظر قرار داده باشند، وجود نداشته باشد.

بنابراین، کوشش شده است، از این رهگذر، استانداردها و یا معیارهایی را که در قالب هر یک از اجزاء طرح، مقرر و یا توصیه شده، مورد توجه قرار گیرد.

هر فضا استانداردهای خاص خود را دارا می باشند که ضمن انطباق با ویژگی های پروژه حاضر مورد استفاده قرار می گیرند.

ب- زوایای خاص و نوین مورد توجه پروژه: پیش بینی مجتمع بزرگ شبانه روزی برای بچه های خیابان و ادغام آن با سایر عناصر آموزشی، اداری، فرهنگی، ویژگی منحصر به فرد پروژه حاضر است که قبلاً در ایران مورد تجربه قرار نگرفته غیر از دو یا سه نمونه تز در دانشگاههای کشور و این رساله می‌کوشد تا آن را به صورت یک «تز» و نظریه ارائه دهد.

نظریه ای که ما به ازاء کالبدی و معمارانه یک دیدگاه جدید روان شناسی و جامعه‌شناسی می باشد.

بر مبنای این دیدگاه، می باید زندگی این کانون را تا حد امکان به زندگی نوجوانان عادی نزدیک ساخت و محیط و مکان زندگانی آنان را به شکلی کارآ و اصولی با فضاهای مورد استفاده همگان پیوند داد.

پروژه حاضر تلاش دارد تا با گزینش کارکردهای مناسب شهری، ترکیب و ادغام شایسته آنها با فضاهای اصلی مورد نیاز کودکان این مرکز دیدگاه روان شناسی جامعه شناسی فوق، در قالب طراحی معمارانه، جامعه عمل بپوشاند.

ج- محدودیت ها و امکانات زمین: محدودیت ها و امکانات زمین پروژه از قبیل: وسعت، موقعیت، ویژگی های توپوگرافی، عوامل همجوار و… از دیگر عوامل موثر بر چند و چون شیوه اختصاص اراضی به کاربری های مختلف مورد نیاز می باشد.

بطور کلی فضاهای مورد نیاز با توجه به تحقیقات انجام شده از سازمان بهزیستی کشور، افراد ذیصلاح و دست اندر کاران این مسئله و نیاز اصلی این کودکان بشرح زیر در نظر گرفته شد: 1- ساختمان اداری،2- خوابگاهها، 3- ساختمان اجتماعات، 4- ساختمان آموزشی، 5- ساختمان کارگاهها، 6- غرفه‌های فروش، 7- فضاهای سبز ورزشی، 8- نگهبانی، که به ترتیب به چگونگی ریختن برنامه فیزیکی هر یک خواهیم پرداخت.

1-1-6- ساختمان اداری اگرچه مجموعه به منظور حمایت و خدمات به بچه های خیابانی، کارآئی یافتن، شکوفائی روحی و مسئولیت پذیری آنان طراحی شده است و قسمتی از فعالیتهای مجموعه می تواند توسط خود بچه ها انجام گیرد، وجود کادر اداری و مجرب برای کنترل، برنامه ریزی، مراقبت و برقراری روابط داخلی و نگهداری مجموعه ضروری به نظر می رسد.

فضاهای اداری در برگیرنده تمام فعالیتهایی است که جهت مدیریت و بروکراسی اداری، قسمت روانشناسی و مددکاری و در این مرکز بخش پزشکی (که در طبقه دوم اداری است) به کار می‌روند.

بعلت کوچک بودن سایت و اینکه با برنامه فیزیکی در نظر گرفته شده، فضای جداگانه ای برای بخش پزشکی مقدور نبود و در ضمن چون بچه ها برای تشخیص و نگهداری ابتدا به ساختمان اداری برده می شوند، بهتر است در همان ساختمان (از نظر نداشتن بیماریهای پوستی و خونی و…) چک بهداشتی شوند.

موارد قابل توجه در طراحی ساختمان اداری: 1- ارتباط آسان ساختمان اداری با ورودی اصلی مجموعه که از ضروریات طرح محسوب می شود.

بنابراین، ساختمان اداری باید نزدیکترین فضاها به ورودی اصلی مجموعه باشد و دسترسی مناسب پارکینگ و اتومبیل نسبت به آن قرار گیرد.

2- استقلال قسمتهای اداری- ریاست مجموعه- بخش روانشناسی و قسمت پزشکی.

2- ارتباط نزدیک نگهبانی با بخش اداری.

مهمترین جزء دفاتر اداری، وسائل و تجهیزات آنهاست که براساس فعالیتی که در آنها شکل می گیرد، دارای ابعاد و استانداردهای متفاوت می باشند که در زیر به برخی از آنها اشاره می کنیم: میانگین عمق این دفاتر را می توان بین 6-5/4 متر در نظر گرفت.

مساحت کف با در نظر گرفتن میز به ابعاد 4/1-7/0 متر، بدون وسائل دفتری و محوطه کاری آنها برای یک تایپیست، 7/1 متر مربع، برای کارمند معمولی 3/2 مترمربع، برای کارمند بایگانی 1/1 متر مربع و برای کارمند مواجه شونده با مردم 5/2 مترمربع است، این در حالی است که فضای لازم با در نظر گرفتن وسائل دفتری و محوطه های کاری برای منشی 10 مترمربع، برای کارمندان اجرای 6-4 مترمربع، برای هر فرد در اتاق کنفرانس 5/2 مترمربع و برای رئیس قسمت 25-15 مترمربع است.

در مورد مرکز مراقبتهای ویژه که در طبقه دوم این ساختمان واقع است، بعلت کوچک بودن سایت و لازم نبودن مرکز تخصصی، این فضا بیشتر به مثابه درمانگاهی است که مراقبتهای درمانی ارائه می دهد و فضاهائی چون: بخش روانشناسی (مشاوره- مددکاری) پزشکی- معاینه چشم و مرکز پانسمان را شامل می شود.

ساختمان خوابگاه: بخش خوابگاهها کلیاتی از ویژگی‌های فضاهای مسکونی: در مجتمع حاضر، منظور از فضاهای مسکونی، خانه‌ها یا واحدهای اقامتی کودکان می‌باشند که کاربری اصلی مجتمع را تشکیل می‌دهند.

در این پروژه، طراحی مسکن مورد نیاز از دو جهت مورد توجه واقع شده است: نخست، از آن جهت که این واحدهای مسکونی می‌باید به تبعیت از برنامه‌ریزی زندگی مجتمع، حتی‌الامکان تداعی کننده یک خانه و منزل معمولی باشد، به نحوی که هر کودک احساس حضور در خانه و خانواده خود را داشته باشد.

بنابراین، واحدهای مسکونی می‌باید ویژگیهای کالبدی خاص خود را دارا باشد.

دوم، از آن نظر که، مجموعه مسکونی می‌باید برای کودکان استفاده کننده احساس بافت مسکونی معمولی را ایجاد کند، نه احساس تکرار و یکنواختی بلوک‌های مسکونی تیپ خوابگاه مانند را (از نوع تعاونی‌های مسکن و خانه‌های سازمانی).

خصوصیات کلیدی فوق، باعث می‌شود تا به یک اصل بسیار مهم که امروزه در شهرسازی نوین (به ویژه پس از گذر از دوران مدرن گرایی)، مورد عنایت واقع شده، دقت شود و آن، اصل هویت و نشان‌مندی است.

رعایت این اصل سبب می‌گردد، تا به پیروی از تجربیات شهرهای گذشته، گوشه و کنار هر یک از فضاهای شهری و به ویژه حوزه‌های مسکونی، از یکدیگر متفاوت گردد و در سایه همین تفاوت‌ها و نشانه‌ها هر فرد (در اینجا هر کودک کانون؛) نسبت به محیط زندگی خود احساس بهتری از تعلق و در نهایت هویت داشته باشد.

در اینجا لازم است تعریف دقیق‌تری از مسکن ارائه شود.

مسکنی که تا به حال مطرح بوده همیشه محل جای دادن و پذیرفتن کانون گرم و پر مهر خانواده بوده است؛ خانواده‌ای که معمولاً از سرپرست خانواده یعنی پدر، مادر و فرزندان تشکیل می‌شود؛ حتی در برخی از خانواده‌ها پدربزرگ و مادربزرگ خانواده نیز جزء افراد خانواده محسوب می‌گردند، ولی چیزی که در اینجا تحت عنوان یک خانواده ارائه می‌شود، نیاز به تعریف جدیدی دارد.

خانواده از یک مربی به عنوان سرپرست دایم خانواده و نیز تعدادی کودک که در سنین بین 12 تا 18 می‌باشند، تشکیل شده است.

با این مقدمه به مقایسه‌ای هر چند کوتاه و مجمل بین مسکن و خانواده (به مفهوم متعارف در اجتماع) و مسکن خانواده‌هایی که قرار است با تعریف جدید در کنار هم زندگی کنند، پرداخته می‌شود تا شاید راه‌گشایی در جهت طراحی مسکن مناسب و خاطره‌انگیز برای این کودکان باشد.

مسکن در مفهوم لغوی خود به معنای محل سکونت و آرامش برای جمعی به نام خانواده می‌باشد.

مسکن، قالبی است در برگیرنده خانواده.

این خانواده بسته به روابط عاطفی، اخلاقی، اجتماعی، فرهنگی، … و از همه مهمتر فعالیتهایی که در هر فرهنگ، در یک مسکن به خانواده تعلق می‌گیرد، قالبهای متفاوتی به خود گرفته است.

بحث سلسله مراتب، از جمله مهمترین مسائلی است که در ساخت و ساز شهری هم مانند یک مسکن سنتی به چشم می‌خورد.

محدودیت و حریم کوچه‌ها و گذرهای تنگ و اختصاصی محلات قدیم، که متعلق به افراد هر واحد همسایگی بود با حداقل برخورد و نفوذ به داخل، از دیگر مسایل قابل توجه می‌باشد.

در مساکن نواحی مرکزی ایران، عامل مذهبی در درجه اول و مسئله اقلیم در درجه دوم، در شکل‌گیری سلسله مراتب دسترسی از گذر تا داخل حریم مسکن به گونه حادی مطرح است.

این سلسله مراتب به نحو خیلی ساده‌تر در مساکن ایران در قدیم، حتی در نواحی شمالی کشور هم، که اقلیم به عنوان یک مشکل مطرح نبوده، دیده می‌شود.

اصولاً هر خانواده‌ای سعی بر مصونیت و حفاظت حریم خود دارد.

بحث در زمینه تعریف مسکن و این گونه خانه‌ها، اطلاق لفظ مسکن به معنای واقعی تا چه حد صحت دارد، بحثی است که همواره باید در نظر گرفته شود.

لذا با این مقدمه فضاهای لازم جهت این مساکن، با سعی بر هر چه نزدیکتر نمودن آنها به مساکن واقعی و منطبق با فعالیت‌های زیستی این کودکان بررسی می‌شود.

از آن جایی که این کودکان اغلب دور از خانه و خانواده می‌باشند، لذا تمامی فعالیت‌ها، تجربیات، خاطرات تلخ و شیرین، تفریحات، خوشی‌ها و ناخوشی‌ها و بالاخره کامیابی‌ها و ناکامی‌های آنان در فضاهای باز و مکان‌های تفریحی آموزشی (مدرسه)، پارک‌ها و میادین می‌باشد.

این توضیحات، خود نشان می‌دهد که خانه‌های این کودکان، می‌باید به لحاظ معماری فضای داخلی، فضای سبز و فضای باز مجاور، از کیفیت و استانداردهای مطلوبی برخوردار باشد.

آیا تعریف اجزاء مسکن در این مساکن، عیناً همان تعریفی است که در دیگر مساکن رایج است؟

وجود فضا های خصوصی و عمومی یا به عبارتی نشیمن، میهمان خانه و اتاق خواب و سایر فضاهای خدماتی آن.

در مساکن معمولی، از آن جا که روابط فامیلی و دوستانه متداول و مرسوم است و در فرهنگ ما برای میهمان ارزش زیادی قائلند، لذا بهترین و بزرگترین، فضای خانه جهت پذیرایی از میهمان اختصاص می‌یابد.

در خانه‌هایی با مساحت بیشتر که امکان تفکیک عرصه خصوصی و عمومی در آن وجود دارد فضایی کوچکتر به عنوان نشیمن افراد خانواده وجود دارد و معمولاً اتاق خواب در کنار این فضا به عنوان عرصه خصوصی خانواده مطرح می‌گردد.

در خانواده‌ها، در زمینه انتخاب مسکن مناسب، دو عامل عمده نقش اصلی را ایفا می‌کنند: 1- بودجه خانواده 2- تعداد نفرات و اعضای آن و به تبع، نیاز خانواده به فضاهای شخصی که غالباً شمارش آن با اتاق خواب، معمول است.

در این مساکن، همان‌گونه که خانواده تعریف جدیدی دارد؛ روابط آنان نیز به روابط بین خانه‌های خودشان، روابط اداری در چهارچوب سازمان و مددکارانی که به عنوان کارآموز و کمک مربی به این خانه‌ها سرکشی می‌کنند محدود است و روابط دیگری وجود ندارد.

فضاهای موجود مسکن جدید، نسبت به خانه‌های معمولی تعریف جدیدی پیدا می‌کند.

با توجه به مطالب ذکر شده، می‌توان چنین نتیجه گرفت که، طراحی مسکن در این مجموعه، بر اساس طراحی فضایی «مشابه» فضای خانه می‌باشد، تا کودک به فضا احساس تعلق نماید و زندگی مشابه، به آن چه که در خانواده دارد را داشته باشد.

خوابگاه‌ ها خصوصی‌ترین فضای زندگی بچه‌ها به شمار می‌روند و به استراحت و خواب، انجام تکالیف درسی و نظافت شخصی و صحبت‌های دوستانه اختصاص دارد، از این رو باید در بر گیرنده فضاهای ذیل باشد: - استراحت و خواب - مطالعه و انجام تکالیف درسی - اجتماعی کوچک برای گروه‌های حدود 20 نفر - کار و استراحت مربی کشیک - آبدارخانه کوچک - دوش و سرویسهای بهداشتی وسایلی که در این گونه فضاها به کار می‌رود، عبارت است از: - تخت خواب به ابعاد 190×90 برای نوجوانان این گونه تخت خواب‌ها در انواع یک طبقه، دو و سه طبقه وجود دارد و به اشکال مختلف می‌توان آنها را ترکیب و در کنار هم قرار داد.

برای ایجاد تعلق و حس مالکیت، کمدی کوچک برای وسایل شخصی هر یک از بچه‌ها و میز تحریر برای مطالعه و انجام تکالیف درسی جزء وسایل مورد نیاز در خوابگاه است.

«در مجموع، برای فضای خواب و وسایل شخصی هر نوجوان بین 8 تا 10 متر مربع و برای فضای مطالعه و انجام تکالیف درسی 5/4 تا 5 متر مربع در فضا در نظر گرفته می‌شود».

برای گردهمایی بچه‌های یک خوابگاه، جهت شرکت در گفتگوهای جمعی و دوستانه، صرف عصرانه و یا چای و یا تماشای تلویزیون لازم است اتاق فعالیتهای عمومی کوچکی در نظر گرفته می‌شود.

سرانه چنین فضایی برای هر نفر 8/0 تا 2/1 متر مربع است همچنین در هر خوابگاه لازم است یک مربی به صورت 24 ساعته بر اعمال و روابط بچه‌ها و نحوه فعالیت‌های درسی آنها نظارت داشته باشد.

از این رو لازم است اتاقی، در بر گیرنده تخت خوابی سبک، میز و کمد شخصی کوچک، برای استراحت و کار مربی مربوطه در نظر گرفته شود.

قسمت خوابگاه در این ساختمان شامل: منطقه خواب، استراحتگاه، مطالعه، انجام تکالیف درسی و …) اتاق فعالیتهای عمومی (نشیمن- دیدن تلویزیون و …) اتاق مربی، سرویسها و حمام می‌باشد باز هم بدلیل اینکه از هم گسیختگی احجام مختلف در سایت پیش نیاید و برای راحتی بچه‌ها که به صورت شبانه‌روزی در مرکز قرار دارند، قسمت آشپزخانه و غذاخوری و بخش رختشویخانه نیز در این ساختمان قرار دارد که جداگانه به شرح هر یک خواهیم پرداخت.

در صفحات بعد استانداردهائی از خوابگاه و وسائل و تجهیزات داخل آن دیده می‌شود: آشپزخانه: برای آنکه آشپزخانه بخش کارآمدی باشد، باید بین فعالیت‌های مرتبط، ارتباط نزدیک برقرار باشد تا سازماندهی منطقی کار میسر شود.

طراحی آشپزخانه، چه غذا با کمک بچه‌ها تهیه شود و چه توسط پرسنل، باید ساده باشد تا در اسرع وقت، در محیطی آرام، با تهویه مطبوع و محلی که نظافت آن مشکل نیست، تهیه گردد.

دیاگرام بخش‌های مختلف آشپزخانه و غذاخوری: محل ذخیره مواد و سردخانه: انبارها باید به محل تحویل و تهیه غذا نزدیک باشند و بر حسب نوع مواد ذخیره شده.

طراحی شوند.

یعنی پهنا و عمق قفسه‌ها باید مطابق با اقلامی باشد که در خود جای می‌دهد، تا استفاده بهینه از فضا بعمل آید.

محل تهیه غذا : قسمت اعظم طبخ غذا در آشپزخانه انجام می‌گیرد.

فعالیت طبخ غذا، هنگامی آسان می‌شود که سطوح کاری فراوان به ارتفاعی که برای کارکنان راحت باشد، در دسترس و به محل طبخ غذا نزدیک باشد.

محل طبخ: بهترین نقطه برای تعبیه اجاقهای پخت، مرکز آشپزخانه است که باید به محل تهیه غذا نیز نزدیک باشد.

فضای عبوری بین محل تهیه غذا و اجاقهای پخت، باید آن قدر عریض باشد، که کارکنان بتوانند به آسانی بین این دو محل تردد کنند.

- محل غذاخوری : اندازه فضای غذاخوری بسته به تعداد کودکان و کارکنان است.

قرارگیری غذاخوری در مجموعه به گونه‌ای است که امکان دسترسی سواره به راحتی فراهم می‌شود.

و چون در طبقات بالا قرار دارد، چشم‌انداز جالبی به مرکز مجموعه پیدا کرده است.

رختکن و سرویسها: رختکنها جهت تعویض لباس کارکنان آشپزخانه و رختشویخانه بطور مشترک و در جای مناسبی طراحی گردیده‌اند و سرویسها نیز جهت استفاده کارمندان این بخش است.

محل پارک ماشین و بارانداز: چون آشپزخانه نیاز به فضائی جهت تخلیه مواد غذایی از بیرون رسیده دارد.

رمپ (فضا برای حرکت ماشین) برای رسیدن به داخل زیرزمین و خالی کردن مواد مورد نیاز طراحی گردیده‌اند.

غذاخوری: غذاخوری از جمله فضاهایی است که باید در طراحی مورد توجه قرار بگیرد.

بنابراین غذاخوری در مجموعه از اهمیت خاصی برخوردار است.

در این بنا، ایجاد ارتباط با محیط بیرون، چشم‌انداز و فضای مناسب، اساس طراحی بوده است.

معمولاً غذاها به سه صورت سلف سرویس ظرفها توسط مستخدمین سر هر میز و سرویس اختصاصی با منو، توسط مستخدمان، سرو می‌شود.

در چنین مجموعه‌ای که استفاده کنندگان عمده آنرا کودکان و نوجوانان تشکیل می‌دهند (بقیه کارمندان هستند)، بهتر است سر و غذا به صورت اول و دوم صورت گیرد.

در این گونه سالن‌ها بهتر است از میزهای طویل یا نیمکت استفاده گردد، که ارزانتر و کم‌صداتر است و به راحتی تمیز و تعمیر می‌گردد.

عرض میز معمولاً 75 تا 90 سانتی‌متر و عرض نیمکت 30 و ارتفاع آن 40 تا 45 سانتی‌متر است(مطابق شکل).

حداقل فاصله نیمکت‌ها از میز 10 سانتی‌متر و از دیوار جانبی 12 سانتی‌متر است.

مجموعاً فضای لازم برای هر بچه با کلیه موارد ذکر شده، 2/1 تا 3/1 متر مربع است.

سرو غذا: لازمه سرو غذا وجود یک پیشخوان است (که برای بشقابها، و ظرفهای غذا جای کافی داشته باشد) این فضا در طبقات بالاتر آشپزخانه (کنار غذاخوری) کنار یک آسانسور اختصاصی برای جابجائی غذا در نظر گرفته شده است.

سرویسها: برای این قسمت جهت شستشوی دست و صورت قبل از غذا و … برای کودکان و کارمندان سرویسهای جداگانه‌ای در نظر گرفته شده است.

رختشویخانه: کل فضاهای این قسمت به اضافه سرویسها در قسمت زیرزمین روبروی آشپزخانه قرار دارد.

در یک کانون برای زندگی بچه‌های خیابان به یک رختشویخانه نیاز می‌باشد، جایی که لباسها و رختخوابها می‌توانند شسته شوند بچه‌ها نیز می‌توانند در این کار سهیم شوند.

ترتیب فعالیتها در پروسه رختشویی: اتو زدن > خشک کردن > آب‌کشی > شستشو > تعمیر، لکه‌گیری> جدا کردن بسته به آب و هوای منطقه و شرایط موجود، رختشویخانه می‌تواند در درون یا بیرون باشد.

منطقه یا قسمت آماده سازی : قسمتی است که لباسها بر حسب رنگ و جنس از هم جدا می‌شوند.

داشتن ظروف بزرگ مانند: سبد و جعبه جهت ریختن لباسهای کثیف مناسب می‌باشد.

قسمت شستشو: قسمت شستشو باید در ارتباط مستقیم با قسمت آماده‌سازی باشد تا جهت شستشوی لباس‌ها فاصله زیادی بین دو قسمت طی نشود.

قسمت شستشو باید قابل تمیز کردن باشد و کف نباید لیز باشد و دارای یک شیب ملایم به سمت چاهک یا به طور مستقیم به خارج، باشد.

در این قسمت اجاق‌ها ممکن است به آب گرم نیاز داشته باشند بسته به شرایط، این اجاقها ممکن است با چوب یا گاز و یا نفت کار کنند.

قسمت خشک کن: قسمت خشک کن ممکن است در درون یا بیرون قسمت لباسشویی، بسته به نوع آب و هوا قرار گیرد.

اگر در داخل باشد، باید شرایط به گونه‌ای باشد که آب، به راحتی از طریق شیب یا کانال زهکشی به بیرون انتقال یابد.

محل اتوکشی: لباس‌ها در این محل اتو، تا و بر روی یکدیگر قرار داده می‌شود هر لباسی که آسیب دیده باشد در این محل تعمیر می‌گردد.

باید فضای زیادی برای نگهداری لباس‌های شسته شده و تجهیزات (سطح اتوکشی، اتو، غیره) وجود داشته باشد.

محل اتوکشی و خشک کردن باید در مجاورت یکدیگر باشند.

ساختمان اجتماعات: این ساختمان در این مرکز بصورتی طراحی شده است، که بیشتر نیازهای فرهنگی و مذهبی را برآورده سازد، از اینرو فضاهائی که در این ساختمان در نظر گرفته شده‌اند عبارتند از: نمازخانه، آمفی‌تئاتر و کتابخانه که در زیر به یکایک این فضاها اشاره خواهیم کرد: سالن اجتماعات چند منظوره (آمفی‌تئاتر سرپوشیده): این سالن سرپوشیده جهت بهره‌برداری از هنر نمایش، پخش فیلم و برگزاری اجتماعات در نظر گرفته می‌شود که در برگیرنده فضاهای زیر است: - سالن اصلی - محل نمایش (سن) -اتاق گریم، تعویض لباس - اتاق پروژکسیون (برق) - سرویسها این سالن باید توانائی در بر گرفتن همه بچه‌ها و تعدادی میهمان احتمالاً بزرگسال را دارا باشد، بهتر است دیواره‌ها با مصالح آگوستیک متحرک پوشیده شود، به صورتی که برای هر فعالیت، بتوان، دیواره آگوستیک مناسب آن را ظاهر نمود، برای نمایش و پخش فیلم، در نظر گرفتن پرده نمایش اتاق استقرار دستگاه پخش فیلم لازم خواهد بود.

نحوه چیدن صندلیها باید به گونه‌ای باشد که افراد در مسیر دید یکدیگر قرار نگیرند، از این رو لازم است که سالن دارای شیب مناسبی باشد.

ابعاد صندلیها معمولاً 45×45 سانتیمتر است، بهتر است فاصله ردیفهای آن در صورت تاشو بودن صندلیها 80 سانتیمتر و در صورت ثابت بودن 1 متر در نظر گرفته شود.

حداکثر تعداد صندلی که می‌تواند بدون فاصله در کنار هم قرار گیرد، در صورت دسترسی از دو طرف طبق استانداردهای بین‌المللی 28 صندلی است، سرانه هر فرد، فضای رفت و آمد 9/0-6/0 متر مربع و عرض ورودی برای عبور 2 نفر 6/1 متر مربع است، ورود از دو طرف روبروی سن انجام می‌گیرد و اولین ردیف صندلیها از سکو 3-5/2 متر فاصله دارد.

سرانه سالن ااجتماعات 2/1-9/0 متر مربع است و خروج اضطراری از کنار سن در نظر گرفته شده است.

نمازخانه: باز هم به دلیل اینکه این فضا بصورت مسجد و جداگانه برای این سایت در نظر گرفته نمی‌شود، در طبقه بالاتر آمفی‌تئاتر در نظر گرفته شده است و سعی بر آن بوده است، هم در نوع طراحی و هم جاگذاری این فضا، نقش وحدت‌بخشی و یکدل شدن همه، بخصوص این کودکان در این طراحی این فضا رعایت شود.

در کنار نمازخانه خانمها و آقایان سرویس‌های بهداشتی جهت وضوگرفتن افراد تعبیه گردیده است.

کتابخانه: جهت بالا بردن میزان علاقه بچه‌ها به مطالعه، رشد فکری آنها و استفاده از کتب جهت آموزش و تحقیق در مواردی که در کلاسهای آموزشی آنها تعلیم داده می‌شود.

وجود کتابخانه در این مجموعه لازم به نظر می‌رسد، در حالیکه محیط آن باید آرام و بی سر و صدا و دور از فضاهائی باشد که عملکرد آنها با سر و صدای زیاد همراه است.

لیکن به علت بزرگ نبودن سایت و استفاده حداکثر 60-50 نفر از این کتابخانه، این فضا بصورت کتابخانه‌های مستقل طراحی نگردیده است و نسبت به آن‌ها مختصرتر طراحی شده است.

که در زیر به قسمتهای مختلف آن اشاره می‌گردد: جا برای گذاشتن وسائل: معمولاً در همه کتابخانه‌ها در قسمت ورودی فضائی جهت گذاشتن وسائل و نبردن کیف بداخل کتابخانه تعبیه می‌گردد که در اینجا نیز وجود دارد.

ابعاد حدودی آن 2×2 متر می‌باشد که با جابجائی طول و یا عرض، رقم دیگری هم تغییر خواهد کرد.

مخزن کتاب: مخزن محل نگهداری کتب در کتابخانه است، با توجه به اینکه کتابخانه این مجموعه با سیستم باز و توسط خود بچه‌ها اداره می‌شود، بهتر است.

مخزن تواماً با سالن قرائت ارتباط داشته باشد.

مخزن دارای قفسه‌هائی است.

ارتفاع قفسه‌ها باید به اندازه‌ای باشد که یک انسان با قدی متوسط با بلند کردن دست بتواند از آن استفاده کند، که این ارتفاع در حدود 225 سانتی‌متری باشد، حدود 15 سانتی‌متر از این ارتفاع به عنوان سکو در زیر قفسه قرار می‌گیرد، در این ارتفاع، معمولاً 7 طبقه قرار می‌گیرد که فاصله محور تا محور طبقات آن5/30 سانتی‌متر است.

قفسه‌های کتاب نیز بسته به اندازه کتاب، عمق‌های متفاوتی را می‌طلبند، اما آنچه که مرسوم است، اندازه‌های 200، 250، 300، 350 و 400 میلی‌متر و برای قفسه‌های دو سمتی 700-400 میلی‌متر عمق لازم است 20 تا 30 جلد در هر متر طبقه ظرفیت آن می‌باشد که بستگی به موضوع کتاب دارد، پهنای گذرگاه بین طبقات نیز 850-720 میلی‌متر است.

سالن مطالعه: این بخش، مهمترین فضای کتابخانه می‌باشد، در هر کتابخانه، یک سالن مطالعه عمومی قرار دارد.

به طور کلی ابعاد میزهائی که در مبلمان کتابخانه مورد استفاده قرار می‌گیرد، حداقل 56×84 سانتی‌متر با ارتفاع متوسط 75 سانتی‌متر می‌باشد که مورد استفاده یک نفر قرار می‌گیرد.

اصولاً مبلمان و صندلیهای کتابخانه، باید راحت باشند، به نحوی که مطالعه کنندگان که برای ساعتهای طولانی در کتابخانه می‌نشینند، احساس راحتی و آسایش داشته باشند.

در کتابخانه‌ها به طور متوسط به ازای هر کودک 3 متر مربع سرانه فضا در نظر گرفته می‌شود.

طراحی این فضا بصورتی انجام گردیده است که در صورت صلاحدید مسئولین زیربط با سیستم بسته نیز اداره شود.

ساختمان آموزشی : اکثر کودکان و نوجوانانی که وارد این مجموعه می‌شوند، دارای تحصیلات ابتدائی می‌باشند و تعداد بی‌سوادان که اصلاً مدرسه نرفته‌اند، بسیار کم می‌باشد، با این حال این موضوع باید مد نظر قرار گرفته شود و ایجاد مرکز آموزش عمومی استثنائی، به روشی که با نظام آموزشی موجود مطابقت داشته باشد، ضروری می‌باشد.

تجربه نشان داده است که در این سن، به خصوص بچه‌هایی که ترک تحصیل کرده‌اند، به زحمت زیر بار آموزش کلاسیک می‌روند و پذیرش آن برای بچه‌ها ثقیل است، اما به آموزش مقطعی و آزاد بسیار علاقه‌مند بوده و ترجیح می‌دهند که در امتحانات متفرقه شرکت نمایند.

لذا در طراحی مجموعه باید امکاناتی را برای آموزش به این کودکان در نظر گرفت.

در این صورت می‌توان امیدوار بود که با ایجاد انگیزه در بچه‌هایی که دارای بهره هوشی نرمال و بالاتر هستند، آنان را به سمت آموزش عمومی سوق داد.

بچه‌های خیابانی بچه‌هایی باهوش و زیرکی می‌باشند، با این حال، ممکن است به خاطر سوء تغذیه و مشکلاتی که با آنها درگیر بوده‌اند قدرت تمرکز کمتری داشته باشند، بنابراین نیاز به یک برنامه آموزشی خاص دارند که جالب، بدیع و از همه مهمتر این که در رابطه با زندگی روزمره آنها باشد و فکر آنها را هدایت نماید.

قسمت آموزشی این سایت شامل گالری (جهت نمایش کارهای آموزشی بچه‌ها) کلاسهای آموزشی و هنری- اتاق سمعی و بصری- بخش اداری (دفتر معلمین، آبدارخانه) و سرویسها می‌باشد، در زیر اهم این فضاها توضیح داده می‌شود: گالری: محلی که فعالیتهای کلاسی و هنری بچه‌ها در زمینه‌های مختلف به نمایش در می‌آید.

تا در صورت استقبال بینندگان از کارها به غرفه‌های فروش منتقل شود و در استقلال مالی این نوجوانان تأثیر بگذارد تا بدینوسیله علاوه بر پرورش استعداد و فراگیری هنر، در کودکان زمینه‌ای جهت برقراری ارتباط با یکدیگر و بزرگسالان و پذیرفته شدن آنان در اجتماع بعنوان موجوداتی کوچک ولی با توانائیهای بسیار ارزشمند ایجاد گردد و درآمدی از دسترنج و تولیدات خود نیز به دست آورند.

فضای نمایشگاه علاوه بر این فضای سرپوشیده در فضای روباز پشت ساختمان آموزشی نیز تعریف شده است.

که بینندگان هم از چشم‌انداز ساختمانها و فضای سبز برخوردار شوند و هم کارهای بچه‌ها را ببینند.

در سیر کولاسیون طرح نمایشگاه باید پیش‌بینی گردد که تماشاگر در کجا با عجله و در کجا با مکث حرکت کند.

و ایجاد خستگی برای بیننده نکند همچنین نحوه سازماندهی فضا باید بگونه‌ای باشد که مردم در آن احساس آزادی کامل داشته باشند و به آسانی بتوانند در تمامی گوشه‌های آن به گردش بپردازند.

زاویه دید انسانی 54 درجه (27 درجه بالای خط چشم به سمت بالا) است.

لذا با فاصله دید از تصویر خوب روشن شده (با روشنائیهای طبیعی و مصنوعی) در حد 10 متر، ارتفاع آویزان کردن از 9/4 متر بالای خطر دید تا 7 متر زیر خط دید تغییر می‌کند.

فقط تصاویر بسیار بزرگ را بالاتر از 9/4 متر می‌توان آویزان کرد.

تصویرهای کوچک را بهتر است با افق‌های آن در خط چشم نصب نمود.

مساحت لازم برای هر تصویر 2 تا 5 متر مربع، مساحت دیوار و مساحت لازم برای شیء هنری 10-6 متر مربع مساحت کف می‌توان در نظر گرفت.

کلاسهای آموزشی: در این کلاسها دروس نظری (قرآن، زبان انگلیسی و …) کار می‌شود.

تناسب ابعاد کلاسهای درسی با توجه به استانداردهای مختلف برای حداکثر نسبت طول و عرض کلاسی از تا متغیر است.

از طرف دیگر، عرض کلاسهائی که از یکطرف نور می‌گیرند،نباید از 7 متر بیشتر باشد، عرض کلاسهائی که از دو طرف نور طبیعی می‌گیرند، حداکثر از 4/8 متر نباید بیشتر باشد.

ارتفاع کلاسها در مناطق معتدل 3 متر، در مناطق سرد 8/2 متر و در مناطق گرم به 2/3 متر می‌رسد، از نگاهی دیگر برای ابعاد کلاسهای متوسط تئوری حدوداً 15 نفره ابعاد 5×5 متر و ارتفاع 5/3 متر را می‌توان قائل شد.

استاندارد سطح سرانه کلاسها در کشورهای مختلف متفاوت است که ما آن را با توجه به فضای موجود و نیازها مربوط به کشورمان از 2-5/1 متر مربع برای هر نفر در نظر گرفته‌ایم.

آتلیه‌ها (کلاسهای هنری): در این نوع کلاسها، هنرجویان در پی هماهنگی دید و دست و ذهن در ارائه طرح بوده و با مفهوم ترکیب‌بندی و شیوه‌های متداول طراحی آشنا شده و در مورد موضوعات متفاوت کارهای هنری انجام می‌دهند.

در آتلیه طراحی و نقاشی، وسائل اصلی آنرا سه پایه طراحی و صندلی، پرده نمایش، تخته سیاه، میز استاد، محلی برای شستشو (فضای مرطوب) تشکیل می‌دهند.

زیر بنای مفید آن به ازای هر هنرجو 55 متر مربع پیش‌بینی می‌گردد.

در مورد استاندارد وسائل و تجهیزات در کلاسها می‌توان گفت: عرض درهای یک لنگه داخلی در کلاسها معادل 90 سانت عرض درهای دو لنگه معادل 160 سانتی‌متر بود.

ارتفاع درها 2 متر (با تغییر در حد 5 سانتی‌متر) بر حسب مصالح بکار رفته می‌شود.

اگر ظرفیت کلاس بیش از 50 نفر باشد، کلاس بایستی دارای دو در باشد و در این صورت باید صندلی آخر تا دیوار حداقل 90 سانتی‌متر فاصله داشته باشد، در ضمن عرض درها باید حداقل 110 سانتی‌متر باشد، تا حمل رسائل سمعی و بصری و همچنین دیگر تجهیزات لازم بدرون کلاس براحتی صورت گیرد.

برای رویت تخته سیاه باید تخته را در سطحی بالاتر از معمول قرار داد و این اختلاف ارتفاع توسط یک سکو حل گردد.

از طرف دیگر فاصله بین دیواری که تخته بر روی آن نصب است، تا پشت صندلی ردیف اول 3 متر در نظر گرفته می‌شود.

بخش سمعی و بصری: این بخش به عنوان فضای کمک آموزشی فعالیت دارد.

کمک بیشتر به فهم مطالب یاد دهنده در کلاسها و تهیه برنامه‌هائی برای اوقات فراغت بچه‌ها با تهیه و تنظیم کاست‌ها و نوارهای آموزشی ویدئویی و صوتی تصویری هدف اصلی این فضا می‌باشد.

کارگاههای تخصصی: نوجوان موجودی است پژوهشگر، سرشار از انرژی و طالب مصرف آن، لذا هر کاری را با جرات شروع می‌کند و در پی آن انرژی و وقت خود را صرف می‌کند و در این راه استعدادهای خود را می‌باید و به توانائی‌های خود آگاه می‌شود.

این موجودات وقتی در یک شبانه‌روزی قرار می‌گیرند که ضوابط و مقررات مخصوص بخود دارد و حساسیت و تحرک نوجوان را به همان محیط محدود می‌کند، ممکن است نتواند طرق مناسب و در خور وضعیت خود را برای صرف این انرژی و اوقات بیکاری پیدا کند و یا اگر هم به راه حل این مشکل دست یابد در راههای منحط و مضر گام بردارد.

می‌توان با کار عملی، اولاً از یکنواختی محیط بی برنامه، برای نوجوان کاسته، ثانیاً نوجوان را آماده کرد، تا بتواند در مواقع فراغت خود گرایش به سوی استفاده از انرژی خود، در راه سازندگی هر چه بیشتر، پیدا نموده و به ارضاء نیازها و احتیاجات خود نایل شود.

داشتن یک برنامه صحیح و درخور سن و سال نوجوان باعث می‌شود که حس خلاقه در وی زنده شده و استعدادهای نهفته‌اش شکوفا گردد و نیز در راه تکوین شخصیت و اعتماد به نفس خود فرصتی برای خودنمائی و ابراز وجود داشته باشد، تا به این وسیله بتواند کمبودهای خود را جبران نموده و به نقطه تعادل، از نظر شخصیت روانی، اجتماعی برسد.

اصولاً برای ایجاد روحیه سالم و جلوگیری از کج‌رویها و ناسازگاریهای نوجوانان ترتیب دادن برنامه‌های فراغت، حس خلاقه را در بچه‌ها زنده می‌کند.

اهمیت اوقات فراغت و چگونگی گذران آن حداقل در محیطهای شبانه‌روزی، ناشناخته مانده است.

در حالیکه در این گونه جوامع کوچک و بسته، اوقات فراغت نقشی مهمتر از آنچه در بیرون از این محیطها دارد را داراست.

زیرا دامنه تحرک و آزادی عمل بچه‌هائی که به صورت شبانه روزی به سر می‌برند به همان محیط محدود می‌شود.

بطور کلی اوقات فراغت را نه تنها به عنوان اوقات تفریح و استراحت، بلکه به عنوان اوقات آزادی و خلاقیت و تکامل شخصیت، از خلال تکمیل آموخته‌ها و مشارکت فعالانه و آزادانه در فعالیتهای اجتماعی و فرهنگی، می‌توان یاد کرد.

جامعه شناسان می‌گویند: «اوقات فراغت فعالیتی است آزاد بدون اجر و مزد که رضایت خاطر آنی را به همراه می‌آورد.» در مراکز نگهداری بچه‌های خیابان، آموزش یک حرفه و مهارت، از اهمیت به سزائی برخوردار بوده و راه مناسبی جهت کمک به ساختن آینده بهتر برای بچه‌ها است.

این کار برای نوجوانان ایجاد درآمد نموده و آنها را برای کار در محیط بیرون و اجتماع آماده می‌سازد، چرا که آموزش یک حرفه به کودک خیابانی موجب می‌گردد که این فرد با حرفه خاصی آشنا شده و در آن رشته تجربه کسب نماید، در نتیجه نوجوان را قادر خواهد ساخت که در آینده نیز این حرفه را دنبال نموده و از این طریق، امرار معاش نماید.

از طرفی آموزش یک حرفه و داشتن درآمدی هر چند ناچیز، موجب افزایش علاقه نسبت به آن حرفه و همچنین اعتماد به نفس نوجوانان می‌شود.

از آنجائی که تعدادی از نوجوانان به تحصیل علاقه‌ای نشان نداده و به کارهای عملی علاقه‌مند می‌باشند و نیز به لحاظ حس کنجکاوی ویژه‌ای که دارند در کارهای عملی موفق‌تر می‌باشند، لذا ایجاد مراکز آموزش فنی و حرفه‌ای و رشته‌های مختلف همچون قالی‌بافی، سفال‌گری، کارهای برقی، چوبی و دیگر حرف برای این گونه افراد لازم و ضروری بوده و باید نسبت به آموزش و پرورش آنها همت گمارد.