دانلود مقاله تغذیه سالمندان

مقدمه

با توجه به پیشرفت‌های علم پزشکی و بهداشتی متوسط عمر انسان افزایش یافته و در کشورهای پیشرفته، این میزان افزایش بیش‌تر است.

پیرشدن و سالخوردگی با کاهش تدریجی فعالیت‌های فیزیکی و افزایش بیماریهای مزمن همراه می‌شود و به نظر می‌رسد که بهبود

تغذیه تا حد زیادی قادر است از این مشکلات پیشگیری کند و یا آن‌ها را تخفیف دهد.

به همین دلیل یکی از مسائل مهم سالمندان، مسائل پزشکی و بهداشتی از جمله وضعیت تغذیه آنهاست.

با افزایش سن، نیاز آنها به انرژی کاهش یافته و تمایل به مصرف غذا کمتر می‌شود. در این حال اگر انتخاب غذا درست صورت نگیرد، میزان دریافت مواد مغذی ضروری در آن‌ها پایین‌تر از حد مطلوب خواهد بود.

در این بحث به بررسی بعضی از مشکلات تغذیه‌ای سالمندان و نیز نیازهای تغذیه آنها خواهیم پرداخت.

عوامل مؤثر در ایجاد مشکلات تغذیه‌ای سالمندان

1 عوامل جسمانی: مانند کاهش کل انرژی مورد نیاز، بیماریهای مزمن، بی‌اشتهایی، تغییر حس چشایی، خرابی دندان‌ها، بی‌تحرکی، ناتوانی جسمی‌، مشکلات گوارشی، تداخلات دارویی و یا تداخل غذا و داروها

2 مشکلات روحی و روانی: افسردگی، تنهایی، از دست دادن همسر

3 مشکلات اقتصادی: درآمد کم، کمبود امکانات برای تهیه و طبخ غذای مناسب و زندگی در آسایشگاه

به طورکلی سالمندان عزیز باید اصول کلی زیر را مد نظر داشته باشند:

1 مراجعه به موقع به پزشک و متخصص تغذیه جهت بررسی وضعیت سلامت و تغذیه و پیروی از یک برنامه غذایی صحیح

2 توجه و رسیدگی مناسب به بهداشت دهان و دندان

3 مصرف 6 5 لیوان آب در روز

4 استفاده از تمام گروههای غذایی و ایجاد تنوع غذایی در برنامه روزانه

5 مصرف مقادیر کافی میوه جات و سبزیجات

6 استفاده از نان‌های سبوس‌دار

7 محدود کردن مصرف غذاهای چرب و شیرینی‌ها

8 مصرف کافی لبنیات مثل شیر و ماست

9 سالمندانی که دچار بی خوابی هستند از مصرف قهوه و چای در بعدازظهر و شب خودداری کنند و یک فنجان شیر گرم قبل از خواب مصرف کنند.

10 از مصرف چای تا 2 ساعت بعد از غذا اجتناب کرده و در صورت امکان از لیموترش تازه در کنار غذا جهت جذب بهتر آهن غذا استفاده کنند.

11 قرار گرفتن در معرض نور آفتاب به مدت نیم ساعت در روز و استفاده از لباس‌های رنگ روشن.

12 به کلیه سالمندان محترم توصیه می‌شود با توجه به شرایط بدنی خود، نرمش و تحرک روزانه را هر چند کم آغاز کنند. حتی 20 دقیقه پیاده‌روی سبک در هوای آزاد می‌تواند در ایجاد نشاط و سلامت سالمندان بسیار مؤثر واقع شود و برای انجام فعالیت‌های سنگین هم بهتر است ابتدا با پزشک خود مشورت کنید.

تغذیه سالمندان

درفرهنگ ایرانی و اسلامی ما سالمندان از جایگاه ویژه ای برخوردارند . ما با پدربزرگ ها و مادربزرگ هایمان سخن می گوئیم، به خاطراتشان گوش می دهیم و از گذشته آنها می پرسیم و می دانیم که خزان آنها نیز بهاری پرطراوت داشته است، طراوتی که به غنچه های نورسته باغ داده اند تا شکوفائی شان را نظاره گرشوند . پس به پاس توجهی که آن روز به ما داشته اند نیکوست که ما اکنون احترامی شایسته دنیای پرمحبتشان به ایشان ارزانی داریم.

یکی از نکات اساسی در حفظ سلامت سالمندان توجه به تغذیه ایشان است. سالمندان بر اساس تعریفافراد بالاتر از 65 سال را

[1]WHO گویند.

سالمندی با تغییراتی در توان فرد و حواس او همراه است. کاهش قدرت و توانایی، اختلال در سیستم ایمنی بدن و اختلال در عملکرد ارگان ها از تغییرات دوران سالمندی است. یکی از عوارض مهم این دوران کاهش حواس است مثل حس چشایی و بویایی. حتماً شنیده اید که افراد پیر می گویند غذاها دیگر مزه قدیم را ندارد این امر نشانگر این است که فرد سالمند حدود نیمی از حس خود را از دست داده است. از اینرو دقت در تغذیه سالمندان برای حفظ سلامت بدنی آنها وبرای جلوگیری از بروز بیماریهای مزمن و عوارض سوء تغذیه در ایشان بسیار اهمیت دارد.

بسیاری از سالمندان دچار سوء تغذیه هستند بدین ترتیب که یا مصرف بیش از حد مواد غذایی موجب بروز چاقی درآنها شده ویا بیماری های مزمن ناشی از آن مثل دیابت، فشار خون یا عوارض قلبی عروقی آنها رارنج می دهد ، که این امر مراقبت های خاص تغذیه ای را می طلبد و بعضی اوقات نیز در اثر کم خوراکی دچار سوء تغذیه شده اند که می تواند به دلیل عدم اشتها به غذا  یا مسائل جانبی دیگر باشد که این نیز خطرات خاصی به همراه دارد و مراقبت های مربوط به خود را می طلبد.

از جمله نیازهایی که در دوران سالمندی تغییر می کند، میزان انرژی مورد نیاز است. با افزایش سن ، میزان متابولیسم بدن کاهش می یابد و از اینرو میزان کمتری انرژی مورد نیاز است. انرژی مورد نیاز یک مرد سالمند بطور متوسط 2300 کیلو کالری و برای یک زن سالمند 1900 کیلو کالری است.

به دلیل اینکه دردوران سالخوردگی میزان تخریب یا کاتابولیسم در بدن بالا می رود ، میزان پروتئین مورد نیاز سالمندان افزایش می یابد زیرا پروتئین، بیشتر از منابع حیوانی با کیفیت بالا و کم چربی تأمین میشود مثل گوشت گوسفند و یا گاو کم چربی.

مصرف سبزیجات تازه برای سالمندان بسیار ضروری است و دلایل متعددی دارد. زیرااز یک سو با مصرف سبزیجات خصوصاً سبزیجاتی به رنگ سبز تیره مثل سبزی خوردن و اسفناج ، ویتامین ها و املاح مورد نیاز بدن آنها تأمین می شود، فیبر موجود در سبزیجات مانع از بروز یبوست می شود که مشکل بسیاری از سالمندان است. سبزیجات اثر کاهنده چربی دارند، لذا مصرف سبزیجات ، مخصوصاً در کسانیکه چربی خون دارند ضروری است. سبزیجات نشاسته ای مثل سیب زمینی یکی از منابع خوب تأمین کننده انرژی برای سالمندان است به صورتی که از دریافت انرژی بیش از اندازه نیزجلوگیری می کند.

برای حفظ سلامت سالمندان در درجه اول مصرف مواد غذایی حاوی ویتامین های مورد نیاز و در درجه بعد ، مصرف مکمل های ویتامینی می تواند مفید باشد.

با امید به اینکه ، دوران جوانی سرشار از طراوت ودوران سالمندی به دور از بیماری داشته باشید .

تغذیه سالمندان

تمایلات جنسی در مردان مسن

رژیم غذایی پرپروتئین و پوکی استخوان

کمبود اسید فولیک و پارکینسون

رابطه افزایش فشار خون با افزایش سن از لحاظ تغذیه ای بسیار آسیب پذیر میباشند. از سویی به علت افزایش سن و کاهش میزان فعالیت های بدنی و کاهش سوخت و ساز پایه و تحلیل بافتهای بدن نیازشان به دریافت انرژی کاهش می یابد و از سوی دیگر به علت کاهش توانایی دستگاه گوارش , هضم و جذب مواد غذایی با مشکل مواجه میشود به این معنی که آنها اگر بخواهند همان سیستم تغذیه ای سالهای پیشین را حفظ نمایند باید میزان غذای بیشتری مصرف نمایند یعنی چاقی وعوارض ناشی از آن.

در این میان اتخاذ یک سیستم مناسب تغذیه ای که علاوه برتامین نیلزهای افراد مسن حاوی مقادیر زیاد انرژی نباشد و از لحاظ تغذیه ای آنها را دچار سوتغذیه ننماید امری مهم و حیاتی در افزایش طول عمر آنها خواهد بود.

رابطه افزایش فشار خون با افزایش سن

با افزایش سن فشار خون افراد نیز افزایش می یباد. برخلاف آنچه که پزشکان فکر میکنند نمک و چاقی والکل نقش زیادی در ایجاد این بیماری ندارند.فشار خون بالا با حملات قلبی و مغزی و پیری و مرگ همراه است. تحقیقات اخیر نشان داده است که احتمالا رابطه بین افزایش سن و فشار خون میتواند بعلت آسیبهایی باشد که به سرخرگهای کلیه وارد شده است. فشار خون بالایی که در نتیجه افزایش وزن و یا دریافت زیاده از حد سدیم ویا الکل رخ داده باشد برگشت پذیر می باشد.دریافت زیاده از حد نمک موجب نگهداری آب در داخل بدن و افزایش حجم خون و به تبع آن افزایش فشار خون میگردد که البته همانطور که ذکر گردید این حالت برگشت پذیر است. در اکثر افراد دریافت زیاد نمک موجب افزایش فشار خون نمیشود و مصرف الکل هم برای مدت زمان کوتاهی فشار خون را بالا میبرد.

چاقی در هر سنی با افزایش فشار خون همراه است که البته با کاهش وزن این حالت نیز از بین میرود.تحقیقات اخیر نشان داده است که آسیب دیدن سلولهای کلیوی intimal fibroplasias مهمترین علت ابتلا به فشار خون در افراد مسن میباشد. بهترین راه برای جلوگیری آسیب دیدن سلولهای کلیوی اصلاح رژیم غذایی و استفاده از میوه ها و سبزیجات و دانه های کامل غلات و حبوبات و مغزها و دانه ها و خودداری از مصرف دانه های تصفیه شده و بدون پوسته غلات و جلوگیری از افزایش وزن میباشد.

تستوسترون و تمایلات جنسی در مردان مسن

تحقیقاتی که در برزیل انجام گرفته است نشان داده است که اکثر مردان مسنی که دچار ناتوانی جنسی میگردند دارای سطحی نرمال از تستوسترون در داخل خونشان میباشند.هنگامی که مردی از ناتوانی جنسی شکایت میکند تقریبا تمام دکترها برای سنجش تستوسترون برایشان آزمایش خون را تجویز می نمایند. اما تقریبا در اکثر موارد این ناتوانی در اثر دیابت یا تصلب شرایین رخ میدهد و فقط در موارد ناچیزی علت این ناتوانی تومورهای مغزی و یا کمبود تستوسترون تشخیص داده می شود. از این رو تمام مردانی که به نوعی دچارعدم توانایی در رسیدن به حالت نعوظ و یا نگهداری آن هستند باید برای تعیین میزان کلسترول و همچنین قند خون(آزمایشHBA1C) خود آزمایش بدهند. همچنین آزمایشاتی برای تشخیص سطح تستوسترون و همچنین معلوم نمودن این امر که آیا توموری در مغز وجود دارد یا خیر؟ لازم میباشد.اکثر قریب به اتفاق مردانی که به ناتوانی جنسی دچار می باشند باید از رژیم های غذایی محدود از کالری و غذاهای پر چربی وکربوهیدراتهای تصفیه شده پیروی نمایند همچنین مصرف داروهای کاهنده قند و کلسترول خون در مواردی لازم مینماید.

رژیم غذایی پرپروتئین و پوکی استخوان

موسسات و شرکتهای غذایی ممکن است بخواهند شما را متقاعد کنند که عدم مصرف مواد غذایی غنی از کلسیم باعث پوکی استخوان خواهد شد. تحقیقات اخیر نشان داده است که مصرف زیاد پروتئین و نوشیدن زیاد نوشیدنیهای کربوهیدراتی جزو مهمترین عوامل بروز استئوپرز است.اگر خدا قسمت کند و عمر طولانی بدهد تقریبا تمام مردان و زنان مسن از پوکی استخوان که یکی از عوامل مستعد کننده شکستگی استخوانها است رنج خواهند برد!!مقاله ای که در New England Journal درج گردیده است بیان میکند که رژیم غذایی کم پروتئین موجب بهبود پوکی استخوان می شود. تحقیقی دیگر نشان داده است که گیاهخواران حتی هنگامی که از غذاهای غنی از کلسیم استفاده نمی کنند اگر رژیم غذایی شان حاوی مقادیر زیادی فیتات و اکسالات -که باعث کاهش جذب پروتئین می گردد- باشدمعمولا از ریسک بالایی برای ابتلا به پوکی استخوان برخوردار نیستند. رژیم غذایی کم پروتئین شان آنها را در مقابل استئوپرز خفاظت می نمود. تحقیق دیگری نشان داد که مصرف زیاد پروتئین منجر به دفع مقادیر زیاد کلسیم از کلیه ها می گردد. همچنین تحقیق دیگری که در دانشگاه کالیفرنیا انجام شد نشان داد که رژیم غذایی پرپروتئین موجب ضعف استخوانها در زنان یائسه میگردد. تحقیقی دیگر که در بوستون انجام شد نشان داد دخترانی که به میزان بیشتری از نوشیدنیهای کربوهیدراتی استفاده میکنند استخوانهای ضعیف تر و نازکتری نسبت به بقیه هخمسالان خود دارند.

البته این نتایج نباید باعث گردد گه شما از مصرف پروتئین ها خودداری کنید. شما باید بدنید که پروتین ها برای سلامتی شما مفید هستند و فقط مقادیر بالای آنها است که برای شما مضر است. لذا اگر رژیم غذایی تان حاوی مقادیر زیادی پروتین است سعی کنید با محدود کردن دریافت پروتئین ها رژیم غذایی تان رااصلاح کنید.

کمبود اسید فولیک و پارکینسون

آزمایشی که اخیرا توسطjournal of Neurochemistry انجام گرفته است نشان میدهد که کمبود اسید فولیک میتواند منجر به پارکینسون شود.در این روش تعدادی از موشها را بوسیله MPTP تغذیه نمودند. این ماده یک ترکیب شیمیایی است که میتواند منجر به بروز پارکینسون گردد. مشاهده شد موشهایی که رژیم غذایی شان حاوی اسید فولیک بود عوارض زیادی از ابتلا به پارکینسون را از خود بروز ندادند اما گروهی که تحت استفاده از رژیم غذایی عاری از اسیدفولیک قرار گرفتند علاوه بر عوارض زیاد مشخصا دچار عدم کنترل ماهیچه ای که مهمترین علامت ابتلا به پارکینسون است گردیدند. کمبود این ویتامین منجر به تجمع هموسیستئین در جریان خون میشود. این امر منجر به آسیب به DNA در قسمت substantia nigra مغز میشود. سلولهای این قسمت از مغز حاوی مقادیر بالای دوپامین هستند. کمبود دوپامین نیز منجر به بروز بیماری پارکینسون میشود.

سبزیهای برگ سبز، مرکبات و میوه ها، غلات کامل و حبوبات همگی از منابع مهم این ویتامین هستند. از طرفی کمبود این ویتامین میتواند منجر به نقص های مادزادی گردد.

به تغذیه سالمندان نیز همچون کودکان توجه کنید در کهولت فرد هشیاری و تمرکز لازم برای خوردن غذای کافی ندارد.

دکتر سید علی کشاورز، مدیر گروه تغذیه دانشگاه عولم پزشکی تهران در گفت و گو با خبرنگار خبرگزاری دانشجویان ایران واحد علوم پزشکی تهران گفت: از جمله مشکلاتی که به تغذیه سالمندان اثر سوء می گذارد بی دندانی و مشکل جویدن است که محدودیت غذاخوردن را در پی دارد.