فصل اول: مبانی مدد کاری اجتماعی : تعریف مدد کاری اجتماعی : مدد کاری اجتماعی حرفه ایست مبتنی بردانش مهارت ، استعداد مانند عقیده ، باور وتفکر که به افراد گروهها وجوامع کمک می نماید تا آنها بتوانند ضمن تشخیص مشکل وشناختن مشکل به گونه ای کار آمد وتاثیر گذار با مشکل خود مواجه گردند ودر نهایت ضمن سازگاری باوضعیت موجود رضایت خاطر وتوانمندی در آنان بوجود آید .
( تعریف کامل ) در همه مشاغل مدد کاری عبارت از ایجاد تغییر ( کل معانی مدد کاری را در بر دارد ) ( تغییر درفکر مدد جو ،تغییر در رفتار وروحیه وطرز تفکر ) مدد کاری اجتماعی به کلیه اقدامات وفعالیتهایی اطلاق می گردد که در آن سعی می شود مشکلات مددجویان از روشهای مختلف نظیر مشاهد ÷ه ، مصاحبه ، بازدید منزل ، ومطالعه پرونده مددجویان مشکلات آنان حل گردد .
مدد کاری اجتماعی ، دانشی است سودمند که برای حل مشکل گروههای آسیب پذیر ومحروم درجامعه توسط افرادی که مجهز به دانش مدد کاری هستند به کارگرفته می شود .
* اهداف مدد کاری اجتماعی با تاکید بر بنیاد شهید وامورایثارگران 1- کمک به خانواده های معظم شهدا در جهت حل مشکلات اقتصادی ، معیشتی ونیازهای روان شناختی ومشاوره ای آنان .
2- کمک به بهبود ارتباطات میان اعضای خانواده های معظم شهدا و جانبازان.
3- تشخیص مشکلات ومسائلی نظیر بیماریهای روانی درخانواده ها ،افت تحصیلی فرزندان ،فرار از منزل، اعتیاد درخانواده ها ونظایر آن .
4- کمک به مددجویان برای شناختن بهتر خودشان هم دربعد مادی وهم دربعد معنوی .
5- کمک به مدد جویان برای توان مند سازی وقادر سازی آنان .
6- کمک به پیشگیری از بوجود آمدن مشکلات وآسیب های اجتماعی در خانواده 7- کمک به افراد منظور شناختن استعدادها وتوانمندی آنان تا بتوانند ضمن شناختن استعدادها و توان مندیها زندگی موفق وکار آمدی داشته باشند .
مددکاری گروهی : به مشابه یک حرفه اجتماعی چه فردی وچه گروهی : مددکاری وقتی یک حرفه تلقی می گردد که: 1- شرایط ارتقاء وترفیع مشخص است.
2) سازمانهای متولی دارند .3) صاحبان حرفه از در آمدکافی برخوردارند .4) اطلاعات اعضاء بایستی به روز باشد .5) دارای نظام نامه منشور اخلاقی هستند مثلا راز داری ازموارد آن است .
6) مدد کاری به عنوان یک حرفه در خدمت همنوعان است .
7) عموم مردم از جزئیات حرفه اطلاعی ندارند .
8) امکان سوء استفاده از حرفه وجود دارد .
9) آزمونهای دشوار برای ورود به حرفه وجود دارد .
10) حرفه ها برخوردار از دوره های عملی و کار آموزی هستند .
* تاریخچه مدد کاری : قدمت مدد کاری به زمانی برمیگردد که انسانها زندگی گروهی راشروع کرده اند واین مشکل وجود داشته که بین قبایل جنگ ونزاع بوه است وکدخدا از غنیمت های جنگ به افرادبی بضاعت کمک می کرده است ، وریش سفیدها مسئولیت تقسیم غنائم را به عهده می گرفتند این مدد کاری است مدد کاری اجتماعی معمولاً از کلیساهاومساجد شروع شده است زیرا بهترین مکان برای مدد کاری وکمک به نیازمندان بوده است و دراروپا کلیساها ، کمک فراوانی به مردم کرده اند درسال 1601 در انگلستان تعداد گداها آنقدر زیاد می شود که ملکه آنها ( الیزابت ) قانون فقرای الیزابت را می دهد و لندن را به 3 قسمت تقسیم می کند وگداهای هر منطقه مشخص گردد ودولت باید کمک مالی به اینها می کرده است که بعدها محدود شد که اگر فردی سه رو زگدایی می کرد نشانه هایی بر آنها می گذاشتند تامشخص گردد.
اولین کتابهای مدد کاری توسط چارد دیکنز نوشته شده است وکارکردن در لندن بسیار زیاد وطاقت فرسا بوده وبه مرور زمان میزان ساعات کار تقلیل پیدا کرد .
تاریخ زندانها اینطوربود که یا جسم شکنجه ببیند یا روح آنان ، کم کم شکنجه کم شد وفقط زندانی ازلحاظ روحی باید شکنجه می شد نه جسمی .
* سال شروع مدد کاری رسمی ازسال 1901 می باشد اولین مدرسه مدد کاری درهلند وبه گفته بعضی ها در امریکا ساخته شده است .
800 میلیون نفر درکل دنیا آمار مردم ی هست که غذا نمی خورند .
درایران ازسال 1337 خانم فرمان فرمایان که در آمریکا زندگی می کرده است آغازگردید اولین مدرسه مدد کاری درایران بالاتر از میدان ونک می باشد .
بعدهامدرسه به چهار راه لشگر انتقال پیدا کرد که فوق دیپلم ب دانشجویان داده می شد بعدها به کارشناسی وفوق کارشناسی ارتقاء پیدا کرد ودر سال 1357 به علت پیروزی انقلاب تا سال 1361 دانشگاههای مددکاری تعطیل شد .
وفقط دانشگاه علامه در سال 1362 دررشته مددکاری دانشجو پذیرفت و درسال 1368 دانشگاه شاهد در رشته مدد کاری دانشجو گرفت .
در حال حاضر حدود سه هزار مددکار در ایران داریم .
از این تعداد 800 نفرتحصیلات مدد کاری و 2200 نفر تحصیلات غیر مدد کاری است وبه 1500 مدد کار دیگر نیاز می باشد .
در واقع در رشته مددکاری کار در مددکاری به ازای هر مددکار 50 دپرونده کافی می باشد.
نقش های مدد کاری اجتماعی : ده مورد است : محقق ارزیاب کننده مشکلات مدد جو مذاکره کننده نقش مشاوره نقش مدیریت پیشگیری نقش برنامه ریزی نقش توانبخشی نقش ساماندهی امور .
ولی بعضی معتقدند این وظیفه مدیران است .
10- رایزنی 11- سخنگوی اداره جات 12- هماهنگ کننده : فصل دوم : اصول مدد کاریس گروهی : اصل اول - اصل پذیرش : رابطه 2 طرفه است علاوه بر اینکه مدد کار مدد جو را می پذیرد مدد جو هم باید مدد کارش را بپذیرد مدد کار باید ابتدا شناخت داشته باشد ودر هر شرایطی مدد جو را بپذیرد عواملی وجود دارد که مدد جو ، مدد کارش را نمی پذیرد .
در واقع موارد عدم پذیرش را می توان چنین خلاصه کرد: 1- برخورد ورابطه نخستین 2- انتقال یا ازمدد کار به مدد جو یا بالعکس ازمدد جو ، مدد کار 3- خطاهای مدد کاری 4- عدم پیگیری مناسب 5- تجزیه منفی گذشته 6- فرهنگ که فرهنگ مدد جو بامدد کار فرق می کند 7- سن 8- جنس یا جنسیت 9- ناکافی بودن دانش مدد کاری 10- پوشش مدد کار قبل از اینکه به اصل دوم بپردازیم ، ارزشای مددکاری ، انواع نیازهای مددجو را توضیح میدهیم ارزشهای مدد کاری : حرمت مقام انسان ، خداوند بالاترین مقام را به انسان داده است .
2- آزادی واختیار انسان ها 3- مسئولیت پذیری انسانها 4- برابری انسانها در استفاده از امکانات مادی ومعنوی .
انواع نیازهای مدد جو : نیازهای احساس شده 2- نیازهای بیان شده 3- نیازهای برآورده شده 4- نیازهای که امکان تحقق آنها وجود دارد .
* دومین اصل 2: اصل فردّیت * : به عنوان مدد کار باید بین افراد تمیز قایل شویم وهر انسانی متفاوت از انسان دیگراست ، نسخه های یکسان نمی توان برای افراد نوشت زیرا امکان دارد روشی که برای فردی موثر است برای دیگری امکان دارد موثر نباشد راه حلهایی که موفقیت آمیز بوه امکان دارد در مورد فرد دیگر موفقیت آمیز نباشد.
* اصل سوم 3: اصل راز داری * : سومین اصول مددکاری است رازداری حرفه ای این است که مددکار باید همدم اسرار مددجو باشد وبه مدد جو اطمینان دهد که حرفهایش جایی درز پیدا نمی کند راز داری اگر خوب بکار گرفته شود به ارتباط ورابطه مددجو ومددکار کمک می شود .
سوالهای دراین زمینه مطرح است : سؤال 1: مددکار اجتماعی درچه مواردی می تواند اقدام به افشای اسرار مدد جو نماید ؟
در صورت افشاء نکردن موضوع امکان آسیب به دیگران یاخود مددجو باشدکه راز داری توصیه نمی گردد وزمانی که احساس آسیب جسمی باشد .
میتوان اسرار مددجو را افشا کند.
سؤال2 : مدد کار تا چه اندازه می تواند اسرار مدد جویان را حفظ کند ؟
قبل از شروع به کار با مددجو توافق کنیم که من مددکار بنا به شرایطی بعضی موارد را باید به اطلاع مسئولین برسانم .
سؤال 3: مدد کار تا چه اندازه می تواند اطلاعات مدد جو رابه چه سازمانها وافراد گزارش نماید ؟
مدد کار بامدد جو هماهنگ می کند که سرپرست مددکاری حق نتیجه نهایی از دیدار مدد کار و مددجو را دارد با هماهنگی افرادی که صلاحیت دارند می توانند اطلاعا ت کسب کند .
در واقع در اصل رازداری حرفه ای میتوان چنین گفت: که قرار داد بین مددکار و مددجو که به صورت کیتی و با ذکر مدت و زمان و دفعات و هزینه ها * اصل چهارم 4: اصل رابطه حرفه ای : * مدد کار باید از همه توان ومهارتها وشیوه ها درجهت صداقت ، همدلی ، خلوص ، پذیرش مثبت بدون قید وشرط این 4 ویژگی درمدد کار باشد مددکارباید خود واقعی رابه مدد جو نشان دهدومددجو این رفتار را درک می کند .
موارد با مشکل مددجو همدردی بهترین حالت بی تفاوتی 1- رابطه کلامی اصل رابطه حرفه ای 2- رابطه غیر کلامی دررابطه کلامی دقیقا باید به مددکار نشان دهیم که ارتباط خوبی میتوانیم با اوبرقرار کنیم وازنظر کلامی با اوارتباط برقرار کنیم و روابط محترمانه باشند رابطه غیر کلامی بخشی از روابط ماست خیلی اوقات روابط مددکار غیرکلامی است مثلا باسکوت ، باچشم معمولا تحقیق نشان داده اگرمدد جوبرای مشاوره نزد مددکار می آید بهترین حالت فاصله بین مددکار و مددجو 130 الی 140 cm می باشد.
رفتار های غیر کلامی ناموثر رفتارهای کلامی غیر موثر گردندان تسبیح ، جاسوئیچی ، خمیازه کشیدن، قولنج شکاندن ، کارهای نیز ضروری وغیر کلامی انجام ندهید فریاد زدن ، خنده بی مورد ، ناراحتی بی مورد ، تن صدای یکنواخت ، بعضی مواقع بلند تر ، بعضی موقع آرامتر اصل پنجم ،اصل مشارکت : مدد کاربایستی مددجو وخانواده مدد جو رادرجریان شکل قراردهد ومددجورادخل در آن ( حل شکل) کنیم .
در اصل مشارکت نباید همه کارهابه دوش مددکارباشد .
قدمها برای مددجو با مدد جو باید باشد فواید مشارکت 1- عزت نفس مددجویان افزایش پیدا می کند 2- در نگه داری آنچه که به ماداده شده بیشترمراقبت می کند 3- در جریان حل مشکل سهیم می شود ودشواریها وسختیهای کار را متوجه می شود .
اصل پنجم ،اصل مشارکت : مدد کاربایستی مددجو وخانواده مدد جو رادرجریان شکل قراردهد ومددجورادخل در آن ( حل شکل) کنیم .
نکته ای که در اصل مشارکت مهم است به میزان توانایی افراد تکلیف دهیم وبه توان مندیهای فرد توجه داشته باشیم مددجو باید پابه پای مددکارحرکت کند ومشارکت داشته باشد .
اصل پنجم : اصل خود آگاهی مهم ترین اصل مدد کاری است اگر کسی خود را شناخت خدای خویش را شناخته است هر چقدر آگاهی انسان بیشتر باشد ونقاط ضعف وقوت خود را بشناسد بهترمی تواند مشکلات را تحلیل و مرتفع سازد .
اصل ششم : اصل عدم پیش داوری وقضاوت : از روی ظاهر افراد قضاوت نکنیم ودر وهله اول هیچ قضاوتی نکنیم زیرا قضاوت باعث طبقه بندی افرادمیشود مثل ضعیف در مقابل قوی پولدار درمقابل غیر پولدار ، روستائی با شهری .
اصل هشتم : خود تصمیم گیری باید به مددجو فرصت دهیم خودش راه راپیدا کند وتصمیم بگیرد مددکار نباید تصمیم بگیرد باید راهنمایی بدهدوراه را خودمددجو باید انتخاب کند .
اصل نهم : اصل قادرسازی مدد جو یعنی: مددجو را توانا کنیم تا مشکلی را حل کندو همیشه برای حل مشکل به سوی مددکار روانه نشود .
فصل سوم ابزارهای مدد کاری : یکی از ابزارهای مددکاری ، مشاهده است که فقط مخصوص مدد کاران نیست در هر رشته ای وجود دارد مشاهده اطراف محیط مددجو اطلاعات زیادی به ما می دهد .
مشاهده باید دقیق باشد ( بعضی مشاهده ها ) مثل پزشکان متخصص .
مشاهده به 2 روش صورت می گیرد 1- مستقیم 2- غیر مستقیم مشاهده مستقیم : دراین مشاهده مدد کار بدون واسطه نحوه زندگی مدد جو را می بیند ولی درغیر مستقیم امکان دارد رفتار مددجو توسط مددکار دیده نشود رابطه وجود داشته باشد مثلا ازطریق مادرمددجو اطلاعات راکسب می کنیم وامکان دارد مدد کار حضور نداشته باشد واز فرد دیگری کمک بگیرد.
محاسن ومعایب روش مشاهده محاسن روش مشاهده مستقیم : اطلاعات زیادی می توانیم از این روش بدست آوریم وبهره مند شویم زیرا از طریق مشاهده مشکلات را ارزیابی می کنیم و نیازبه همکاری مدد جو نیست .
معایب مشاهده: 1- همه موقعیت ها قابل مشاهده نیست مثلا میزان پرخاشگری پیش فعالی ، بی قراری بچه ها تحرکی ADHD پیش فعالی را نمی توان مشاهده نمود.
بر فرض ذهن انسانها را نمی توان مشاهده کرد 2- عیب دوم مشاهده این است که مدد کار در موقعیت مشاهده هضم می گردد بر فرض مددکار برای رفتار مددجویش که فوتبال بازی می کند به جای آنکه رفتارهای او را با دیگران بسنجددر تماشای فوتبال آنان هضم می گردد و موارد مطالعه از یادش می رود 3- عیب سوم مشاهده ثبت مشاهدات مشکل است مثلا هر کسی از دید زاویه خودش مکانی رابررسی می کند ومواردی را که برایش جذاب استبه ذهن می سپارد .
بنابراین ثبت مشاهدات سلیقه ای می شود .
انسان قدرت زیادی داردومی تواندآن را در چشمانش متمرکز کند،چشم آنقدر قدرت وانرژی دارد که می توان با آت هیپتونیزم انجام داد .
پرسش نامه ازابزارهای مناسب برای مددکاران ، روان شناسان وکلاً پزشکان وغیره می باشد که مخصوص روابط اجتماعی است وپرسش نامه خاص علوم اجتماعی است نه علوم طبیعی 4-پیش فرض پرسش نامه 1- انسانهایی که می خواهند پرسش نامه را جواب دهند باید مطمئن باشیم که دروغ نمی گویند و به سوالات ما درست پاسخ می دهند .
پرسش نامه بهترین وسیله کتبی می باشد که مددکاران از مددجویان بسیاری اطلاعات را در مدت کوتاه بدست می آورند .
انواع سوالات در پرسشنامه: 1 - سوالات بسته 2- سوالات باز 3- سوالات نیمه باز 4- چرخشی 5- سوالات غربالی 1- سوالات بسته سوالاتی است که یک جواب دارند، بله یا خیر ؟
مثل اینکه آیا شما مطالعه کردن را دوست دارید ؟
جواب اینگونه سوالات را به سهولت می توان کد بندی نمود و ارزیابی کرد .
عیب این گونه سوالات این است که ما اطلاعات کمتری دریافت می کنیم زیرا موافقت یاعدم موافقت کاملا در مورد موضوع مشخص نیست ..
2- سوالات باز : سوالاتی هستند که فرد می تواند به راحتی نظرخود را بیان کندوانشاء گونه آن را بنویسد .
در نتیجه عیب اینگونه سوالات این است که به راحتی نمی توان مسئله را کد بندی نمود زیرا از طریق نمودار و غیره باید تجزیه و تحلیل گردد .
مثال : نظر خود را در مورد اعتیاد بیان کنید ؟
3- سوالات نیمه باز : تلفیقی ازسوالات باز وسوالات بسته می باشد یعنی قسمتی از سوال بسته وقسمتی دیگر سوال باز است.
مثلا میزان حقوق وازچه راهی در آمد کسب می کنید ؟
یعنی علاوه بر اینکه میزان حقوق فرد را می سنجد ، میخواهد بداند از چه طریقی کسب درآمد می کند.
4- در سوالات چرخشی ، دایره وار از همه افراد سوال می کنیم مثلادر خانواده از کل افراد خانواده در مورد سوالی ، پاسخ آن را می پرسیم .
مثال : آیا شما در پیشرفت تحصیلی فرزندانتان نقش دارید ؟
5- سوالات غربالی مثل اینکه آیا شما متاهل هستید؟
اگرهستید چند تا فرزند دارید ؟
درتدوین پرسشنامه باید موارد زیر رعایت شود .
1- پرسش های شما باید شفات ، رسا وصریح وواضح باشد.
سوالات شفاف سوالاتی هستند که پاسخ روش وواضحی دارند مثل کدام یک از عوامل زیر باعث قبولی شما درکنکور شده است ؟
والدین معلمین کلاسهای کنکور هیچکدام 2- سوالات باید کوتاه ومختصر باشد سوال نباید طولانی باشد .
3- ترتیب سوالات در پرسش نامه باید منطقی باشد .
4- درهر سوال یک هدف رادنبال می کنیم نه بیشتر .
3- بازدید ها ، بازدید منزل مفاهیم وتاریخچه باز دید ازمنزل 1- درمان در منزل 2- مراقبت درمنزل 3- پیشگیری درمنزل بازدید ازمنزل روشی سودمند در مدد کاری به منظور جمع آوری اطلاعات می باشددراین روش مدد کار به اتفاق همکاران خودش به منظور بررسی وضعیت اقتصادی ، اجتماعی وفرهنگی وارتباطات بین اعضای خانواده از آن منزل بازدید به عمل می آورند ممکن است مددجو درمنزل نباشد در آسایشگاه یا محل کار باشد یا مدد جو فرزند شهیدی باشد که در مدرسه تحصیل می کند و مددکار در آنجا به سراغ بازدید می رود .
بازدید فقط مخصوص مددکاران اجتماعی است .
- تاریخچه بازدید منزل خیلی قدیمی است از زمانهای قدیم پزشک برای درمان فرد به منزل می آمد واین ازسالهای قبل بوده است یا اگر کسی بیمار می شد پزشک بر سر بالین بیمار حضورپیدا می کرد ، یا حضرت علی (ع) برای کمک به فقرا خودش به درب منزل آنان می رفت و مشکلات و کمبودهای اقتصادی آنان را مرتفع می ساخت .
-تاریخچه در سه قسمت بحث می شود 1- درمان درمنزل در سال 1950تا 1940 اتفاق افتاده چون افراد مجروح زیاد بوده اند به جای اینکه افراد مجروح را به کلینیک ببرند درمانگر را به محل حادثه می آوردند وتمام انرژی روی فرد بیمار متمرکز می شد نه خانواده اش 2- مرحله مراقبت در منزل: از سال 1975-1950 شروع گردید ووسیع تر از مرحله اول می باشد مراقبت حمایت ، وتوجه به افراد خانواده را نیز شامل می گردد.
جوانب دیگر هم بررسی می شود ودرمانگرها به منازل می رفتند ودرمان را انجام می دادند وبه اعضای دیگر خانواده نیز آموزش داده می شد .
پیشگیری در منزل: که از سال 2000 تا1980 شروع گردیده است این مرحله مقدم بر دو مرحله قبلی می باشد و پیشگیری نیز یکی از راههای درمان مورد مطالعه قرار گرفته می شود.
اهداف بازدید منزل یادیدار قبل از بازدید : اهداف متنوعی را دنبال می کند .
1- بررسی وضعیت قبل از بازدید مثل وضعیت اقتصادی ومالی موجود 2-بررسی وضعیت تحصیلی و آموزشی 3- دادن روحیه و امید همدلی و آرام بخشی .4- مشاهده مستقیم از منزل وتمام مواردی که مهم است.
5- برقراری ارتباط مناسب با اعضای خانواده هم مدد کار وهم مدد جو باهم ارتباط داشته باشند.
6- شناخت وضعیت بهداشتی و وسایل بهداشتی نثل کولر و یخچال 7- وضعیت دینداری: اطلاع ازفرهنگ خانواده؛که خانواده به چه چیزهایی اعتقاد دارند و برایشان مهم است.
8- اطلاعات از اقوام خانواده وارتباط با اقوام وخویشاوندان مددجو.
یعنی مددکار باید بداند ارتباط مددجو با اقوام چگونه می باشد.
9- ببینیم مشکل مددجو چیست ؟
و آیا می توانیم مشکل را تشخیص دهیم .
10- خانواده چقدر می تواتند برای حل مشکل کمک کند .
11- اوضاع روانی اعضای خانواده چه طور است وسالم است ؟
12- دربازدید ازمنزل آیا غیر از مشکل مددجو مشکل دیگری هم وجود دارد یا خیر؟
نکاتی که دربازدید ها باید توسط مددکار رعایت شود ؟
نکات درمورد قبل از بازدید 2- نکات درمورد حین بازدید 3- نکات در مورد بعد از بازدید -1- درمورد دیدار قبل از بازدید باید پرونده مددجو و خانواده اش را مطالعه کنیم.
1- هدف از بازدید چیست ؟
2- اگر پرونده مددجو چار ابهام بود بتوانیم از مددکارقبلی اطلاعات خانواده را بدست آوریم 3- هماهنگی بامدد جو برای بازدید ازمنزل چه زمانی صورت بگیرد.
مثال: چه کسی در منزل باشد بچه ها باشند یا خیر ؟
- چه کسانی در بازدید با ما می آیند ؟
4- چه کسانی در بازدید با ما همراه هستند 5- مدت باز دید چه مقدار است .
جلسه چهارم 4- مورخ 9/9/85 6- اطمینان از وسیله نقلیه7-احساس رضایت مدد جو برای پذیرفتن مدد کار 8- به همکاران خود آدرس منزلی را که میخواهیم دیدار کنیم به صورت کتبی و یا شفاهی بدهیم.
موارد درحین باز دید : مشاهده دقیق باشد تک بعدی نباشد ونگاه ارتباطی هم داشته باشیم .
نگاه فراگیر باشد .
نگاه خیر کننده نباشد 2- در حین بازدید رفتار مددکار کنجکاوانه نباشد وماشین مددکاران آرم دار نباشد.
3- توجه به فرهنگ خانواده 4- به ثبت مطالب فکر نکنیم بعداً ثبت کنیم .
5- ارتباط گرمی با خانواده برقرار کنیم 6- در جریان بازدید های بی طرفی را حفظ کنید وبی طرفانه قضاوت کنید .
7- درحین بازدید به اطرافیان وغیره اطلاعات نادرست ندهیم .
نکات پس از بازدید : 1- گزارش نویسی:مددکار پس از پایان دیدر باید گزارش مروحی از وضعیت خانواده و مددجو به طور دقیق بیان کند و طرح کمکی و ارائه راه حلهای ممکن و مناسب را در پایان گزارش قید گرداند.
«تعریف گزارش » هر گونه انتقال اطلاعات چه شفاهی چه کتبی وارائه آن به یک مسئول یا مافوق، جهت تصمیم گیری وبرنامه ریزی گزارش نامیده می شود .
اهمیت گزارش نویسی : 1- تحلیل گزارش 2- گزارشات مدد کاری برای آموزش مددکاران می تواند موثر باشد والگو برداری کند .
انواع گزارش نویسی : 1- فردی 2- گروهی 3- جامعه ای گزارش نوسی فردی : مشخصات مددجو ، مشخصات منسوبین مددجو، موضوع گزارش چیست ؟
چرا این گزارش تهیه کرده ایم، مشکل از زبان مددجو، و مددکار تشخیص مشکل از دید خود و نوع مشکلات و مشکلات را تفکیک کرده و خرد می کند و پیشنهادات و ارائه راهکار ها که متناسب با سیاست بنیاد باشد میدهد و قسمت آخر که اقدام توسط واحد مربوطه صورت گرفت مسئله و مشکل را پیگیری می کند.
گزارش نویسی گروهی دراین نوع باید 1- نام گروه 2- تاریخ برگزاری گروه 3- مکان برگزاری 4- نام ونام خانوادگی مددکار با مددکاران 5- نام ونام خانوادگی اعضای گروه جنس – سن – وضعیت تاهل – تحصیلات - اشتغال وضعیت جسمانی - در آمد نوع – انواع ایثارگری - تعداد فرزندان – نوع اعتیاد – نوع معضل -6- نسبت 7- اهداف گروه چه بوده است؟
7- جریان گروه درحد 2 صفحه چکیده مهم ترین مطالب رد وبدل شده بین اعضاء را مشخص می کند.
8-مشکلات مطرح شده از زبان مددجویان– مددکاران تازه کار باید جز به جز کار کنند ولی مددکاران حرفه ای می توانند کلی بنویسند 9- مشکلات تشخیص داده شده توسط مددکار 10- راهکارها یا طرح کمکی 11- ارزیابی و پیگیری 12- نحوه نشستن اعضاء به صورت زیر یا سوسیوگرام گروه یعنی حالت نشستن گروه ترسیم می شود وچه کسی بیشترین سهم را داشته وچه کسی کمتر سهم داشته است ..
گزارش نویسی جامعه ای دراین نوع گزارش 1- نام هر منطقه یا محله 2- مشکلات مشاهده شده 3- علت بوجود آمدن مشکلات درمنطقه 4- اقدامات انجام شده قبلی در خصوص حل مشکل درجامعه یا منطقه 5- نحوه مشارکت رهبران محلی ومعتمدین واقشار مختلف مردم در حل مشکل 6- نحوه تهیه منابع مالی وانسانی 7- زمان موردنیاز برای مداخله مددکار چه نکاتی درگزارش نویسی باید رعایت کرد : ساده نوشتن را رعایت کنید ازنوشتن پیچیده اجتناب کنید .
جملاتی که در گزارش نوشته می شود کوتاه ، مختصر ومفید ورسا باشد درگزارش نویسی از به کار گیری لغات دشوار و ابهام آوراجتناب کنید.
درگزارش نویسی اخلاق حرفه ای را رعایت کنید سعی کنید بی طرفی درنوشتن گزارشها حفظ شود .
درگزارشها به نگارش صحیح املایی دقت کنیم.
رعایت امانت اگر مددکاران از کتابی استفاده می کنند حتما منبع نوشته شود.
سریع بنویسیم به ذهن زیادی اعتماد نکنیم بعد از هر دیوار گزارشات دست افراد با اهل نیافتند روشهای مددکاری اجتماعی : مددکاری فردی الف :روشهای اصلی ( مستقیم ) مددکاری گروهی مدد کاری جامعه ب – روشهای فرعی ( غیر مستقیم ) 1- تحقیقات اجتماعی ( پژوهش های اجتماعی 2- مدیریت موسسات رفاهی 3- اقدام اجتماعی مدد کاری فردی : تعریف مدد کاری فردی جهان تاریخچه مدد کاری فردی ایران شاخه های مدد کاری فردی مشاهده ابزارهای مدد کاری فردی مصاحبه بازدید منزل اهمیت مددکاری فردی در بنیاد شهید رشته ها ، علوم موردنیاز در مددکاری فردی مشکلات وموانع درمدد کاری فردی ویژگیهای یک مدد کارفردی روشهای مدد کاری درروش اصلی مستقیم 1- مدد کاری فردی ( کار با فرد ) 2 -مددکاری گروهی( کار با گروه ) مدد کاری اجتماعی ( کار باجامعه ) تحقیق پژوهش روشهای فرعی مدیریت کاری اقدامات اجتماعی تعریف مددکاری فردی: تعریف مدد کاری فردی عبارت از خدمت وفعالیتی که سازمانهای حمایتی، امدادی، درمانی به مراجعان خود ارائه می دهند تا مشکلات ومسائل مختلف مراجعان کاهش یافته واستقلال وتوانمندی در آنان بوجود آید .
مددکاری فردی خدمتی است مبتنی بردانش و مهارت مدد کار که به مددجو و خانواده وی ارائه می گردد تا وی را با توان گردانیم مددکاری فردی همانطوری که از نامش پیدا است کارها با یک فرد یا یک مددجو شروع گردیده و امکان دارد برای حل مشکل مددجو باهمکارانش وخانواده اش ودوستانش نیز ارتباط برقرار کنیم این ارتباطات همه برای حل مشکل مددجو به کار می رود نتایج کار مددکار دراین مورد فقط سودش برای یک فرد که همان مددجو باشدتعلق می گیرد .
تاریخچه مددکاری فردی 2 دسته است : 1- در جهان 2- درایران درسال 1897 برای اولین بار ،اولین مدرسه مدد کاری که درس مدد کاری فردی را ارائه داد درشهر نیویورک آمریکا تاسیس گردید دراین مدرسه جک داک لاس علاقه مند بودموضوع مدد کاری فردی را برای دانشجویان تدریس کند به تألیف رساند که می گوید: همانطور که یک پزشک با بیمارش به تشخیص نوع بیماری می پردازد مددکار باید به تشخیص مشکل اجتماعی مددجو بپردازد وی معتقد بودکه مددکاران اجتماعی می تواند در مدد کاری اجتماعی نظیر یک پزشک عمل کند وحتی اصطلاح یک پزشک اجتماعی یا درمانگر اجتماعی را انتخاب نمود درروش مدد کاری فردی مددکاران شروع به تشخیص علل اقتصادی ، علل اجتماعی وفرهنگی مشکلات مددجویان پرداختند دراین سالها مکتب روانکاوی ومکاتب دیگر روان شناسی هم به کمک مدد کاران اجتماعی شتافت.
درسال 1903 دوازده مدرسه در دنیا در خصوص رشته مدد کاری اجتماعی را راه اندازی شد و به شدت وبا سرعت روشهای مدد کاری فردی را آموزش دادند طی سالهای 1905 تا 1920 مددکاران فردی در حوزه های متنوعی نظیر کار فردی با معلولین کار فردی با سالمندان، کار فردی با قربانیا ن جنگ، کار فردی با مجروحان جنگی، کار فردی با نابینایان وناشنوایان، کار فردی با زنان آسیب دیده وکودکان، پرداختند درسال 1920 کنفرانسی برگزار گردید که طی آن اکثر مددکاران اجتماعی به ضرورت گسترش رشته مددکاری تاکید کرده اند درسالهای 1940 تا 1950 مددکاری گروهی کم کم پیدایش ودرسالهای 1970 مسائل مربوط به مددکاری جامعه ای پیش از پیش مطرح می شد اما آنچه که مهم است اینکه مددکاری فردی نسبت به مدد کاری گروهی، جامعه ای قدیمی تر وقدمت بیشتری دارد : بزودی روش مدد کاری فردی مورد استقبال مردم قرار گرفت چرا که افراد فرصتی یافته بودند تا بتوانند مشکلات خود را نزدیک فرد حرفه ای ومتخصص مطرح کنند، به مرور آموزشگاه مددکاری فردی درجهان روبه گسترش نهاد ودر بعضی کشورهای افریقایی به دلیل مشکلات فقر ، سوء تغذیه ،بهداشت ناکافی مدارس مددکاری بامدارس پرستاری ادغام گردیده وبسیاری از دانشجویان پرستاری دروس مددکاری را می خواندند ونیزدانشجویان مددکاری ناگریز از مطالعه درس پرستاری بودندبه عنوان مثال درکشورهایی که ازنظر وضعیت بهداشتی اوضاع چندان مطلوبی وجود نداشت مددکاران فردی بیشتر درزمینه های درمانی وبهداشتی فعالیت می کردند در سالهای اخیر مددکاری فردی از رشد بی سابقه ای برخودار گردید .
ونزدیک به چند هزار کتاب درزمینه آموزش درمدد کاری فردی به نگارش در آمده است امروزه خدمات مددکاری فردی دربسیاری ازموسسات ارائه می گردد این موسسات عمدتاً عبارت ازسازمان خواربار کشاورزی سازمان ملل ، سازمان بین المللی کار ، انجمن های بین المللی حمایت ازحقوق کودکان وزنان وغیره .
ب : تاریخچه مددکاری فردی در ایران : مدد کاری فردی درایران هم به مانند سایرکشورهای مختلف دردنیا از مددکاری فردی شروع گردیده درسال 1337 اولین درس که به دانشجویان ارائه گردید درس مددکاری فردی بود مددکاری دانشجویان مددکاری دراین سال ها درغالب دروس عملی وکارورزی درادارات مختلفی نظیر شرکت ملی نفت ، انجمن حمایت از نابینایان که سفیر – کانون حمایت از ناشنوایان با غچه بان، مرکز نگهداری کودکان خیابانی متعلق به شهر داری، مرکزفعالیت زنان ویژه در قلعه باشهرنو، مددکاری فردی درایران جایگاه بسیار ارزشمندی دارد بطوری که 95% مددکاران در ایران در سازمان های مختلف روش مددکاری فردی را دنبال می کنند .
درایران چهارکتاب درمورد مددکاری فردی به نگارش در آمده است ومعمولا اکثر فعالیتهای مددکاران درغالب مصاحبه های فردی صورت می گیرد مددکاران درایران از روش فردی بسیار استقبال کرده اند وشاخه های متعدد مددکاری فردی به صورت موفقیت آمیزی درحال اجرا می باشد آموزش مدد کاری فردی درایران در غالب چهار واحد درسی دانشگاهی وهشت واحد درسی کارفردی ( کار عملی ) می باشد یعنی دانشجویان رشته مددکاری اجتماعی موظفند در طول تحصیل خود حداقل 68 ساعت درس مددکاری فردی را به صورت تئوری وحداقل 450 ساعت درس مددکاری فردی را به صورت عملی طی نمایند .
شاخهای مددکاری فردی که به چندین زیر شاخه تقسیم می گردد .
1- مددکاری اجتماعی روانپزشکی 2- مددکاری اجتماعی حقوقی 3- مددکاری اجتماعی آموزشی 4- مددکاری اجتماعی تربینی 5- مددکاری اجتماعی توانبخشی 6- مددکاری اجتماعی نظامی 7- مددکاری اجتماعی صنعتی 8- مددکاری اجتماعی ژنتیک 9- مددکاری اجتماعی بالینی 1- مددکاری اجتماعی روان پزشکی که دربیمارستانها کارمی کنند، درمورد بیمار روانی باید3 گزینه روان پزشک، روان شناس ، مددکار ومددجو وخانواده اش مد نظر باشد.
مددکار به هنگام بستری بیمار در بیمارستان باید یک بیمار روانی را بشناسد و به روحیه وی آگاه باشد.
مددکار بعداز مرخصی بیماراز بیمارستان باید ببیند مددجو چه می کند و وضعیتش چگونه است .
2- مددکار حقوقی به مددکاری گفته میشود که درمحیط ندامت گاهها ،زندانها ،دادگاه ها وغیره فعالیت میکند سالیانه ششصد نفر وارد زندان می شوند ولی رقم کلی سالیانه 000/14 هزار نفر به طورمیانگین و درسال حدود 000/000/8 پرونده دردادگاهها تشکیل میشوند که پیش بینی می شود اگر برنامه های حبس زدائی نباشد رقم زندانی از140هزار به 400 هزار برسد ومددکار در ایران به میزان هر1000 نفر زندانی یک مددکار می باشد این خیلی کم است مددکار باید حضورفعال درندامت گاهها وزندانها داشته باشد و مددکار ضمن بررسی مشکلات خانواده زندانیها، باید راهنمایی های لازم را به خانواده آنان ارائه دهد و این مستلزم دانش حقوقی می باشد که یک مددکار باید اصطلاحات حقوقی را در حد لازم مطالعه کند.
3- مددکار آموزشی : مددکاری است که در محیط های تحصیلی و مدرسه ها کارمی کند.
دبیرستانها ومراکز درسی مثل کانونها وفرهنگ سراهاوغیره ، در اینگونه اماکن نیاز به مددکار ومشاوره داریم درمدارس فقط مشاور داریم مددکار نداریم درصورتی که نیازاست مددکار هم باشد حضور به کار درمحیط های آموزشی باعث بالارفتن کیفیت میشود پس یک مددکار بایددرمدرسه ها باشدکه درمدارس بحث CD های مبتذل ، ارتباط بین دختر وپسر ، مواد مخدر ، گرایشهای سیاسی مورد مطالعه بین مددکار و مددجو باشد.
حضور مددکار برای راهنمایی جوانان بخصوص در موقع ظهور بلوغ بچه ها، اگرخوب توسط مددکار راهنمایی شوند مسیردرست زندگی را طی می کند مددکاران تاثیر خیلی زیادی میتوانند داشته باشند، افت تحصیلی، تغذیه ای، وموارد غیره را مورد مطالعه وبررسی قرار دهند.
و از عوارض بدی که امکان دارد شیوع کند جلوگیری می کند.
4- مددکاری تربیتی مثل همین کانون های فرهنگی یا فرهنگ سراها ، اینگونه مکانها، اجتماعی شدن را به بچه ها می آموزند 5- مددکار توان بخشی : گروههایی که باسالمندان ومعلولین ذهنی ونابینایان وناشنوایان ویا میکروسفالی ها و ماکروسفالها و هیدروسفال ها و افراد ناتوان ذهنی در ارتباط هستند توسط مددکار توان بخشی بررسی می گردد.
6- مددکاری اجتماعی نظامی ، در ایران نداریم در محیطی نظامی ایران مددکار ومشاور نداریم وسربازها می بینیم که از پادگان فرار می کنند ومرخصی می گیرند ودیگر برنمیگردند وبه خاطر موارد ساده از خدمت سربازی فرار می کنند در صورتی که اگرمددکار وجود داشت به مشکلات آنان رسیدگی می کرد وتحمل آنان را بالا می برد.
خانواده های نظامی نیازبه خدمات مشاوره ومددکاری دارند که توسط مددکاران مورد حمایت قرار بگیرند.