دانلود مقاله آئین کار ساختمان، تاسیسات، تجهیزات فنی بهداشت و نگهداری سردخانه مواد غذائی

 آئین کار ساختمان , تأسیسات , تجهیزات فنی و بهداشت و نگهداری سردخانه مواد غذایی

  1 هدف و دامنه کاربرد

 در این آئین کار استاندارد و ضوابط کلی مربوط به ساختمان , تاسیسات , تجهیزات فنی بهداشت و نگهداری در سردخانه‏های ثابت که بمنظور نگهداری مواد غذائی و کشاورزی ساخته می‏شوند بیان می‏گردد .

  2 تعریف‏ها و اصطلاح ها

 2-1- تعریف بارها

 2-1-1- بار برودتی باریست که در زمان مورد نظر به دستگاهها وارد می‏شود .

 2-1-2- بار ناشی از کالا باریست که باید در واحد زمان از کالا گرفته شود تا به درجه حرارت مورد نظر برسد .

 2-1-3- بار سرویس باریست که بواسط ورود هوا و روشنایی و غیره به دستگاههای تبرید تحمیل می‏شود .

  3 طبقه بندی انواع سردخانه‏ها

 سردخانه‏ها بر دو نوع می‏باشد :

 3-1- سردخانه متحرک

 3-2- سردخانه ثابت سردخانه ثابت مجموعه‏ایست از ساختمان و تاسیسات مناسب که بتواند مصنوعأ شرایط خاصی نگهداری کالای مورد نظر ( مواد خوراکی و فاسد شدنی ) رااز نظر رطوبت نسبی و درجه حرارت و در صورت لزوم‏شرایط اختصاصی مربوط تامین نماید و درجه حرارت و در صورت لزوم شرایط اختصاصی مربوط تامین نماید .

 3-2-1- سردخانه تولیدی در نقاط تولید مواد غذایی و محصولات کشاورزی برای جنس یا اجناس بخصوصی طرح وساخته میشود .

 3-2-2- سردخانه ذخیره‏ای - نزدیک به محلهای مصرف ویاتولید ساخته میشود تنوع کالا درآن معمولا " زیاد نیست کالای مورد نظر را میتوان در آن نزدیک به حداکثر زمان نگهداری توصیه شده در استانداردهای مربوط ذخیره نمود دفعات ورود وخروج سالیانه کالا درسردخانه کم میباشد .

 3-2-3- سردخانه توزیعی - در مراکز مصرف ویا نزدیک به آن قرار دارد . دفعات ورود وخروج وتنوع کالا در آن زیاد است .

 3-2-4- سردخانه ترانزیتی - در نقاط گمرکی ونقاطی که وسیله حمل و نقل تغییر میباید ساخته میشود . ورود وخروج کالا در آن معمولا " در محصولات بزرگ صورت میگیرد . مدت نگهداری کالا در آن معمولا " کوتاه است .

 3-2-5- سردخانه‏های اختصاصی - این سردخانه‏ها معمولا " در جوار هتلها , رستورانها , سوپر مارکتها , بیمارستانها وسایر مراکز کم مصرف ساخته میشود . ظرفیت این نوع سردخانه خاص نگهداری در این نوع سردخانه‏ها مشمول مقررات این استاندارد نمیباشد . لکن ملزم به رعایت مقررات خاص مراجع قانونی کشور در مورد حفظ بهداشت ونگهداری مواد غذایی میباشد .

  4 - ساختمان سردخانه

 3-1-  موقعیت محل سردخانه

 4-1-1- امکان داشتن جاده یا راه ارتباطی مناسب با نوع سردخانه ودسترسی به آب وبرق وتلفن وغیره 4-1-2- مناسب بودن محلاز نقطه نظر عدم مزاحمت جانوران وحشرات موذی ومیکروبهای آلوده

 4-1-3- مناسب بودن محل از لحاظ قرار نگرفتن در سیل

 4-1-4- سردخانه با توجه به جهت وزش بادهای محلی از مراکز وواحدهائی که بنحوی موجب آلودگی هوا ومحیط میشوند میبایستی کافی داشته باشد .

 4-1-5- حتی الامکان سعی شود که در محل ساختمان سردخانه سطح سفره آب زیرزمینی پائین باشد .

 4-2- طرح معماری - پس از انتخاب محل سردخانه باتوجه به مندرجات بند 4-1- ساخت زمین سردخانه بر اساس ظرفیت مورد نظر ورعایت نکات زیر تعیین میگردد .

 4-2-1- در تعیین سطح زمین مورد نیاز برای سردخانه با توجه به ظرفیت ونوع سرد خانه میبایستی علاوه بر سطح زیر بنای قسمتهای سردخانه زمین کافی برای بارگیری وتخلیه ومانوروسایل نقلیه در نظر گرفته شود ضمنا " با توجه به امکانات خدماتی محل ونوع سردخانه پارکینگ وساختمانهای جنبی از قبیل نگهبانی , توالت عمومی , دفتر و همچنین محل مسکونی برای کارکنان سردخانه ومحل باسکول ومحوطه جهت فضای سبز وغیره پیش بینی گردد .

 4-2-2- استقرار وتوزیع زمین بنحویست که تسهیلات زیر در آن فراهم میگردد .

 4-2-2-1- ورود وخروج وسایل نقلیه به محوطه سردخانه وتوزین وتخلیه وبارگیری براحتی انجام گیرد .

 4-2-2-2- ساختمان اداری , نهارخوری وسرویسها با توجه به ظرفیت سردخانه دارای زیر بنای مناسب با آن و رعایت تسهیلات ورود و خروج مراجعان و پارکینگ اتومبیل‏ها در محل مناسب است قرار یابد و پیش بینی پارکینگ برای دو دستگاه ماشین آتش نشانی بقسمی که در موارد , عادی از این محل استفاده نگردد و در محل مناسب استقرار یابد .

 4-2-2-3- محل استراحت رانندگان در جای مناسب درمحوطه سردخانه و محل مسکونی کارکنان سردخانه خارج از محیط کار سردخانه بلحاظ حفاظت و کنترل ایمنی ساخته شود .

 4-2-2-4- محل مخصوص جمع آوری زباله و ضایعات در دورترین نقطه محوطه سردخانه در نظر گرفته شود تا از انتشار عفونت و حشرات موذی به ساختمان سردخانه جلوگیری شود .

 4-2-2-5- اطاق برای نگهداری مواد سریع الاشتعال و قابل انفجار نظیر رنگ روغن گاز وغیره دور از ساختمان‏های اصلی و جنبی سردخانه پیش بینی گردد .

 4-2-3- در طرح و تیغه‏بندی ساختمان سردخانه باید نکات زیر رعایت شود .

 4-2-3-1- تعیین نوع سردخانه ( ترانزیتی , ذخیره یی , تولیدی و توزیعی )

 4-2-3-2- پیش بینی ابعاد و تعداد اطاقهای سرد با توجه به کالاهای مختلف و نوع سردخانه و توجه به سیستم چیدن کالا .

 4-2-3-3- در نظر گرفتن مدت زمان نگهداری کالا

 4-2-4- بطور کلی ساختمان سردخانه از اجزاء زیر تشکیل می‏یابد .

 4-2-4-1- سالنهای نگهداری ( ابعاد , تعداد , موقعیت نسبت به راهروها سقف , دیوار و دست اندازها محافظ ( غیر از سالنهای با سیستم قفسه بندی .)

 4-2-4-2- راهروهای ارتباطی ( ابعاد , موقعیت , کف , سقف , بدنه دشوار و دست انداز محافظ .)

 یادآوری : طرح سردخانه و موقعیت سالنها نسبت بهم باید طوری باشد که طول راهروهای ارتباطی بجهت رعایت حداقل فاصله دربارگیری و تخلیه طولانی نباشد .

 با در نظر گرفتن عرض لازم و کافی برای حرکت لیفت تراک‏ها پهنای 5 الی 6 متر برای راهروها توصیه می‏گردد .

 چون نیاز چندانی به ارتفاع زیاد راهرو نیست لذا بهتر است با ایجاد سقف کاذب از قسمت فوقانی راهرو بعنوان محلی برای عبور لوله‏ها و همچنین قرار دادن کابل‏ها و غیره استفاده کرد . رعایت نکته اخیر در مورد سردخانه هائیکه دارای سیستم مبرد آمونیاکی مستقیم می‏باشند الزامی است .

 4-2-4-3- آمادگاه ( موقعیت , کف , سقف , دیوار , دست انداز محافظ ) موقعیت آمادگاه پس از سکوی تخلیه قرار می‏گیرد . از این محل معمولا برای بسته بندی و درجه بندی استفاده می‏گردد . ابعاد آمادگاه با توجه به نوع و ظرفیت سردخانه‏ها و سایر احتیاجات تعیین می‏گردد .

 4-2-4-4- پیش سرد کن ( موقعیت , کف , سقف , دست انداز محافظ )

 4-2-4-5- تونل انجماد ( موقعیت , کف , سقف , بدنه )

 4-2-4-6- موتور خانه ( ابعاد , موقعیت , کف و سقف و بدنه , ایمنی و تهویه اجباری ) موتورخانه و انبار لوازم سردخانه باید از قسمتهای سرد مجزا بوده و در ورودی جداگانه داشته باشد موتورخانه بایستی دارای راه فرار باشد یعنی نسبت به بزرگی یا کوچکی آن دستکم دارای دو درب باشد که کارکنان بتوانند ر مواقع اضطرار خود را نجات دهند سطح زیر بنای موتورخانه متناسب با ظرفیت سردخانه و رعایت مسایل فنی و در نظر گرفتن فضای کافی تعیین می‏گردد .

 4-2-4-7- اطاق کنترل این اطاق برای استقرار تابلو و کنترل دستگاهها در نظر گرفته می‏شود در بعضی سردخانه‏ها این اطاق با موتورخانه مشترک می‏باشد .

 4-2-4-8- اطاق ژنراتور این اطاق برای نصب موتور ژنراتور اضطراری با توجه به ظرفیت آن و رعایت نیازهای فنی ساخته می‏شود می‏تواند با موتورخانه مشترک باشد .

 4-2-4-9- اطاق ترانسفورماتور ( طبق ضوابط وزارت نیرو )

 4-2-4-10- تعمیرگاه و شارژ باطری ( موقعیت , ابعاد , تهویه اجباری )

 سکوی تخلیه و بارگیری ( ابعاد , موقعیت , کف ) ابعاد سکوی تخلیه و بارگیری با توجه به ظرفیت سردخانه و نوع سردخانه و میزان تخلیه و بارگیری آن تعیین می‏گردد . ارتفاع سکوی تخلیه و بارگیری معمولا بین 1 الی 1/20 مترمی باشد . لبه سکو باید مجهز به ضربه گیر باشد . سکو باید حتی المقدور سرپوشیده باشد .

 4-2-4-11- دربهای اصلی ( اطاق‏ها به راهروها )

 4-2-4-12- دربهای اضطراری

 4-2-4-13- دربهای تخلیه و بارگیری

 4-2-4-14- پله‏های و نردبانهای ثابت جهت ورود و خروج افراد تعمیرکار به قسمت تجهیزات و لوله‏های تأسیسات و محلهای مربوطه .

 4-3- طرح ایستانی , اسکلت ساختمان سردخانه ممکن است از مصالح بنائی , اسکلت فلزی , بتن آرمه , مختلط فلزی , بتن آرمه , مختلط فلزی و بتنی و یا سیستمهای پیش ساخته طرح و ساخته شود .

 4-3-1- در هر حال اسکلت ساختمان باید طوری طرح و محاسبه گردد که ضوابط استاندارد شماره 519 ایران ( حداقل بار وارد بر ساختمانها و ابنیه فنی ) بر آن رعایت گردد .

 4-3-2- نوع اسکلت ساختمان سردخانه لازم است با توجه به محل , ظرفیت مسایل فنی و مسایل اقتصادی توجیه و انتخاب گردد .

 4-3-3- پی سردخانه

 4-3-3-1- زمین زیر پی سردخانه باید بر اساس آئین کاربردهای شماره 19 ایران ( مکانیک خاک جهت پی سازی ) مورد مطالعه و بررسی قرار گیرد .

 4-3-3-2- بعلت شرایط خاص سردخانه در مطالعه زمین زیر پی باید مسئله تورم خارک در اثر یخ بندان و نحوه جلوگیری از این مورد بررسی قرار گیرد . برای جلوگیری از تورم خاک در اثر یخ بندان در کف اطاقهای سرد زیر صفر مورد بررسی قرار گرفته و تدابیر لازم جهت جلوگیری از این تورم بعمل آید . از جمله چهار راه حل زیر پیشنهاد می‏گردد .

 الف شمع کوبی و پی سازی روی شمع ( در مناطق ساحلی ضروری است .)

 ب زه کشی در زمین و تهویه زمین زیر سردخانه بطور طبیعی با استفاده از کانال و یا لوله در حالیکه طول کانال و یا لوله در جهت تهویه کمتر از 30 متر باشد .

 ج تهویه اجباری بوسیله هوای گرم در طول بیش از 30 متر

 د استفاده از منبع حرارتی در زیر عایق کف سردخانه

 یادآوری محل خروج ورود هوا در سیستم تهویه طبیعی یا اجباری باید با تور شیمی و یا صفحات مشبک فلزی به منظور جلوگیری از ورود حشرات و حیوانات مجهز گردد .

 یادآوری برای خروج آب تقطیر شده در لوله‏های تهویه هوا باید پیش بینی‏های لازم بعمل آید .

 4-3-3-3- با توجه به اهمیت حفظ خواص عایق ساختمان سردخانه و جلوگیری از ترک خوردن آن و هدر رفتن انرژی و همچنین محافظت از تأسیسات لوله کش باید توجه خاصی برای جلوگیری از نشت نامتقارن و بیش از حد مجاز در ساختمان سردخانه بعمل آید .

 4-3-3-4- طرح و محاسبه و اجرای فونداسیون سردخانه باید بر اساس ضوابط مندرج در آئین کاربردهای شماره 18 ایران ( آئین نامه برای طرح و محاسبه و اجرای ساختمانهای بتن آرمه ) باشد .

 4-3-4- اسکلت سردخانه اسکلت سردخانه ممکن است بصورت اسکلت با مصالح بنائی فلزی بتن آرمه , مختلط فلزی و بتنی و پیش ساخته باشد .

 4-3-4-1- اسکلت با مصالح بنائی اینوع اسکلت با مصالحی نظیر آجر , سنگ  بلوکهای سیمانی و غیره ساخته می‏شود .

 4-3-4-2- اسکلت فلزی طرح و محاسبه و اجرای اسکلت اینوع سردخانه باید با ضوابط آئین نامه ساختمانهای فلزی ایران ( نشریه شماره 74 دفتر تحقیقات و استانداردهای فنی سازمان برنامه و بودجه ) مطابقت داشته باشد و علاوه بر آن رعایت نکات زیر در اینوع اسکلت‏ها ضروریست .

 الف بعلت شرایط خاص سردخانه لازم است مسائل جلوگیری از زنگ زدگی مصالح فلزی مورد توجه قرار گیرد .

 ب برای جلوگیری از ایجاد پلهای حرارتی و نفریق باید تدابیر لازم اتخاذ گردد .

 4-3-4-3- اسکلت بتن آرمه طرح و محاسبه و اجرای اینوع اسکلت‏ها باید بر اساس ضوابط مندرج در آئین کاربردهای شماره 18 ( موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران ) آئین نامه برای طرح و محاسبه و اجرای ساختمانهای بتن آرمه ) باشد .

 4-3-4-4- اسلکت مختلط فلزی و بتنی اینوع اسکلت از قطعات پیش ساخته فلزی , بتنی و چوبی و یا سایر مصالح صنعتی ساخته می‏شود .

 4-4- جزئیات ساختمانی

 4-4-1- عایق رطوبتی جنس نفوذناپذیر در برابر آب ( مانند مواد قیراندود شده و غیره ) می‏باشد که بمنظور جلوگیری از نفوذ آب و رطوبت به عایق حرارتی و به اطاق در اثر خاصیت لوله‏های موئین و اختلاف فشار جزیی بخار آب موجود در هوای در داخل و خارج سردخانه‏ها که نسبتأ زیاد است بکار می‏رود . برای جلوگیری از نفوذ بخار آب به داخل سردخانه که سبب یخ زدگی شدید و اشکالات در رژیم ??? می‏گردد و همچنین جلوگیری از ازدیاد بارهای حراراتی ??? تبرید لازمست در محل صحیح و مناسبی عایق و رطوبتی نصب گردد .