دانلود مقاله آلودگی محیط زیست

آلودگی محیط زیست و راه های جلوگیری

پیشگفتار:

آلودگی محیط زیست از منابع گوناگون صورت می‌گیرد. با پیشرفت تمدن بشری و توسعه فن‌آوری و ازدیاد روز افزون جمعیت ، در حال حاضر دنیا با مشکلی به نام آلودگی در هوا و زمین روبرو شده است که زندگی ساکنان کره زمین را تهدید می‌کند. بطوری که در هر کشور حفاظت محیط زیست مورد توجه جدی دولتمردان است. امروزه وضعیت زیست محیطی به گونه‌ای شده است که مردم یک شهر یا حتی یک کشور از آثار آلودگی در شهر یا کشور دیگر در امان نیستند.

چکیده

در اکثر شهر ها مسیل های ناحیه شهری و مسکونی همواره کانون تخلیه فاضلابها، زباله ها و نخاله های ساختمانی هستند.بخصوص در حاشیه شهرها این رخداد از شدت بیشتری برخوردار می باشد. این پدیده باعث می گردد تا مسیل چهره زشت و پلشت به خود گیرد و کانون آلودگی و پرورش و تکثیر جوندگان و حشرات و منبع انتشار بوهای نامطلوب باشد. مسیل هایی با این مشخصات همواره باعث تنفر شهرنشینان است و برای شهرداری ها مشکلات بهداشتی و اجتماعی ایجاد می کند. برای حفظ بهداشت عمومی باید شهرداری ها اهمیت زیادی برای بهسازی و بهداشت مسیل های شهری قائل شوند .در این مقاله آلودگی ها، عوارض آنها و نکات فنی جهت جلوگیری از آلاینده ها ،دفع شر جوندگان و حشرات ارائه می گردد.

مقدمه

مسیل مجرای طبیعی است که روان آب حاصل از باران ، برف و رگبار ها موقتاً  در آن جریان پیدا می کند . در گذشته های دور انسان برای دسترسی بهتر و آسان تر به آب برای امورات کشاورزی و عمرانی در جوار رودخانه ها و مسیلها سکونت گزیده است.به مرور زمان با توسعه شهرها و رشد جمعیت مسیلها در معرض تخریب و آلودگی قرار گرفته اند . شناخت عوامل آلاینده مسیل ها و کنترل آنها باعث می شود شهرها به صورت محیط های جذاب و سالم تری برای زندگی در آیند و شهرنشینان احساس امنیت بهداشتی بیشتری داشته باشند .

 روش کار

 بررسی عوامل آلوده کننده مسیل

1 - فرسایش در حوضه بالا دست مسیل

آبی که در مسیل جریان می یابد حاصل نزولات جوی است . آب  باران و برف خالص ترین آب است ، اما ضمن نزول به سمت زمین غبار و گازهای موجود در هوا را در خود می گیرد و شکلی اسیدی می یابد . این آب در اثر جاری شدن در سطح حوضه آبخیز باعث فرسایش و حمل ذرات خاک ، لاشبرگ و خار و خاشاک می شود. قسمتی از مسیل که خارج از منطقه مسکونی است  آلودگی آب آن در اولین سیلاب بیشترین آلودگی را دارد ولی در سیلاب های بعدی رسوبات معلق و بار کف که ناشی از پدیده فرسایش حوضه و کف کنی مسیل است ، بیشترین غلظت را به خود اختصاص می دهند .شکل (1) فرساِِِیِش و تولید رسوب را در سرشاخه مسیل نشان می دهد.

2- کثافات و لجن های خیابانی

 آلودگی ثانویه در قسمتی از مسیل که در منطقه مسکونی قرار دارد اتفاق  می افتد. در منطقه مسکونی ابتدایی ترین نوع مواد آلاینده کثافات و لجن های حاصل از خیابانها و معابر و جوی ها است که به مسیل وارد می شوند . میزان و مقدار این مواد بستگی به فعالیت های تنظیفی شهرداری در شهرها دارد . هر چه سطح شهر تمیز تر و جوی ها فاقد لجن کمتری باشند ، دریافت آلودگی مسیل کمتر خواهد بود .

3 - فاضلاب

نوع دیگر آلاینده هایی که به مسیل ها وارد می شوند ، فاضلابها هستند. در برخی شهرها فاضلاب ناشی از شستشوی آشپزخانه ، حیاط و حتی حمام به جوی خیابان  ریخته شده و به مسیل منتهی می گردند . در برخی شهرها که منطقه مسکونی سنگلاخ و فاقد چاه جذبی و شبکه جمع آوری فاضلاب هستند علاوه بر فاضلاب فوق ، فاضلاب خانگی خروجی از سپتیک تانک یا گند گاه مستقیما به مسیل وارد می شود . نمونه عینی این پدیده در شهر اراک قبل از اجرای طرح جمع آوری فاضلاب قابل مشاهده بود.

 برخی مسیل ها نیز فاضلاب صنایع کوچک مثل سنگبری ، ماسه شویی ، صنایع غذایی ، موزاییک سازی به آنها وارد می شوند .  مسیل شهری اراک  نمونه اینگونه مسیل ها است.

4 - زباله های خانگی

مواد زاید جامد شهری ( زباله های خانگی ) نیز در آلودگی مسیل ها نقش اصلی را دارند . زباله ها و نخاله ها معمولا به مسیل هایی ریخته می شوند که ساماندهی نشده اند و معمولا از حاشیه شهر عبور می کنند . مسیلهای ساماندهی شده ای که از داخل شهر می گذرند معمولا کمتر در معرض زباله ها و نخاله هل قرار می گیرند . عاملان تخلیه زباله به مسیل را می توان به صورت زیر نام برد :

- خانوارهای ساکن در نزدیک مسیل که از نظر فرهنگی در سطح پایین قرار دارند. این افراد که معمولا عده ی کمی را تشکیل می دهند به جای قراردادن زباله در جایگاه های مشخص شده توسط شهرداری ، به علت نزدیکی به مسیل ترجیح می دهند زباله را به مسیل بریزند.

- عابران گذری

این دسته افراد معمولا ضمن عبور از کنار مسیل آسان ترین روش خلاصی از زباله و ضایعات را تخلیه یا انداختن آن به مسیل می دانند . مثل انداختن سبزه ها در ایام سیزده نوروز ، ریختن لباس های کهنه و اشغال حاصل از بسته بندی اشیا .

- مغازه داران

 عمدتا زباله ها را مغازه ها به جوی ها می ریزند و منتهی به مسیل ها می گردد. شکل (2) این مطلب را تاییدمی نماید

- برخی رفتگران منطقه که به مسیل دسترسی دارند ، زباله هایی را که شب از در منازل جمع آوری نشده است ، به درون مسیل می ریزند تا مجبور نباشند آن را در مسیر طولانی حمل کرده و به جایگاه انتقال دهند .

در شهر تهران روزانه 5476 تن زباله تولید می شود که 28 تن آن به نهرها ریخته می شود {1}.

5 - نخاله های ساختمانی

نخاله های ساختمانی معمولا توسط وانت بارهای کوچک ، سه چرخه ها و خانوارهای همجوار به مسیل ریخته می شوند .

6 - ضایعات درختی

 ضایعات باغچه ای مثل شاخه های بریده درختان و گلها در فصل پاییز یا حرس در فصل بهار معمولا به مسیل ریخته می شوند .علت این امر عدم جمع آوری و حمل توسط شرکتهای زیبا سازی شهرداری است .

عوارض آلودگی مسیل

مواد گوناگونی که به عنوان آلاینده وارد مسیل می گردند هر کدام به تنهایی یا آمیخته با هم اثرات سوئی را در مسیل و در طبیعت ایجاد می کنند.

فاضلاب

فاضلاب اساسا ماهیت ناپاک و کثیفی دارد و سبب شرایط غیر بهداشتی مسیل می گردد . انواع میکربهای بیماریزا در فاضلاب منازل ، سپتیک تانک ها ، صنایع و ... وجود دارند . فاضلاب صنایع و کارخانجات حاوی مواد سمی و ترکیبات بسیار پیچیده است . آب مسیل چنانچه در پایین دست در کشاورزی مورد استفاده قرار گیرد می تواند باعث آلودگی خاک و محصولات شده و زندگی انسان ها و دام ها را به مخاطره اندازد{2} . اصولا در فاضلاب عامل بیماری های وبا، حصبه ، شبه حصبه ، اسهال ها ، ورم معده ، ورم روده و ورم جگر و کرم قلابدار وجود دارند . این میکروبها و انگلها از طریق محصولاتی که خام خورده می شوند یا از طریق آب آلوده شده با فاضلاب یا تماس مستقیم به انسان منتقل می شوند.ورود فاضلاب و زباله(پس ماند فساد پذیر) به مسیل در صورتیکه آب در آن جاری شود میزان  BOD و COD افزایش می یابدو پیوستن مسیل به رودخانه باعث صدمه به آبزیان می شود{3}.

  زباله ها

زباله های ریخته شده در مسیل محل که در کناره دیواره ها انباشته می شوند بوی آنها باعث اذیت و آزار مردم می شود . همچنین زباله باعث جذب مگس و پشه شده و محل بسیار مناسب برای تولید ، تکثیر و پرورش یافتن جوندگان و حشرات می باشند. موش که امروزه مشکل بیشتر شهر های بزرگ است ، یکی از کانونهای تولید و تکثیر ان مسیل ها ی شهری بی سر و سامان هستند . موش می تواند 21 نوع بیماری را سبب شود . مبارزه با موش ها هزینه زیادی را به شهرداری ها تحمیل می کند.  طبق آمار بیش از 90 درصد آبگرفتگی های معابر تهران به علت زباله هایی است که در مسیل ها ریخته شده است.  بوجود آمدن چاله های ناشی از کف کنی سیلاب در بستر مسیل ها و از طرفیپرشدن این گودال ها با فاضلاب و زباله محیط بسیار خطر ناکی ایجاد می کند. در مسیل کن در محدوده منطقه 22 شهرداری تهران یک کارگر بعلت سقوط در همین چاله ها جان خود را از دست داد. جمع آوری 2 میلیون تن زباله و لجن از طرِق لایروبی سالانه 13 میلیارد تومان به شهرداری تهران تحمیل میکند{4}.  این نمونه کوچکی از هزینه های گزافی است که دولت و ملت باید بعلت بی سروسامانی مسیل ها تحمل نمایندد

ضایعات باغچه ای

شاخه شکسته درختان در مسیل باعث ایجادمشکلات گرفتگی دهانه پل ها و بالازدگی آب می شود. در بهار 1385 به علت بالازدگی آب مسیل ها در تهران 18 مورد تخریب ساختمان و790 میلیون ریال خسارت وارد شده است و به علت پخش آب در معابرو فروکشی سطح معابر و خیابان ها در همین تاریخ 2 مورد مرگ و 11 مورد مصدومیت اتفاق افتاده است {1 }.

اهداف

راهکارهای کاهش و کنترل آلودگی مسیل ها

- نصب تابلو هایی در طول مسیر مسیل با درج عبارت هایی مثل(ریختن زباله ممنوع) یا( ریختن زباله و نخاله تحت پیگرد قانونی قرارمی گیرد).

- آموزش عمومی محیط زیست از طریق رسانه ها با تاکید بر نمایان ساختن اثرات سوء  ریختن زباله فاضلاب و... به مسیل ها.

- ایجادشبکه جمع اوری فاضلاب در مناطق سنگلاخ و شیبدار شهر به منظور جلوگیری از ورود فاضلاب خام یا خروجی از سپتیک تانک ها به مسیل.

- هشدار های کتبی به خانوارهای مستقر در اطراف مسیل مبنی بر عدم ریزش زباله ، فاضلاب و ضایعات کشاورزی به مسیل .

- هشدارهای کتبی به مصالح فروشان که دارای سه چرخه های حمل نخاله می باشند.

- مسقف کردن مسیری از مسیل که در نقاط پر رفت و آمد و شلوغ قرار گرفته به منظور جلوگیری از سقوط انسانها ، وسایل نقلیه و ریختن زباله در آن . شکل (2) مسیل مسقف شده را نشان میدهد.

- قبل از نقطه ی مسقف شبکه فلزی به ابعاد مناسب قرار داده می شود که زباله هابه داخل مسیر مسقف برده نشوند.

ا- حداث دیواره های حفاظتی در اطراف مسیل در نقاط شلوغ .

- حصار کشی اطراف مسیل با تورهای سیمی در مناطقی که مردم اقدام به ریختن زباله می کنند.

-  تعیین محل های خاص برای تخلیه نخاله های ساختمانی اندک که حاصل تولید کارهای ساختمانی کوچک  می باشد در نقاط مختلف طول مسیر مسیل زیرا کسی که فقط یک یا دو گونی نخاله دارد رغبت به انتقال آن به خارج شهر ندارد.

-  پاکسازی مسیل قبل از شروع بارندگی در مسیل هایی که وسیله نقلیه در آن می تواند رفت و آمد کند

- ساماندهی اطراف مسیلها را نباید از نظر دور داشت بخصوص مسیلهای که در حاشیه شهرها قرار دارند را می توان سر و سامان داد و به عنوان تفریح گاه یا موارد دیگر مورد استفاده قرار داد . نمونه این پدیده تصویب طرح احداث دریاچه 11 میلیون متر مکعبی مسیل کن در شهرداری منطقه 22 تهران است {5}.

آلودگی محیط زیست و لایه ازن

یکی از مسائلی که در سالهای اخیر باعث نگرانی دانشمندان شده ، مسئله تهی شدن لایه ازن و ایجاد حفره در این لایه در قطب جنوب است. لایه اوزون در فاصله 16 تا 48 کیلومتری از سطح زمین قرار گرفته و کره زمین را در برابر تابش فرابنفش نور خورشید محافظت می‌کند. هر گاه از مقدار لایه ازن ، 10 درصد کم شود، مقدار تابشی که به سطح زمین می‌رسد تا 20 درصد افزایش می‌یابد. تابش فرابنفش موجب بروز سرطان پوست در انسان می‌شود و به گیاهان صدمه می‌زند. مولکولهای کلروفلوئورکربنها (CFCها) در از بین بردن لایه ازن موثرند. از این ترکیبات بطور گسترده در دستگاههای سرد کننده و در افشانه‌ها (اسپری‌ها) استفاده می‌شود.

این مولکولها به علت پایداری آنها به استراتوسفر راه می‌یابند و در آنجا بر اثر تابش خورشید پیوند C-Cl شکسته می‌شود. اتم کلر حاصل به مولکول ازن حمله می‌کند و مولکول CLO را می‌دهد. این مولکول بنوبه خود با اکسیژن ترکیب شده ، مولکول O2 و اتم Cl آزاد می‌شود که مجددا در چرخه تخریب اوزون شرکت می‌کند. از این روست، در عهدنامه سال 1978 مونترال قرار این شده که از مصرف کلروفلوئوروکربنها به تدریج کاسته شود و مواد دیگری به عنوان جانشین برای آنها یافت شود و یافتن چنین ترکیباتی بطور مسلم کار شیمیدانان است.