مقدمه
سوء مصرف و اعتیاد به مواد مخدر یکی از بلایای بزرگی است که بشر امروزه در همه جای جهان با آن دست به گریبان است. کارتل های بین المللی و باندهای عظیم قاچاق مواد مخدر در همه جای جهان از جمله در نزدیک کشور عزیزمان پایگاه هایی دارند و به تجارت اهریمنی خود که دومین تجارت پر سود دنیاست مشغول هستند .
اگر چه مقابله با تجارت غیر قانونی مواد مخدر و اثرات آن چالشی بزرگ برای جامعه جهانی است، جالب است بدانیم که پرسودترین تجارت های امروز دنیای ما تجارت اسلحه و مواد مخدر یعنی کسب و کارهایی برای نابودی بشر است.
میلیون ها نفر در مملکت ما با معضل مواد مخدر دست به گریبان اند، میلیون ها زن تباهی همسرشان را روزانه پیش رو می بینند و دم بر نمی اورند و میلیون ها کودک و نوجوان زیر سقف های پر دود زندگی می کنند و تباه می شوند. سالانه صدها تن مواد مخدر در کشور مصرف می شود که صدها میلیارد ریال از سرمایه ملی را بر باد می دهد. سن اعتیاد رو به کاهش رفته و به نوجوانی رسیده است. یک سوم طلاق های ثبت شده بدلیل اعتیاد است و شصت درصد از فضای زندان های کشورمان را معتادان اشغال کرده اند. هزاران نفر در راه مبارزه با این بلای اهریمنی جان باخته اند. بیکاری، ایدز، فحشاء، افسردگی ، خودکشی و صدها معضل دیگر با اعتیاد مرتبط هستند و سوغات های جدید مانند : قرص اکستازی ، شیشه ، کراک ، پان پراگ و ... در حال گسترش در بین نوجوانان است.
متاسفانه ازسوی دیگر شاهد جهش در مصرف ترامادول و ترکیبات شبه افیونی در سالهای اخیر می باشیم به طوری که اولین مورد مسمومیت با ترامادول در ایران در سال 1382 گزارش شده است و در سال 1384 به متوسط 24 مورد مسمومیت در ماه و در سال 1385 به متوسط 66 مورد مسمومیت در ماه رسیده است که در طی یکسال رشدی نزدیک به 3 برابرداشته است .
اعتیاد چیست ؟
اعتیاد یک «بیمارى اجتماعی» است که عوارض جسمى و روانى دارد و تا زمانى که به علل گرایش «بیمار» توجه نشود، درمان جسمى و روانى فقط براى مدتى نتیجه بخش خواهد بود و فرد معتاد دوباره گرفتار « مواد اعتیاد آور» می گردد.اعتیاد به موادمخدر یکى از مهمترین مشکلات اجتماعی، اقتصادى و بهداشتى است که عوارض ناشى از آن تهدیدى جدى براى جامعه بشرى محسوب شده و موجب رکود اجتماعى در زمینه هاى مختلف مىگردد همچنین ویرانگری هاى حاصل از آن زمینه ساز سقوط بسیارى از ارزشها و هنجارهاى فرهنگى و اخلاقى شده و بدین ترتیب سلامت جامعه را بطور جدى به مخاطره مىاندازد.پدیده شوم قاچاق موادمخدر بیش از آنکه فعالیتى سوداگرانه، تجارى و اقتصادى در عرصه مافیاى اقتصاد بین المللى باشد، ابزارى کارآمد، مؤثر و راهبردى در گسترش نظام سلطه صاحبان قدرت جهان بر کشورهاى توسعه نیافته است. تحلیلگران مسائل سیاسى و اجتماعى بر این باورند که در تهاجم و نفوذ فرهنگی، پدیده موادمخدر مهمترین عامل به تباهى کشیدن و انحطاط اخلاقى جوامع به شمار می رود. متاسفانه گسترش دامنه مصرف موادمخدر در جامعه امروزى به حدى است که حتى قشر متفکر و تحصیل کرده را نیز به سمت خود کشانده است. مبارزه با اعتیاد نیز قطعاً بیش از آنکه ماموریتى در راستاى وظایف مصرحه نیروى انتظامى باشد، اقدامى است استراتژیک در مقابله با ابزار نظام سلطه جهانى در انحطاط اخلاقى جوامع با اهداف خاص سیاسی. اعتیاد بعنوان یک آسیب اجتماعی، هیچ گاه بطور کامل ریشه کن نخواهد شد، اما با تدبیر، اندیشه و تلاشى مخلصانه حداقل میتوان آنرا به کنترل در آورد. در این راستا تلاش ما بر این است تا با ارتقاء سطح آگاهى اقشار مختلف جامعه پیشگیرى از اعتیاد را بر باشیم که اگر هم در آن فرد معتادى وجود دارد، درصدد نجات خویشتن باشد.
اعتیاد یک بیماری زیست شناختی ، روانشناختی و اجتماعی است . عوامل متعددی در سوء مصرف مواد مخدر و اعتیاد موثر هستند که در تعامل با یکدیگر منجر به شروع مصرف و سپس اعتیاد می شوند. عوامل موثر بر فرد ، محیط فرد و عوامل اجتماعی ، عوامل در هم بافته ای هستند که بر یکدیگر تأثیر میگذارند . درک کلیه علل و عوامل زمینه ای موجب میشود تا روند پیشگیری ، شناسایی ، درمان و پیگیری به طور هدفمند طرح ریزی شود.
بنابراین ، آشنایی با عوامل زمینه ساز مستعد کننده بروز اعتیاد و نیز عوامل محافظت کننده در مقابل آن از دوجهت ضرورت دارد :
شناسایی افراد در معرض خطر اعتیاد و اقدامهای پیشگیرانه لازم برای آنان .
انتخاب نوع درمان و اقدامهای خدماتی ، حمایتی و مشاوره ای لازم برای معتادان.
عوامل مخاطره آمیز
عوامل مخاطره آمیز مصرف مواد شامل عوامل فردی ، عوامل بین فردی و محیطی و عوامل اجتماعی است .
عوامل مخاطره آمیز فردی
دوره نوجوانی
استعداد ارثی
صفات شخصیتی
صفات ضد اجتماعی
پرخاشگری
- اعتماد به نفس پایین
افسردگی اساسی
نگرش مثبت به مواد
موقعیت های مخاطره آمیز :
ترک تحصیل
بی سرپرستی
تأثیر مثبت مواد بر فرد
انواع مواد مخدر
اکس
تاریخچه : به منظور برقرار کردن ارتباط سریع در ملاقات های کوتاه و افزایش توان شب زنده داری در کلوب ها و باشگاهها ، سوداگران مرگ مواد روانگردانی به جوانان آشفته عصر اینترنت عرضه می کنند که از آن ها به عنوان مواد مخدر باشگاهی یا مواد مخدر کلوبی ( MDMA ) نام می برند . رایج ترین و مشهورترین این مواد اکستاسی است که محرک و توهم زاست .
این ماده در سال 1914 در آلمان برای نخستین بار توسط کمپانی داروسازی مرک به عنوان داروی کم کننده اشتها و لاغری عرضه گردید که به علت اثرات آن به سرعت از رده مصرف خارج گردید. این محصول در دهه 1980 از انبار کارخانه ها خارج شد و مورد استفاده متقاضیان خیابانی و در برخی از محیط های دانشگاهی به عنوان دارویی برای افزایش خود آگاهی قرار گرفت . در سال 1985 دولت آمریکا مصرف این ترکیب را ممنوع اعلام کرد و مطالعات انجام شده در مورد حیوانات آزمایشگاهی در سال 1986 آثار مخرب اکستازی را بر سیستم عصبی نشان داد. در سال 1988 در جدول 1 کنوانسیون مواد روانگردان گنجانده شد و مصرف درمانی آن نیز متوقف شد .
اکستاسی از حدود 25 سال پیش به عنوان ماده ای که هم انرژی زاست و هم توهم زاست رواج پیدا کرد و پس از چند سال در سراسر جهان پخش شد . بر اساس نتایج آماری در فاصله سالهای 1998 و 1999 موارد مرگ ناشی از مصرف اکستازی 400 درصد افزایش داشته است. همچنین از سالهای 1996 تا 1999 اورژانس بیمارستانی سراسر دنیا با 9 برابر افزایش شمار مسمومیت به اکستازی مواجه شده اند یعنی تعداد موارد مسمومیت در این دوره زمانی از 319 نفر به 2850 نفر رسید. اکثریت قربانیان کمتر از 25 سال سن داشتند. شمار مصرف کنندگان اکستازی را در سال 2001 حدود 1/8 میلیون نفر ذکر کرده اند. به نظر می رسد که این رقم در سال جاری در حدود 5/6 میلیون نفر افزایش یافته باشد تعداد افراد 10 تا 18 ساله ای که از این ماده استفاده کرده اند در حدود 140 درصد افزایش یافته است همچنین 92 درصد افرادی که مصرف اکستازی را شروع کرده اند بعدها به مواد دیگری مانند ماری جوانا ، کوکائین و هروئین و ... روی آورده اند.
اشکال دارویی : این دارو به صورت قرص های خوراکی و جویدنی ، کپسول ، مواد تدخینی و تزریقی موجود است. قرص و کپسول آنهایی که از خارج از کشور وارد می شوند دارای شکل و رنگ هستند. اما آنهایی که در ایران ساخته می شوند فاقد رنگ و شکل خاصی هستند و اگر انگشت بر روی قرصها بکشیم و رنگ آنها برود آن موقع می فهمیم که آنها قرص اکستازی هستند. این مواد به صورت مایع به صورت پودری به صورت آدامس نیز موجود می باشند.
ترکیبات :
ترکیب شیمیایی : Metheylendioxy Metha Amphetamine 3 ، 4 یا Dimethey ، Alpha ، N 31 با فرمول C 11 H 15 M 2 O که به ترکیب MDMA یا 3 و 4 متیلن دی اکسی مت امفتامین که به نام های اکستاسی ، اکستازی ، XTC ، E ، X نیز معروف است. قرص های اکستازی دارای ناخالصیهای فراوان و مواد خطرناک همچنین ترکیبات : آمفتامین ، LSD ، فنیل پروپانول آمین و … نیز می باشد.
عوارض مصرف : اثرات این قرص ها 20 تا 90 دقیقه پس از مصرف ظاهر می شود. در عرض 2 تا 4 ساعت به حداکثر می رسد و 3 تا 24 ساعت باقی می ماند.