یکی از مهمترین عوامل در از بین بردن افسردگیها و یا پیشگیری از بوجود آمدن این نوع بیماریها ورزش است. ثابت شده است که ورزش موجب کاهش اضطراب و افسردگی، تنظیم و تعدیل میزان استرس و حتی تغییرات شخصیتی به صورت پیدایش دیدی مثبت تر نسبت به زندگی می شود.
مطالعه انجام شده در افراد میانسال نشان داده است، افرادی که ورزش می کردند، کمتر دچار اضطراب، فشار عصبی، افسردگی و خستگی می شدند و نیروی بیشتری نسبت به افراد گروه کنترل داشتند. با مطالعه ای در زنان افسرده نیز معلوم شده است که میزان افسردگی و اضطراب در آنان بطور قابل توجهی کاهش، و احساس کمال و اتکاء به نفس در آنها افزایش یافته بود.
ورزش هوازی معمولا به ورزشی گفته می شود که با انجام آن اکسیژن از طریق خون به عضلات در حال فعالیت می رسد. برای برقراری این نوع متابولیسم هوازی، باید شدت ورزش کم و مدت آن طولانی باشد. ورزش شدید و کوتاه از نوع غیر هوازی است، یعنی اکسیژن موجود در عضله مصرف می شود، زیرا شدت فعالیت به قدری زیاد است که جریان خون نمی تواند نیاز اکسیژن عضله را تأمین کند. ورزشهای هوازی در کم کردن استرس اثر مفید و قابل توجهی دارند و در نتیجه، زندگی سالمتری را فراهم می آورند. در بررسی تجزیه و تحلیلی 34 مطالعه، مشخص شده است، در افرادی که ورزش هوازی می کنند و تناسب اندام خوبی دارند. واکنش استرس روانی اجتماعی در مقایسه با افراد گروه کنترل یا خود افراد مورد بررسی قبل از شروع مطالعه، کمتر است.
مکانیسم دقیق این کاهش استرس مشخص نشده است، اما می تواند مربوط به این امر باشد که با ورزش هوازی، پاسخهای سمپاتیک قلب و عروق نسبت به استرس روانی – اجتماعی کم می شود. احتمالا یکی از راههایی که ورزش به رفع اضطراب و افسردگی کمک می کند، بالا بردن مقدار پپتیدهای اپیوئیدآندوژن (آندروفینها و آنکفالینها) در پلاسما است. در برخی از مطالعات مشخص شده است که مقدار پلاسمایی آندروفینها با ورزش افزایش می یاب و ورزیدگی قلب و عروق این اثر را تشدید می کند.
سایر اثرات مفید
از جمله منافع ورزش هوازی، کاهش تعداد ضربان قلب و فشار خون در حالت استراحت و نیز هنگام فعالیت است. حجم ضربه ای و برونده قلب در تمام مدت ورزش افزایش می یابد. علاوه بر این، ورزش هوازی تاثیری مفید و قابل توجه بر میزان کلسترول دارد. انجام ورزشهای هوازی منظم منجر به کاهش میزان تری گلیسیرید و لیپوپروتئین با دانسیته کم (LDL) و افزایش نوع (HDL) می شود. مطالعات انجام یافته نشان می دهند که افزایش بارز مقدار کلسترول HDL و کاهش مداوم میزان کلسترول تام و LDL شیوع بیماریهای شریانی کرونر را حدود 34 درصد کاهش می دهد.
ثابت شده است که با هر مایل پیاده روی سریع یا دویدن، حدود 100 کالری انرژی مصرف می شود، پس، با انجام ورزشهای هوازی منظم می توان در افراد چاق سبب کاهش وزن، و در سایر افراد مانع از افزایش بیش از حد وزن شد، چرا ک خطر بیماریهای شریان کرونر با افزایش میزان چاقی، که همراه با افزایش میزان LDL می باشد، زیادتر می شود. از طرف دیگر، ورزشهای هوازی منظم می توانند منجر به رشد مناسب عضلات و اندامها گردند. اما با قطع ورزش، تناسب اندام ظرف مدت کوتاهی یعنی حدود 2 هفته بطور قابل توجه از بین می رود. بنابراین، وقتی افراد برنامه ورزش هوازی را شروع می کنند باید به ادامه دادن آن تشویق شوند. اگر افراد فعالیتهای مورد علاقه خود را انتخاب کنند، تمایل بیشتری به ادامه دادن آن خواهند داشت.
نتیجه و پیشنهاد
طبق توصیه کالج آمریکایی طب ورزشی، برای ایجاد و نگهداری وضعیت متناسب قلبی و تنفسی و تناسب اندام، افراد سالم به 15 تا 60 دقیقه ورزش هوازی مداوم به مدت 3 تا 5 روز در هفته نیاز دارند. بنابراین، انجام فقط دو ساعت ورزش در هفته برای دانش آموزان سودمندیهای لازم را نخواهد داشت. از طرف دیگر، اگر ورزش فقط به عنوان یک واحد درسی ارائه شود، باز هم همانند سایر دروس، اضطراب حضور و غیاب و نمره گرفتن در آن نیز وجود خواهد داشت و دانش آموزان به آن صرفا به دیده یک واحد درسی خواهند نگریست. لذا نه تنها سودمندی ایجاد نمی کند، بلکه خود ممکن است منجر به بروز اضطراب و افسردگی گردد. ولی اگر ورزش به صورت همگانی تر، روزانه ساعاتی از وقت مدرسه دانش آموزان را به خود اختصاص دهد و دانش آموزان بتوانند بدون هیچگونه دغدغه خاطر به ورزش مورد علاقه خویش بپردازند، مسلما محیط مدرسه که به عنوان خانه دوم دانش آموزان است، برای آنها دلپذیرتر می شود و دانش آموزان با نشاط بیشتری در سر کلاسهای درس حاضر خواهند شد، و تفهیم درس برای آنها آسانتر و کیفیت تعلیم و تربیت آنها افزایش بیشتری خواهد یافت. خستگیها و ناراحتیهای روحی خود به خود از بین خواهند رفت و دانش آموزان هرگز دچار اختلالات رفتاری و روانی نخواهند شد.
لذا پیشنهاد می شود که روزانه به مدت 30 الی 60 دقیقه از ساعات دانش آموزان به انجام ورزشهای هوازی اختصاص داده شود و دانش آموزان تحت نظر مربیان کارآزموده و بدون اینکه به عنوان یک واحد درسی تلقی گردد، به ورزش مورد علاقه خویش بپردازند. این عامل سبب می شود تا نه تنها دانش آموزان به طور مرتب و منظم به انجام ورزشهای هوازی مبادرت ورزند، بلکه اختلالات روحی ناشی از محیط خانه و یا مدرسه به باد فراموشی سپرده شوند. با مکانیسم گفته شده به رفع افسردگی آنها کمک می شود و دانش آموزان همیشه از نظر فکری و جسمی با آمادگی کامل در سر کلاسهای دس حضور خواهند یافت.
ماهیت اضطراب رقابتی و تاثیر آن بر عملکرد ورزشی
اثرات اضطراب بر حالات روانی و مهرتهای ورزشی ورزشکار ، در قبل از مسابقه ، یک زمینه اساسی می باشد و به ورزشکاران و همچنین مربیان مربوط می شود ، ما معمولاً این حالت اضطراب را دلهره بیش از حد یا نا آرامی قبل از بازی می نامیم .
ورزشکاری ممکن است تمامی موارد فیزیکی مورد نیاز موفقیت در ورزش بخصوصی را داشته باشد، اما تربیت و عادت یافتن به سطح بالایی از کارآمدی روانی به تنهایی موفقیت ورزشی را تضمین نمی کند. یک بازیکن همچنین باید بطور موثری بر فشارهای رقابتی غلبه نماید: تقسیم وقت، تمرکز هوشیارانه، تصمیمات سریع و پیش بینیهای ممناسب در برابر حرکات حریف از ضروریات همگانی موفقیت در بسیاری از ورزشهاست مانند: فوتبال، بیسبال«ساکر»، تنیس، کشتی. البته نمونه های معدودی از افراد سطح بالا وجود دارد که علیرغم نداشتن خونسردی ظاهری،به نظر موفق می آیند، اما آنها اقلیت شرکت کنندگان را تشکیل می دهند. حتی در محیطهای حرفه ای مانند « لیگهای » ملی فوتبال، «لیگهای» بزرگ بیسبال و اتحادیه های ملی بسکتبال، افراد از لحاظ فیزیکی چنان با استعداد هستند که توانایی بازی کردن در شرایط سخت و تحت فشار می تواند بعنوان یک عامل مثبتی در موفقیت فردی و تیمی بحساب آید، بعبارت دیگر توان کنترل اضطراب و ایجاد آرامش فکری ممکن است بصورت سریع، قدرت و نفوذ فوق العاده ای به ورزشکار بخشیده که از لحاظ فیزیکی با حریف مقابله نماید.