دانلود مقاله کودکستان

بسمه تعالی پیشگفتار آئین کار اصول شناخت , مکان‏یابی و طراحی فضاهای باز برای بازی کودکان 1 تا 6 ساله که بوسیله کمیسیون فنی مربوطه تهیه و تدوین شده و در سی و هشتمین کمیته ملی آئین کار ساختمان مورخ 73/9/21 مورد تائید قرار گرفته , اینکه باستناد بند 1 ماده 3 قانون اصلاحی قوانین و مقررات موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران مصوب بهمن‏ماه 1371 بعنوان استاندارد رسمی ایران منتشر میگردد .

برای حفظ همگامی و هماهنگی با پیشرفتهای ملی و جهانی در زمینه صنایع و علوم ,آئین کارهای ایران در مواقع لزوم مورد تجدیدنظر قرار خواهند گرفت و هرگونه پیشنهادی که برای اصلاح یا تکمیل این آئین کارها برسد در هنگام تجدیدنظر در کمیسیون فنی مربوط مورد توجه واقع خواهد شد .

بنابراین برای مراجعه به استانداردهای ایران باید همواره از آخرین چاپ و تجدیدنظر آنها استفاده نمود .

در تهیه و تدوین این آئین کار سعی شده است که ضمن توجه به شرایط موجود و نیازهای جامعه حتی‏المقدور بین این آئین کار و آئین کار کشورهای صنعتی و پیشرفته هماهنگی ایجاد شود .

آئین کار اصول شناخت , مکان‏یابی و طراحی فضا های باز برای کودکان 1 تا 6 سال بسمه‏تعالی آئین کار اصول شناخت , مکان‏یابی و طراحی فضاهای باز برای بازی کودکان 1 تا 6 سال ( پیش دبستانی ) مقدمه بروز تغییرات اجتماعی و اقتصادی از قبیل رشد سریع جمعیت , تراکم مناطق شهری , کاهش واحدهای فامیلی گسترده در اثر مهاجرت به شهرها , کاهش مراقبت والدین از فرزندان در نتیجه تغییر در هسته ساختار فامیلی , مشارکت بیشتر زنان ( مادران ) در فعالیت‏های اجتماعی , کاهش در عرصه ساختمانها و ...

نیازهای فضایی جدیدی را در سطح جامعه مطرح مینمایند که از جمله آنها , فضای بازی کودکان میباشد .

از طرفی دیگر سرزمین ما ایران از نظر جمعیتی دارای ساختی جوان است بدین معنا که نزدیک به نیمی از جمعیت آنرا افراد زیر 20 سال تشکیل میدهند که بیش از 1/3 این گروه سنی کودکان نیز 6 سال هستند .

نیازها و خواسته‏های این گروه نیز همانند سایر مردم ابعاد مختلف روانی , اجتماعی , اقتصادی فرهنگی و فیزیکی دارد ولیکن به دلیل اهمیت و نقشی که این سالهای نخست نسبت به سایر مراحل زندگی از نقطه نظر تکامل شخصیتی افراد دارا میباشند , هرگونه برنامه‏ریزی و سرمایه‏گذاری در زمینه‏های گوناگون و برآوردن نیازهای رشدی آن به گونه‏ای صحیح و منطقی تبعات مثبتی را در پی خواهد داشت که کل جامعه از آن بهره خواهد برد .

در این میان فضاهای بازی از جمله تمهیداتی هستند که نیازهای رشد کودکان را در تمام زمینه‏ها تامین می‏کنند , چهار زمینه اصلی رشد کودکان شامل رشد جسمی , رشد شناختی , رشد اجتماعی و رشد عاطفی میباشد که ترکیب متنوعی از آن‏ها می‏تواند در زمین بازی قرار گیرد و لذا شناخت توانائیهای جسمی و روانی کودکان در این گروه سنی و کاربرد ضوابطی در امر مکان‏یابی و طراحی فضاهای باز برای بازی کودکان توسط برنامه‏ریزان , طراحان و مجریان اینگونه طرحها , امکان تجربیات متفاوتی را برای این گروه سنی فراهم میآورد و قابل ذکر است که تا کنون در مورد تهیه ضوابط و استانداردهای مربوطه کمتر و یا بطور پراکنده کارهایی انجام شده است , و اینک با همکاری گروهی از کارشناسان و با بهره‏گیری از منابع و مآخذ داخلی و خارجی اقدام به تهیه و تدوین اصول و ضوابطی شده که امید است با بکارگیری نکات مندرج در این آئین کار در هنگام طراحی مجتمع‏های زیستی اعم از مراکز شهری یا روستایی , فضاهای بازی مناسب و در خور کودکان منطبق بر استانداردهای رسمی و متداول درنظر گرفته شود .

1 هدف و دامنه کاربرد هدف از تدوین این آئین کار تعیین اصول و ضوابطی در برنامه‏ریزی و طراحی فاضهای باز و تجهیزات و تاسیسات آن برای بازی کودکان 1 تا 6 سال در کلیه مراکز عمومی مثل پارکها , مراکز خرید , میادین , مراکز مذهبی و فرهنگی و ...

و مراکز نیمه عمومی مثل مهد کودکها و مراکز آموزش و پرورش پیش از دبستان و مراکز درمانی و ...

مراکز خصوصی از قبیل واحدهای مسکونی , مجتمع‏های آپارتمانی و ...

است به گونه‏ای که کاربرد این ضوابط توسط برنامه‏ریزان , طراحان و مجریان امر مناسب‏سازی وضع موجود و طراحی‏های آتی را به نحو مطلوب و منطقی سامان دهد .

2 تعاریف بروز تغییرات اجتماعی و اقتصادی از قبیل رشد سریع جمعیت , تراکم مناطق شهری , کاهش واحدهای فامیلی گسترده در اثر مهاجرت به شهرها , کاهش مراقبت والدین از فرزندان در نتیجه تغییر در هسته ساختار فامیلی , مشارکت بیشتر زنان ( مادران ) در فعالیت‏های اجتماعی , کاهش در عرصه ساختمانها و ...

2 تعاریف 2 1 فضای بازی : محیطی امن و سالم , مهیج و شادی‏آور برای بازی کودکان بطوریکه جسم بچه‏ها را تقویت نموده و ثبات عاطفی و احساسی آنها را باعث شده از طریق انواع بازی و فعالیت , آموزش‏های لازم را فرا گرفته و زمینه‏های پرورش خلاقیت نیز فراهم آید .

2 2 کودکان پیش‏دبستانی ( گروه سنی 1 تا 6 سال ): سنین پیش از دبستان به مقطع سنی از بدو تولد تا پایان 6 سالگی اتلاق می‏شود ولیکن گروه سنی منتخب در این آئین کار گروه سنی 1 تا 6 سال میباشد .

هدف از تدوین این آئین کار تعیین اصول و ضوابطی در برنامه‏ریزی و طراحی فاضهای باز و تجهیزات و تاسیسات آن برای بازی کودکان 1 تا 6 سال در کلیه مراکز عمومی مثل پارکها , مراکز خرید , میادین , مراکز مذهبی و فرهنگی و ...

2 2 کودکان پیش ‏دبستانی ( گروه سنی 1 تا 6 سال ): سنین پیش از دبستان به مقطع سنی از بدو تولد تا پایان 6 سالگی اتلاق می‏شود ولیکن گروه سنی منتخب در این آئین کار گروه سنی 1 تا 6 سال میباشد .

3 شناخت مراحل رشد و خصوصیات جسمی رفتاری کودکان 1 تا 6 سال ( پیش‏دبستانی ) 3 1 خصوصیات جسمی رفتاری کودکان 1 تا 2 ساله .

2 ـ 1 ـ فضای بازی : محیطی امن و سالم , مهیج و شادی‏آور برای بازی کودکان بطوریکه جسم بچه‏ها را تقویت نموده و ثبات عاطفی و احساسی آنها را باعث شده از طریق انواع بازی و فعالیت , آموزش‏های لازم را فرا گرفته و زمینه‏های پرورش خلاقیت نیز فراهم آید .

2 ـ 2 ـ کودکان پیش‏دبستانی ( گروه سنی 1 تا 6 سال ): سنین پیش از دبستان به مقطع سنی از بدو تولد تا پایان 6 سالگی اتلاق می‏شود ولیکن گروه سنی منتخب در این آئین کار گروه سنی 1 تا 6 سال میباشد .

3 ـ شناخت مراحل رشد و خصوصیات جسمی ـ رفتاری کودکان 1 تا 6 سال ( پیش‏دبستانی ) 3 ـ 1 ـ خصوصیات جسمی ـ رفتاری کودکان 1 تا 2 ساله .

ـ شروع به راه رفتن و صحبت کردن می‏کند .

ـ راحت راه میرود و راحت زمین می‏خورد .

ـ می‏تواند با کمک از پله‏ها بالا و پائین برود .

ـ کنترل ادرار و مدفوع خود را می‏کند .

ـ نسبت به افراد غریبه واکنش نشان می‏دهد .

3 ـ 1 ـ خصوصیات جسمی ـ رفتاری کودکان 1 تا 2 ساله .

ـ دوست دارد غذا خوردنش توام با بازی باشد .

- بزرگترها را به بازی با خودش مجبور می‏کند .

ـ دوست دارد بچه‏ها در اطرافش باشند ولی مستقیما با آنها وارد بازی نمی‏شود .

ـ اشیأ مدور توجه این کودکان را جلب می‏کند .

ـ می‏تواند به طور ایستاده خم شود و اسباب بازی خود را جمع کند .

ـ تطابق چشم با پا کامل نیست .

ـ حس کنجکاوی کودک شدید است .

ـ به فضاهای کوچک و محدود عکس‏العمل نشان میدهد و احساس دلتنگی می‏کند .

ـ دوست دارد اشیأ را به داخل ظرفی ریخته و دو مرتبه بجای اول برگرداند .

3 ـ 2 ـ خصوصیات جسمی ـ رفتاری کودکان 2 تا 3 ساله ـ به تنهائی از پله‏ها بالا میرود و در موقع پائین آمدن دستش را به نرده یا دیوار می‏گیرد .

بهمین دلیل از سرسره می‏تواند استفاده کند .

ـ هر پله را با قرار دادن هر دو پا روی آن طی می‏کند .

ـ توپ بزرگی را می‏تواند لگد بزند و یا شوت کند .

ـ به خوبی و در یک خط مستقیم می‏دود و کمتر به زمین می‏خورد .

ـ بسیار فعال و سر زنده و با نشاط است .

ـ ماهیچه‏های انگشتان او بهتر عمل می‏کند ( ماهیچه‏های کوچک ).

ـ روی سه چرخه می‏نشیند , دسته آنرا با دست می‏چرخاند و هدایت می‏کند ولی هنوز قادر به پا زدن نیست .

ـ بودن در کنار مادرش را به هنگام بازی دوست دارد .

3 ـ 3 ـ خصوصیات جسمی ـ رفتاری کودکان 3 تا 4 ساله .

ـ می‏تواند در ضمن دویدن , موانع موجود بر سر راه خود را دور بزند .

ـ می‏تواند اسباب‏بازیهای بزرگ را هل بدهد .

ـ می‏تواند چهار زانو بنشیند ـ فعال و پرانرژی است ولی زود خسته می‏شود .

ـ هماهنگی بین چشم‏ها و دستها تا حدودی ایجاد شده است .

ـ در بکار بردن دستها , پاها و بازوان بیشتر از کار کردن با انگشتان مهارت دارد .

ـ می‏تواند روی پنجه پا راه برود .

ـ می‏تواند برای یک لحظه روی یک پا بایستد .

ـ از وسایل گوناگون به راحتی و با مهارت بالا می‏رود .

ـ می‏تواند سه چرخه براند .

ـ نیاز به تائید و تشویق بزرگترها دارد .

ـ کودک مایل است بیشتر در کنار بچه‏های دیگر بازی کند و نه با خود آنها .

ـ در این سن کودک نسبت به افراد جدید و محیط نا آشنا واکنش نشان میدهد .

3 ـ 4 ـ خصوصیات جسمی ـ رفتاری کودکان 4 تا 5 ساله .

ـ حرکات کودک از ظرافت , دقت و هماهنگی بیشتری برخوردار است .

ـ لی‏لی بازی می‏کند .

ـ کنجکاوی او در خصوص محیط اطرافش بیشتر می‏شود .

ـ با مهارت دوچرخه می‏راند و دور میزند .

ـ از وسایل و جاهای بلند بالا می‏رود .

ـ به هوا می‏پرد , می‏چرخد و تاب می‏خورد .

ـ به راحتی می‏تواند توپ را با حرکات کامل دست پرتاب کند و بگیرد .

3 ـ 5 ـ خصوصیات جسمی ـ رفتاری کودکان 5 تا 6 ساله ـ دستها مهارت دارند ولی عضلات کوچک دست هنوز کاملا متعادل و موزون نیست .

ـ از کارهای پرتحرک لذت میبرد و فعال است .

ـ فعالیتهای حرکتی کودک بیش از سنین قبل موزون هستند .

ـ می‏تواند از روی خط تعادل راه برود و با یک پاجستهای کوچک بزند .

در پایان این مبحث برای آنکه تصویری از اندازه‏های بدن کودکان در هنگام بروز رفتارهای گوناگون از قبیل نشستن , ایستادن , دست را بلند کردن و ....

ارائه کرده باشیم تا بتواند در هنگام طراحی وسایل بازی متناسب با این سنین مدنظر قرار گیرد با استفاده از منابع خارجی چند تصویر از اندازه‏های استاندارد بدن کودکان 3 تا 5 ساله و 5 تا 7 ساله به شرح ذیل آورده می‏شود : ( اندازه‏ها به میلیمتر میباشد ).

* ISO : INTERNATIONAL STANDARD ORGANIZATION 4 ـ اصول مکان‏یابی و طراحی فضاهای باز برای بازی کودکان 4 ـ 1 ـ از دیدگاه شهرسازی 4 ـ 1 ـ 1 ـ موقعیت : فضاهای بازی کودکان را می‏توان در مراکزی به شرح ذیل مستقر نمود : مراکز عمومی مثل : ـ پارکها ( پارک محله‏ای ـ پارک منطقه‏ای ـ پارک شهر ـ پارک جنگلی ).

ـ مراکز خرید ( پاساژها ـ بازار بزرگ و...

).

4 ـ 1 ـ از دیدگاه شهرسازی 4 ـ 1 ـ 1 ـ موقعیت : فضاهای بازی کودکان را می‏توان در مراکزی به شرح ذیل مستقر نمود : مراکز عمومی مثل : ـ پارکها ( پارک محله‏ای ـ پارک منطقه‏ای ـ پارک شهر ـ پارک جنگلی ).

ـ میادین .

ـ مرکز فرهنگی ـ مذهبی ( مسجد ـ حسینیه ـ موزه ـ کتابخانه و ....).

ـ مراکز تفریحی ـ توریستی ( کمپ‏ها ـ اردوگاههای تفریحی ـ اماکن توریستی ).

مراکز نیمه عمومی مثل : ـ مهد کودکها و آمادگیها .

ـ مراکز بهداشتی ـ درمانی ( بیمارستان ـ درمانگاه ).

ـ پرورشگاهها و مراکز تربیتی ـ آسایشگاهها .

ـ مراکز نگهداری کودکان معلول یا عقب‏افتاده ذهنی .

مراکز خصوصی مثل : ـ واحدهای همسایگی و مجتمع‏های آپارتمانی .

4 ـ 1 ـ 2 ـ همجواریها و غیر همجواریها .

مکانی که برای احداث زمین‏های بازی کودکان درنظر گرفته می‏شود باید ضمن تامین مسایل ایمنی , بهداشتی , سلامت و آسایش کودکان از مکانهایی نظیر خیابانهای اصلی و پرتردد , پارکنیگهایی عمومی و ترمینالها , خطوط راه‏آهن و فرودگاهها , توالتهای عمومی , محل جمع‏آوری زباله , کارگاههای آلوده کننده محیط زیست , مسیلها و حریم خطوط انتقال برق و کانالهای روباز و پرتگاهها و سایر مراکزی که به نحوی ممکنست ایجاد مزاحمت ( دود , بو , گردوغبار و سروصدا ) نماید , دور بوده و ترجیحا در کنار فضاهای سبز استقرار یافته و از دید و منظر مطلوبی نیز برخوردار باشد .

4 ـ 1 ـ 3 ـ ابعاد , سرانه و شعاع دسترسی از آنجا که موقعیت زمین‏های بازی کودکان در شهر سازی جدید با توجه به سلسله مراتب شهری در واحدهای همسایگی درنظر گرفته می‏شود , حداکثر می‏تواند تا شعاع 200 متری را تحت پوشش قرار دهد و از طرف دیگر حداقل سطح لازم برای احداث یک زمین بازی با توجه به عناصر تشکیل دهنده آن که مشروحا در صفحات بعد آورده می‏شود حدود 180 متر مربع است که می‏تواند مورد استفاده 30 کودک قرار گیرد یا بعبارتی حدود 200 خانوار را تحت پوشش قرار دهد و در صورت دوبرابر نمودن مساحت زمین یعنی تا رقم 360 متر مربع حداکثر برای 60 کودک ظرفیت پذیرش خواهد داشت و چنانچه ارقام فوق را با سرانه‏های متداول در طرح‏های توسعه شهری که بطور متوسط 1000 متر مربع زمین بازی به ازاء هر واحد همسایگی (200 تا 300 خانوار ) منظور می‏کند مقایسه کنیم سرانه‏ای حدود 4 متر مربع برای هر خانوار منظور میدارد که بنظر میرسد تنها 22 درصد مساحت این زمین‏ها برای بازی کودکان 1 تا 6 سال کافی باشد .

نتیجتا سرانه حداقل فضای بازی برای کودکان 1 تا 6 سال بمیزان 6 متر مربع برای هر کودک میباشد که در اینصورت سرانه زمین‏های بازی کودکان به ازاء هر یک از ساکنین واحد همسایگی بطور متوسط به حدود 0/18 متر مربع خواهد رسید .

( یعنی بعبارت دیگر به ازاء هر خانوار 0/83 نفر کودک زیر 6 سال درنظر گرفته شده است ).

مآخذ : سرشماری جاری جمعیت سال 1370 ـ مرکز آمار ایران .

4 ـ 2 ـ از دیدگاه معماری 4 ـ 2 ـ 1 ـ مشخصات زمین بازی کودکان 4 ـ 2 ـ 1 ـ 1 ـ ابعاد زمین به نحوی باشد که امکان کنترل کودکان از طرف والدین به سهولت امکان‏پذیر بوده و از داخل زمین به تمامی قسمتها دید کافی وجود داشته باشد .

4 ـ 2 ـ 1 ـ 2 ـ حفظ تپه‏های طبیعی موجود و سطوح مسطح و ایجاد نمودن تپه‏های مصنوعی کوچک به دلیل رغبت کودکان به بالا رفتن , سرازیر شدن و یا غلطیدن از این سطوح .

4 ـ 2 ـ 1 ـ 3 ـ تپه‏های مصنوعی را می‏توان از موادی چون قلوه‏سنگ و خاک حفاری حاصل از کارهای ساختمانی ساخت .

ایجاد چنین تپه‏هایی در کنار محل‏های شن بازی بچه‏ها سپرهای خوبی در مقابل باد ایجاد کرده و مانع بصری مناسبی هم خواهد بود .

4 ـ 2 ـ 1 ـ 4 ـ در تپه‏های مصنوعی میزان شیب باید کمتر از 35 درجه ( یا 70%) باشد .

4 ـ 2 ـ 2 ـ نوع پوشش زمین بازی کودکان نوع پوشش زمین برحسب نوع بازی متفاوت است و عوامل زیر می‏تواند در هنگام انتخاب آن مدنظر قرار گیرد : 4 ـ 2 ـ 2 ـ 1 ـ عملکرد : نوع پوشش زمین می‏بایست با توجه به عملکرد خاص فضا , هدف استفاده از آن و فصول مختلف سال درنظر گرفته شود .

4 ـ 2 ـ 2 ـ 2 ـ اقتصاد : نوع پوشش با توجه به هزینه اولیه و هزینه‏های تعمیر و نگهداری انتخاب گردد زیرا بعضا استفاده از یک پوشش گرانتر به دلیل نیاز کمتر به تعمیر در دراز مدت اقتصادی‏تر است .

4 ـ 2 ـ 2 ـ 3 ـ دوام : نوع پوشش می‏بایست مقاوم در برابر فرسودگی و عوامل آب و هوایی باشد .

4 ـ 2 ـ 2 ـ 4 ـ پاکیزگی : نوع پوشش زمین نمی‏بایست باعث جذب حشرات و آلودگی یا رنگی شدن لباس کودکان گردد .

4 ـ 2 ـ 2 ـ 5 ـ نگهداری : پوشش زمین به نحوی باشد که تعمیر و نگهداری آن به سهولت و در زمان کمتری انجام شود .

4 ـ 2 ـ 2 ـ 6 ـ ایمنی : تامین ایمنی بطور کامل و بدون درنظر گرفتن عامل اقتصادی میسر شود .

4 ـ 2 ـ 2 ـ 7 ـ زیبایی و جذابیت : پوشش زمین با اطراف هارمونی داشته و رنگ‏ها و جنس آنها بتواند راهنمایی برای حرکت کودکان باشد .

4 ـ 2 ـ 3 ـ انواع حصار محدوده زمین‏های بازی کودکان می‏بایست حتی‏الامکان به دلیل تامین ایمنی و منع عبور و مرور حیوانات و افراد بزرگسال به داخل محوطه دارای حصار باشد .

حصارها می‏توانند از انواع گیاهان ساقه کوتاه , تورهای سیمی و از این قبیل انتخاب شوند .

گذشته از محصور نمودن محدوده خارجی زمین بازی حتی بعضی از قسمتهای داخلی آن مثلا در بخشی از زمین که بازیهای فعال در آن جریان دارد می‏بایست با حصاری از سایر بخش‏ها جدا شود تا مزاحمتی برای کودکان ایجاد نشود .

4 ـ 2 ـ 4 ـ عناصر تشکیل دهنده فضای بازی کودکان فضاهایی که برای بچه‏های قبل از سنین دبستان یعنی 1 تا 6 سال جهت بازی و فعالیتهای دسته‏جمعی آنان درنظر گرفته می‏شود در زمره فضاهای باز عمومی محسوب شده و می‏تواند شامل 4 بخش باشد : 1 ـ فضاهای محصور جهت قرارگیری وسایل بازی ثابت تپه‏های شنی و استخر کوچک .

2 ـ فضاهای آزاد مانند فضای چمن‏کاری شده برای بازیهای گروهی و پرتحرک .

3 ـ فضاهای سایه‏دار جهت انجام فعالیتهای آرام و استراحت .

4 ـ سایر فضاها جهت نصب نیمکت برای استفاده والدین , معابر مناسب جهت عبور عابرین و کالسکه و سه‏چرخه و تقسیم کننده‏های بخش‏های مختلف زمین بازی از قبیل نرده , پیاده‏رو , درخت و تپه‏ها , آبخوری , توالت بهداشتی , جعبه کمکهای اولیه , سطل‏های زباله و گیاهان محوطه .

2-4ـ 5 ـ اصول طراحی زمین‏های بازی کودکان اگر چه طرح و فرم هر زمین بازی از وضع موجود و توپوگرافی زمین تاثیر میپذیرد ولیکن رعایت اصول کلی در طراحی به شرح ذیل الزامی است : 4 ـ 2 ـ 5 ـ 1 ـ قسمتهایی از زمین که وسایل بازی و تجهیزاتی خاص در آنجا استقرار می‏یابند می‏بایست با حصارهای مناسب مانند گیاهان و با نرده‏های چوبی و یا تورهای سیمی محصور و پوشانده شده و دارای یک درب ورودی باشند که این نوع طراحی از ورود حیوانات و یا بچه‏های بزرگتر جلوگیری نموده و آسایش و امنیت بچه‏های کوچک را بیشتر فراهم میسازد.

-2-5-2-4 وسایل وتجهیزات بازی باید با حریمی مناسب قرار داده شوند تا امکان بازی بچه‏ها در گروههای کوچک را فراهم سازد.

4 ـ 2 ـ 5 ـ 3 ـ جریان ترافیک در داخل و لبه‏های خارجی محدوده زمین باید طوری تنظیم گردد که حرکت در داخل زمین در مسیری ایمن , سالم و منظم هدایت شود , این جریان ترافیک از طریق پیاده‏روها , باغچه‏ها , دیواره‏های کوتاه و نیمکت‏ها قابل هدایت است .

4 ـ 2 ـ 5 ـ 4 ـ وسایل بازی که برای تعداد کثیری از بچه‏ها بدون نوبت گرفتن استفاده می‏شوند باید در نزدیک ورودیها قرار داده شوند بطوریکه محل قرارگیری این وسایل تداخل و ازدحام ایجاد ننماید و به این ترتیب از هدایت کودکان به طرف وسایلی نظیر سرسره و تاب که استفاده از آنها تراکم و شلوغی ایجاد می‏کند , خواهد کاست .

4 ـ 2 ـ 5 ـ 5 ـ محل‏های شن بازی , دیوارهای بازی ( قایم باشک )، خانه‏های بازی و مجسمه‏سازی , دیوار آزاد نقاشی ( پانل‏های ساده ثابت یا متحرک ) باید دور از وسایلی مانند تاب و سرسره قرار گیرد تا کودکان در فضایی ایمن و خلاق به فعالیتهای مورد علاقه خود بپردازند .

4 ـ 2 ـ 5 ـ 6 ـ ایجاد سایه مصنوعی یا طبیعی برای بازیهای آرام قابل توجه است تا کودکان در روزهای گرم بدون نظارت مستمر بازی کنند .

4 ـ 2 ـ 5 ـ 7 ـ تابها , الاکلنگ و دیگر تجهیزات متحرک باید نزدیک به خارج زمین مستقر گردیده و بوسیله دیوارها یا نرده‏هایی محصور شوند تا مانع ورود کودکان به آن در زمان حرکت شده و حتی‏المقدور بطرف مناظر زیبا جهت‏گیری شده و دور از آفتاب باشد .

وسایل بازی مثل سرسره که دارای سطح فلزی هستند بهتر است دور از آفتاب گرم تابستان و در سایه نصب شوند تا بیشتر مورد استفاده قرار گیرند .

4 ـ 2 ـ 5 ـ 8 ـ فضای باز چمن برای بازیهای فعال و فضای سایه‏دار برای بازیهای آرام می‏تواند بعنوان سپر یا حایل در اطراف زمین بازی قرار گیرد .

4 ـ 2 ـ 5 ـ 9 ـ آبخوریها و سرویس‏های بهداشتی باید در جایی قرار گیرند که براحتی در دسترس کودکان بوده و ایجاد ترافیک اضافی نیز نکنند .

4 ـ 2 ـ 5 ـ 10 ـ برای پاکیزه نگهداشتن محیط بازی کودکان , نصب سطل‏های زباله ثابت و بادوام در جاهای مناسب ضروری است .

( مراجعه شود به استاندارد ملی ایران بشماره 3364 تحت عنوان سطل‏های زباله ).

4 ـ 2 ـ 5 ـ 11 ـ کاربرد گیاهان : گیاهان به عنوان عامل موثر در پاکیزه نمودن هوا , تنظیم رطوبت آن , کاهش گردوغبار و درجه حرارت و کاهش سروصدای وسایط نقلیه و یا بادشکن می‏بایست بطور مناسبی در زمین بازی کاشته شوند به نحوی که اگر در اطراف زمین قرار گیرند به عنوان عایق صوتی و بادی عمل ننموده و اگر در داخل زمین باشند به عنوان جداکننده و هدایت کننده عمل نماید .

4 ـ 2 ـ 5 ـ 12 ـ وجود عوارضی طبیعی و جغرافیایی مختلف در ایران موجب بروز شرایط آب و هوایی کاملا متفاوتی در مناطق مختلف کشور شده است .

شرایط خاص محیطی ( چه طبیعی و چه مصنوعی ) در هر محل و منطقه خود باعث ایجاد شرایط آب و هوایی خاص در آن محل می‏گردد .

استفاده از نیروهای طبیعی مانند آفتاب و باد برای ایجاد شرایط آسایش به اشکال متنوعی امکان‏پذیر است .

بعنوان مثال در مناطق سردسیر , طراحی می‏بایست به نحوی باشد تا از نور آفتاب حداکثر استفاده بعمل آمده و از بادهای سرد با استفاده از انواع بادشکن‏ها اجتناب گردد و در مناطق گرمسیر با استفاده از سایه‏بان‏ها از تابش آفتاب مستقیم اجتناب گردد و از وزش بادهای مطبوع بهره گرفته شود .

زمین بازی کودکان نیز به عنوان یک فضای عمومی از این قاعده مستثنی نبوده و می‏بایست در جهت ایجاد شرایط آسایش طراحی شود .

4 ـ 2 ـ 5 ـ 13 ـ از نظر رعایت ایمنی بیشتر کودکان در ضمن بازی و استفاده از وسایل , نصب تابلوهائی در مکان‏های مناسب حاوی متن‏هائی کوتاه و رسا خطاب به والدین و سرپرست‏ها و مسئولین توصیه میشود .

4 ـ 2 ـ 6 ـ مشخصات و اصول طراحی وسایل بازی وسایل و تجهیزات ویژه بازی کودکان 1 تا 6 سال از تنوع برخوردار میباشد ولیکن انواع متداول آن را وسایلی از قبیل تاب , سرسره , الاکلنگ , بالا رونده , حوضچه شن بازی , چوبهای موازنه و ...

تشکیل میدهند که هر یک از آنها گذشته از نقشی که در ایجاد لذت , تفریح و سازندگی جسم و روح کودک ایفا مینمایند ویژگیهای ساختاری خاص خود را دارا میباشند که در جداول صفحات بعد سعی گردیده تا اصول کلی طراحی , ابعاد و اندازه و نکات ایمنی و بهداشتی مرتبط با هر یک از وسایل آورده شود بطوریکه طراحان , سازندگان و استفاده کنندگان اینگونه وسایل با رعایت این ضوابط بتوانند در ایجاد امنیت و سلامتی برای کودکان کوشا باشند .

در اینجا متذکر می‏شویم که قبل از هر اقدامی در انتخاب و ساختن وسایل بازی قابل نصب در فضاهای باز برای کودکان توجه به نکات ذیل الزامی است : 4 ـ 2 ـ 6 ـ 1 ـ تمام وسایل بازی می‏بایست در جهت رشد و سالم‏سازی و ایجاد لذت و تفریح برای کودکان باشد .

4 ـ 2 ـ 6 ـ 2 ـ وسایل بازی باید قدرت , هماهنگی , توازن و جرات کودکان را افزایش دهد .

4 ـ 2 ـ 6 ـ 3 ـ حسن مشارکت و رقابت در کودکان را از طریق انواع بازیها برانگیزاند .

4 ـ 2 ـ 6 ـ 4 ـ کودکان را تشویق به خلاقیت و انجام بازیهای پرمحتوا نماید .

4 ـ 2 ـ 6 ـ 5 ـ وسایل بازی با توجه به استعداد و سلیقه کودکان انتخاب شده و با توانائیهای جسمی و روحی آنان در سنین مختلف مطابقت داشته باشد .

4 ـ 2 ـ 6 ـ 6 ـ انتخاب وسایل بازی مختلف , خواستهای متنوع کودکان را برآورده میسازد .

4 ـ 2 ـ 6 ـ 7 ـ کلیه وسایل بازی باید بگونه‏ای طراحی و ساخته شوند که از نظر استحکام تحمل کل بارهای وارده بر آنها را بنمایند .

4 ـ 2 ـ 6 ـ 8 ـ وسایل بازی میباید طوری طراحی شوند که کودکان امکان استفاده نابجا و غیر صحیح از وسایل را نداشته و از بروز حوادث ناگوار جلوگیری شود .

بطور مثال محل نشستن در تابها به نوعی طراحی شود که کودکان امکان ایستادن بر روی آنها را در هنگام تاب خوردن پیدا نکنند و یا پله و نردبان در سرسره‏ها به طریقی طراحی شود که در یک زمان فقط یک کودک از آن پائین یا بالا برود .

4 ـ 2 ـ 6 ـ 9 ـ پله‏ها و نردبانها دارای نرده محافظ بوده و کف آنها لغزنده نباشد .

4 ـ 2 ـ 6 ـ 10 ـ حتی‏الامکان وسایل بازی با مصالح بادوام ساخته و انتخاب شوند .

استفاده از مصالح بومی در دسترس در اولویت است .

4 ـ 2 ـ 6 ـ 11 ـ وسایل بازی بنوعی طراحی و انتخاب شوند که ضمن اینکه سنت‏های فرهنگی جامعه را زنده مینمایند .

موجبات برانگیختن تخیلات عملی و بصری کودکان را نیز فراهم آورند .

4 ـ 2 ـ 6 ـ 12 ـ وسایل و تجهیزات بازی علاوه بر داشتن استحکام کافی میبایستی بطور مرتب کنترل و نگهداری شوند .

4 ـ 2 ـ 6 ـ 13 ـ در رنگ‏آمیزی وسایل بازی و سایر تجهیزات موجود در زمین‏های بازی حتی‏الامکان از رنگهای شاد و از نظر کیفیت از نوع ثابت و غیر سمی استفاده گردد .