مواد طبیعی غیر الی هستند که دارای ساختمان و ترکیب شیمیایی مشخصی هستند .
خصوصیات فیزیکی کانیها :
1-رنگ olivine سبز رنگ Azurite ابی رنگ
2-فرم کریستالی :کریستالها بلورهائی هستند که کوچکترین قسمتهای آنها یعنی اتمها به شکل منظمی کنار هم قرار گرفته اند .
قانون یکسانی تارپ ها :
هرنوع کانی کریستالی دارای نوع خاصی زاویه بین وجه هایشان است که به آنهاSpaue angle می گویند و برای تمام کریستالهای یک کانی یکسان باقی
می مانند .
3- کلیواژ (cleavage) هنگامی که یک کانی ضربه ببیند در راستای صفحات ضعیفی که ناشی از پیوند ضعیف بین اتمها در ان صفحه است شکسته میشود که این صفحه شکست را کلیواژ گویند .
مانندMica (طلق) یک کلیواژ است .
4- شکستگی(Fracture) : بعضی از کانی ها دارای کلواژ نیستند ولی در عوض دارای سطح شکنندگی خاصی می باشند که ممکن است منظم باشد مانندOliyine یا نامنظم و زبر مانندQuartz
5- سختی (Hardness) : مقاومت در برا بر خراش را سختی سنگ گویند .
انواع سختیها :
1-talkیا پودر بچه 6- آزتور
2-Gepsum ژیپس یا سنگ گچ 7- کوارتز
کلسیت یا سنگ اهگ 8- توپاز
فلوئورین 9-گرندون
آپاتیت 10-الماس
خاکه:(streak)
وزن مخصوص :نسبت وزن کانی به آب هم حجم خود است
سنگینی(Heft) : .وزن نسبی کانی را سنگینی گویند .
جلا(luster) :درخشش ظاهری یک کانی است .
جلای کلی کانیها:
جلای فلزی Metalic luster
جلای غیر فلزیNon Metalic luster
انواع جلاها :
جلاهای فلزی :نور را به خوبی منعکس میکند مثل پیریت و گالن
جلاهای شیشه ای :روشن هستند مثل شیشه و هالیت (سنگ نمک)
جلاهای صمغی : روی سطح کانی حالتی مانند صمغ دارند مثل سولفید روی .
جلاهای ابریشمی : ظاهری رشته رشته دارند مانند پنبه نسوز
جلاهای چرب : مثل این است که سطح آن را چرب کرده اند مثل گل سر شور talk
شکست نور نوری که می تابد به دو قسمت تقسیم می گردد
شفافیت : نوشته و تصویر از پشت آن قابل روئیت است مثل Salt. quartz
چکش خواری :
الف ) شکنندگی (brittle) : مثل quartz و سنگ نمک
ب ) تورق(Mallable) : مثلMica و سنگ مس
ج) خاصیت انحراف پذیری : پس از تغیرفرم به حالت اولیه بر نمی گردد مثل کلسیت
د) خاصیت الا ستیک : که اگر آن را خم کنید به حالت اولیه بر می گردد مثل Mica
کانیهای متعاول تشکیل دهنده سنگها :
پوسته زمین از کانیهای زیر تشکیل شده است (مهمترین آنها) :
1- فلدسپاتها 2- کوارتز 3- پیروکسن
4- آمفی بول 5- میکا 6- آلوین
1-فلدسپاتها :
رنگ روشن دارد عمدتا 2 کلیواژ خوب دارند
الف – اورتوکلاسها : فرمول شیمیاییds1o2 ,Al2C3 ,k1O سختی حدود6 رنگ سفید یا صورتی دارند و زاویه بین کلیواژ هایشان 90 درجه است .
ب – PLagioclaseها دارای کلیواژ های با زاویه 86 درجه هستند ودارای رنگ خاکستری ویا سبز بوده و سختی آنها حدوداً5/6است و دارای فرمول شیمیایی Nao + ,Al2o3 ,6sio2 می باشند
ج-Micraocline ها : ترکیبی شبیه اورتوکلاسها دارند و تفاوت در فرم کریستالی آنها است و دارای رنگ از کرمی تا قرمز به صورت متغیر هستند .
موارد استفاده فلد سپاتها در صنایع چینی و سرامیک سازی است .
2-کوارتز ها :
کوارتز خالص : بی رنگ و خالص هستند و بی دون کلیواژ بوده و شکننده اند دارای سطحی ناصاف اند و ضریب سختی آنها 7 است .
3-پیروکسنها :
دارای فرمول شیمیاییMgfe sid3 ,camg(sid3)2 هستند و دو کیلواژ خوب دارند زاویه بین کلیواژشان 87 درجه و 93 درجه است . و دارای رنگ سبز و تیره هستند .
آمفی بولها:
دارای فرمول شیمیایی Tremo lite: 2co2mgsi8o22(OH)2
Actinotite:Ca2(Mgfe)5Si8O22(OH)2
و سبز رنگ تا مشکی رنگ هستند کریستالهای 6 وجهی دارند و زاویه بین کلیواژها است .
5-میکا :
الف ) Muscoviteیا میکای که سفید و بی رنگ هستند دارای فرمول شیمیاییKAL3Si3O10(OH)2 می باشند .
ب ) bictteیا میکای سیاه که دارای فرمول شیمیایی K(Mgfe)3 Alsi3O10(CH)2 هستند .
میکاها دارای 1 کلیواژن خوب هستند و در عایق سازی استفاده می شوند .
آلوین :
آلوینها جلای شیشه ای دارند و معمولا به رنگ سبز هستند دارای فرمول شیمیایی(Mgfe)2 SIC4 هستند .
کانیهای رسی (Ciay minerals):
کائولینت (Kaolinite)
ایلیت (Illite)
مونت موریلونیت (Mant Marilonite)
واحدهای اصلی که رسها از آنها تشکیل یافته اند :
واحدهای سیلیکا تترا میدرال Sio2
واحدهای 10 کتاهیدرال Al2C3
کائولینت : دانه های ریز کائولینت ورقه ای شکل هستند و در مناطق مرطوب یافت می شود مثل هالوژنها :
در آزمایشگاه برای بررسی آن دقت زیادی لازم است .
ایلیت : این نوع کانیها از تخریب سنگ میکا بدست می آید و در آنها اگر مشکل یون پتاسیم نداشته باشد مشکل جذب آب نخواهیم داشت .
مونت موریلونیت : این سهاتورم خیلی زیادی دارند و در مناطق گرم وخشک یافت می شوند چادر خاکستری آتشفشانی .
سنگها DOCKS)):
مواد طبیعی متراکم ، نیز سخت تا سخت که از یک یا چند نوع کانی تشکیل یافته است .
طرق تشکیل سنگها:
بدلیل سرد شدن مواد مذاب داخل زمین .
بارسوب وته نشین شدن مواد غیر آلی در آب .
با رسوب صدفهای بعضی از موجودات زنده .
بدلیل تراکم گازها در آنها قطعات سنگها وجود دارد .
بدلیل تغییر شکل سنگها اولیه در اثر حرارت زیاد و یا فشار سنگهای همجوار .
بدلیل تجزیه سن گها و در اثربه هم پیوستن دوباره آنها به شکلی که نوع جدیدی از سنگ بوجود آ”مده باشد .
انواع سنگها:
سنگهای آذرین ((Igheous
سنگهای رسوبی (Seaimentry)
سنگهای دگرگون(Metamerphic)
تشکیل سنگهای آذرین
انجماد سریع
انجماد تدریجی مثل TUFF
مواد تشکیل دهنده سنگهای آذرین :
پتاسیم 3- Pctasium سیلیسیم2- silisium اکسیژن 1- Oxzgen
کلسیم Calcium6- آهن 5- Iron آلومینیوم 4- Alcminium
منیزیم 8- Magnesium سدیم 7- Sadium
کانیهای موجود در سنگهای آذرین :
پیروکسین 3- pyrokene آلوین 2- olivine فلدسپار 1- Feldspar
میکا 6- Mica آمفی بول 5- Amphiboles کوارتز 4- Quartz
شناسائی سنگهای آذرین :
بافت (texture) مربوط است به اندازه و شکل مواد یا رگه ها و کریستالها و آرایش آنها
ساختمان(Structure) مربوط است به شکل ظاهری ، فرم ظرافت درزها (Joints)
سختی
بافتهای موجود در سنگهای آذرین :
1- phaneritic
کریستالهای با چشم غیر مسطح به راحتی مشاهده می گردند
2-par phyritic -phaneritic
کریستالهای کوچک دور کریستالهای بزرگ رافرا گرفته اند و هر دو گروه با چشم دیده می شوند .
3- Aphanitic texzre
در این نوع بافت کریستالها فقط با چشم مسلح (میکروسکوپ ) قابل مشاهده اند
4- porphyritic -Aphanitic texture
اگر کریستالهای بزرگی که با چشم قابل روئیت هستند درAphanitic یافت شوند این نوع بافت بوجود می آید .
5- Glassy
حتی با میکروسکوپ کم کریستالهای آن قابل روئیت نیستند .
6- Fragmental texture
این بافت شامل قطعات شکسته و گوشه دار سنگهای آذرین است ودر خاکستر آتشفشان یافت می شوند .
شناسائی سنگ های آذرین :
تعیین نوع بافت
تعیین درصد تیره بودن کانیهای تشکیل دهنده .
الف) سنگ هائی اسیدی دارای مقدار کمتری کانیهای تیره رنگ هستند.
ب ) سنگهائی با تیرگی متوسط که حدود 50% کانیهای تیره رنگ دارند .
ج) سنگهای تیره که حدود 70% کانیهای تیره رنگ دارند .
تعیین نوع فلدسپار :
الف) فلدسپار صورتی K پتاسیم .
ب ) فلدسپار سفید یا خاکستری plagiclase
تعیین درصد تقریبی کوارتز