زمین :
سالها پیش مردم فکر می کردند که زمین مسطح است . ملوانانی که در دریا مسافرت می کردند ، از این می ترسیدند که از لبه دریا به پایین بیفتند ! اما اکنون می دانیم که زمین مانند یک توپ ، گرد است . این شکل گرد را کره می نامیم . وقتی کشتیها به تدریج ، در افق دید ما ظاهر می شوند ، می توانیم ببینیم یا بفهمیم که زمین گرد است . فضانوردان چندین بار از کره زمین در فضا عکس گرفته اند . ما شکل زمین را میدانیم؛ اما درباره داخل زمین ، معلومات ما اندک است . می دانیم که خارج زمین به وسیله پوستهای صخرهای پوشیده شده است . پوسته صخره ای ، «پوسته زمین» نامیده می شود . این پوسته ، همچنین از زیر اقیانوسها و دریاها عبور می کند . منطقه زیر پوسته خیلی داغ است ؛ میزان دما به اندازهای است که سنگها و صخره ، به شکل مایع و روان می باشند .
زمینی که ما در آن زندگی می کنیم از صخره پوشیده شده است ؛ در بیشتر مکانها ؛ این صخره ها به وسیله خاک و گیاه پوشیده شده اند . ما صخره ها را در بیابان ها ، کوهها و کنار دریا ، می توانیم ببینیم . جریان رودخانه ها بر دره ها اثر گذاشته و آنها را عمیقتر می کنند . صخره هایی با رنگهای مختلف در کنار این دره ها دیده می شوند . ما همچنین می توانیم صخره ها را هنگامی که معادن برای ساختن جاده ها و راه آهن حفر یا بریده می شوند نیز دیده می شوند . ما از صخره ها به روشهایی گوناگون استفاده می کنیم : منبع فلزات ، زغال سنگ و نفت ، صخره ها هستند ، بسیاری ساختمانها از صخره ها ساخته می شوند . سنگهای قبر ، لوحههای یادبود و بیشتر مجسمه ها از صخره ها به دست می آیند . قسمتی از صخره ها که خیلی سخت هستند، گرافیت نامیده می شوند ، و از آنها برای ساختن سطح جاده ها استفاده میکنند. خاک رس بهترین نوع صخره است که تاکنون شناخته شده است . از آن برای ساختن آجر و بعضی ظروف سفالی استفاده می گردد .
صخره ها چگونه از بین رفته یا تجزیه می شوند؟
زمین لرزه ها ، کوهها را جابجا می کنند ؛ اما بسیاری از عوامل دیگر کوهها را از بین برده و سرانجام حتی بلندترین کوهها خراب خواهند شد . باد ، یخ و باران می توانند کوهها را ویران کنند . نیروی ریشه درختان ، شکافها یا ترکهایی در صخره ها ایجاد میکند. آب وارد این شکافها شده و منجمد می گردد . گرمای خورشید در هنگامن روز و سرمای شب ، باعث انبساط و انقباض آب گردیده و فشاری را بر صخره ایجاد می نماید ؛ در نتیجه سنگها خرد و شکسته می شوند . سپس تکه های کوچکی از صخره ها ، توسط جریانهای آب ساییده یا شسته شده و قسمتهای بیشتری از صخره را می تراشند . نهرها به رودها پیوسته و رودخانه ها با قطعات کوچکی از صخره که حمل می کنند ، به دریا می ریزند ؛در همان حال ، صخره ها توسط امواج دریا به تکههای کوچکتری تجزیه شده و سرامجام به سنگهای ساحلی تبدیل می شوند . سنگهای ساحلی به شکل ماسه در می آیند . دانه های ماسه نیز ، ممکن است به گل تبدیل شوند .
صخره های جدید چگونه شکل گرفته و به وجود می آیند ؟
گل ، ماسه و سنگها به وسط رودخانه ها و امواج حمل شده و به صورت لایه های نازکی در کف دریا روی هم انباشه می شوند . بعد از گذشت هزاران سال ، بر اثر ازدحام مواد و فشار زیاد ، این مواد به صخره ای جدید تبدیل می گردند . سنگ آهک، گچ ، ماسه سنگ و خاک رس ، همگی در کف دریا ساخته می شوند . آنها در لایه هایی به نام طبقه شکل می گیرند . شما می توانید این طبقات را در صخره ها و کنار معدن سنگها ببینید . سنگ آهک و ماسه سنگ ، برای ساختمان سودمند هستند . آنها به آسانی تکه تکه یا بریده می شوند . گاهی صخره های ساخته شده در زیر دریا. به وسیله گرما ، تحولات شیمیایی و فشار صخره های دیگر که به آنها وارد می گردد ، دگرگون شده و تغییر پیدا می کنند . صخره های پدید آمده به وسیله آتشفشانها هم ، می توانند از همین راهها تغییر شکل یابند . می توان گفت که تمام صخره ها می توانند تغییر یابند . سنگهایی که برای ساخت خانه استفاده می شوند ، قبلاً سنگ نرم یا ماسه و خاک بوده اند . سنگ زیبای مرمر که در ساختمانها ، مجسمه ها و پوشش روی قبر استفاده می شود ، قبلاً سنگ آهک بوده است . کشاورزان از گچ زمین یا سنگ آهک ، برای بهبود خاک استفاده می کنند . گچ همچنین در سیمان ، بتون ، خمیر دندان و نقاشی می تواند مورد استفاده قرار گیرد .
خاک :
تقریباً در همه جای زمین ، خاک وجود دارد . بعضی جاها ، خاک خیلی زیادی وجود دارد . در مناطق صخره ای ، خاک به مقدار کم مشاهده می شود . بعضی خاکها نامرغوب بوده و گیاهان کمی در آن رشد می کنند . خاکهای دیگر ، مرغوب بوده و گیاهان زیادی در آن رشد می کنند . خاکی را که گیاهان زیادی در آن رشد می کنند ، حاصلخیز می گوییم . خاک برای ما خیلی با ارزش است . همه گیاهانی که ما مصرف می کنیم ، در خاک رشد می کنند . همچنین پنبه و کتان که لباسهای ما را تامین میکنند، درختانی که کاغذ و الوار ما را تامین می سازند ، همگی در خاک رشد میکنند. گوشت و لبنیات ، از حیواناتی به دست می آیند که خوراک خود را از زمین می گیرند . چرم و پشم نیز ، ریشه در خاک دارند . بدون خاک ، چیزی برای خوردن یا کتابی برای خواندن و لباسی برای پوشیدن نداریم . همچنین ، هیچکدام از اشیایی را که از الوار یا چوب ساخته می شوند ، نداشتیم .
خاک چگونه شکل می گیرد؟
خاک ، از صخره ساخته شده است . عمل سرمازدگی و ریشه گیاهان باعث شکاف در صخره ها می شوند . نهرها و رودخانه ها نیز ، باعث ساییده شدن تکه هایی از صخره می شوند . دریا ، صخره ها را خرد و تجزیه می کند . ذرات ریزی که توسط باد ،به حرکت درآمده اند ، باعث تراشیده شدن صخره های نرم و جدا کردن آنها می شود . این قسمتهای کوچک صخره ، ممکن است همان جایی که هستند بمانند ، یا توسط باد، جریان رودخانه ها و امواج به مناطق دیگر حمل شوند . در بعضی کشورها ، یخچالهای طبیعی ، قسمتهایی از صخره ها را جدا و جابجا کرده ، به جلو می رانند . اگرچه در قطعات بسیار کوچک صخره ، خاک وجود ندارد ؛ اما گیاهان کوچک یا ریز می توانند در این قسمتها رشد کنند . خزه ها و گلسنگها ، اغلب در قسمتهایی از صخرهها دیده می شوند . وقتی این گیاهان کوچک می میرند ، باکتری و کپک ، روی آنها روییده می شود . گیاهان مرده ، پوسیده شده و به تکه های کوچکی تجزیه میگردند . گیاهان دیگر و جانوران ، از این قسمتهای مرده به عنوان غذا استفاده میکنند . قطعات سیاه زیادی از گیاهان مرده و جانوران ، روی صخره ها مشاهده میشوند . این ماده سیاه ؛ گیاخاک نام دارد . خاک وقتی شکل می گیرد که مقدار زیادی از مخلوط گیاخاک با ذرات ریز صخره وجود داشته باشد .