دانلود تحقیق زبان شناسی

زبان شناسی (1)

  زبان چیست؟

بنابر گواهی تاریخ، بشر از دیرباز به صورت اجتماعی می زیسته و یکی از مهم ترین نیازهای آدمی در زندگی اجتماعی برقراری ارتباط با همنوعان و ایجاد تفهیم و تفاهم است. بشر  همواره برای برقراری ارتباط در جوامع خود از وسایل و ابزارهای مختلفی سود می جسته که در این میان «زبان» مهم ترین ابزار او به شمار می آید.

بنابر آن زبان یک نهاد اجتماعی است. بدین معنی که افراد یک اجتماع به منظور آگاهی از مقاصد و نیات یکدیگر و برای برقراری یا یکدیگر عناصر آنرا برقرار کرده اند. زبان نه تنها مهم ترین وسیله ارتباطی بشر بلکه پایه اغلب نهادهای دیگر اجتماعی نیز می باشد و به دلیل سرشت اجتماعی خود هماهنگ با اختلاف اجتماعات، مختلف است. به سخن دیگر، با اینکه این نهاد در همه اجتماعات بشری وجود دارد و وظیفه و نقش آن در همه جا یکسان است، ولی شکل آن بنابر نیازهای اجتماعات بشری در همه جوامع یکسان نیست و نحوه عمل آن در هر اجتماع با اجتماع دیگر آشکارا تفاوت دارد. به طوری که هر شکلی از زبان فقط در میان افراد جامعه معین می تواند وظیفه برقراری ارتباط و تفاهم را به جای آورد.

 پیدایش زبان: بیان این نکته که بحث در منشأ زبان از جمله مباحث زبانشناسی نیست ممکن است مورد سوال قرار گیرد اما این معنی که عین حقیقت است و توجه نکردن به این نکته سبب شده است که همه کسانی که از صد سال پیش تا کنون درباره پیدایش زبان گفتگو کرده اند یکسره به خطا بروند. نقص عمده کار ایشان آن بوده است که این معنی را از جنبه زبانشناسی مورد بحث قرار داده و پنداشته که مسأله پیدایش زبان با مبحث اصلی و مبنای زبانها یکی است.

زبانشناسان درباره زبانهایی که اقوام مختلف به آنها سخن می گویند یا به آنها می نویسند بحث می کنند و تاریخ این زبانها را از روی قدیمی ترین سندهایی که به دست آمده است مورد تحقیق قرار می دهند. اما هر چه در مسیر این تاریخ به عقب بروند باز با زبانهای کامل سروکار می یابند که خود آنها سابقه ممتد دارند و ما به آن سابقه دسترسی نداریم و این یکی از مشکلات بسیار مغلق و پیچیده در کار تحقیق علمی است.

البته زبانهایی هست که از وجود آنها در زمانهای قدیمی تر از زبانهای دیگر اطلاعاتی داریم. بعضی از زبانهای امروزی را در صورت تاریخی  بودن که مربوط به بیست قرن قبل است می شناسیم. اما زبانهایی که آثار آنها را از قدیمی ترین زمان در دست داریم، یا چنانکه گاهی در اصطلاح گفته می شود «زبان مادری» هیچ صفت بدوی ندارند، اختلاف اینگونه زبانها با زبانهای امروزی تنها اطلاعاتی درباره چگونگی تحول زبان به دست می دهد، اما از چگونگی پیدایش زبان نمی توان به این وسیله، خبری یافت.

مطالعه در زبان اقوام وحشی و بشر ابتدایی هم نمی تواند کمکی در این زمینه نماید. مطالعه زبانهای اقوام وحشی ممکن است اطلاعات سودمندی را در رابطه با اندیشه و گفتار به دست آورد، اما از صورت اصلی و ابتدایی زبان از آن اطلاعی حاصل نمی شود.

ببینیم بشر چه نوع نشانه هایی در اختیار داشته و چگونه توانسته است آنان را به کار برد. مراد از دلالت یا (نشانه)  در اینجا هر نوع علامتی است که در روابط میان افراد بشر به کار بیاید و چون علامت ها انواع مختلف دارد، انواع زبان نیز مختلف است همه حواس ظاهر ما ممکن است وسیله ایجاد زبان بشود. پس زبان بوییدنی، زبان بسودنی (لمس)، زبان دیدنی، زبان شنیدنی و زبان حرکتی هست.

با این حال میان همه انواع زبانهایی که وجود آنها ممکن بوده است یکی از  آن ها  که از جهت تنوع وسایل بیان، بر زبان های دیگر  مزیت بسیار دارد و آن زبان شنیدنی (زبان گفتاری) است و موضوع زبان شناسی تنها همین نوع زبان است.

زبان شنیدنی همواره با زبان دیدنی همراه است و گاهی این، جانشین آن می شود. در تمام ملتهای جهان کم یا بیش حرکت های دست و چهره با سخن مطابقت دارد و وضع چهره، همراه صوتهای گفتار، حالت ها و اندیشه ها را بیان می کند. حرکت های چهره یک نوع زبان دیدنی است. اما خط و به طور عام همه نقش ها نیز از مقوله این زبان به شمار می آیند.

زبان دیدنی آشکارا به اندازه زبان گفتار، قدیمی است، هیچ دلیلی در دست نداریم که بتوان اثبات کرد که کدام یک پیشتر است. همین مشکل برای تعیین قدیمی ترین مجموعه نشانه ها (علایم) نیز وجود دارد. مثلا علامت های دریایی، هر یک معادل یک کلمه یا یک جمله ی زبان های موجود است.

حرکاتی که ناشنوایان و گنگ ها برای بیان معانی خود انجام می دهند نیز از روی زبان گفتار ساخته شده است، به این طریق دیگران همان اصول گفتار را به وسیله حرکات این مردم ناقص می آموزند و ایشان آن را تقلید می کنند. در اینجا حسی جانشین دیگری شده است، اما اصول کار یکی است.

مسلم است که زبان در اجتماع ساخته و پرداخته شده است. در همان زمان که افراد بشر احتیاج به ارتباط یافتن با یکدیگر را حس کرده اند، زبان به وجود آمده است پس زبان عبارت از ارتباط چند وجود،  که دارای اعضای حس باشند و برای این ارتباط از وسایلی که طبیعت در اختیارشان گذاشته است استفاده کنند. اگر وسیله گفتار نداشته باشند با حرکات و اگر حرکت کافی نباشد با نگاه مقصود را بیان می کنند.

با انجام دادن یک تجربه می توان نکات بالا را راجع به ایجاد و پیدایش زبان بهتر ثابت ساخت: دو یا چند کودکی را که تحت هیچ گونه تربیتی قرار نگرفته باشند و اصلا ندانند که زبان چیست پهلوی هم قرار دهیم. این کودکان از هر نژادی که باشند و قطع نظر از استعدادهای موروثی، بی شک، خود به خود زبانی را برای ایجاد ارتباط با هم ابداع خواهند کرد. احتیاج، ناچار اعضای حسی را به کار وا میدارد. در آغاز امر نیز باید چنین امری رخ داده باشد. زبان، که امری کاملا اجتماعی است، از روابط اجتماعی ناشی می شود. اما همین که پدید آمد محکم ترین پیوندی است که اجتماعات را با هم ارتباط می دهد و تکامل زبان خود نتیجه وجود و دوام جامعه است.

 زبان شناسی اهمیت و وظایف آن:

زبان شناسی دانش درباره زبان است. در همه دوره های تاریخی زبان شناسان بسیاری موجود بودند، اما آنها دانش زبانشناسی را به میان نیاوردند. زبانشناسی همچون دانش آزاد تنها در سده (19) به میدان آمد.

 زبان شناسی مقدماتی (مبادی زبانشناسی): درباره زبان، موقعیت آن در بین پدیده های دیگر اجتماعی، درباره ساختمان، بخش های گوناگون و قوانین تحولات تاریخی آن سخن می زند. از آنجایی که این گونه زبان شناسی مقدمه ای بر سلسله دانش های زبانی است، از رشته ها و قانون مندی های آن به گونه ی کوتاه و فشرده سخن به میان می آورد.

 زبان شناسی عمومی (همگانی): در اساس به طور علمی آموختن زبان های جداگانه یا گروه زبانها را  با روش دسته بندی، نتایج پژوهش ها درباره آنها را مورد مطالعه قرار می دهد. زبان شناسی عمومی به پرسش های زیر پاسخ می دهد:

 1 زبان چیست؟ ماهیت و پیشرفت های آن عبارت از چیست؟ زبان چگونه ترقی می کند؟

2 روشهای مهمی که با یاری آنها زبان، اساس آن، تاریخ تحولات آن و ارتباط آن با زبانهای دیگر مطالعه می شوند، کدام ها اند؟

3  ترتیب و ساخت زبان شناسی، بخش های گوناگون آن (آواشناسی واژک شناسی، جمله شناسی (نحو)،  واژه شناسی، سبک شناسی) و مناسبت های بین آنها چگونه است؟

4 جای زبانشناسی در بین نظام دانش ها چگونه است؟ زبان به کدام نظام دانش ها (طبیعی، تاریخی و یا اجتماعی) تعلق دارد؟

به همه این پرسش ها زبان شناسی همگانی به اساس دسته بندی آزمایش علمی آموزش زبان های جداگانه یا گروه زبان ها جواب می دهد. هر قدر در مورد این زبان ها پژوهش  بیشتر شود به همان اندازه زبان شناسی همگانی نیرومندتر می گردد.

زبان پدیده ای اجتماعی:

زبان مهم ترین وسیله ارتباط آدمیان می باشد. بدون زبان روابط انسانی و بدون روابط ، اجتماع و خود انسان هم وجود نمی داشته باشد، زیرا بدون زبان امکان فهمیدن واقعیت دشوار می نماید. برخی از دانشمندان گفته اند که زبان ساز واره ای است که مانند زنده جان ها و گیاهان موافق قانون های طبیعی به پیش می رود که آن قانون ها برای همه زبان ها یکسان اند یعنی زبان به مانند هر گونه ساز واره ای پیدا می شود؛ ترقی می کند؛ به کمال می رسد و سرانجام تنزل می نماید و از بین می رود. چنین باور به ویژه در میانه سده (19) که در این هنگام دانشهای طبیعی از جمله داروین گرایی  به مطالعه انسان و ویژگی های وی دست اندرکار بودند، گسترش یافته بود. این گونه فهم و پژوهش پدیده های حقیقی زبان را روشن نمی نماید و برعکس از حقایق دور می شود.

چنانچه روشن گردید، زبان پدیده طبیعی در جمله پدیده های اجتماعی به شمار می رود. برای روشن نمودن کامل این مسئله لازم می افتد تا جای زبان را در بین پدیده های دیگر اجتماعی معین نماییم. در بین زبان و دیگر پدیده های اجتماعی عمومیت ها چگونه است و زبان از آنها از روی کدام ویژگی خود از هم جدا می شوند؟

عمومی بودن زبان و پدیده های دیگر اجتماعی در آن است که زبان شرط مهم هستی و پیشرفت های اجتماعی می باشد. اما کار کرد و قانونمندی های تحولات تاریخی آن از پدیده های دیگر اجتماعی به کلی فرق می کند.