اشاره: زعفران از محصولات کشاورزی است که از دیرباز در ایران، آسیای صغیر و بخش هایی از اروپا به ویژه یونان شناخته و مصرف شده است.
در گذشته مصرف زعفران به عنوان یک گیاه دارویی به لحاظ خواص آن مد نظر بوده، اما امروزه زعفران به لحاظ رنگ، طعم و مزه خوب در صنایع غذایی مصر گسترده‌ای دارد.
با این وجود، هنوز زعفران در بسیاری از کشورها شناخته شده نیست و مصرف جهانی آن در حد قابل قبولی نمی‌باشد.
بازار جهانی زعفران به طور عمد در اختیار شش کشور می‌باشد که عمده‌ترین صادرکننده آن، ایران است.
در این مقاله بازار جهانی زعفران را از نظر می‌گذرانیم و را‌‌ه‌های توسعه آن و افزایش صادرات زعفران از سوی کشورهای عرضه کننده به ویژه ایران را بررسی می نماییم.
زعفران از محصولات ارزشمند غذایی است که دارای خواص گوناگون درمانی، طعم و مزه جذاب و .
.
است با این وجود بسیاری از مردم جهان هنوز با زعفران آشنا نشده‌اند و از این رو تجارت جهانی زعفران در حد محددی می‌باشد.
اطلاعات دریافتی از شبکه جهانی اینترنت نشان می‌دهد که در سال 1997 که اطلاعات مدون آن در دسترس می‌باشد، در مجموع 29 میلیون و 634 هزار دلار زعفران در بازار جهانی مبادله شده است.
سهم ایران در این بازار 55/63 درصد، اسپانیا 13/27 درصد، چین 3 درصد، ایتالیا 68/1 درصد، امارات متحده عربی 26/1 درصد و سوییس 71/0 درصد می‌باشد.
ایران عمده‌ترین صادر کننده زعفران در جهان در سال 1977 بود.
البته در سال‌های 2000-1998 نیز همچنان ایران بیشترین سهم را در تجارت جهانی زعفران داشته است.
اما اطلاعات آن بر روی شبکه جهانی اینترنت موجود نیست.
آمار گمرک جمهوری اسلامی ایران نشان می‌دهد که ارزش صادرات زعفران ایران در سال 1376 (از 21 مارس 1997 تا 20 مارس 1998) به بیش از 14 میلیون دلار رسید.
این رقم در سال گذشته (1379) به 5/43 میلیون دلار افزایش یافت که رشدی 210 درصدی را نشان می‌دهد.
بر اساس اطلاعات دریافتی از شبکه جهانی اینترنت، در سال 1997 اتحادیه اروپا با جذب 27/60 درصد زعفران ایران بوده است.
پس از آن سوییس با جذب 30/1 درصد آرژانتین با واردات 13/1 درصد زعفران صادراتی، خریداران عمده دیگر محسوب می‌شوند.
در بین کشورهای عمده خریدار زعفران در بازار جهانی، پس از اتحادیه اروپا که 62 درصد واردات زعفران جهان را در سال 1997 به خود اختصاص داد.
آمریکا با جذب 07/16 درصد.
ژاپن با جذب 34/6 درصد.
سوییس با جذب 13/6 درصد .
آرژانتین با جذب 42/3 درصد.
هنگ کنگ با 97/1 درصد.
کانادا با 51/1 درصد.
سنگاپور با 91/0 درصد، استرالیا با 74/0 رصد و برزیل با جذب 23/0 درصد صادرات جهانی زعفران، از بازارهای عمده وارد کنده این محصول بودند.
البته در این فهرست نام کشورهایی همچون نروژ، اوراگوئه ، شیلی ، کلمبا، مصر، جمهوری چک اسرائیل، روسیه تایلند، تونس، گواتمالا، نیکاراگوئه ، السالوادور، ایسلند و پرو نیز به چشم می‌خورد که میزان واردات آنها کمتر از 15/0 درصد واردات جهانی زعفران می‌باشد.اما این کشورها در زمره کشورهای آشنا با محصول زعفران تلقی می‌شوند.
بر اساس همین گزارش، ارزش واردت زعفران اتحادیه اروپا در سال 1997 به حدود 4/18 میلیون دلار، آمریکا به 8/4 میلیون دلار، ژاپن به حدود 19 میلیون دلار، سوئیس به 18 میلیون دلار، آرژانتین به بیش از یک میلیون دلار، هنگ کنک به 585 هزار دلار، کاندا به 447 هزار دلار، سنگاپور به 270 دلار و برزیل به 67 هزار دلار رسید.
ارزش واردات زعفران دیگر کشورهایی که در فهرست شبکه جهانی اینترنت برای هر سال 1997 ثبت شده است.
از یک تا 41 هزار دلار بود.
در همین حال اطلاعات دریافتی در خصوص صادرکنندگان زعفران در سال 1997 نشان می‌دهد که بازار صادرات زعفران اسپانیا که دومین صادرکننده جهانی با سهم 2713 درصد بازار است.
امرکا.
ژاپن، سوئیس، آرژانتین، هنگ کنگ، کانادا، سنگاپور و استرالیا می‌باشد.
بازر عمده صادراتی چین که سومین صادر کننده زعفران جهان با سهم بازار 3 درصد در سال 1997 بود.
کشور ژاپن بوده است .
تمام زعفران صادراتی چین در این سال به بازار ژان عرضه شده است.
ایتالیا که چهارمین صادر کننده بزرگ زعفران با سهم 168 درصد در بازار در سال 1997 بود.
به طور عمده سوئیس، امریکا.
کانادا و برزیل ثبت شده است.
امارات نیز با سهم 126 درصدی بازار در سال 1997 توانست محصول خود را به طور عمده به هنگ کنگ، سوئیس و اتحادیه اروپا عرضه کند.
به عقیده کارشناسان، امارات زعفران وارداتی از ایران را به بازارهای مذکور صادرات مجدد نموده است.
سوئیس که 13/6 درصد واردات زعفران جهان را در سال 1997 به خود اختصاص داد.
در بازار صادراتی این محصول نیز فعال بوده و توانسته است 71/0 درصد صادرات جهانی زعفران را در اختیار بگیرد.
تقریباً تمام صادرات زعفران سوئیس به کشورهای عضور اتحادیه اروپا عرضه شده است.
به عبارتی سوئیس به کشورهای عضور اتحادیه اروپا عرضه شده است.
به عبارتی سوئیس 8 درصد زعفران وارداتی را به بازار اتحادیه اروپا صادرات مجدد نمود.
به عقیده کارشناسان، مصرف جهانی زعفران به لحاظ گرانی آن، آشنا نبودن مردم بسیاری از کشورها با زعفران، فقدان تبلیغات مناسب در بازارهای جهانی بری معرفی خواه و ارزش غذایی، طعم، مزه و رنگ و .
زعفران در حد قابل توجهی نمی باشد.
چنانه تبلیغات مناسب در این زمینه صورت گیرد و کشورهای تولید کننده اصلی به ویژه ایران که بیش از 60 درصد بازار جهانی زعفران و بیش از 80 درصد تولید جهانی آن را در اختیار دارد.
در آن زمینه سرمایه‌گذاری مناسبی انجام دهد.
میزان مصرف جهانی زعفران و تجارت آن در کوتاه مدت دست کم سه برابر خواهد شد و ایران میتواند همچنان عرضه کننده اصلی باقی بماند و درآمد ارزی مناسبی را از آن خود سازد.
از آنجا که امکان افزایش تولید زعفران در اران به مراتب بیش از دیگر کشورهای رقیب (به ویژه اسپانیا، چین و ایتایا) می‌باشد و ینز مزیت زعفران ایران از لحاظ کیفیت برنامه ریزی برای افزایش تولید و صارات زعفران و بازایابی و تبلیغات مناسب برای گسترش صادرات زعفران ضروری است.
بازار جهانی توان جذب بیش از 100 میلیون دلار زعفران در سال را دارد و ایران میتواند با حفظ سهم خود در این بازار، ارزش صادرات خوند را در کوتاه مدت به بیش از 60 میلیون دلار افزایش دهد.
کارشناسان عقیده دارند که در بازارهای دارای قدرت خرید مناسب همچون آمریکای شمالی، اروپا و شرق آسیا زعفران شناخته شده است و با افزایش تبلیغات مناسب در این بازارها و جب مشتریان، می‌توان زمینه رشد صادرات زعفران به بازارهای مذکور را فراهم ساخت.
کارشناسان ضرورت تبیین مزین های غذایی و دارویی زعفران در تبلیغات برون مرزی را ضروری می دانند و عقیده دارند که با این شیوه شمار مصرف کنندگان زعفران افزایش خواهد یافت.
البته حضور مستمر صادرکنندگان ایرانی در بازارهای هدف و ارایه محصلو استاندارد و کنترل شده با طعم ، رنگ و کیفیت مناسب و آموزش مصرف کنندگان در خصوص نحوه استفاده از زعفران میتواند به شد تقاضای جهانی برای آن و در نتیجه افزایش تجارت بین المللی زعفران بینجامد و ایران نیز در این رهگذر به رشد صادرات زعفران نایل آید.
از آنجا که زعفران محصولی کارگر طلب می‌باشد.
رشد صادرات زعفران ایران می تواند به رشد اشتغال در جامعه مواجه با بیکاری ایران کمک بسزایی داشته باشد.
ایران بزرگترین صادر کننده زعفران جهان است اشاره: زعفران از کالاهای غیر نفتی صادراتی ایران است.
این محصول که بیشتر در مناطق خشک و کویری جنوب خراسان به دست می‌آید.
در بازارهای جهانی طرفداران زیادی دراد.
به طوری که اینکه ایران عمده‌ترین صادر کننده زعفران مرغوبیت جهان به شمار می رود.
بیش از نیمی از محصول زعفران ایران به بازار های جهانی عرضه می شود.
با این حال امکان افزایش تولید آن از طریق انجام عملیات بهزراعی و ارایه آموزش‌ها و تجهیزات مناسب به زعفران کاران و در نتیجه عرضه بیشتر زعفران به مشتریان خارجی وجود دارد و می‌توان در آمد صادراتی از زعفران را افزایش داد.
در این مقاله با صدارات زعفران ایران بازارهای خریدار آن آشنا می شویم.
ایران بزرگترین تولید کنده و صادر کننده زعفران در دنیاست.
طبق آمارهای ارایه شده از سوی وزارت جهاد کشاورزی از 1753 تن محصول زعفران ایران در سال 1378 که برابر با 85 درصد تولید جهانی این محصول می‌باشد.
حدود 88 تن یا 50 درصد آن به بازارهای جهانی عرضه شد.
با وجود امکان افزیش تولید زعفران در ایران، از طریق تبلیغات مناسب می‌توان زمینه‌‌های بازاریابی و رشد صادرات زعفران را فراهم ساخت و درآمدهای مناسبی را برای کشور تدارک دید.
با وجود امکان افزیش تولید زعفران در ایران، از طریق تبلیغات مناسب می‌توان زمینه‌‌های بازاریابی و رشد صادرات زعفران را فراهم ساخت و درآمدهای مناسبی را برای کشور تدارک دید.
بر اساس آمارهای منتشره از سوی گمرک جمهوری اسلامی ایران، صادرات زعفران در سال 1368 (آغاز اجرای نخستین برنامه پنج ساله توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور) فقط 4 تن بود که در سال بعد به 8 تن رسید و دو برابر میزان صادرات زعفران در سال 1370 به 30 تن .
در سال 1371 به 40 تن.
در سال 1372 به 64 تن و در سال 1373 (سال تکمیلی اجرای برنامه اول) به 70 تن رسید که 175 برابر سطح صادرات زعفران در سال 1368 بود.
در دومین برنامه پنج ساله توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور.
صادرات زعفران ایران با نوسان‌هایی روبه رو شد.
میزان صادرات در سال 1374 به 31 تن رسید که بیش از 50 درصد نسبت به سال قبل از ن کاهش داشت.
اما در سال 1375 با حدود 50 درصد افزایش به 46 تن رسید.
صادرات زعفران ایران در سال 1376 نیز با افت 199 درصدی به 37 تن و در سال 1377 با افزایش 621 درصدی نسبت به سال قبل از آن به 60 تن و در سال 1378 با رشد 466 درصدی به 8 تن بالغ شد.
بر اساس آمارهای مقدماتی گمرک جمهوری اسلامی ایران، میزان صادرات زعفران در سال گذشته به حدود 1065 تن رسید که 21 درصد بیش از سال 1378 بود.
عملکرد صادرات زعفران نشان می‌دهد که میزان صادرات رد سال 1378 (پایان برنامه دوم) 22 برابر سال 1368 (شروع برنامه اول) بوده است.
صدور زعفران به صورت کالاهای همره مسافر و به طور قاچاق تا سال‌های اخیر تداوم داشته و علل آن نیز وجود پیمان ارزی ( از سال 1374 به بعد) و تشریفات اداری حاکم بر آن، سودآوری قاچاق صادرات به علت اختلاف نرخ ارز وار برنامه‌ای و قیمت ارز در بازار غیررسمی، سهولت صادرات زعفران به لحاظ کم حجم بودن و ارزش اقتصادی فراوان، فرار از اخذ کارت بازرگانی و پرداخت مالیات به دولت .
گریز از استاندارد کردن محصول صادراتی.
سهولت در سود جویی و تقلب از طرق صدور غیر قانونی و بدون هزینه و نیز فقدان امکان صدور رسمی برخی از انواع زعفران و ملحقات آن به دلیل مشکلات آیین نامه‌ای بوده است.
بخش عمده قاچاق زعفران از مرزهای شمال شرق و جنوب کشور و به ویژه به باز امارات متحده عربی صورت میگیرد.
برخی کشورهای منطقه که از وارد کنندگان زعفران (به صورت قاچاق) از ایران می‌باشند.
خود صادر کننده زعفران نیز هستند و به عبارتی از طریق ورد کالاهای قاچاق سود بیشتی نیز کسب می کنند و به عنوان واسطه فروش زعفران ایران در بازارهای خارجی عمل می کنند.
صدور زعفران به صورت قاچاق در گشته سبب شده است که وضع بازار زعفران در خارج از کشور نابسامان گردد.
با توجه به آنکه تولید زعفران در ایران رو به افزایش بوده ایران صادر کننده اصلی آن است.
می‌بایست در تعیین قیمت زعفران در بازارهای جهانی نقشی تعیین کننده داشه باشد.
اما این چنین نیست و صادرات غیر رسمی سبب شده که نه تنها در تعیین قیمت.
نقش اصی نداشته باشیم.
بلکه وجهه زعفران ایران در بازار جهانی نیز لطمه ببیند.
زعفرانی که به صورت قاچاق صادر می شود.
کنترل بهداشت و استاندارد لازم را نداد و به قیمت زعفران در بازار جهانی لطمه می زند.
این در حالی است که میزان صدور زعفران در بازار جهانی لطمه می زند.
این در حالی است که میزن صدور زعفران به صورت غیرقانونی و کالای همره مسافر سالانه حدود 35 تا 50 تن تخمین زده شده است.
در حال حاضر قاچاق زعفران به لحاظ افزیش قیمت آن در بازار داخلی و نیز برخی اقدامات دولت در راستای تسهیل امیر صادرات .
کمتر مشاهده می‌شود و آمار کارشناسی نشده گمرک در خصوص صادرات زعفران در سال 1379 به میزان 1056 تن تا حدودی مؤید این امر می‌باشد.
آمارهای منتشره از سوی گمرک جمهوری اسلمی ایران نشان می‌دهد که در سال 1379 در مجموع 1065 تن زعفران به ارزش حدود 436 میلیون دلار به 42 کشور جهان صادر شده است.
البته این آمار کارشناسی شده نیست.
با این حال ارقام ارایه شده نشان می دهد که امارات متحده عربی با جذب 394 تن زعفران صادراتی ایران به ارزش حدود 3/16 میلیون دلار اسپانیا با جذب 5/35 تن زعفران ایرن به ارزش حدود 4/14 میلیون دلار و ترکمنستان با جذب 5/11 تن زعفران به ارزش 7/4 میلیون دلار خریداران عمده زعفران ایران در سال گذشته بودند.
کشورهای فرانسه، سوئیس، ایتالیا، آلمان، تایوان و کویت هر یک با واردات بیش از یک تا 5 تن زعفران به ارزش 435 هزار تا 9/1 میلیون دلار به ترتیب از خریداران مهم زعفران ایرن محسوب می شوند.
ژاپن ، عربستان سعودی، ایالات متحده آمریکا، روسیه، بحرین ، قطر، کانادا، سوئد، انگلستان، چین، سنگاپور، استرالیا، مراکش، اتریش، عمان ، بلژیک، ترکیه، مالزی، قزاقستان، آفریقای جنوبی، نیوزیلند، سوریه ، اردن، لبنان، دانمارک هند، لیبی، لند ، یمن، نروژ، لهستان، تایلند و مکزیک نیز از خریداران زعفران ایران می باشند.
آمار گمرک جمهوری اسلامی ایران نشان می‌دهد که در سال 1378، ترکمنستان با واردات بیش از 31 تن زعفران به ارزش حدود 2/13 میلیون دلار، اسپانیا با جذب حدود 29 تن زعفران به ارزش نزدیک به 5/11 میلیون دلار، روسیه با جذب 4/5 تن به ارزش 5/2 میلیون دلار.
فرانسه با جذب 3/4 زعفران به ارزش 6/1 میلیون دلار.
امارات متحده عربی با واردات 33 تن به ارزش 3/1 میلیون دلار و ایتالیا با واردات 9/2 تن زعفران به ارزش بیش از 3/1 میلیون دلار از ایران، خریداران عمده محصول زعفران ایران به 35 کشور جهان صادر شده است.
کارشناسات با اشاره به آثار مخرب صدور زعفران به صورت قاچاق بر بازارهای روش آن عقیده دارند که این امر موجب شده که بهای هر کیلو زعفران در بازارهای جهانی به شدت افت کند.
قیمت هر کیلو زعفران در بازارهای جهانی در سال‌های 73-1372 به 1000 تا 1200 دلار می‌‌رسید.
در حالی که زعفران ایران بین 300 تا 400 دلار خرید و فروش می شد.
به عبارتی قاچاق زعفران افت 0 تا 70 درصدی قیمت زعفران افت 60 تا70 درصدی قیمت زعفران ایران را به دنبال داشت.
بر مبنی آمار رسمی گمرک برای سال 1378، ارزش هر کیلو زعفران صادراتی ایران به حدود 415 دلار رسید.
(مجموع صادرات زعفران در سال 1378 بر اساس آمارهای گمرک 82370 کیلوگرم به ارزش 34122079 دلار ثبت شده است.) کارشناسان عقیده دارند که تسهیل امر صادرات و کاهش موانع اداری، یکی از عوامل مهم در از بین بردن صدور غیررسمی کالاهای غیرنفتی به ویژه محصولات کم حجم باارزشی همچون زعفران می‌باشد.
چنانچه تسهیلات بیشتری در این زمینه فراهم آید، راه قاچاق بسته خواهد شد و ترتیبات لازم برای بهبود روند قیمت محصولات صادراتی مؤثر واقع خواهد شد.
کارشناسان عقیده دارند با گشایش‌های که در چند سال اخیر در امر تسهیل صادرات صورت گرفته است که آثار مثبت خود را بر رونق صادرات غیرنفتی تا حدودی نشان داده است.
اکنون زمان آن فرا رسیده که پاره ای مقررات دست و پا گیر همانند سپردن پیمان ارزی، قیمت گذاری کالاهای صادراتی و .
به تدریج از بین برود تا امکان صادرات به روش‌های قانونی و دفاع از حقوق صادرکنندگان در بازارهای جهانی فراهم آید.
در خصوص زعفران، کارشناسان عقیده دارد که عرضه محصول به روش‌های غیرقانونی در گذشته، آسیب جدی به بازار این کالای ارزشمند وارد کرده است.
اما از طریق ایجاد تشکل قوی در امر صادرات زعفران می‌توان نابسامانی بازارها را برطرف ساخت و به درآمد ارزی عادلانه از صدور آن دست یافت.
کارشناسان با اشاره به جمعیت 6 میلیارد نفری جهان، اظهار می‌دارند، اگر مصرف سرانه زعفران درجهان به یک گرم در سال برسد، تقاضای بازار جهان برای این محصول که مصرف غذایی و دارویی دارد.
به 6000 تن خواهد رسید که به طور طبیعی اگر ایران بخواهد سهم 60 درصدی خود را رد بازار جهانی حفظ کند، می بایست 4600 تن زعفران صادر نماید که این رقم بیش از 20 برابر تولید سال 1378 می‌باشد.
با این وصف باید گفت هنوز بازارهای جهانی در خصوص زعفران ، فواید و مزایای مصرف آن، هیچگونه آشنایی ندارد.
این کارشناسان عقیده دارند که تبلیغات مناسب در خصوص زعفران در دنیا و حتی در بازارهای هدف (کشورهای ثروتمند) صورت نگرفته و ذائقه مردم جهان هنوز با این گیاه خودش عطر و طعم و نشاط بخش آشنا نیست.
از این رو ضرورت دارد که همان با جرای برنامه های توسعه کمی و کیفی پرورش زعفران، برنامه‌ریزی مناسی در خصوص معرفی آن به بازارهای جهانی و جلب توجه مصرف‌کنندگان صورت گیرد.
این اقدام می بایست از سوی یک تشکیل صادراتی قوی صورت گیرد تا بازارهای هدف شناسایی و متناسب با فرهنگ مردم، تبلیغات مناسب برای افزایش تقاضا برای زعفران ایرانی صورت گیرد.
کارشناسان عقیده دارد که ضعف سیستم بسته بندی، بازاریابی و تبلیغات در بخش صادرات زعفران از سوی صادرکنندگان ایرانی سبب شده است که بازرگانان طماع خارجی که با این محصول آشنایی دارند، به واردات آن ( به طور قانونی یا غیرقانونی) از ایران با قیت ارزان مبادرت ورزند و سپس با بسته‌بندی مجدد و تبلیغات مناسب، همان کالا را به چند برابر قسمت به دیگر بازارهای مصرف عرضه کنند.
فهرست ارایه شده از سوی گمرک جمهوری اسلامی ایران نشان می دهدکه کشورهایی نظیر امارات متحده عربی که خود کشت زعفران ندارند یا اسپانیا که محصول زعفران ندارد.
یا اسپانیا که محصول زعفران آن قادر به رقابت با زعفران ایران نیست .
این کالا را از ایران وارد و سپس با بسته بندی مشتری پسند به بازارهای حوزه خلیج فارس و اروپا صادر و درآمد هنگفتی نصیب خود سازند.
کارشناسان عقیده دارند که ضعف در تبلیغات سبب می شود که مردم جهان نسبت به زعفران ایران و مزیت‌های آن بی‌اطلاع باقی بمانند و واسطه‌ها همچنان به سودهای سرشار دست یابند از این رو ضرورت دارد که تشکیل قوی در بخش صادرات.
بازارایی، تبلیغات و .
زعفران ایران در اختیار بگیرد و تلاش و برنامه ریزی گسترده، جامع و هدفمندی را برای رشد صادرات این محصول ارزشمند به عمل آورد.
به عقیده برخی کارشناسان، با توجه به توانمندی‌های موجود، امکان افزایش تولید و صادرات زعفران در کوتاه مدت تا دو برابر میزان کنونی (سالانه 80 تا 100 میلیون دلار) وجود دارد و می‌توان با برنامه‌ریزی مناسب به این هدف دست یافت.
با رعایت اصول بهزراعی می‌توان بازده تولید زعفران را تا دو برابر افزایش داد.
اشاره: یکی از محصولات کشاورزی ارزشمندی ایران که از دیر باز به اقصی نقاط جهان صادر می شده.
زعفران است.
زعفران از ادویه‌هایی است که ازرش غذایی و دارویی فراوانی دارد و نه تنها در آسیا، بلکه در اروپا و آمریکا خواستاران زیادی دارد.
تولید زعفران نه تنها روستانشینان مناطق کویری را از کار و درآمد مناسبی برخوردار می سازد.
بلکه می‌توان با افزایش تولید و صادرات آن، درآمدهایی ارزی قابل اطمینانی را برای اقتصاد کشور تأمین کرد.
خوشبختانه در سال های اخیر نیز کشت زعفران در سطح وسیعی از کشور توسعه یافته است، اما میزان صادرات این محصول متناسب با تولید و تقاضای جهانی برای آن نمی باشد.
در این مقاله با تولید زعفران در ایران و توسعه کشت و پرورش این گیاه در سال‌های خیر آشنا می‌شویم.
زعفران با ارزش‌ترین ادویه جهان است که خاستگاه آن به برخی نواحی ایران برمی‌گردد و ایرانیان باستان کشت و پرورش آن را رونق بخشیدند.
زعفران با نام علمی Crocus Saticvus » گیاهی پیازی است که از خانواد «Irifacea» می‌باشد.
گل زعفران به رنگ بنفش با شش گلبرگ می‌باشد که در مرکز آن مادگی با کلاله سه شاخه‌ای قرمز رنگ قرار دارد که به همراه قسمتی از خامه، زعفران مصرفی را تشکیل می‌دهد این گیاه دارای مواد ارزشمنندی است که از آن جمله می‌توان به «Picrocrocin» ( با فرمول ) اشاره کرد که بر ثر هیدرولز، ماده معطر «SaffranolX را تولید می‌کند و نیز «Crocin» ماده رنگی موجود در زعفران است.
زعفران دارای خصوصیات دارویی مانند ایجاد نشاط کمک به سیسم گوارشی و هاضمه ، زیبا کننده رنگ پوست و صورت و .
اشاره کرد.
خاستگاه زعفران، ایران است.
عرب ها پس از فتح ایران با زعفران آشنا شدند و توسط آنها زعفران به اسپانیا منتقل و در آنجا نیز کشت شد.
ایران بزرگترین تولیدکننده و صادرکننده زعفران در جهان است تقریبا 97 درصد تولید زعفران ایران در استان خراسان صورت میگیرد.
سطح زیر کشت زعفران ایران در سال گذشته حدود 40 هزار هکتار و میزان تولید آن 140 تا150 تن برآورد شده است.
ایران بزرگترین تولیدکننده و صادر کننده زعفران در جهان است و 97 درصد زعفران تولیدی در ایران در استان خراسان به دست می آید.
بیش از 100 هزار خانوار در نواحی گرم، خشک و کویری جنوب خراسان از کاشت زعفران ارتزاق می‌کنند.
زعفران به عنوان یک گیاه ادویه‌ای و دارویی از زمان‌های بسیار دور مورد استفاده انسان قرار گرفته است.
شماری از کارشناسان مبداء زعفران را ایالت قدیم «مادها» در ایران می دانند.
البته برخی از محققان نیز عقیده دارند که زعفران در منطقه وسیع‌تری رویش داشته و منشاء آن میتواند یونان، ترکیه، آسیای صغیر و ایران باشد و سپس کشت آن از مشرق تا شمالی‌ترین نقاط هندوستان و چین و از عرب تا اسپانیا گسترش یافته است.
در یونان قدیم از زعفران به عنوان دارو و برای معالجه بسیاری از بیماری‌ها مانند چشم درد و امراض زنان استفاده می شده است و به علت بوی خوش آن، از زعفران برای معطر کردن مجالس عمومی نیز استفاده می‌شده است.
در ایران، هندوستان و چین از زعفرن در تهیه خورک استفاده می‌کردند.
اطبای قدیم از جمله زکریایی رازی در قرن هشتم.
بوعلی سینا در قرن نهم.
ابوریحان بیرونی در قرن دهم.
حکیم مونس حینی در قرن شانزدهم.
علوی خراسانی شیرازی در قرن هفدهم.
امین الاطباء در قرن هیجدم .
ناظم الاطباء در قرن نوزدهم و برخی محققان ایرانی در قرن بیستم از زعفران در آثار خود نام برده‌اند در اکثر آثار از زعفران به عنوان یک ماده معطر برای غذا و شیرین ها.
ایجاد نشاط، تحریک اشتا و هضم غذا ذکر شده همچنین از زعفران به عنوان مسکن سرفه و برونشیت‌های تسکین درد دندان، رفع حالات تشنجی و بیخوابی، دفع سنگ کلیه و صفرا، تقویت کننده بینایی و درمانی اسهال ذکر شده است.
کاشت زعفران در ایران «آب » در بخش کشاورزی ایران، همواره به عنوان یک عامل محدود کننده تلقی می شود.
اما زعفران گیاهی است که آبیاری زیادی را طلب نمی کنند و زمان آبیاری زیادی را طلب نمی‌کند و زمان آبیاری آن نیز هنگامی که دیگر محصولت زراعی به آب نیاز ندارند از سوی دیگر، این گیاه در هنگام خواب تابستانی نیز به آب نیازی ندارد.
رویش گیاه زعفران در پاییز و زمستان موجب می‌شود که این گیاه از آفات و بیماری در امان بماند و نیاز به سمپاشی های مکرر نداشته باشد.
از سوی دیگر زعفران گیاهی چند ساله است.
هزینه و زحمت کشت آن در یک مرحله (یک سال) صورت میگیرد و چند سال محصول می دهد.
با این وجود برای کشت.
پرورش و برداشت زعفران، نیروی انسانی زیادی به کار گرفته می‌شود بیش از 100 هزار خانواده در نواحی گرم.
خشک و کویری جنوب خراسان از کاشت و داشت و برداشت زعفران، ارتزاق می‌کنند.
از آنجا که پرورش زعفران نیازمند بهره‌گیری از تجهیزات حمل و نقل و .
است و آب مورد نیاز برای پرورش آن نیز خیلی زیاد مورد نیاز نمی‌باشد .
بازده اقتصادی مطلوب دارد.
سطح زیر کشت زعفران در ایران از 9684 هکتار در سال 1367 تا 12309 هکتار در سال 1368 (آغاز نخستین برنامه پنج ساله توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور) رسید.
در سال 1372 (سال پایانی برنامه اول) سطح زیر کشت زعفران 19261 هکتار و در سال بعد از آن (سال تکمیلی برنامه اول- 1373) به 19882 هکتار افرایش یافت.
در جریان دومین برنامه پنج ساله توسعه اقتصادی .
سطح زیر کشت این گیاه از 19882 هکتار ( در سال 1374) به 36724 هکتار رسید که تقریباً دو برابر شد.
طبق برآورد کارشناسان وزارت جهاد کشاورزی، سطح زیر کشت زعفران در سال گذشته به 40 هزار هکتار بالغ شد استان خراسان با 80 هزار بهره بردار زعفران.
مهمترین منطقه کشت و پرورش زعفران.
مهمترین منطقه کشت و پرورش زعفران ایران می‌باشد.
طبق آمارهای موجود، سطح زیر کشت این محصول در استان خراسان در سال 1378 به 35822 هکتار رسید که حدود 97 درصد سطح کل زیر کشت این محصول در همان سال است.
استان فارس با سطح زیر کشت 250 هکتار.
کرمان با 213 هکتار، یزد با 2/178 هکتار، اصفهان با 166 هکتار، سنان با 42 هکتار، مرکزی با 31 هکتار، آذربایجان شرقی با 6 هکتار .
تهران با 5/4 هکتار و همدان با یک هکتار سطح زیر کشت در سال 1378، از دیگر مناطق کشت و پرورش این گیاه بودند.
طبق بررسی‌های به عمل آمده.
در سال زراعی 78-1377 در استان خراسان، شهرستان تربت حیدریه با سطح زیر کشت 10500 هکتار.
کاشمر با 5200 هکتار، قائن با 4700 هکتار، گناباد با 4400 هکتار و فردوس با 4300 هکتار سطح زیر کشت.
بخش عمده زعفران برداشتی در استان خراسان را تأمین کرده‌اند.در همین حال سطح زیر کشت زعفران در تایباد 1563 هکتار، بردسکن و بیرجند هر یک 1500 هکتار و خواف با 1300 هکتار از دیگر مراکز پرورش این گیاه در استان خراسان می‌باشند.
کشت زعفران در شهرهای طبس، تربت جام، نهبندان، سبزوار، مشهد، نیشابور، فریمان و چناران نیز در سطحی کمتر از 330 هکتار صورت گرفت.
بررسی های آماری نشان می دهد که میزان تولید زعفران در ایران از 50841 کیلوگرم در سال 1367 به 58595 کیلوگرم در سال 1368 (آغاز برنامه اول) افزایش سافت.
روند افزایش تولید تا سال 1371 همچنان تداوم داشت.
به طوری که در این سال 110210 کیلوگرم زعفران استحصال شد و برای نخستین بار تولید زعفران ایران ار مرز 10 تن بالاتر رفت و به حدود دو برابر سال آ‌غازین برنامه اول رسید.
در سال 1372 تولید زعفران به 98880 کیلوگرم تنزل یافت.
اما در سال 1373 به 126690 کیلوگرم رسید.
افت تولید در سال 1374 موجب شد که مجموع تولید زعفران ایران به 87550 کیلوگرم برسد.
در حالی که در دوره زمانی (74-1371) سطح زیر کشت کاهش نداشت.
از سال 1375 بار دیگر روند افزایش تولید آغاز شد، به طوری که میزان برداشت محصول زعفران در این سال به 112124 کیلوگرم، در سال 1376 به 123169 کیلوگرم، در سال 1377 به 130896 کیلوگرم و در سال 1378 به 173451 کیلوگرم بالغ شد.
طی دوره 12 ساله (78 – 1367) سطح زیر کشت تقریباً 280 درصد و میزان برداشت محصول 241 درصد افزایش یافت.
بر اساس آخرین برآوردهای موجد میزان تولید زعفران ایران در سال 1379 به 140 تا 150 تن ریده است که نسبت به سال 1378 کاهش داشت.
آمار 12 ساله سطح زیر شکت ، میزان تولید عملکرد زعفران ایران بررسی‌های آماری همچنین نشان می دهد که میزان عملکرد در هکتار زعفران بین 4 تا 6 کیلوگرم در هکتار رساند.
با توجه به اهمیتی که کشت و پرورش زعفران از لحاظ جلوگیری از مهاجرت حاشیه نشینان کویر با ایجاد 5/6 میلیون روزکاری در مناطق محروم جنوب خراسان (در سال) و ارتزاق ده‌ها هزار نفر از هموطونان، ارزآوری زیاد صادرات این محصول به بازارهای جهانی، ارزش بالای دارویی و ادویه‌ای آن، سهولت در نگهداری و حمل و نقل، ایجاد سودی به میزان 39 میلیارد تومان برای زعفران کارین (در سال 1378) و ایجاد اشتغال فصلی و دایم، ضرورت دارد که آموزش‌های لازم به بهره‌‌برداران ارایه شود و با رعایت ااصول و شیوه های بهزراعی، میزان برداشت محصول و درآمد زعفران کاران را به طور چشمگیری افزایش داد.
در برنامه توسعه کمی و کیفی رعفران، افزایش عملکرد از طریق انجام عملیات بهزراعی، آموزش زعفران کاران.
توزیع تجهیزات خشک کن و .
پیش‌بینی شده است.
کارشناسان عقیده دارند که با انجام موفقیت‌آمیز این برنامه، تولید زعفران ایران با سطح زیر کشت کنونی به 300 تن در سال خواهد رسید.
طبق آمارهای موجود میزان عملکرد در هکتار زعفران از 25/5 کیلوگرم در سال 1367 به 76/4 کیلوگرم در سال 1368 رسید.
در جریان برنامه اول عملکرد آن بهبود یافت و در سال 1373 به 37/6 کیلوگرم در هکتار رسید.
اما در برنامه دوم همواره کمتر از 5 کیلوگرم در هکتار بوده است.
به عقیده کارشناسان، بهزراعی کشت و پرورش زعفران سبب می‌شود که درآمد زعفران کاران 5/2 تا 3 برابر شود.
ضمن آنکه محصول بیشتری برای صادرات در دسترس خواهد بود.
برنامه افزایش تولید زعفران به لحاظ ایجاد اشتغال درآمد برای زعفران کاران و رشد صادرات غیر نفتی به صورت پنج ساله تهیه شده است.
در این برنامه افزایش عملکرد در واحد سطح با روش های بهزراعی، بهبود وضعیت برداشت و کیفیت فرآوری با هماهنگی دستگاه‌های دولتی و خصوصی ذیربط و .
مد نظر می‌باشد.
به منظور افزایش کیفیت زعفران و بهداشتی‌سازی آن در برنامه پنج ساله، اعتباری به میزان 3384 میلیون ریال برای توزیع تجهیزات خشک کن (برای 10 هزار هکتار)، ایجاد 21 واحد (ایستگاه) برای بهداشتی سازی تولید زعفران با 2100 میلیون ریال اعتبار، توزیع 5000 سبد منفذ دار با اعتباری به میزان 52 میلیون ریال، برگزاری 310 دوره آموزشی با عتباری به میزان 375 مییون ریال و برگزاری 2 دوره همایش با اعتباری به میزان 60 میلیون ریال پیش‌بینی شده است.
برای افزایش عملکرد زعفران نیز 1514 میلیون ریال اعتبار برای اجرای تغذیه الگویی مزارع در سطح 4200 هکتار و نیز با اعتباری به میزان 360 میلیون ریال جهت ایجاد مزارع نمونه در سطح 30 هکتار، پیش‌بینی شده است.
به منظور دستیابی به اهدف کمی و کیفی و رفع مشکلات تولیدکنندگان زعفران در مجموع 222 میلیون ریال اعتبار در نظر گرفته شده که صرف تهیه نشریه، فیلم ، تراکت و .
خواهد شد.
به منظور انجام نظارت و کمک‌های فنی 715 میلیون ریال و برای انجام اقدامات پشتیبانی 905 میلیون ریال اعتبار در برنامه پنج ساله منظور شده است.
انتظار می‌رود با صرف این اعتبارات ، توید زعفران از لحاظ کمی و کیفی در حد قابل توجهی افزایش یابد.
چنانچه مراحل خشک کردن، جمع‌آوری و نگهداری زعفران با توجه به اصول بهداشتی صورت پذیرد.
و نیز با انجام عملیات بهزراعی و تغذیه مناسب گیاه و ارایه آموزش‌های لازم به زعفران کاران انجام نظارت‌های فنی، می‌توان انتظار داشت که عملکرد در هکتار زعفران با حدود 10 کیلوگرم افزایش یابد.
کارشناسان دستیابی به رقم مذکور با توجه به اعتبارات اختصاص یافته را ناممکن نمی دارنند و عقیده دارند چنانچه دستگاه‌های ذیربط همکاری و هماهنگی گسترده‌ای با زعفران کاران داشته باشند و آموزش‌های لازم برای رعایت اصول فنی و بهداشتی در مراحل مختلف رابه آنها ارایه دهند .
به سهولت می توان تولید زعفران ایران را بدون افزایش سطح زیر کشت تا دو برابر میزان کنونی افزایش داد و به سالانه 300 تن رساند.