بخشی 1:زندگی مورچه ها بنام خدا وقتی در اطراف خود بدقت بنگریم مخلوقات فراوانی وجود دارند که هر کدام از آنها دنیایی از شگفتی و تعجب برای ما می آفرینند.
یکی از این آفریده های به ظاهر کوچک اما بسیار شگفت انگیز مورچه می باشند.
قبل از آغاز بمطلب چمد نکته اساسی را مورد توجه باید قرار داد.
مورچگان از دسته حشرات ردار و جستجو کننده هستند که بطور اجتماعی زندگی می کنند و تا امروز شش هزار نوع آنها را یافته اند که هر یک از این نوع دارای عادت و اخلاق و طرز زندگی مخصوص هستند ولی ما نمی خواهیم در این تحقیق در بحث طبقه بندی و انواع مختلف و نادهای وابسته و یا انواعی که با آنها شباهت داشته و از حیث ترکیب ساختمان های بدن ممکن است وحدت نوع و جنس داشته باشند داخل شویم زیرا این بحث دقیق و طولانی ما را بجاهای دورتر می کشاند که نتیجه ای از آن حاصل نمی گردد.
تشکیلات خانوادگی مورچگان از ملکه، جنس ماده که زاد و ولد با اوست تشکیل شده و جنس ماده منتها تا 12 سال زندگی می کند جنس نر و ماده و دسته های نامحدود کارگران که نه نر هستند و نه ماده مانند زنبور عسل سه یا چهار سال عمر دارند و چند دسته از جنس نر که در فاصله چند هفته از بین می روند زیرا در دنیای حشرات جنس ماده جان خود را برای خانواده فدا می کند.
فقط جنس ماده و نر پردازند و پس از اینکه بچه های خود را بدنیا آوردند پرهای آنان نیز ریخته می شود.
در بین مورچگان مانند زنبور عسل فقط یک ملکه یا یک مادر ندارند و بر عکس آنها دارای مادران بسیار زیادی هستند و این موضوع هم یکی از اسرار زندگی آنها است و ما هنوز نمی دانیم این مادران در تحت چه اصولی کم و زیاد می شوند.
بخش2:لانه ی مورچگان بزرگترین مسئله تحقیقی عبارت است از لانه های مورچگان ایت چه کسی در این لانه ها و یا بمعنای دیگر شهرهای کورچگان حکومت می کند آیا مورچگان با هم چگونه رفتار می کنند.
طرز زندگی آنها چگونه است جواب این سؤالها مشکل است زیرا زندگی مورچه پیچیده و پر حادثه است که مطالعه در آن چندان آسان بنظر نمی رسد مورچگان با اینکه میلیونها با هم در یک جا زندگی می کنند از حیث طبقه بندی و طرز زندگی دارای قوانین و مقرراتی بسیار دقیق و مرتب هستند بطوریکه هیچوقت نظام داخلی آنها بهم نمی خورد و چون کسی که برنامه ای را از سر گرفته بدوم کوچکترین مانع و برخورد تا به آخر جلو می روند.
این مورچگان با آن تعداد کشید و نامحدود در داخل لانه های طویل و عریض خود تحت قوانین و مقررات معین چون سلولهای بدن ما که با رابطه نامعلوم بکارهای خود می پردازند آنها هم هر کدام کار و فعالیت های جداگانه دارند.
بخش 3:لانه سازی وقتی یک مورچه می خواهد کاری بکند مثل این است که نقشه این کار در فکر و مغز او طرح شده و همانرا بموقع لجرا می گذارد.
مثلا وقتی یکی از آنها دانه ای را در چند متری لانه خود دید و یا علفی را میبیند که نزدیک لانه او در حال بلند شده است.فکر اینکه با این علف می تواند برای خود لانه ای بسازد در مغزش بوجود می آید.
می بینید که مورچه در این حال باطراف این علف چرخ خورده بلندی و کوتاهی و ضخامت آنرا در نظر می گیردسپس با مهارت و استادی عجیب این علفها را کنار هم قرار می دهد یا اینکه مقداری خاک در اطراف این علفها جمع می کند چیزهای را که برای ساختن خانه او لازم است از مسافتهای دور می آید و تمام این کارها نشان می دهد که از دیدن یک ساقه علف فکر ساختن منزل در مغز او پیدا شده است سپس بدون اینکه تأمل کند شروع بکار می کنند.
هر وقت یک چیز خوب از آب درآمد قابل قبول انسان واقع می شود در مورد مورچگان این مثال کاملا صدق می کند زیرا پس از اینکه کاری مثبت صورت دادند نتیجه کار آنها بی اختیار توجه ما را جلب می کند.
وقتی میبینیم که این مورچگان ضعیف بی دست و پا با این مهارت عجیب خانه های خود را می سازند آنوقت است که این فکر برای ما حاصل می شود که حقیقتا مورچگان هم نثل انسان دارای فکر و نقشه هستند و بدون داشتن هیچ وسیله و اسباب کاری را که انسان انجام می دهد بپایان میرسانند.
بخش 4:فکر و هوش مورچه ها موضوع قابل توجه در زندگی مورچگان وقتی است که آنها می خواهند برای آینده خود تصمیمی بگیرند.
در این وقت است که صف های منظم آنها بصورت یک مهاجرت عمومی مراکب از ارباب و نوکر و کارگر و زن و مرد و مخصوصا انواع مورچگان دیگر که هر کدام در کارهای مخصوصی مهارت و سلیقه دارند براه می افتند.
تعجب نکنید از اینکه می گوئیم انواع مختلف مورچگان برای اینکه هر یک از انواع مورچگان دارای یک نوع هوش و استعداد هستند و کاری را که یکدسته بخصوصی انجام می دهد از عهده دسته دیگر خارج است.
یطور مثال یک نوع از مورچگان که متصدی کارهای خانه مورچه ای است بنظرش می رسد که خانه آنها خوب و مجهز نیست زیرا علاوه بر اینکه وظیفه دارند خدمت اربابان خود را که هیچوت از منزل غیر از مواقعی که باید بجنگ برود خارج نمی شودانجام دهند وظایف دیگر بعهده آنها است که از جمله این وظایف آن است که هر وقت نواقص در وضع منزل مشاهده نمایند به رفع نقص ان اقدام کنند یکی از این خدمتکاران در حین آمد و رفت احساس می کند یا بطور واضحتر تشخیص می دهد که در همسایگی انها مورچه دانی است که از حیث استحکام و تجهیزات کاملتر از خانه آنها است.
در این وقت با کمک نیش جلو دهان خود، به خواهران خود خبر می دهد و تقریبا با زور او را به طرف خانه همسایه می کشاند و مزایای این خانه را با انها نشان می دهد.
مثل این است که خواهران هم متوجه این موضوع می شوند بلافاصله بنظر می رسد که عده کثیری بطرف این خانه راه می افتند.
حال باید با جنگ و دعوا ساکنین این خانه را بیرون بریزند.
آیا با هم صحبت می کنند؟
معلوم نیست در هر حال هر یک از این کارگران ارباب های خود را بدر این خانه می برند و کارگران دیگر که در آنجا منتظر ایستاده اند اربابهای خود را بسوی این زیر زمین می کشانند.
جنگی واقع نمی شودو همه آنها بدون سر و صدا در این خانه جدید پذیرفته شده و در انجا طبق معمول شروع به تخم گذاری می کنند.
مورچه حشره باهوشی است هوش و فراست او در همان مطالعات ابتدائی ثابت و مبرهن است او هم مثل انسان در مبارزه زندگی دست و پا می زند.
و در عین حال می داند که انسان هم مانند او مواجه با مخاطرات زندگی است.
همیشه مورچگان را می بینیم که در کارهای خود از کردار و رفتار یک مورچه کارگر که حق تقدم بر انها دارد سرمشق می گیرند.
مورچگان می توانند بدون کمک از نیروی چشم و گوش راهی را که رفته اند از همان راه به لانه خود مراجعت نمایند.
بخش 5:مورچه ها چگونه هستند؟
مورچه یکی از موجودات بسیار نجیب و حشره ای با سخاوت و فداکار شناخته شده و او را در ردیف بهترین نمونه فعالیت و پشتکار معرفی می نمایند.
این برتری که تنها از لحاظ کار و فعالیت برای او بدست آمده وضع ساختمان اعضای پیشین این حشره دارای خصوصیاتی است که بیش از هر چیز برتری او را نمودار می سازد.
بخش 6:غذا خوردن مورچه ها در حقیقت مورچه در مدخل شکم خود چیزی شبیه به یک جیب کوچک دارد که آنرا می توان جیب یا کیسه ذخیره اجتماع دانست.
این جیب یا کیسه شامل تمام نکات روانشناسی و تمام خصوصیات اخلاقی و شاید حاکم و فرمانبردار سرنوشت این حشره است بهمین جهت قبل از اینکه دورتر برویم باید این موضوع را تحت مطالعه قرار داد.
این جیب برای او حکم معده را ندارد و دارای هیچ نوع غده هضم غذا نیست و غذاهایی را که در آنجا جمع می کند بهمان حال اولیه بدون هیچ تغییر باقی می ماند جهاز غذایی مورچه که دارای قدرت بسیار کاملی است می تواند با سرعت محیر العقول شکاری را بقاپد یا غذایی را در داخل دهان خود بکند اما چون در اعضای غذایی او هیچ نوع چیزی که مثل دندان باشد وجود ندارد و نمی تواند غذایی را که بدست آورده خوب بجود ناچار بکمک مایعات و رطوبت هایی که در جهاز هاضمه خود دارای می باشد این غذا را بشکل خمیده درآورده و در واقع مانند یک مشک آب که چیزی را در داخل خود حل نماید و هم این غذاها را پس از حل کردن در شکم خود نگام می دارد این مشک که جای حل کردن غذاست بکلی جدا از شکم است و غذای گرفته شده ممکن است چند روز در این مشک پر از آب بماند تا در موقع احساس گرسنگی از آن استفاده نماید این مشک کاملا حالت لاستیکی دارد و تقریبا چهار پنجم شکم را اشغال کرده و تمام اعضای بدن او تحت کنترل این عضو قرار می گیرد.
این مورچگان باردار از غذا کاری ندارند جز اینکه غذای سایر مورچگان را ذخیره نمایند.
بواسطه دوپایی که در جلو دارند و روشنایی روز را هم نمی توانند ببینند بطور یک صف پشت سر هم به سقف مورچه دانی خود را بند می کنند و غذاهایی را که در خارج بدست آورده اند بسایر رفقا و خواهران خود تحویل می دهند.
بطور کلی مورچگان با داشتن خصایص نوع دوستی و اخلاق و صفات و تقواهای ععجیب با یک نوع محبت خالصانه از یکدیگر پذیرایی می کنند و از نظر تقوا و سیاست شاید در بین حشرات بی نظیر باشند.
مثلا اگر مورچه را برای چند روز در محلی زندانی کنید بشرط اینکه مرطوب باشد می بینید که هیچ رنج نمی کشد و مشغول کارهای خودش می شود و همانطور با سرعت و چابکی زیاد فعالیت می کند.
یک قطره از شبنم معده او را مملو می سازد و هرچه را که بدست می آورد ذخیره می کند و هرچه را در مقابل خطر جان خود می قاپد همه در کیسه ذخیره او جمع شده و تمام این ذخیره ها را از روی زمین، از هوا، از روی سنگ و حتی ممکن است از روی بدن دشمن خود بدست بیاورد.
بخش 7:مورچه ها موجوداتی کارکن و...
مورچه مانند یک عضو با سخاوت است و موجودی است کارکم، لجوج، سرسخت، عفیف، دوشیزه یا خنثی یعنی زن و نه مرد و تنها لذت و خوشی او این است که هرکس هر چه از او بخواهد میدهد و حاضر است میوه تمام زحمات خود را رایگان تقدیم نماید.
همین تقسیم غذا و رساندن غذا به این و آن برای او یک نوع لذت و کامرانی است و مثل این است که بیعت در نهاد این حشره کوچک بجای لذت عشقی که او را از داشتن ان محروم ساخته همین التهابات و کارمرانیها را باو ارزانی داشته است.
عمل غذا دادن به سایر مورچگان برای این نوع مورچه یک نوع عمل مداومی است و غیر از مواقعی که باید برای انجام کاری از لانه خارج شود در سایر مواقع بطور مداوم مشغول انجام وظیفه می باشد.
این نوع تغذیه مشترک مداوم که از یکدهان بدهان دیگر انجام می شود یکی از صفات مخصوص مورچه بشمار می اید عمل بسیار عادی است و چیزی نیست جز اینکه از روز اول اینطور عادت کرده اند که یکدسته مخصوصی از دسترنج و زحمات دسته دیگر استفاده نمایند سخاوتو از خودگذشتگی مورچه بقدری زیاد است که هیچ چیز جلو آنرا نمی گیرد وقتی یک مورچه با شکم پر از غذا بجمع مورچگان وارد شد هرچه دارد بمورچه ای که شکمش گرسنه است می دهد مثل اینکه باو صدقه می دهد و بفرض اینکه بخواهد با او جنگ کند ابتدا شکمش را سیر می کند و بعد بجنگ و دعوا می پردازد.
«وقتی ما بخواهیم کامل درباره مورچگان توضیح دهیم خیلی وقت می خواهد که چندین جلد کتاب می شود، من چمد نکته درباره مورچه ها نوشته ام.»