مشاهده رنگ های زیبا و چشم نواز، از عالی ترین تجربیاتی است که انسان در طول شبانه روز آنرا تجربه می کند. به اطراف خود نگاه کنید، رنگها همه جا هستند، ما را احاطه و در بر گرفته اند. ما زندگی را از دریچه رنگها، شکلها و البته صداها می بینیم. در این نوشته سعی خواهیم کرد تا شما را با تاثیر رنگ بر رفتار و سلامت انسان آشنا کنیم.
رنگها مختلف در زندگی ما از بسیاری جهات تاثیر گذارند، بعنوان مثال:
• رنگ قرمز عمومآ به هنگام رانندگی یا استفاده از دستگاه های صنعتی و ... توجه ما را به خطرها جلب می کند.
• ما هنگام مشاهده مراتع سرسبز احساس شادابی می کنیم.
• هنگامی که دریای آبی را می بینیم احساس آرامش می کنیم.
• یک اتاق تاریک در ما احساس وجود رمز و راز و یا ترس ایجاد می کند.
• اتاقی با رنگ آمیزی سفید احساس تازگی و تمیزی را در ما القا می کند.
اگر رنگها در زندگی ما تاثیر دارند، این سوال پیش می آید که تاثیر درمانی آنها بر بیماران چیست؟
رنگ درمانی یک شیوه درمانی پیوسته و بی وقفه است که شامل بکارگیری رنگها در درمان بیماریهای مختلف جسمی و اختلالات احساسی یا روانی است.
در رنگ درمانی از مجموعه ای از اصول هارمونی رنگها و ترکیب آنها برای بهبودی بیماران استفاده می شود.
متخصصین رنگ درمانی معتقد هستند که هر عضو بدن انرژی مشخصه خود را دارد و اختلالات هر عضو را می توان با بکارگیری رنگی هم تراز با انرژی آن عضو در محدوده مشخص و یا کل بدن به سمت بهبودی پیش برد.
رنگها در واقع امواج الکترومعناطیس پر انرژی با طول موج های قابل رویت هستند. سلول هایی مخروطی شکل که در شبکیه چشم قرار دارند این امواج را به رنگ قابل تشخیص در ذهن تبدیل می کنند.
این سلولها به سه دسته تقسیم می شوند گروهی برای تحریک شدن توسط رنگ آبی، گروهی برای رنگ سبز و گروه دیگری برای رنگ قرمز. میزان یا شدت تحریک هر یک از آنها در آن واحد می تواند رنگ های مختلفی را در ما ذهن تداعی کند.
رنگ آبی حس آرامش و سفید حس تمیزی را به انسان منتقل میکند.
در سراسر زندگی ما با دریایی از رنگها احاطه شده ایم، آنها بر احساسات و سلامتی ما تاثیر می گذارند. برای مثال زمینه های آبی آرامش دهنده بوده و می تواند برای پایین آوردن فشار خون مورد استفاده قرار گیرند. این زمینه از رنگها می توانند توانایی خوابیدن را در انسان افزایش داده و یا احساس درد را کاهش دهند.
در مقابل هنگامی که در معرض نور قرمز قرار داشته باشید تاثیر تقریبآ متضادی را احساس می کنید. این زمینه از رنگ می توان باعث بالا رفتن فشار خون شود و افزایش سازندگی آدرنالین خون را موجب شود. به دنبال آن شما یقینآ احساس ترس یا استرس خواهید کرد.
بنابراین مشاهده می کنید که استفاده صحیح از رنگها می تواند یک فضای مناسب یا نامناسب برای زندگی ایجاد کند. در اینجا اشاره ای داریم به کاربردهای بعضی از رنگها :
• رنگ زرد ذهن انسان را تحریک می کند بنابراین معمولآ مناسبترین رنگ ها برای اتاق مطالعه یا درس است.
• رنگ آبی موجب آرامش شما می شود و تسکین دهنده بوده بنابراین برای اتاق خواب مناسبتر است.
• رنگ سفید نشانگر تهی بودن، فضای باز و تمیزی است لذا برای برای حمام یا سرویسهای بهداشتی بسیار مناسب است. باید دقت کنید که حتی المقدور از این رنگ برای اطاق درس یا مطالعه استفاده نکنید.
به طور خلاصه، رنگ درمانی بر افکار، رفتار و سلامتی فرد بطور قطع تاثیر می گذارد. فراموش نکنید که استفاده درست از رنگها می تواند آرامش را به زندگی شما به ارمغان آورد
رنگ وکاربرد آن در نقاشی
زندگی بشر اولیه تحت تاثیر دو عاملی قرار داشت که خارج از کنترل او بودنداین دو عامل عبارتند از شب وروز و تاریکی و روشنایی .شب محیطی را پدید می اورد که فهالیت بشر را متوقف می کرد و لذا بشر اولیه به غار خود پناه می برد وخودرا در پوست حیوانات می پیچید و به خواب می رفت ویا از درختی بالا می رفت و در انتظار فرا رسیدن روز می ماند. روز موجب محیطی بود که درآننار و عمل مقدور بود ولذا بشر اولیه دو باره دست به کار میشد تا توشه موادغذایی خود را پر کند یا به جستجوی شکار بپردازد.شب به همراه خود بی حرکتی آرامش وکاهش عمومی سوخت و ساز فعالیت جسمانی را به ارمغان می آورد . اما روز به همراه خود امکان کار وعمل و افزایش فعالیت جسمانی را می آورد و به انسان نیرو و هدف می داد .رنگ های مرتبط بااین دو محیط عبارتند از رنگ آبی متمایل به تیره آسمان شب وزرد روش نور آفتاب ادر
رنگ وسیلهء بیان نقاش است. رنگ سیاه و سفید در طبیعت به ند رت به صو رت خالص یافت می شوند. وهیچکدام ازآنها رنگ محسوب نمی شوند. پس رنگ چه چیزی می تواند باشد ؟ رنگ برای نقاش در مرحله ء اول پودری است که به همراه
چسب آن را روی سطح می گستراند . اما این تعریف در مورد خصوصیات فیزیکی و شیمیایی مواد رنگی چیزی بیان نمی کند . اگر در تاریکی به پودز های رنگی نگاه کنیم نمی توانیم بگوببم کدام یک از آنهاآبی وکدام زرد است رنگها فقط در نور قابل تشخیص اند .تنعا نور است که آنها را بوجود می آورد .نور سفید وبد ون رنگ را می توان از طریق منشور به طیف رنگی تجزیه کرد. نور تابش انرژی از یک منبع است . طول موج های قابل رویت این تابش بین397و687 میلیو نیم میلیمتر هستند . هر یک از این طو ل موج ها رنگ مشخصی دارند.این پد یده با رنگ بنفش شروع می شود وبه تدریج و به طور پیوسته به آبی وسبز وزرد و نارنجی و قرمز می رسد . چشم انسان مستقیماقادر به دیدن طول موج های کو تاه تر از (ماورای بنفش )و طول موج های بلند تر (مادون قر مز) نیست. وقتی می گوییم جسمی به رنگ آبی است معنای آن این است که این جسم فقط امواج نور آبی را منعکس می کند وبقیه نور ها جذ ب و تبد یل به گرما می شوند . این امر را به سا د گی می توان به اثبات رساند : اگر جسم سفیدی را که در آفتا ب قرار دارد لمس کنیم حرارت آن با هوای اطراف به ند رت تفا وت دارد . سفید تمام امواج نوری را بر می گر داند . حال آنکه می دانیم یک شیء سیا ه در آفتاب ممکن است چنان گرم شود که دست زدن به آن غیر ممکن گرد د. زیرا تمام طوت موج هایی که با آن برخورد می کنند جذ ب و به گر ما تبد یل می شوند وسپس به تدریج از آن جدا می شوند اگر بالا یه ای از رنگ آبی جسمی به رنگی دیگر را بپو شانیم این رنگ باعث می شود تمام جسم را آبی تصور کنیم .
دایره رنگ تو ضیحات بصری ویژگی های رنگ را بیان می کند واین جدولی است که در وهلهء اول شامل سه رنگ اصلی آبی و زرد وقرمز است. این سه را به این علت که از ترکیب رنگ های دیگر به دست نمی آیند رنک های اصلی می نا مند. با این طر یق و به وسیلهء این رنگ ها می توا نیم تر کیب بصر ی وهم ترکیب مادی می توانیم سایر رنگ ها را به وجود آوریم اگر از دو رنگ اصلی به مقدار مسا وی مخلوط شود رنگ جد یدی پد ید می آید و با این ترتیب از ترکیب دو به دو رنگ های اصلی سه رنگ جد ید و اصلی سبز ونارنجی و بنفش به وجود می آید که در نتیجه دایرهء رنگ به شش رنگ مجهز می شود . اگر هر دو رنگ مجا ور با هم مخلوط شوند تعداد رنگها به دوازد ه خواهد رسید و به همین ترتیب به چهل وهشت 48 رنگ خواهیم رسید که با هم پیو ستگی دارند این پدیده را در فرم کا مل آن در طیف منشور یا رنگین کمان مشاهده می کنیم. تمام این رنگ ها را هر چند که تعداد شان زیاد باشد باز رنگهای خا لص می نامند زیرا هر یک از آنها تنها از یک یا دو رنگ اصلی تشکیل شده اند . رنگ ها ی خالص نقطه ی مقا بل رنگ های نا خالص هستند در رنگ های نا خالص مقداری از هر سه رنگ اصلی تشکیل شده اند .
نور هما نطور که ممکن است بهرنگ ها و طول موج ها یش تجز یه شود می تواند د و باره تر کیب هم بشود . اگر نور ها یی را که از سه شیشه به رنگ های زرد و آبی وقر مز عبور کر ده اند را روی هم بیند ا زیم نوری که از ترکیب آنها به دست می آید بی رنگ خوا هد بود .حتی تر کیب دو تا از آنها روشن تر از هر کدام از دو نور به تنهایی است . زیرا دو سوم3/2 امواج قابل رویت نور تر کیبی است این تر کیب رنگی تر کیب افزا یشی نا میده می شوند ونقطهء مقابل ترکیب کا هشی است که در آن از مقدار نور کا سته می شو د ترکیب کاهشی زمانی اتفاق می افتد که مواد منعکس کنندهء نور نظیر رنگهای نقاشی با هم تر کیب شو ند ترکیب کا هشی را می توان با آزمایش زیرقابل رویت ساخت دایرهء ببرید روی آن سه قطعهء مساوی هم رسم کنید و با سه رنگ اصلی برابر هم رنگ کنید. سپس مقوا را به سر عت بچرخانید چشم در این حا لت قادر نخواهد بود رنگ ها را از هم تفکیک دهد درنتیجه بصرا با هم مخلوط می شوند وخاکستری ایجاد خواهند کرد. . . رنگ آبی
انواع رنگ آبی عبار تند از آبی اولترامارین دانه ریز/آبی پروس یا پا ریس (سیانوژن آهن)آبی کبالت سیر وروشن/آبی سیرولین/
آبی در طبیعت به دو صورت وجود دارد= یکی آبی کو هی که تر کیبی از مس است که نا پا یدار می با شد و دیگری لاجورد که سنگی نیمه قیمتی است.امروزه دیگر از هیچکدام از دو ماده خام برای رنگ استفاده نمی شود. (هرچند که لاجورد در مقابل نور مقاوم است.) این ماده در نقاشی های قدیمی به صورت یک گلیز قیمتیروی زیر رنگ حجم پردازی شده به کار می رفت و به همین جهت به آن سنگ گلیز می گفتند. نام الترا مارین نیز در مورد آن متداوت است زیرا آن را ازماورای دریا یعنی آن سوی دریای خزر به دست می آورند.
آبی اولترامارین:
امروزه به صورت مصنوعی از ترکیب سودا و اکسید آلومینیوم و گوگرد و اسید سیلسیک ساخته می شود وآبی اولترامارین نزد یک ترین آبی به رنگ اصلی آبی در دایرهء رنگ است این رنگ در مقا بل نور مقا وم و بسیار خا لص است چون این رنگ در مقا بل آهک مقا وم است. مهمتر ین رنگ آبی برای نقاشی د یواری و رنگ آمیزی خانه است حتی در جعبه رنگ های معمو لی و ارزان بچه ها هم به صورت خالص وجود دارد بهترین نوع آن نه به قرمز و نه به سبز متمایل است این رنگ تحت تاثیر خواص شیمیایی سایر رنگ ها نیز قرارنمی گیرد .
آبی پروس (سیانوژن آهن) دومین آبی با اهمیتی است که حتی برای محدود ترین تخته رنگ نیز لازم است آن را به نام قد یم آن آبی پاریس یا برلین نیز می نامند . این رنگ قوی ترین نیروی رنگی را دارد و مقدار اند کی از آن یک لوله رنگ زرد یا حتی قهوای را می تواند به سبز درخشان تبد یل کند . با قر مز تر کیبی در خشان می دهد و در ترکیب با قرمز کامیوم سیاه عمیقی به وجود می آورد که نقاش می تواند از آن به جای هر رنگدانهء سیاهی استفاده کند. بر خلاف آبی اولترامارین که قدرت پوشا نند گی زیادی دارد و در گلیز نیز مورد استفاده قرار گیرد . آبی پروس که رنگ ارزانی است در جعبه رنگهای معمولی مشا هد ه می شود این رنگ برای نقاشی د یوار بی فایده است زیرا بلا فاصله با آهک از بین می رود ..
آبی کبالت = رنگ گران قیمتی است که در جعبه رنگ های معمو لی مشابه آن را که تر کیبی از اولترامارین و سفید روی است می توان دید ولی هر گز درخشش بی نظیر کبا لت حقیقی را ندارد . آبی کبالت حتی به صورت لایهء ضخیم باز هم درخشان است . این رنگ باید به تنهای به کار رود زیرا در ترکیب با رنگهای دیگر به سادگی محو می گردد. قد رت رنگ کنند گی آن زیاد نیست و بین رنگهای مات و شفاف قرار می گیرد این رنگ خیلی غنی به نظر می رسد و به ویژه در فرسک آبرنگ وتمپرا نمود فریبنده ای دارد . ولی مقداری از فریبند گی آن در اثر تر کیب از روغنی که چربی و جلای آن زیاد باشد از بین می رود . افزودن مقدار کمی آبی کبالت به رنگ های روغنی دیگر موجب می شود زود تر خشک شود .
از این رنگ دو نوع دیگر که از آن مشتق می شوند کمیاب است =1 آبی سیرولین که به رنگ آسمان بد ون ابر است. که برای نمایش حا لتها ی جوی بسیار جا لب است . 2=اکسید آبی-سبز (رنگ کبا لت قلعی) که اغلب برای نمایش رنگ افق آسمان در زمستان به کار می رود . این دو را نبا ید با رنگ های دیگر تر کیب کرد زیرا هر یک به تنهایی مثل جواهرمی درخشند . این دو رنگ که مشتقاتی از کبالت هستند در مقابل آهک مقاوم اند و از نظر سایر خصوصیات رنگ آمیزی نیز مثل کبالت هستند در مقابل حرارت مقاومند و در نقاشی چینی و لعاب کاری نیز کا ربرد دارند.
یک رنگ آ بی منسوخ شده= نیل (ایندیگو) مرکبی آ بی رنگ است که از ریشهء گیاه نیل به دست می آید و قرن ها به عنوان رنگ پا رچه به کار می رفت و تنها رنگ آ بی مو جود بود. نوع مصنو عی آن سرانجا م تهیه شد ولی با وجود ییشرفت هنوز هم در مقابل نور کاملا مقاوم نبوده این رنگ که چیزی بین آبی اولترامارین و آبی پروس است وقتی به صورت رنگدانه است پس از مدت کمی تیره و کد ر می شود و امروزه به عنوا ن مشابه یا اصل نیل مو جود است . تیره روشنی رنگ آن هم نتیجهء پرید ن رنگ آ ن است .
اگر به پرده نقاشی که در سده ی هجدهم "نگه بان شب" نام گرفته، در زمان و شرایط ِ آفرینش ِ آن نگاه کنیم، به تر خواهیم توانست کیفیت ِ دراماتیک و نیرومند سرجوخه گی ِ سروان فرانس بانینگ کوک (Frans Banning Cooq) و دست یارش ستوان ویلم فان راویتن بورخ (Willem van Ruytenburch) را درک کنیم. این تیراندازان در 1963 برای آذین سرسرای زیبا که به تازگی ساخته شده بود، طرحی در سر داشتند. سرسرا به جای اتاق جلسه ی کنار برج سوایت-اوترخت (Swijght-Utrecht) ساخته شده بود. طرح ِ آذین، بسیار معمولی و منطبق با سنت ِ زمانه بود. افراد با درجه های گوناگون سفارش چهره نگاری دسته جمعی می دادند و به دیوار می آویختند. بالاسر و در برابر ِ چشمان ِ افرادی که در سرسرا حاضر