دانلود مقاله مقایسه خصوصیات پرواری و لاشه بره های نرلری بختیاری

چکیده : این بررسی به منظور مقایسه خصوصیات پرواری و لاشه بره های نر لری بختیاری و آمیخته سنجابی× لری بختیاری انجام گرفت .

بره ها در سن روزگی از شیر گرفته شدند و با متوسط سن 135 روز به مدت 80 روز پروار گردیدند .

اطلاعات حاصل به دلیل نامساوی بودن تعداد مشاهدات در زیر گروههای مختلف با استفاده از روش حداقل مربعات تجزیه و تحلیل شدند .

بره های نر لر بختیاری از نظر وزن در پایان دوره پروار و افزایش وزن روزانه دوره پرواری برتر از بره های آمیخته بوده ولی از لحاظ آماری تفاوت معنی داری بین آنها وجود نداشت ().

بین بره های نر لر بختیاری و آمیخته برای صفات وزن کشتار ، وزن لاشه ، بازده لاشه ، وزن گوشت ، وزن چربی سطحی ، وزن استخوان و سطح مقطع راسته اختلاف معنی داری شاهده نگردید .

درصد قطعات دست ، گردن ، ران ، پیش سینه و قلوه‌گاه بره های لری بختیاری بیشتر از بره های آمیخته بود .

بیشترین تفاوت در بین درصد قطعات لاشه بره‌های لری بختیاری و آمیخته مربوط به اختلاف درصد وزن دنبه به وزن لاشه سرد بود .

صفحات وزن نهائی ، افزایش وزن روزانه دوره پروار و لاشه تحت تاثیر نوع تولید نبود .

سن مادر اثر معنی داری روی صفحات پرواری و لاشه نداشت .

مقدمه : گوشت گوسفند از مهمترین منابع تامین کننده گوشت قرمز در ایران است ولی با این حال تولید گوشت این حیوان نمی تواند افزایش تقاضای مصرف کننده ها را تامین نماید .

تولید پایین نژادای بومی و تغذیه نامناسب از عوامل اصلی کمبود تولید می‌باشد و آمیخته گری که بعنوان روشی برای بهره برداری از تفاوتهای بین نژادها در اصلاح نژاد است می تواند روش مناسبی برای بهبود راندمان تولید گوسفند باشد و در بسیاری از کشورها مخصوصاً در سیستم هائی که تولید گوشت هدف اصلی است به طور وسیعی مورد استفاده قرار می گیرد .

(4) در خصوص اثر آمیخته گری بر روی صفات پرواربندی و خصوصیات لاشه نتایج متفاوتی بدست آمده است .

اثرات مثبت آمیخته گری روی رشد و وزن بره ها بوسیله مکاره چیان و همکاران (11) ،‌ اسدی مقدم و نیکخواه (1) ، Miller و Sidwell (13) ، Peters وvesely (17) و Wolf و همکاران(18) گزارش شده است .

مکاره چیان و همکاران (12) ، فرید و همکاران (7) ، Ackeapinar و Tekin (14) و فهمی(6) تفاوتی بین بره های آمیخته و بره های نژاد خالص برای صفحات پراواربندی و لاشه بدست نیاورند .

برخی از گزارشها نشان می دهد نوع تولد روی صفحات بعد از شیرگیری تاثیر کمی دارد (5 ، 6و17) .

کاهش اثر سن مادر بر روی صفات پس از شیرگیری نیز توسط تعدادی از محققان گزارش شده است (5،11و16) .

هدف از این تحقیق مقایسه عملکرد پرواربندی و خصوصیات لاشه بره های لر بختیاری و آمیخته‌های سنجابی × لری بختیاری و تاثیر نوع تولد و سن مادر بر این صفات است .

مواد و روشها : در این بررسی تعداد 48 راس بره نر لری بختیاری و 26 راس بره نر آمیخته سنجابی × لری بختیاری از ایستگاه پرورش اصلاح نژاد جهاد سازندگی استان چهارمحال و بختیاری با متوسط سن 135 روز مورد استفاده قرار گرفت .

بره ها در سن روز از شیر گرفته شدند و پس از شیرگیری به مدت 15 روز در مرتع چرا کرده سپس کلیه بره ها جهت عادت کردن به محیط آزمایش و انجام واکسیناسیون لازم و خورانیدن داروی ضدانگل به مدت حدوداً یک ماه وارد دوره مقدماتی شدند .

در این دوره بره ها بصورت گروهی ولی مجزا برای بره های لری بختیاری و آمیخته ، با شرائط مشابه به جیره غذائی دوره پروار عادت پیدا کردند .

در پایان دوره مقدماتی وزن بره ها قبل از تغذیه بطور انفرادی تعیین گردید و پروار بره ها به مدت 80 روز آغاز شد.

در طول آزمایش وزن بره ها هر بیست روز یکبار بصورت انفرادی قبل از غذا دادن صبح تعیین گردید .

جیره غذائی دوره پروار به صورت مخلوط با ترکیب 45 در صد یونجه خشک، 30 درصد جو ، 18 درصد تفاله چغندر قند ، 5 درصد کنجاله پنبه دانه ، 1 درصد نمک ، 1 درصد پودر استخوان به طور آزاد در اختیار بره ها قرار گرفت .

درصد مواد مغذی جیره دوره پروار شامل 61/92 درصد ماده خشک ، 75/11 درصد پروتئین خام ، 11/1 درصد چربی و 15/20 درصد فیبر خام بر اساس صد در صد ماده خشک بود .

در پایان دوره پرواربندی ، پس از یک پرهیز غذائی 18 ساعته ، به ترتیب 20 و 15 راس بره لری بختیاری و آمیخته کشتار شد .

بعد از کشتار و پوست کنی تمام اعضاء بطنی و صدری برداشت شد .

لاشه گرم بلافاصله بعد از پوست کنی و برداشت قسمتهای اضافی وزن شد در درجه حرارت درجه سانتی گراد به مدت 24 ساعت نگهداری گردید .

لاشه های سرد پس از توزین به روش برش ایرانی تجزیه لاشه شدند (9) .

بدین ترتیب که نیم لاشه های سرد به شش قسمت بریده که قطعات شامل ران ، دست ، پشت ، پیش سینه و قلوه گاه ، گردن و دنبه است .

گوشت ، چربی سطحی و استخوان تمامی قسمتها ازیکدیگر جدا ، به جز قسمت پیش سینه و قلوه‌گاه که در آنها تنها استخوان از گوشت و چربی جدا شد .

ریشه دوم درصد هر یک از قطعات لاشه و درصد ترکیب قطعات لاشه پس از تبدیل به آرکسینوس جهت تجزیه و تحلیل استفاده گردید (19) .

اطلاعات با توجه به نامساوی بودن تعداد مشاهدات در زیرگروهها با استفاده از روش حداقل مربعات و برنامه کامپیوتری هاروی (1990) آنالیز شد .

مدل مورد استفاده برای اطلاعات پرواربندی شامل اثرات ، نوع تولد ، سن مادر ، اثرات متقابل دو طرفه آنها و متغیر پیوسته سن در شروع پروار بود .

برای خصوصیات لاشه اثرات ثابت نژاد ، نوع تولد ، سن مادر ،‌نژاد × سن مادر و نژاد × نوع تولد در مدل مورد استفاده قرار گرفت .

نتایج و بحث صفات پرواربندی میانگین حداقل مربعات و خطای معیار صفات پرواربندی در جدول شماره 1 ارائه شده است .

نژاد اثر معنی داری روی صفات وزن در شروع ،‌تغییرات وزن بدن در پرواربندی ، وزن در پایان دوره پروار و افزایش روزانه دوره پرواری نداشت () .

میانگین و اختلاف معیار وزن اولیه بره های نر لری بختیاری و آمیخته به ترتیب و کیلوگرم بود که تفاوت معنی داری بین دو گروه برای این صفت وجود نداشت و بره های نر لری بختیاری از نظر وزن نهایی و تغییرات وزن بدن در فواصل 20 روزه پروار ، برتر از بره های آمیخته بود که ناشی از افزایش وزن روزانه بیشتر دوره پروار و فواصل بیست روزه پروار آنه می باشد ولی از نظر آماری اختلاف معنی داری بین دو گروه برای این صفات مشاهده نشد (جدول شماره 1) .

علیرغم گزارشهای محققات مختلف در خصوص اثرات مثبت آمیخته گری بر صفات رشد و پرواربندی در گوسفند (1،11،13،16 و 18) .

نتایج این تحقیق همانند برخی از یافته های تحقیقاتی مبنی بر عدم وجود تفاوت معنی دار بین نژادهای خالص و آمیخته در زمینه صفات پرواری می باشد (6 ، 7 ، 12 و 14) .

عدم وجود تفاوت معنی دار بین بره های نر لری بختیاری و آمیخته برای صفات وزن در پایان پروار و میانگین افزایش وزن روزانه دوره پرواری می تواند به علت شباهت دو گروه ژنتیکی باشد و اینکه وزن بلوغ گوسفند لری بختیاری و سنجابی یکسان است .

نوع تولد بره روی صفات وزن نهائی و افزایش وزن روزانه دوره پرواری تاثیر معنی داری نداشت () .

علیرغم اینکه وزن بره های تک قلو در مقایسه با بره های دوقلو در شروع دوره پروار بیشتر بوده ولی در پایان دوره پروار وزن بره های دو قلو بالاتر رفته بود (جدول شماره 1) .

این امر می تواند بعلت پدیده رشد جبرانی باشد (16) .

بره های دوقلو در مقایسه با بره های تک قلو به دلیل رقابت بین آنها برای مکیدن شیر مادر با کمبود مواد غذائی مواجه می شوند که با قطع وابستگی به مادر و ایجاد شرائط یکسان از نظر غذائی ، سرعت رشد آنها بیشتر از بره های تک قلو می‌شود .

کاهش اثر نوع تولد بر روی صفات پس از شیرگیری توسط برخی از محققان گزارش شده است (5 ، 6 و15) .

اثر سن مادر بر صفات پرواری معنی دار نبود () .

مکاره چیان و همکاران (11) و El.kouni و همکاران (5) عدم تاثیر معنی‌دار سن مادر را بر روی صفات پس از شیرگیری گزارش کرده اند .

Peters و Vesely (17) اثر معنی دار سن مادر روی وزن پایان پروار و عدم تاثیر معنی دار آن در روی کل افزایش وزن پرواربندی را بدست آوردند نوع تولد بره روی صفات وزن نهائی و افزایش وزن روزانه دوره پرواری تاثیر معنی داری نداشت () .

Peters و Vesely (17) اثر معنی دار سن مادر روی وزن پایان پروار و عدم تاثیر معنی دار آن در روی کل افزایش وزن پرواربندی را بدست آوردند .

صفات لاشه میانگین حداقل مربعات صفات وزن زنده بدن در زمان کشتار ، وزن لاشه ، بازده لاشه، وزن گوشت ، چربی سطحی ، استخوان و سطح مقطع راسته بره های نر لری بختیاری و آمیخته تفاوت معنی داری نداشتند (جدول شماره2) .

بازده لاشه از معیارهایی است که بین نژادها و مراحل مختلف رشد یا پرواربندی دارای تغییرات و تنوع بوده و بهبود این نسبت به عنوان یک هدف مطلوب است (2) .

میانگین بازده لاشه بره های ن لر بختیاری و آمیخته به ترتیب 77/47 و 47/47 درصد بود .

که تلاقی بین قوچهای سنجابی و میش های لری بختیاری تغییر معنی داری در جهت بهبود این صفت نداده است .

فرید (8) هیچ گونه هتروزیسی برای بازده لاشه آمیخته های منورد مطالعه درمقایسه با نژادهای خالص مشاهده ننموده است .

اسدی مقدم و نیکخواه (1) عدم وجود تفاوت معنی دار بین بازده لاشه بره های کردی و آمیخته های کردی و مرینوس را گزارش کرده اند .

امام جمعه (2) نشان داد راندمان لاشه در بره های نژاد زندی و آمیخته های زندی و شال از بره های شال بیشتر بوده و راندمان لاشه بره های نر آمیخته شال و زندی حد واسط بین بره های نر شال زندی حد واسط بین بره های نر شال و زندی خالص بوده است .

Wolf و همکاران (18) و Thompson و Atkins (3) اثر نژاد پدر روی درصد لاشه نژادهای مورد مطالعه را به طور مشخصی متفاوت گزارش کرده اند .

نوع تولدبره و سن مادر تاثیر معنی داری روی صفات لاشه نداشت .

Thompson و Atkins (3) بازده لاشه بره های تک قلو در مقایسه با بره های دوقلو را بطور مشخصی بیشتر بدست آوردند که ناشی از سن کمتر و وزن پائین تر بره های کشتار شده است .

از نظر صفات سطح مقطع راسته که ارتباط مستقیمی با عضلانی بوده لاشه دارد بره‌های لری بختیاری برتر از بره های آمیخته بوده که میزان گوشت لاشه بره های لری بختیاری (95/9 کیلوگرم) در مقایسه با بره های آمیخته (38/9 کیلوگرم) این موضوع را تائید می کند ولی اختلاف معنی داری بین دو گروه برای این صفات وجود نداشت .

اگرچه Wolf و همکاران (18) تفاوت معنی داری برای صفت سطح مقطع راسته بین بره های با نژاد پدر متفاوت بدست آوردند .

ولی نتایح برخی از گزارشها با نتایج این تحقیق مطابقت دارد (1 و8) .

همانطوری که در جدول شماره 3 ملاحظه می گردد اختلاف معنی داری بین بره های لری بختیاری و آمیخته برای درصد قطعات لاشه مشاهده نشد .

البته درصد قطعات گردن ، دست ، ران و پیش سینه و قلوه گاه لاشه بره‌های لری بختیاری بیشتر از بره‌های آمیخته بود .

بیشترین تفاوت در بین درصد قطعات لاشه دو گروه مربوط به اختلاف در درصد وزن دنبه به وزن لاشه است و با توجه به اینکه دنبه از قطعات کم ارزش لاشه می باشد و می تواند روی ارزش نسبی تاثیر بگذارد ، معمولاً منجر به ارزش پائین تر بره های آمیخته در مقایسه با بره های لری بختیاری به علت درصد بالاتر دنبه آنها می گردد .

فرید (8) گزارش کرد آمیخته ها برای درصد قطعات لاشه به استثنائی درصد قطعه راسته هتروزیسی نشان نداده اند .

اسدی مقدم ونیکخواه (1) میانگین وزن قطعات لاشه را به جز برای وزن دنبه در بره های آمیخته نسبت به بره‌های کردی معنی دار گزارش کرده اند .

علاوه بر اثر مثبت آمیخته گری مشاهده شده در مطالعه فوق الذکر ، وجود تفاوت در روش تجزیه لاشه می تواند دلیلی برای عدم مطابقت نتایج آن با نتایج این تحقیق باشد .

مقایسه درصد قطعات لاشه بدست آمده در این آزمایش با درصد قطعات لاشه نژادای خارجی به علت روش های متفاوت تجزیه لاشه وجود دنبه در نژادهای بومی (علاوه بر تفاوتهای سنی و شرائط آزمایش) عملی نیست .

برای درصد قطعات لاشه بین بره های تک قلو و دوقلو تفاوت معنی داری دیده نشد .

بره های متولد شده از میش های 3 ساله بیشترین درصد ران و کمترین درصد دنبه را داشتند و بره های متولد شده از میش های 5 ساله بالاترین درصد پیش سینه و قلوه گاه را دارا بودند .

میانگین درصد گوشت ، چربی سطحی و استخوان قطعات لاشه بره‌‌های لری بختیاری و آمیخته در جدول شماره 4 نشان داده شده است و بین لاشه بره های لری بختیاری و آمیخته برای درصد ترکیب قطعات لاشه اختلاف معنی داری مشاهده نمی گردد .

عدم وجود تفاوت معنی دار برای درصد ترکیب لاشه می تواند به علت یکسان بودن مرحله بلوغ بین نژادها باشد (15) .

تفاوت بین لاشه بره های لری بختیاری و آمیخته برای درصد چربی سطحی در قطعات لاشه حداقل است که احتمالاً می تواند به دلیل شباهت دو گروه در مقدار نسبی ذخیره شده در هر بافت باشد .

عدم تفاوت معنی دار بین بره های لری بختیاری و آمیخته برای صفات چربی پشت (به ترتیب 8/5 و 2/3 میلیمتر) این موضوع را تائید می کند .

بطور کلی اگر آمیخته گری بره های لری بختیاری با بره های سنجابی تولید گوشت باشد ، به علت برتری وزن نهائی ، افزایش وزن روزانه دوره پروار و پائین تر بودن درصد وزن دنبه به وزن لاشه بره های لری بختیاری ، تلاقی سنجابی با لری بختیاری توصیه نمی گردد .

همچنین با توجه به اینکه نوع تولد و سن مادر تاثیر معنی داری بر صفات پرواربندی و لاشه نداشت می توان نتیجه گرفت که پس از شیرگیری به علت قطع وابستگی بره مادر ، رشد تحت تاثیر خصوصیات نژادی و شرائط نگهداری می‌باشد .

سپاسگزاری بدینوسیله از معاونت امور دام و مرکز تحقیقات منابع طبیعی و امور دام جهاد سازندگی استان چهارمحال بختیاری که در اجرای طرح و تهیه مقاله همکاری داشته اند تشکر و قدردانی می گردد .

منابع مورد استفاده 1-اسدی مقدم ، ر.و.ع.

نیکخواه 1364 .

مقایسه قدرت پروار ، قطعات لاشه و پشم بره‌های کردی و آمیخته کردی × مرینوس .

مجله علوم کشاورزی ایران .

جلد 16 .

شماره های 1 ، 2 ، 3 ، 4:19-1 .

2-امام جمعه ، ن .

1372 .

مطالعه خصوصیات پرواری و لاشه بره های دو نژاد گوسفند شال و زندی و‌آمیخته آنها .

مجله علوم کشاورزی .

جلد .

24 .

شماره 2:63 - 47 .

3-Atkins, KD.

and JM Thompson .

1979 .

Carcass characteristics of heavyweight crossbred lambs.

I.Growth and carcass measure-ments Aust J Agric.

Res 30 : 1197-1205 .

4-Coop, I.

E.

1982 Sheep and goat production.

Elsevier publishing company Amesterdam.

pp.

408.

5-EI-Kouni, MH, HA.Karam .

E.S.E.Gala and E.A.

Afifi.

1974.

Crossbreeding and the effect of certain environmental factors on body weigth of Barki and German Merino sheep.

J.

Agric .Sci 82 : 349-352 .

6-Fahmy,M.H.1985.

The acc-umulative effect of Finesheep breeding in crossbreeding schemes.Growth and carcass traits.Can J.

Anim.

Sci 65: 811- 819.

7-Farid, A., M.

Makarechinan and N.Sefidbakht 1977.Crossbreeding of Iranian fat-tailed sheep.

Lamb performance of Karakul, Mehraban and Naeini breeds J Anim.

Sci.

44 : 542 -548.

8-Farid, A, 1989 Direct, maternal and heterosis effects for slaughter and carcass characteristics in three breeds of fat -tailed sheep .

Livestock.

Prod.

23: 137-162.

9-Farid, A 1991.

Carcass physical and chemical composition of three fat -tailed breeds of sheep.

Meat Sci 29 109- 120.

10-Harvey, W.R.

19"90.

users guide for LSMLMW (Mixed Model Least -Squares and Maximum Likelihood Computer Program) Ohio state university Columbus, Ohio, P59.

11-Makarechain, M., A Farid and N Sefidbakht 1977 Lamb growth performance of Iranian fat-tailed Kar?kul .Mehraban and Naeini breeds of sheep and their crosses with Corriedale and Targhee rams Anim.

Prod 25.

331-341 .

12-Makarechain M., A.

Farid , N.Sefidbakht and MS.Mostafavi 1977 Crossbreeding of Iranian fat-tailed sheep II -Feedlot performance of Karakul, Mehraban, Naeini and their reciprocal crosses Iran J Agric.

Res.

5 129 -138.

13- Sidwell, GM and LR.

Miller 1971.

Production in some pure breeds of sheep and their crosses II Birth weights and weaning weights of lambs J.

Anim .Sci 32 .1090 -1094.

14- Tekin, M.Eand H Akcapinar 1993 A comparison of Turkish Merino and F1 Lincoln x Turkish Merino Lambs for growth, Fattening and carcass traits II Fattening traits Anim Bre Abstr 61 : 784.

15- Thompson, J.

M., K D.

Athins and AR Gilmour 1979 Carcass characterisrics of heavyweight crossbreds lambs II Carcass composition and partitioning of fat Aust.

Aric Res 630 .1207 - 1214.

16- Veseiy , J.A., HF.

Peters, S.B Slen and O W Robison 1970 Heritabilities and genetic correlation in growth and wool traits of Rambouillet and Romnelet sheep J.

Anim Sci 30.174 -181.

17-Vesely, J A and H F Peters 1972 Lambs growth performance of Romnelet, Columbia Suffolk and NCCheviot breeds and all single and three -breeds crosses among them Can J.Anim Sci52:283-293.

18-Wolf, B.T., C Smith and Dl Sales 1980.

Growth and carcass composition in the crossbred progeny of six terminal sire breeds sheep Anim Prod 31 .307 -313.

19-Zar, J,H 1984.

Biostatistica Iranalysis 2nd Ed.

Prentice -Hall ,Inc, Englewood cliffs.

New Jersey.239- 241.