دانلود مقاله بررسی اختلالات وسواس فکری و عملی در کودکان ونوجوانان

مقدمه : بسم الله الرحمن الرحیم روان انسان به اقیانوسی می ماند که نه ابعادش را مقیاسی متصور است و نه عمقش را حدی قابل قیاس .

و روانشناس غواصی است که در این اقیانوس بیکران دست و پا می زند ، تا شاید ناشناخته ای را شناسایی و از آن به نفع انسان ها بهره جویی نماید ، اما به هر ناشناخته ای که دست می یابد باز دری به سوی هزاران ناشناخته دیگر باز می گردد.

این تحقیق تحت عنوان بررسی اختلالات وسواس فکری و عملی در کودکان و نوجوانان بیان شده است .

و به طور کلی به معرفی این بیماری می پردازد ، بیماری وسواس فکری وعملی علی رغم شیوع نسبی پایین آن ، از جمله اختلالات روانی بسیار پیچیده و جالب است که از اوایل قرن نوزدهم نظر روانپزشکان غربی را به خود جلب کرده است .

تئوری هایی که در این مدت در باره این بیماری و عوامل ایجاد کننده آن از طرف روانپزشکان مختلف ارائه شده نه از پایه و اساس تجربی محکمی بر خوردار است و نه به روش درمانی موثری منجر شده است .

نارسایی برداشت روانکاوی از این بیماری – که تا این اواخر در قلمرو روانپزشکی غربی سلطه ای بلا منازع داشت – به تدریج آشکار تر شده و ناتوانی روش های درمان ناشی از آن دیدگاه در اصلاح وتغییر رفتار های وسواسی باعث شده که کوشش های جدید در جهت فهم و تغییر پدیده های وسواسی در چارچوب دیگری انجام گیرد .

در 25 سال اخیر ، الگوی رفتاری اختلالات روانی و از جمله وسواس ، پیش از پیش مورد توجه روانشناسان و روانپزشکان قرار گرفته است .

طبق این الگو ، پدیده هایی که تحت عنوان اختلالات روانی معرفی می گردند ، مثل بقیه ی تظاهرات رفتاری ، نتیجه یادگیری تلقی می شوند .

گمان می رود همان اصول و مفاهیمی که در توجیه یادگیری رفتار های عادی به کار می رود ، برای توجیه و تفسیر این پدیده های نا بهنجار نیز کافی باشد .

استفاده از روش های رفتاری به ویژه در معالجه بیماری وسواس ، در پانزده سال اخیر در مقایسه با روش های درمانی دیگر به نتایج امیدوار کننده ای منجر شده و کوشش های علمی تازه ای را در جهت توصیف ، فهم و تغییر رفتار وسواسی به وجود آورده است .

به هر حال این تحقیق به زبان ساده به معرفی این بیماری و بررسی آن در کودکان و نوجوانان و علت ها و نوع درمان آن می پردازد و ما امیدواریم با مطالعه این تحقیق شما اطلاعات کافی در این زمینه بدست آورده باشید .

با تشکر فهیمه خانی- دانشکده تربیت بدنی مشهد فهرست مطالب مقدمه بیان مساله: وسواس فکری – عملی چیست ؟

وسواس فکری چیست ؟

وسواس عملی چیست ؟

برخی وسواس های فکری – عملی متداول علل بیماری وسواس فکری – عملی سایر بیماریهای مرتبط با وسواس فکری – عملی تحقیق : فصل اول: معرفی اختلال وسواس فکری - عملی در جامعه معرفی وسواس های فکری – عملی چه چیزهایی وسواس های فکری با ابعاد بالینی را از افکار تکراری بی ضرر متمایز می کند ؟

وسواس های فکری و زمینه اجتماعی اضطراب ، افسردگی و وسواس ها آسیب پذیری در برابر اختلال وسواس فکری – عملی نظریه های اختلال وسواس فکری – عملی درمان اختلال وسواس فکری – عملی نشانه ای اصلی اختلال وسواس فکری – عملی نشانه های همراه اختلال وسواس فکری- عملی فصل دوم : معرفی اختلال وسواس فکری - عملی در کودکان و نوجوانان اختلال وسواس فکری عملی در کودکان و نوجوانان سبب شناسی وسواس در کودکان علائم و نشانگان اختلال وسواس فکری عملی در کودکان تشخیص اختلال وسواس فکری عملی در کودکان و نوجوانان روش های درمان اختلال وسواس فکری و عملی در کودکان ونوجوانان کمک های والدین و اعضای خانواده فصل سوم : علت ایجاد اختلال وسواس فکری و عملی علت اختلال وسواس فکری و عملی الف ) نظریه روان کاوی ب ) نظریه های رفتاری و شناختی چگونه می توانیم افکار وسواسی را توجیه کنیم عوامل بیولوژیکی فصل چهارم : درمان اختلال وسواس فکری و عملی در مان هایی برای اختلال وسواس فکری عملی الف ) درمان روان کاوی ب) رفتار درمانی ج) دارو درمانی معرفی یکی از راه های درمان ، دارویی پیشنهاد هایی برای جلوگیری از وسواس فکری و عملی منابع بیان مساله : وسواس فکری عملی چیست ؟

وسواس فکری – عملی بیماری است که در آن فرد افکاری ناخواسته داشته و اعمالی را بارها و بارها تکرار می کند .

همه ما در زندگی عادی خود،روتین های بخصوصی داریم مثل مسواک زدن دندان هایمان قبل از خواب .

اما افرادی که مبتلا به این روان رنجوری هستند ، عادات رفتاری دارند که سد راه زندگی روزانه شان است اکثر افراد مبتلا به این روان رنجوری ، خود می دانند که افکار و اعمالشان بی معنا و غیر ضروری است اما قادر به نادیده گرفتن آن یا خودداری از انجام آن نیستند .

وسواس فکری شامل ایده ها ، نظرات ، انگیزه هایی است که مرتبا به ذهن فرد هجوم می آورد فردی که مبتلا به این روان رنجوری است به هیچ عنوان دوست ندارد چنین افکاری داشته باشد و آنها را آزار دهنده می داند .

اما قادر به کنترل آنها نیست .

گاهی اوقات این افکار هر از گاهی به سراغ فرد می آیند و گاهی اوقات مرتباً ذهن او را اشغال می کنند .

افکار وسواسی فرد را مضطراب و هراسان می کند .

این افراد سعی می کنند با انجام اعمالی بخصوص بنا بر قانونی که برای خود می سازند از شر این افکار خلاص شوند .

این رفتارها وسواس عملی نامیده می شوند .

برای مثال فرد مبتلا به این روان رنجوری ممکن است افکار وسواسی در مورد ترس از میکروب داشته باشد ، از این رو بعد از رفتن به توالت ، دستهای خود را بارها و بارها می شوید .

انجام این اعمال باعث می شود تا این افکار به طور موقت از فرد دور شوند .

اما وقتی این اضطراب و ترس باز می گردد کار فرد مبتلا دوباره از نو آغاز می شود .

برخی وسواس های فکری متداول : - ترس از میکروب و کثیفی -اهمیت دادن زیاد به نظم ، دقت و درستی - نگرانی از اینکه کاری به خوبی انجام نشده باشد ، حتی وقتی فرد می داند که این مساله صحت ندارد .

- ترس از افکار شیطانی و گنهکارانه - فکر کردن تمام مدت در مورد یک صدا ، تصویر ،کلمه یا عدد بخصوص - نیاز به اطمینان مجدد - ترس از صدمه زدن به یکی از اعضاء خانواده با یکی از دوستان برخی وسواس های عملی متداول : - شستن و تمیز کردن ، مثل شستن دستها ها ، دوش گرفتن یا مسواک زدن مداوم - چک کردن مداوم قفل در و پنجره برای اطمینان یافتن از اینکه قفل هستند یا نه - تکرار یک عمل ، مثل رفتن و آمدن مداوم ، نشستن و پاشدن ، یا دست زدن به یک چیز بخصوص برای دفعات زیاد - منظم و مرتب کردن چیزها به طرق معین - اعدادی را مداوم حساب کردن - نگاه داشتن روزنامه ها ، ایمیل ها ، یا چیزهایی که دیگر مورد نیاز نیست .

- مداوم به دنبال تصدیق و تایید دیگران بودن میزان شیوع بیماری سالهای متمادی این روان رنجوری بیماری بسیار نادر بود تعداد دقیق افراد مبتلا به آن پنهان نگاه داشته می شد ، چرا که مردم از روی خجالت مشکل خود را با کسی مطرح نمی کردند .

تحقیقات اخیر نشان داده است حدوداً 3 میلیون نفر آمریکایی بین سنین 18 تا54 سال ممکن است در طول زندگی خود دچار این بیماری شوند .

این بیماری مردان و زنان را به میزان مساوی مبتلا می کند .

علل بیماری : کسی تا به حال علت روشن و آشکاری برای ابتلا به وسواس فکری و عملی پیدا نکرده است .

برخی تحقیقات ثابت کرده است که احتمالا بعضی مواد شیمیایی موجود در مغز ، که سیروتونین خوانده می شوند از انجام کاری به طور مکرر توسط فرد جلوگیری به عمل می آورد .

فرد مبتلا به این روان رنجوری ممکن است میزان کافی سیروتونین در مغز نداشته باشد.

بعضی از این بیماران با استفاده از داروهایی که میزان سیروتونین را در مغز افزایش می دهد، تقریبا بهبود می یابند .

سایر بیماریهای مرتبط با وسواس فکری – عملی افراد مبتلا به این روان رنجوری معمولا به سایر اضطراب ها مثل فوبیا(ترس بی پایه و اساس)، مثل ترس از عنکبوت یا ترس از پرواز کردن و یا حملات وحشت زدگی نیز می باشند .

این افراد همچنین ممکن است مبتلا به افسردگی ، اختلال تغذیه ، یا اختلال در یادگیری نیز باشند .

داشتن یک یا دو مورد از این بیماری ها باعث دشوار تر شدن تشخیص و درمان می شود از این رو بهتر در مورد هر علائمی که در خود مشاهده می کنید، با پزشک خود مشورت کنید حتی اگر آن اختلال باعث خجالت شما شود .

فصل اول : معرفی اختلال وسواس فکری و عملی در جامعه تحقیق : معرفی وسواس های فکری – عملی اختلال وسواس از جمله اختلالات روانی پیچیده و جالب است که از اوایل قرن نوزدهم نظر روانپزشکان غرب را به خود جلب کرده است .

در اختلال وسواس فکری – عملی ، فرد گرفتار دچار افکار کنترل ناپذیر و نفرت انگیز می شود و به تشریفات ظاهرا بی معنی می پردازد .

بیمار مبتلا به وسواس ممکن است افکار دائمی کشتن فرزند خود را داشته باشد و به همین خاطر کلیه چاقوها و اشیای تیز را دور از دسترس خود نگه دارد ، یا ممکن است فکر کند که اجاق گاز را روشن گذاشته است و بیست بار در طور شب از تخت بلند شود و گاز را وارسی کند .

قربانیان این اختلال معمولا احساس اضطر اب نمی کنند و اگر فرد مبتلا به وسواس احساس اضطراب کند می تواند از طریق تشریفات سریع و مکرر از وقوع اضطراب پیشگیری کند .

همه ی ما حداقل گاهی اوقات افکار ناگوار و نامعقول داریم افراد بسیاری گاهی اوقات افکاری این چنین دارند « آیا کاملا مطمئن هستم که تمام درها و پنجره ها را قفل کرده ام ؟

آیا اجاق گاز را روشن گذاشته ام ؟» اکثرا وقتی این افکار واقع می شوند ما توجه کمی به آنها می کنیم و در صورت وقوع فورا آنها را از سر بیرون می کنیم ولی فرد مبتلا به وسواس اینگونه نیست .

وسواس نتیجه سوء تعبیر فاجعه آمیز اهمیت افکار تصورات و تکانه ها می باشد و فراوانی رویدادهای فشار ،به افزایش فراوانی وسواس ها منجر می شود .

این اختلال از دو جزء تشکیل می شود .

1 – وسواس فکری 2 – وسواس عملی وسواس های فکری : افکار ، تصورات ، عقیده یا حس مزاحم و تکرار شونده هستند که هوشیاری را اشغال می کنند ، اغلب نفرت انگیزند و کنار گذاشتن یا کنترل کردن آنها بسیار دشوار است .

این افکار صرفا نگرانی های شدید درباره مشکلات زندگی واقعی نیستند .

فرد مبتلا به وسواس فکری می داند که این افکار زاییده ذهن او هستند و از خارج به او تحمیل نشده اند او همچنین واقف است که وسواس فکری او افراطی و نامعقول است و می کوشد با فکر یا عملی دیگر آنها را سرکوب یا خنثی کند .

وسواس های عملی : پاسخ هایی هستند که به افکار وسواسی داده می شوند این وسواس ها شامل تمرینات مقررات ( مثل شستن دست یا وارسی ) یا اعمال ذهنی (مثل شمردن یا تکرار بی صدای کلمات) و یا اجتناب هستند که شخص احساس می کند مجبور به انجام آنها در پاسخ به وسواس فکری است .

هدف وسواس های عملی پیشگیری یا کاهش پریشانی و یا جلوگیری از رویدادهای هولناک است .

با این حال این اعمال هیچ گونه ارتباط منطقی با آنچه قرار است از آن پیشگیری شود نداشته و به وضوح افراطی هستند .

وسواس های فکری و عملی موجب ناراحتی زیاد شده، وقت گیرند و در فعالیتهای روزمره ، عملکرد حرفه ای و روابط اجتماعی با دوستان و اعضای خانواده تداخل می نمایند .

عموما افراد مبتلا به وسواس های فکری ، به وسواس عملی نیز مبتلا هستند .

اصلاحات : «وسواس فکری و وسواس عملی» در مطبوعات اغلب به صورت مترادف بکار برده می شوند در حالی که آنها به دو پدیده ی اساسی و مجزا اشاره دارند : وسواس های فکری افکار مزاحم ، تکراری و اضطراب برانگیزند در حالی که وسواس های عملی ، اعمال جسمانی یا ذهنی کلیشه ای هستند که برای رهایی شخص از اضطراب تولید شده توسط وسواس فکری انجام می گیرند .

معمولا این دو با هم یافت می شوند .

چه چیزهایی وسواس های فکری با ابعاد بالینی را از افکار تکراری بی ضرر متمایز می کند ؟

برای این امر سه شاخص وجود دارد : 1 – وسواس هاس فکری از درون سرچشمه می گیرند نه از موقعیت بیرونی 2- وسواس های فکری ناراحت کننده و ناخوانده هستند و به هشیاری هجوم می برند در حالی که صرفا افکار تکراری با کار تداخل نمی کنند .

3 – کنترل کردن وسواس های فکری بسیار دشوار است .

کسی که صرفا افکار تکراری دارد می تواند به راحتی تمرکز خود را منحرف کرده و به چیز دیگری فکر کند .

ولی فردی که دارای وسواس فکری است از آن شاکی است که کاری از دستم بر نمی آید – پشت سرهم اعداد را می شمرم.

وسواس های فکری و زمینه اجتماعی : محتوای وسواس های فکری با گذشت زمان تغییر می کند در قرن گذشته در دنیای غرب ، وسواس های فکری اغلب مذهبی و جنسی بودند .

امروزه این گونه وسواس ها تا اندازه ای نادر شده است و وسواس های مربوط به کثیفی و آلودگی ، خشونت ، نظم و ترتیب رایج ترند .

اضطراب ، افسردگی و وسواس ها : چه چیزی فرد مبتلا به وسواس های فکری – عملی را برای انجام اعمال وسواسی بر می انگیزد ؟

زمانی که او افکار وسواسی دارد و تشریفات وسواسی خود را انجام می دهد چه احساسی می کند؟

در جواب باید گفت : این افکار بسیار ناراحت کننده اند .معمولا فرد از پریشانی درونی قابل ملاحظه ای رنج می برد .

اغلب واکنش های استرسی ملایم وجود دارد .

فرد احساس دلهره و وحشت می کند .

اگر تشریفات به طور مکرر و با سرعت کافی در پاسخ به افکار انجام شوند او می تواند اضطراب بعدی را کاهش دهد یا حتی مانع آن شود به همین علت است که وسواس های فکری – عملی در طبقه ی اضطراب استنباطی جای گرفته است .

فرد مبتلا به وسواس های فکری با انجام دادن وسواس های عملی خود،راههایی را برای برخورد با اضطراب می جوید ،اما اگر جلوی تشریفات وسواسی او گرفته شود ابتدا ، احساس تنش خواهد کرد .

درست مثل اینکه کسی نگذارد به تلفنی که زنگ می زند جواب دهیم .

اگر این مانع استقامت نشان دهد بیمار دچار پریشانی شدید خواهد شد .

البته همین جاست که اضطراب احساس خواهد شد .

پریشانی فرد از آن پس فقط با انجام دادن وسواس عملی تسکین می یابد و بدین ترتیب اضطرابی که افکار و تصورات وسواسی آن را فرا خوانده اند خنثی می شود .

افسردگی نیز از رابطه تنگاتنگی برخوردار است .

وسواس های فکری و افسردگی بالینی اغلب اوقات در یک شخص نمایان می شوند که در این صورت آنها را « اختلال های همایند » می نامند .

در واقع 10% تا 35% بیماران افسرده ممکن است وسواس فکری نیز داشته باشند .

در طول دوره های افسردگی آنها میزان وقوع وسواس های فکری سه برابر قبل و بعد از افسردگی است نه تنها بیماران افسرده ، آمادگی ابتلا به وسواس فکری دارند بلکه بیماران وسواسی نیز مستعد ابتلا به افسردگی هستند.

آسیب پذیری در برابر اختلال وسواس فکری – عملی اختلال های وسواسی کمیاب نیستند بین 2 تا 3% بزرگسالان وسواس فکری – عملی تشخیص داده شده اند .

بعضی از پژوهشگران تخمین زده اند که بین بیماران سرپایی کلینیک های روانپزشکی میزان شیوع این اختلال تا 10% می رسد .

این اختلال پس از فوبی ها – اختلالات وابسته به مواد و اختلالات افسردگی در ردیف چهارم شایعترین تشخیص های روانپزشکی قرار گرفته اند .

زنان احتمالا آسیب پذیرتر از مردان هستند .

این مشکل می تواند تا اندازه ای ارثی باشد ، زیرا دوقلوهای یک تخمکی تشابه بیشتری از دو قلوهای دوتخمکی نشان می دهند .

خویشاوندان بیماران مبتلا به وسواس اغلب خودشان به این اختلال مبتلا نیستند ولی آنها اغلب از اختلال های اضطرابی دیگر و وسواس فکری – عملی که نشانه های آن هنوز ظاهر نشده اند رنج می برند .

این اختلال معمولا به صورت تدریجی واقع می شود و شروع آن از نوجوانی و اوایل بزرگسالی است .

آیا تیپ شخصیتی خاصی وجود دارد که در برابر اختلال وسواسی آسیب پذیر باشد ؟

نظریه پردازان روان پویشی بر اساس شرح حال ها ، روی شخصیت وسواسی فکری – عملی تاکید می کنند فرد دارای شخصیت وسواسی منظم است و زندگی خود را به صورت کاملا منظم اداره می کند .

او همواره وقت شناس است و درباره اینکه چگونه لباس بپوشد و چه بگوید بسیاردقیق است او به صورت آزار دهنده توجه دقیقی به جزئیات می کند و به شدت از کثیفی بیزار است .

او می تواند سبک شناختی متمایز داشته باشد و در مورد جزئیات دقت و تمرکز عقلانی نشان دهد .

در فکر و عمل سنجیده است و در مورد خود و دیگران بسیار اخلاقی و متعصب است او مجذوب مقررات ، فهرستها ، نظم ، سازمان و برنامه ها است .

کمال گرایی او مانع از کامل کردن یک تکلیف می شود .

او به قدری فداکارانه کار می کند که هیچ فراقتی ندارد و تنها تعداد محدودی دوست دارد ، آدم صمیمی نیست .

او از محول کردن وظایف به دیگران با کارکردن با آنها اکراه دارد .

حال این سوال مطرح می شود که بین داشتن شخصیت وسواسی و داشتن اختلال وسواسی چه رابطه ای وجود دارد ؟

یک فرضیه این است که وقتی فردی با شخصیت وسواسی تحت استرس قرار می گیرد با پروراندن اختلال وسواسی واکنش نشان می دهد البته متاسفانه شواهد موجود برای این فرضیه متقاعد کننده نیست .

تفاوت مهم بین داشتن شخصیت وسواسی و داشتن اختلال وسواسی، در این نکته است که شخص تا چه اندازه دوست دارد نشانه های آن را داشته باشد .

شخص وسواسی دقت وسواس گونه و عشق به جزئیات را افتخار آمیز و مایه اعتماد به نفس می داند در حالی که برای فرد مبتلا به اختلال این ویژگی ها مشمئز کننده ، ناخواسته و مایه عذابند آنها «خود ناپذیر» هستند .

اکثر بیماران مبتلا به اختلال وسواسی تاریخچه شخصیت وسواسی ندارند و تعداد معدودی از افراد دارای شخصیت وسواسی به اختلال مبتلا می شوند .

نتایج حاصل از تحقیقات نشان می دهند که شخصیت وسواسی زمینه ساز اختلال های وسواسی نیست و افرادی که دقت وسواس گونه دارند و زندگی منظمی را اداره می کنند نسبت به افراد دیگر ، گرایش بیشتری به پروراندن اختلال وسواسی ندارند .

نظریه های اختلال وسواسی فکری – عملی چه چیز موجب اختلال وسواسی فکری – عملی می شود ؟

سه دیدگاه نظری عمده وجود دارد : 1- روان پویشی 2- شناتی – رفتاری 3- زیست پزشکی قوتهای این سه دیدگاه همدیگر را کامل می کنند .

دیدگاه روان پویشی به مساله خواستگاه وسواس می پردازد و به سوال های ( چه کسی به اختلال وسواسی مبتلا می شود ؟

و این اختلال چه شکلی خواهد گرفت و محتوای آن چیست ؟) جواب می دهد .

کانون توجه دیدگاه روان پویشی افکار وسواسی هستند طبق این دیدگاه فکر وسواس به صورت دفاع در برابر فکر ناخواسته و ناهوشیار انگاشته می شود .

این فرآیند دفاعی شامل جابه جایی و جانشین سازی می شود .

دیدگاه روان پویشی وسواس فکری معتقد است که : امیال و تعارض های قدرتمند و فجیع که سرکوب شده و تهدید به وارد شدن به هوشیاری شده اند فرد را در معرض وسواس فکری قرار می دهند و پذیرش دفاع جابه جایی و جانشین سازی ، نزدیکترین مکانیزم را برای تسکین فرد فراهم می آورد .

علاوه بر این محتوای بخصوص وسواس های فکری که این افراد کسب می کنند نمادی برای تعارض بنیادی است .

دیدگاه شناختی – رفتاری به ما می گوید که چرا وقتی وسواس های فکری – عملی آغاز می شوند ، می تواند مدتها ادامه یابند ؟

روانشناسان این دیدگاه معتقدند که همه ما دارای افکار ناخواسته و تکراری هستیم و هر چه بیشتر تحت استرس باشیم تکرار و شدت این افکار بیشتر است .

آنها می گویند از آن جایی که بیمار وسواس فکری – عملی نمی تواند شیوه های حواسپرتی و رها کردن که ما به راحتی از آنها استفاده می کنیم را به کار بندد و افکار مزاحم را از خود براند به تدابیر دیگر متوسط می شود او می کوشد فکر بد را خنثی کند و معمولا با جانشین کردن یک فکر خوب به این کار اقدام می کند و یا با عملی که ایمنی را تضمین می کند می کوشد افکار بد را خنثی کند این تشریفات وسواسی تسکین موقتی ایجاد می کند .

اما آنها گرایش نیرومندتر به وارسی کردن شستن و یا اطمینان خاطر یافتن را نیز تولید می کنند و چون آنها کاهش اضطراب را در پی دارند تقویت می شوند .

اما این تشریفات می توانند فقط سطحی باشند تسکینی که آنها تامین می کنند موقتی هستند و وسواس های فکری دست نخورده باقی می مانند و با فراوانی و شدت فزاینده بر می گردند .

هر بار که یک فکر بر می گردد ، تشریفات باید برای تسکین آن اجرا شوند .

به نظر روانشناسان این دیدگاه ، پیشینه افسردگی ، خاک حاصلخیزی برای اختلال وسواس فکری و عملی می باشد .

دیدگاه زیست پزشکی از دودیدگاه قبلی بنیادی تر است زیرا ساختارهای مغزی زیر بنای اختلال وسواس را جستجو می کند .

پژوهشگران زیست پزشکی ادعا می کنند که اختلال وسواس یک بیماری مغزی است آنها چهار نوع شاهد برای این دیدگاه می آورند : 1 – علایم عصب شناختی 2 – نابهنجاری های اسکن مغزی 3 – محتوای بدون وسواس های فکری – عملی 4 – داروهای موثر نشانه های اصلی اختلال وسواس فکری – عملی : ویژگی های اصلی اختلال وسواس فکری – عملی افکار و اعمال عود کننده و ناخوانده ای می باشد که وقت گیر بوده ( بیشتر از یک ساعت در هر روز) هستند که یا به گرفتاری مفرط کودک یا به اختلال جدی در کارهایش منجر می شود .

نشانه های اختلال وسواس فکری – عملی در کودکان و نوجوانان همان نشانه هایی است که در بزرگسالان وجود دارد .

کودکان افکار وسواسی مربوط به ترس از آلودگی ، موضوعات جنسی ، مذهبی ، یا تصاویر پرخاشگری ، خشونت را گزارش می دهند .

برخی کودکان از ناتوانی در جلوگیری از «شنیدن» صداها یا آهنگهای ناخوانده و تکراری شکایت می کنند .

ترس ابتلا به بیماری لاعلاج مانند سرطان یا ایدز و نگرانی افراطی در مورد اخلاقیات و امور مذهبی نیز گزارش شده است .

اعمال وسواسی مانند تکرار ، شستشو ، وارسی ، نظم دهی و مرتب کردن نیز در کودکان شایع است .

تشریفات شستشو شایعترین نشانه اختلال وسواس فکری – عملی است که در بیشتر از 85% کودکان معاینه شده در انستیتو ملی بهداشت روانی وجود داشته است .

شستشوی مکرر ممکن است به صورت شستن دستها به دفعات و دوش گرفتن طولانی و یا تشریفات شستشو بروز یابد .

کودکان مبتلا به اختلال وسواس فکری – عملی اغلب گزارش می دهند که الگوی شسشتو و تمیز کردن را هر روز باید انجام دهند .

در صورتی که به هر دلیلی این کار متوقف شود از انجام هر کاری باز می مانند تا آنکه شستشو را به طور کامل انجام دهند .

جدول 1 الف ) وجود افکار وسواسی یا اعمال اجباری : افکار وسواسی با موارد 1و2و3و4 تعریف می شوند : 1 – افکار ، تکانه ها یا تصورات عود کننده و مستمر که بعضی اوقات در ضمن آشفتگی ، مزاحم ، و نامناسب تلقی می شوند و موجب نگرانی یا اضطراب قابل ملاحظه می شوند .

2 – افکار ، تکانه ها یا تصورات تنها نگرانیهای مفرط در مورد مشکلات واقعی نیستند .

3 – شخص تلاش می کند از چنین افکار ، تکانه و تصوراتی اجتناب کرده آنها را متوقف نموده و یا با فکر یا عمل دیگری خنثی کند .

4 – شخص تشخیص می دهد که افکار ، تکانه ها یا تصورات وسواسی محصول فکر او هستند (همچون کاشتن فکر از خارج بر او تحمیل نمی شوند ) اعمال اجباری با موارد 1 و 2 تعریف می شوند : 1 – رفتارهای تکراری ( برای مثال شستن دست ، مرتب کردن و وارسی کردن ) یا اعمال ذهنی (مثلا نیایش ، شمارش ، تکرار لغات به طور بی صدا)که شخص احساس می کند مجبور است در پاسخ به این فکر وسواسی یا مطابق اصولی که باید به دقت رعایت شوند عمل کند .

2 – هدف رفتارها یا اعمال ذهنی جلوگیری یا کاهش نگرانی یا جلوگیری از بعضی وقایع وحشتناک است با وجود این،این رفتارها یا اعمال ذهنی یا بطور واقع گرایانه با آنچه در نظر است خنثی یا پیشگیری شود ارتباط ندارند یا به وضوح افراطی هستند .

ب ) در مقاطعی از مسیر اختلال ، شخص تشخیص داده است که افکار وسواسی و یا اعمال اجباری ، افراطی یا غیر منطقی هستند.

توجه : این موضوع در رابطه با کودکان صادق نیست .

ج ) وسواس ها یا اجبارها موجب نگرانی بارز می شوند و وقت گیرند (بیش از یک ساعت از روز رابه خود اختصاص می دهند ) یا به طور قابل ملاحظه ای در کارکرد عادی ، شغلی ، تحصیلی یا فعالیت های اجتماعی و روابط شخص تداخل می کنند .

د ) اگر اختلال محور یک دیگری وجود داشته باشد محتوای افکار وسواس محدود به آن نیست (مثلا ، اشغال ذهنی با غذا در ضمن وجود اختلال خوردن ، کندن مودر ضمن وجود وسواس کندن مو ، نگرانی در مورد ظاهر در ضمن وجود اختلال بد شکلی بدن ، اشتغال ذهنی با داروها در ضمن وجود یک اختلال ناشی از مواد ، اشتغال ذهنی با ابتلا به یک بیماری جدی در ضمن وجود خود بیمارانگاری ، اشغال ذهنی با کششها و تخیلات جنسی در ضمن وجود نابهنجاری جنسی یا نشخوار ذهنی احساس گناه در ضمن وجود اختلال افسردگی اساسی) هـ ) اختلال ناشی از تاثیر فیزیولوژیکی مستقیم یک ماده (مثلا یک داروی قابل سوء مصرف یک داروی تجویز شده ) یا یک حالت طبی عمومی نیست .

مشخص کنید اگر : با بینش ضعیف : اگر بیشتر اوقات ضمن دوره جاری شخص تشخیص نمی دهد که افکار وسواسی و اجبارها افراطی یا غیرمنطقی هستند .

الف ) افکار وسواسی یا اعمال اجباری (یاهردو)اغلب روزها حداقل به مدت 2 هفته وجود داشته باشد.

ب ) افکار وسواسی (افکار ، باورها یا تصورات ) یا اعمال اجباری (اعمال) در ویژگی های زیر مشترک هستند.

تمام موارد زیر باید وجود داشته باشد : 1 – آنها ساخته و پرداخته ذهن بیمار هستند و به وسیله اشخاص یا تاثیرات خارجی القا نمی شوند .

2 – آنها تکراری و ناخوشایند هستند و حداقل یک فکر وسواسی یا یک عمل اجباری که شدید و غیر منطقی است باید وجود داشته باشد .

3 – بیمار سعی می کند در برابر آن مقاومت کند (اما مقاومت در برابر افکار وسواسی یا اعمال اجباری بسیار طولانی مدت ممکن است ناچیز باشد ) حداقل یک فکر وسواسی یا عمل اجباری که در برابر آن مقاومت موفقیت آمیزی صورت نگرفته است باید وجود داشته باشد .

4 - تجربه فکر وسواسی یا انجام دادن عمل اجباری فی نفسه لذت بخش نیست (این مساله باید از تسکین موقتی تنیدگی یا اضطراب متمایز شود ) ج) افکار وسواسی یا اعمال اجباری موجب پریشانی می شوند یا در عملکرد اجتماعی یا شخصی معمولا با اتلاف وقت تداخل می کنند .

ز ) معمولا این مورد به کاربرده نمی شود افکار وسواسی یا اعمال اجباری نتیجه اختلال های روانی دیگر ، نظیر اسکیزوفرنیا و اختلال های وابسته یا اختلال های خلقی (عاطفی) نیستند .

اعمال اجباری همراه با وسواس فکری – عملی باید از تشریفات رشد طبیعی که در دوران کودکی وجود دارد متمایز شوند .

کودکان غیر مضطرب گاه گاهی رجحان ها یا رفتارهای شبه تشریفاتی را نشان می دهند که نسبتا بی ضرر هستند .

برای مثال : مرتب کردن عروسکها یا اسباب بازیها به صورت خاص و تشریفات شب هنگام با والدین و خواهر و برادرها ( برای مثال «شب بخیر پسرم، جان » « شب بخیر ماریت » ) در کودکان شایع است .

آنچه وسواس فکری – عملی را از تشریفات گذرا یا رجحان های رفتاری متمایز می کند این است که اگر تشریفات جلوگیری شود یا توالی آنها به هم بریزد کودک پریشان و آشفته می شود .

تشریفات رشدی بهنجار شدید نیستند از لحاظ محتوا با تشریفات (مانند شستشو) تفاوت دارند و معمولا در 9 سالگی از بین می روند .

برای تشخیص وسواس فکری – عملی بر طبق ملاکهای ذکر شده در (جدول )1 کودکان نباید الزاما ماهیت افراطی یا غیر منطقی نشانه های وسواس فکری – عملی را داشته باشند .

والدین ممکن است هنگامی که اختلال در کارکرد کودک یا خانواده تداخل می کند از وجود آن آگاه شوند برای مثال: بطئی عملی کرن یا کندی شدید در مرتب کردن ، برداشتن و منظم کردن تمام وسایل شخصی و وارسی مکرر در و پنجره ها مزاحم فعالیت ها و برنامه های خانوادگی بوده و در رفتن به مدرسه تداخل می کند .

والدین ممکن است مشاهده کنند که کودکشان الگوی رفتاری غیر حسی نظیر لمس کردن غذا قبل از خوردن آن یا رفت و آمد در راهرو به دفعات مشخص را تکرار می کند .

پسر 12 ساله ای در کلینیک ما قبل از وارد شدن به هر اتاق قدم زدن به صورت رقص را تکرار می کرد .

این رفتار مخصوصادر دبیرستان به هنگام تغییر کلاسها باعث شرمساری بیش از حد او در نزد همسالان شده بود .در کودکان افکار وسواسی بدون اعمال اجباری نسبتا نادرست است در بزرگسالان نیز همین طور است .

برعکس در کودکان بسیار خردسال (6 تا 8 ساله ) تشریفات معمولا بدون افکار وسواسی شناختی انجام می شوند .

این کودکان ممکن است از میل یا تشریفات غیر قابل مقاومت بدون یک عامل آشکار ساز شناختی مشخص سخن به میان آورند .

جالب اینکه در نوشته های پژوهشی آشکار شده که در 90 درصد کودکان مبتلا به وسواس فکری – عملی الگوهای نشانه در طی زمان تغییر می یابد .

برای مثال والدین گزارش می دهند که نشانه های اولیه وارسی بسته بودن در یا قفل و قفسه ها بوده است که رفتارهایی مانند شمارش یا تشریفات مرتب کردن جایگزین آن شده است .