دانلود مقاله حیات وحش بختگان

مقدمه تا قبل از آشنائی انسان با تمدن صنعتی، در طبیعت تخریب عمده ای صورت نگرفت و انسان مانند دیگر جانداران طبیعت را تنها برای مصرف مورد استفاده قرار می داد.

پس از ظهور تمدن صنعتی، انسان طبیعت را نه تنها برای مصرف بلکه به خدمت نیازهای خود گرفت و با دست یافتن به ماشین، انواع سوخت فسیلی و نیروی اتم به تدریج از قدرتی بزرگ برخوردار شد.

متأسفانه انسان در طول تاریخ خود، از این قدرت خردمندانه بهره نجست و ویرانیهای عظیمی را در طبیعت بوجود اورد، اکنون بخردمندی انسان امیدی هست هر چند می تواند در لحظه ای حیات را از زمین براندازد.

در کشور ما، تا قبل از جنگ جهانی دوم لطماتی که به طبیعت وارد می شد کند و در طی یک دوران طولانی بود، پس از جنگ فرسودگی طبیعت سرعت زیادی گرفت، در اثر جلوگیری از بیماریهای واگیر دار انسانی و دامی جمعیت انسان و تعداد دامها افزایش زیادی پیدا کرد، با رواج کشاورزی ماشینی و کشت زمینهای مرتعی و جنگلی از سطح مراتع و جنگلها به شدت کاسته شد و فشار به زمین بیشتر گردید.

مرز جنگلهای اطراف شهرها و روستاها دایره مانند بعقب نشست و سال به سال شعاع این دوایر بزرگتر شد.

کشور ما با وجود اینکه دارای جنگلهای خوب، دشتهای حاصلخیز و مراتع وسیع و مناسب برای دامهای اهلی و حیوانات وحشی است.

بدلیل کمی بارندگی قسمت اعظم آن خشک و شوره زار است و به معنی دقیق کلمه برای کشاورزی مناسب نیست.

این نواحی اغلب بنام زمینهای حاشیه ای نامیده می شوند و بایستی نسبت به بهره برداری صحیح از این زمینها توجه بیشتری شود ولی عملا در برنامه ریزیهای اقتصادی این نواحی بکلی فراموش شده است.

در صورتیکه بهره وری صحیح از زمین مهمترین مسئله ایست که در برنامه ریزیهای دراز مدت یک ملت باید مورد توجه قر ار گیرد.

در بهره برداری از زمینهای حاشیه ای، جانوران وحشی دارای اهمیت زیادی هستند و به بهترین شکلی نشان دهنده وضعیت این زمینها می باشند.

یعنی وجود جانوران وحشی مبین بهره برداری صحیح از زمین است.

منطقه ای که نتواند جانوران وحشی را در خود نگهدارد برای انسان نیز محصول با ارزشی تولید نخواهد کرد.

اکنون برای افزایش تولید همچنان زمینهای حاشیه ای بزیر کشت می روند هر چند بازده مناسب و مداومی ندارند بناچار کوچ نشینان به مناطقی عقب رانده می شوند که در آن کشت ممکن نیست.

فشاری که به این مناطق به دلیل تراکم جمعیت انسانی و دامی وارد می شود زندگی کوچ نشینی را بدون شک به خطر خواهد افکند.

کوششهائی که برای بهبود وضع عشایر به عمل آمده غالبا موجب خسارت بیشتر به زمین شده است چون مسئله ظرفیت قابل تحمل زمین هنوز به خوبی شناخته نشده است.

هر چند گسترش تکنولوژی به این سیر سرعت بیشتری بخشیده است، ما معتقدیم بین حفاظت و تکنولوژی تعارضی وجود ندارد، ما معتقدیم حفاظت و بهره برداری به صورت ایده آل به کمک دانش کافی و عالیترین تکنولوژی باید کنترل و هدایت شوند و در نتیجه جهان خوشایند برای زندگی انسانها باقی بماند.

برنامه های کنترل و تحقیقات سازمان حفاظت محیط زیست در مناطق حفاظت شده و پناهگاه های حیات وحش بدنبال این هدف است.

ما همه نظرات بدبینانه را نسبت به سرنوشت انسان و زمین رد می کنیم.

هر چند تردیدی نیست که تاریخ انسانی تاریخی سرشار از رنجها و حرمانها و تاریخ زمین پر از ویرانیها است.

پیروزی شگرف انقلاب اسلامی ایران و موفقیتهای بزرگ مردم ما بدنبال انقلاب این امید را در ما زنده کرده است اصل پنجاهم قانون اساسی، اساس این امیدواری است.

تاریخچه منطقه حیات وحش بختگان نیز جز مناطق حفاظت شده طبیعی است که انواع گورخر و آهو و قوچ و بز وحشی نیز در آن بر زیبایی این منطقه افزوده است.

از لحاظ غنی بودن منابع کشاورزی به عنوان یکی از مناطق عمده تولید گندم در استان فارس به شمار می رود به علت غنی بودن و مرغوبیت زمین های زراعی آباده طشک در همه فصول سال کشاورزی و کشت در ان انجام می شود از جاذبه های این شهر میدان امام علی در ورودی شهر می توان اشاره کرد و هم چنین وجود رودخانه فصلی که در فصول آبی منظره ای بدیع را بوجود می آورد.

این شهر از لحاظ جغرافیایی در حد واسط دامنه کوه ول و دریاچه طشک قرار دارد که باعث لطافت هوا می شود.

دریاچه های طشک و بختگان که در نزدیکی و غرب شهرستان نی ریز فارس قرار دارند، از بزرگترین و پرآب ترین دریاچه های کشور محسوب می شوند.

این دو دریاچه از هم فاصله ای نداشته و در بعضی از سالهای پرباران گسترش پیدا کرده و بهم می پیوندند.

دریاچه بختگان و یک چشم آبی دیگر!

در کتب تاریخ و جغرافیای قدیم مانند فارسنامه ابن بلخی، حدود العالم و غیره از قرن چهارم هجری تا کنون از این دریاچه ها بنامهای دریاجه های نی ریز، بجگان پیچگان، قیچگان و بختگان نام برده اند و توضیحات دقیقی از وضع دریاچه ها و مردم اطراف آن داده اند مردم محل و روستائیان مجاور دریاچه ها را به نامهای پیچگان وطشت می خوانند به نظر می رسد نام بختگان از یکصد سال پیش تنها در کتابها نوشته می شود و بین مردم محل متدوال نیست.

طشک و بختگان و مناطق کوهستانی بین آنها و جزائر متعددی که در این دو دریاچه وجود دارند مجموعه طبیعی بسیار با ارزشی را بوجود آورده اند.

نمائی از جزایر طشک در اوائل سال 1346 حفاظت از این مجموعه از طرف اداره شکاربانی فارس به سازمان شکاربانی و نظارت بر صید در تهران پیشنهاد شد، در تاریخ 1/9/46 منطقه شکار ممنوع و سپس در تاریخ 1/4/47 حفاظت شده اعلام گردید.

اداره شکار بانی و نظارت بر صید فارس از همان بدو فعالیت از چرای بی رویه قطع اشجار و شکار حیوانات در منطقه جلوگیری به عمل آورد.

در اثر تلاش پیگیر مأمورین بهبود چشمگیری در همه زمینه ها مشهود شد، بطوریکه بعد از 8 سال جنگلها و پوشش گیاهی احیائ شدند، تعداد پرندگان مهاجر از مرز میلیون گذشت.

جمعیت حیات وحش از قبیل بز و پازن، قوچ و میش و آهو به بیش از ده هزار رأس بالغ شد.

وضعیت طبیعی منطقه ای که طشک و بختگان در آن قرار دارند: رشته کوههای عظیم زاگرس که از شمال غربی ایران به جنوب کشیده شده است در استان فارس و سپس در امتداد خود به شرق به تدریج ارتفاع خود را از دست داده و به صورت رشته کوههای پهناوری گسترده می گردد.

کوههای زاگرس در حوالی این دریاچه ها همه به موازات هم و در جهت شرقی غربی امتداد دارند.

از فرسایش این کوهها دشتهای کم عرض، طولانی و حاصلخیزی بوجود آمده است.

در این منطقه بلندترین ارتفاع را روشن کوه و کوه ول با ارتفاعی بیش از 3400 متر دارد.

دریاچه‌های طشک و بختگان در غرب یکی از وسیعترین این دشتها قرار گرفته است که سراسر آن با آب رودخانه کر سیراب می شود..

واپسین نفس های دریاچه - تارنمای داده های علوم زمین رود کر: کر تنها رودخانه بزرگ استان است که به دریا نمی رسد.

همه آب این حوزه سرانجام به دریاچه ها می ریزند.

در قسمتهای جنوبی زاگرس رودخانه های پرآب توانسته اند چندین رشته کوه را بریده و خود را به دریا برسانند.

سرچشمه رود کر از دامنه شرقی قله های دنا است، چشمه های پرآبی که از این دامنه می جوشند به هم پیوسته و شاخه اصلی کر را تشکیل می دهند، این آب پس از گذشتن از آبشارها و تنگه های بسیار زیبا به سد درود زن می رسد، آنجا ذخیره می شود و در فصل مناسب پس از سیراب کردن دشتهای را مجرد، بیضا و آهو چر، رودخانه سیوند به آن پیوسته دشتهای کربال را مشروب کرده و بالاخره به دریاچه بختگان می رسد.

در سالهای پرباران دریاچه بختگان وسعت زیادی پیدا می کند و آب آن در محل دو شاخ کربال به دریاچه طشک که در شمال آن قرار گرفته سرریز می کند، آب دریاچه طشک از چشمه های گمبون، زهکشهای غرب دریاچه و باران و سیلابها تامین می شود.

میزان بارندگی در این حوالی متعادل نیست و به سمت شرق به تدریج کم می شود.

به طور متوسط بارندگی سالیانه کمتر از 300 میلیمتر است.

بدلیل نامنظم بودن میزان بارندگی وسعت دریاچه ها کم و زیاد می شود و بالطبع شوری، مواد غذایی و رشد گیاهان دائماً در تغییر است.

جنگلهای بلوط زاگرس که در مجاورت شیراز پایان می پذیرد در این منطقه به دلیل کاهش ارتفاع و افزایش گرما به جنگل بنه و بادام کوهی تبدیل می شود.

از شمال دریاچه طشک تا حوالی ارسنجان بخشی از انبوه ترین جنگلهای بنه استان فارس را می توان مشاهده نمود که در اصطلاح محلی مجک اطلاق می شود.

در ارتفاعات بالای 2500 متر تکه های نه چندان وسیعی از جنگل ارس در سر قله ها دیده می شود.

دامنه های پائین اغلب از بادام کوهی و تنگس پوشیده شده است.

البته این پوشش جنگلی تنها در مناطق کوهستانی دور از شهرها پا برجاست.

در دشتها همه زمینها به زیر کشت رفته و از پوشش اولیه چیزی باقی نمانده است.

همه این دشتها به مراکز کشاورزی پر رونقی تبدیل شده اند.

مردم این نواحی از روزگاران قدیم کشاورزان سخت کوشی بوده اند آثار و بقایای بناهای تاریخی از قبیل، تخت جمشید، معابد و آتشکده ها در این دشتها موید این امر است.

مردم استهبان مخصوصاً یک وجب زمین قابل کشت را به حال خود رها نکرده اند.

آنها حتی کوهها، کمرها و دره های بی آب را به باغهای میوه وسیع و بیکران تبدیل نموده اند.

وقتی انسان متجاوز از صدها هزار هکتار باغ میوه دیم را که در کوهها و دشتهای بی‌آب این مناطق احداث شده می بیند بی اختیار در برابر عظمت سخت کوشی مردم سر تعظیم فرود می آورد.

بخش عمده این باغها را انجیر خوشمزه و معروف استهبان تشکیل می دهد که همه ساله مقداری از میوه آن به کشورهای عربی صادر می شود.

در استهبان زعفران بسیار خوبی هم به عمل می آید که البته به دلیل کم آبی منطقه سطح زیر کشت و در نتیجه محصول آن چندان زیاد نیست.

گل زعفران وضعیت طبیعی پناهگاه حیات وحش طشک و بختگان: وقتی انسان از ساحل به دریاچه های طشک و بختگان و جزائر کوچک و بزرگ آن نگاه می کند تنوع و ترکیب رنگهای آبی و ارغوانی آنقدر خیال انگیز و گیرا است که نمی توان از آن چشم برداشت.

در فصل پائیز که آغاز روی آوردن صدها هزار پرنده مهاجر به این دریاچه هاست، پرواز دسته های بزرگ فلامینگو، پلیکان، درنا، غاز، انواع اردکها....

بر فراز دریاچه شکوه و عظمتی به آن می بخشد که توصیف آن ممکن نیست.

این زیبایی به هنگام غروب و طلوع خورشید خیره کننده تر می شود.

اذهان افسانه پرداز مردمان جوار دریاچه در طول قرنها داستانهای شنیدنی در مورد جزائر و دریاچه ها و جانوران آن ساخته اند که همه آنها زیباست ولی زمانیکه از ساحل به دریاچه و جزائر می رود و از نزدیک واقعیت را می بینی معلوم می شود که، واقعیت بسیار زیباتر از هر افسانه ای است.

در سراسر مسیر رودخانه کر از سرچشمه ها تا دریاچه با تمام زیبائی که دارند از نظر گوناگونی چشم اندازهای طبیعی هیچ کجا به پای پناهگاه حیات وحش بختگان نمی‌رسد این پناهگاه کلاً 327820 هکتار وسعت دارد که شامل مناطق زیر است.

1- دریاچه های طشک و بختگان با وسعت تقریبی 150000 هکتار 2- کوههای پیچکان امامزاده، تل گنبد، بسترم، سه چاه ..........

با وسعت تقریبی 120000 هکتار تقریباً محاط بین دو دریاچه هستند.

3- کوههای خانه کت که در جنوب دریاچه بختگان قرار گرفته و حدود پنجاه هزار هکتار وسعت دارد.

برخلاف کوههای مرتفع مجاور ک تابستانها هوای مطلوبی دارند هوای پناهگاه گرم و به دلیل وجود دریاچه ها مرطوب است.

در منطقه بین دو دریاچه به دلیل نبودن آب جاری از قدیم کشاورزی صورت نمی گرفته و به دلیل گرمای تابستان عشایر از این نواحی تنها به عنوان چراگاه قشلاقی دامهایشان استفاده می کرده اند.

در این منطقه در وسط کوهها دشت وسیعی قرار دارد ه در گذشته آهوی فراوانی در آن می زیسته و از پوشش گیاهی خوبی برخوردار بوده است.

از سال 1337 عشایر منطقه با حفر چاه و نصب موتورهای آبکش به تدریج شروع به کشاورزی در این دشت نمودند.

در حال حاضر تعداد چاهها زیاد شده و در جوار هر کدام دهات کم جمعیتی بوجود آمده است که علاوه بر کشاورزی از طریق دامداری، قالیبافی و غیره امرار معاش می نمایند.

ساکنان بومی پناهگاه تنها همین عشایر اسکان یافته می باشد.

از بدو شروع حفاظت پناهگاه از ورود عشایری که زمستانها به منطقه می آمدند جلوگیری شد.

بعد از انقلاب عشایر به پناهگاه بازگشته و جز در منطقه امن که شامل چهل هزار هکتار از کوههای هل و باغو می شود در همه جا به دامداری پرداختند، این امر در کاهش جمعیت حیات وحش بسیار موثر بوده است.

قوچ در پناهگاه حیات وحش بختگان دریاچه بختگان – طشک به گفته پروفسور لوفلر اتریشی : دریاچه‌ی بختگان از معدود چالاب‌های حلقومی جهان است که در زمستان آب شیرین در سمت شرق و در تابستان آب شور در سمت غرب آن جاری است؛ ویژگی ناهمتایی که به گفته‌ی لوفلر، در هیچ دریاچه‌ی دیگری در جهان نظیرش یافت نمی‌شود.» امّا متأسفانه«به دلیل افزایش جمعیت در این منطقه، توسعه‌ی زمین‌های کشاورزی و مصرف زیاد آب،اکنون این دریاچه با خطر جدی روبرو است.» پروفسور لوفلر با یادآوری ضرورت حفاظت از دریاچه‌ی بختگان و نواحی اطراف آن، گفت: «با توجه به آنکه سطح آب این دریاچه به سرعت در حال کم‌شدن است، باید برنامه‌ریزی شود که بخشی از آبی که به مصرف آبیاری زمین‌های کشاورزی اطراف می‌رسد، به سمت دریاچه جاری شود.» دریاچه‎هاى بختگان و طشک دو فرونشست میان‎کوهى هستند که ارتفاع آنها از سطح دریاى آزاد حدود 1558 متر است.

دریاچه بختگان که در باختر نیریز قرار داردو به صورت یک فروافتادگى کشیده به طول تقریبى 70 تا 100 کیلومتر است که روند شمال باختر – جنوب خاور دارد و سطح زیر پوشش آن حدود 2000 کیلومترمربع است.

سواحل این دریاچه با رسوبات سفیدرنگ تبخیرى پوشیده شده‎اند ولى در سواحل نزدیک به سنگ‎هاى افیولیتى، رنگ تیره‎تر است.

دریاچه طَشک با وسعت تقریبى 800 کیلومترمربع در شمال باخترى دریاچه بختگان و 160 کیلومترى خاور شیراز قرار دارد.

تنها راه ارتباطى این دو دریاچه، از طریق دلتاى رودکُر است که بخشى از آن به دریاچه بختگان و بخش دیگر به دریاچه طشک می‎ریزد.

رود کر 5 کیلومتر قبل از این که به دریاچه بختگان برسد به دو شاخه تقسیم می شود به همین دلیل این منطقه را دو شاخ کربال می نامند و هر شاخه در محل ورود به دریاچه مانند شبکه مویرگهای خون به چندین شعبه تقسیم شده و منطقه گسترده ای را فرا می گیرد در این منطقه ابتدا گزستانها و سپس نیزارهای وسیعی تشکیل شده است درختان گز در ساحل و نیز ارتقاء، در بخش کم عمق و ساحلی دریاچه روئیده اند این نیزارها مکان امنی برای لانه سازی، تخم گذاری و جوجه آوری انواع گوناگونی از پرندگان مهاجر است.

کفچه نوک، انواع حواصیل، انواع اردک و کشیم و ...

در این نیزارها به صورت گروهی لانه می سازند و زاداوری می نمایند علاوه بر اینها ده ها نمونه کوچک و بزرگ از پرنده های تالابی بومی منطقه شده و در همین نیزار زاداوری می نمایند ارتفاع دریاچه‌ها از سطح دریاهای آزاد 1525 متر است.

تعدادى جزیره و شبه جزیره کوچک و بزرگ از جنس رادیولاریت، سنگ‎هاى پلاژیک و آهک‎هاى سروک در این دو دریاچه وجود دارند که مهم‎ترین آنها جزایر نرگس و گنبان (در دریاچه طشک) و جزیره مناک در دریاچه بختگان است که مساحت آنها، تابع شرایط بارندگى سالانه است.

بلندترین نقطه جزیره گنبان 1734 متر از سطح دریا است که از سطح دریاچه حدود 185 متر بلندتر است.

دریاچه طشک ژرفایى کمتر از بختگان دارد و در فصول خشک، ارتباط آن با بختگان قطع می‎شود.

تأمین کننده اصلى آب این دو دریاچه، «رودکُر» است که از کوه‎هاى برآفتاب و موسی‎خانى، در 50 کیلومترى جنوب باخترى ده‎بید سرچشمه می‎گیرد و در شمال باخترى مرودشت، پس از یکى شدن با رود شادکان (شادکام)، و عبور از دشت مرودشت به دریاچه‎ها می‎ریزد.

از طریق چشمه سارها که از سنگ‎آهک‎ها و دولومیت‎هاى پیرامون دریاچه سرچشمه می‎گیرند نیز مقدار قابل توجهى آب وارد دریاچه‎ها می‎شود.

ترکیب شیمیایى آب دو دریاچه از نوع کلریدسدیم، کلریدمنیزیم، سولفات سدیم (4SO 2Na 2MgCl، (NaCl می‎باشد.

از نظر زمین‎ساختى و خاستگاه باید گفت که این دو دریاچه نواحى گود فرونشست نیریز – مرودشت هستند که در تشکیل آنها، گروهى از گسل‎هاى راندگى، با روند شمال باخترى – جنوب خاورى نقش دارند و بر اساس دانسته‎هاى موجود، پاره‎اى از آنها، مانند راندگى بختگان، در دوره کواترنر فعال بوده‎اند.

ژرفاى بسیار کم دریاچه‎ها و نبود پادگانه‎هاى دریاچه‎اى کهن، درک زمان تشکیل دریاچه را ناممکن ساخته، ولى کرینسلى (1970) به زمان پلیستوسن پسین (همزمان با دوره یخچالى وُرم) باور دارد.

چنین زمانى با جنبش‎هاى کوهزایى چرخه پایانى آلپ که با فراخاست همراه بوده همخوانى دارد.

چکیده تاریخ، جغرافیا، فرهنگ و فولکلور دریاچه بختگان: 1- آقای علی اصغر شمیم می نویسد: شیراز در دشت نی ریز و در غرب دریاچه ی نی ریز(بختگان- پیچکان) واقع شده است.

2- جزیره های دریاچه‌ی نی ریز: حدود 10 جزیره بزرگ و کوچک دریاچه‌ی نی‌ریز دارد به شرح زیر که عموما صخره ای هستند.

صاحب فارسنامه ناصری نام سه جزیره که در دریاچه ی نی ریز قرار دارد را بیان می کند: الف- جزیره ی بسترم: در دریاچه‌ی نی ریز مشهور به «پیچکان» نی ریز نزدیک به دو فرسخ در سمت جنوب قریه آباده ی طشک افتاده است به طور کلی در شرق جزیره علی یوسف عمق آب به تدریج کم می شود و در منتهی الیه شرق دریاچه، نزدیک نی ریز عمق آب به یکی دو سانتی متر می رسد و شوری آن بسیار زیاد است.

ب: جزیره علی یوسف: در دریاچه ی بختگان مشهور به «پیچگان» نی ریز نزدیک به دو فرسخ در سمت جنوب قریه آباده ی طشک افتاده است به طور کلی در شرق جزیره علی یوسف عمق آب به تدریج کم می شود و در منتهی الیه شرق دریاچه، نزدیک نی ریز عمق آب به یکی دو سانتی متر می رسد و شوری آن بسیار زیاد است.

درازای جزیره علی یوسف نزدیک به شش فرسخ، پهنای آن از سه فرسخ بیشتر است.

آب شیرین آن از چاه و جای قشلاق طایفه چارراهی است.

بعد از جزیره علی یوسف که تقریباً نزدیکی دو شاخ قرار دارد از عمق دریاچه کاسته می شود.

پ: جزیره منک: در دریاچه ی بختگان مشهور به پیکان نی ریز افتاده درازی آن نزدیک به پنج فرسخ، پهنای آن نزدیک به دو فرسخ آب شیرین آن از چاه است....

3- در فرهنگ دره شوری نوشته شده است.

ت: جزیره نرگس: بزرگترین جزیره آن ‌] دریاچه ی نی ریز[ جزیره ی نرکس می باشد که محل مناسبی برای روییدن گل نرگس است.

نام های دیگر دریاچه ی نی ریز پیش از اسلام کوپانان بعد از اسلام بختگان ] نی ریز= پیچگان[ سال 321-318 هـ ق جفوز سال 321- 318 هـ ق چوپانان سال 321-318 هـ ق – الجودفایان (368 هـ ق) – بجنکان 372 هـ ق بختیگان 510- 500 هـ ق پیچکان= دریاچه ث: دریاچه‌ی نی ریز از دو دریاچه طشک و بختگان (پیچکان) تشکیل شده است و از پرآب ترین و بزرگترین دریاچه های فارس می باشد که رود کر تنها رودخانه ای است که به آن می ریزد و 1525 متر از سطح دریا ارتفاع دارد.

به طور کلی آب دریاچه طشک و بختگان در مصب رودخانه شیرین است که در این حوالی از آب دریاچه برای کشاورزی هم استفاده می شود.

ح: در پیرامون دریاچه ی نی ریز کوه های زاگرس به موازات هم در جهت شرقی و غربی واقع شده اند و جنگل های این کوه ها از درختان بنه و بارشین (بادام کوهی) تشکیل شده اند و به همین دلیل پناهگاه حیات وحش می باشد که از سال 1347 خورشیدی منطقه ی حفاظت شده اعلام گردیده است.

در بخشی آب دریاچه طشک که در مجاورت مصب رودخانه کر است شیرین است.

در این بخش به دلیل گیاهان گوشتی سبزرنگ رنگ آب سبز است که این گیاهان برگهای کوچک و نوک تیزی دارند.

حال هر چه به سمت جنوب و خاور برویم آب آن شور و رنگ آن آبی کم رنگ می شود.

ژرفای دریاچه طشک تا سه متر هم می رسد.

در تمام ساحل دریاچه ها نواری از درختان گز روییده است در مناطقی که آب شیرین چشمه ای وارد دریاچه می شود به جای درختان گز نیزار به وجود آمده این نوار درختان گز و نیزار ساحلی معمولاً همراه نمونه هایی از گیاهان شور پسند که سطح زمین را پوشانده ان دیده می شود.

5- تغییرات دریاچه نی ریز: یکی از اروپائیان در سال 1970 میلادی برابر با سال 1347 خورشیدی اظهار داشته است که آب این دریاچه از آغاز شیرین بوده است و انسان های اولیه در شمال و شرق دریاچه زندگی می کرده اند و از سوی دیگر نظر داده شده که دو دوره پر آب که پیرامون 6270 و 3180 (دوره ی یخچالی و نویخچالی) پیش روی داده، سبب پیشروی آب دریاچه ی نی ریز شده است و مردم ناگزیر شده اند از کنار دریاچه دور شوند.

پیشینه ای از آثار باستانی : به طور کلی هر چه به طرف غرب شهر نی ریز برویم آثار باستانی بیشتری به چشم می خورد مثلا در قلات نجف آباده [ کنار مقبره متبر که خواجه احمد انصاری علمدار رسالت پنهای] که تپه ای است سنگی در همین چهار پنج ساله اخیر آثار باستانی کشف شد که این اثار در حدود 6 کیلومتری غرب شهر نی ریز واقع شده است.

Search navigation Jump to وجود دریاچه طشک که از مناطق گردشگری است نیز بسیار جالب و قابل توجه است.

این دریاچه کم عمق است و هر ساله پذیرای هزاران پرنده است از جمله فلامینگوها و ....

کوه های ابده طشک از رشته کوه های زاگرس و امتداد جنوب غربی زاگرس اند.

به طور کلی در مورد موجودات آبزی دریاچه ها مطالعه ای صورت نگرفته است ولی به دلیل اینکه هر سال صدها هزار پرنده سراسر زمستان را در این دریاچه ها می‌گذرانند بدون شک دارای ذخائر غذائی بسیار بالائی هستند به تناسب وضعیت آب دریاچه از نظر عمق، شوری، گیاهان و موجودات آبزی درون آن پرندگان گوناگون در بخشهای مختلف دریاچه زندگی می کنند در مزارع و دشتهای اطراف دریاچه درناها، لک‌لک ها، غازها نیز دیده می شوند.

در محل ورود آب کربه دریاچه پلیکانها را می بینیم که بصورت گروهی ماهی صید می کنند در همین منطقه ده ها هزار از انواع اردکها، در حال تغذیه بسر می برند ماهیخورکها در نوار ساحلی همین منطقه یا در حال شیرجه رفتن و یا در حال استراحت بر روی شاخه های درختان گز به وفور دیده می شوند از این منطقه که کمی دور می شویم کولونی های بسیار پرجمعیت فلامینگو را می بینیم که سر و صدای آنها از کیلومترها فاصله بگوش می‌رسد.

آنقوت ها و تنجه ها نیز در دسته‌های ده تائی در بخش کم عمق ساحلی دیده می شوند صدها هزار چنگر به صورت پراکنده در سطح دریاچه زندگی می کنند گاهی در جوار چشم ها و نیزارها به ساحل آمده و آنجا تغذیه می نمایند.

روزها پرنده های حشره خوار و شبها خفاشها بر فراز دریاچه ها پرواز مداومی دارند انواع پرندگان شکاری در ساحل و بر فراز دریاچه همیشه این طعمه های گوارا را تحت نظر گرفته تعقیب و صید می نمایند.

در ساحل دریاچه گربه های وحشی، شغالها، روباه‌ها و کفتارها از این خوان گسترده بی نصیب نمی مانند.

وقتی که باران خوبی ببارد و رودخانه و چشمه ها پرآب شوند آب دریاچه زیاد می شود در چنین موقعیتی صدها هزار پرنده از انواع مختلف در اینجا جمع می شوند و بدور آنها انواع پرندگان شکاری گرد می‌آیند.

پستانداران گوشتخوار منطقه نیز افزایش پیدا کرده و در حال گشت زدن در گزستانها و نیزارهای ساحلی مشاهده می شوند.

دریاچه طشک که در شمال بختگان قرار گرفته وسعت کمتری دارد ولی از نظر شرایط طبیعی و زندگی پرندگان با، بختگان تفاوتی ندارد.

ده جزیره بزرگ و کوچک در این دریاچه دیده می شوند که از نظم تخم گذاری پرندگان اهمیت بسیاری دارند.

یکی از این جزیره‌ها که جزیره ای کوچک و بر خلاف دیگر جزائر کاملا صخره ای است در طول پانزده سال گذشته دوبار برای تخم گذاری و زادآوری پلیکانها مورد استفاده قرار گرفته است از جزائر دیگر پرندگانی مانند آنقوت برای لانه سازی استفاده می نماید.

احتمالاً انتخاب جزیره پلیکانها به منظور لانه سازی از طرف پرندگان باین دلیل است که این جزیره در بخش عمیق دریاچه طشک واقع شده و آب اطراف این جزیره کمتر خشک می شود و جانورانی مانند گربه وحشی، شغال و کفتار به آن دسترسی ندارند که امنیت آنرا بهم بزنند.

جزیره پلیکان ها پرندگان مهاجر: از اواسط پاییز پرندگان مهاجر به این دریاچه ها روی می آورند و سراسر زمستان را در اینجا می گذرانند.

اوائل بهار اغلب آنها منطقه را ترک می کنند ولی انواعی از آنها برای زادآوری در منطقه می مانند و پس از بزرگ کردن جوجه ها آنها نیز از منطقه می روند.

در بعضی از سالها که شرائط مناسب است گروهی تابستانها نیز در دریاچه ها می مانند و به نظر می رسد که بومی شده باشند.

فلامینگو: کلنی های بزرگ فلامینگو زمستانها در همه جای دریاچه ها دیده می شوند.

سواحل کم عمق و خلیج هایی را که باد کمتر می گیرد ترجیح می دهند فلامینگوها در حالیکه سرشان پائین و درون آب مشغول تغذیه هستند دیده می شوند، با احساس خطر همه با گردن بلند و افراشته شروع به سر و صدا می کنند و در حالیکه آرام دور می شوند همچنان آواز بلند و خوش آیندی سر می دهند.

در صورتیکه خطر جدی باشد پرواز می کنند.

فلامینگودر حال پرواز پرواز فلامینگوها ناگهانی و همه با هم نیست.

فلامینگوها قبل از پرواز در حالیکه همچنان بال می زنند مدتی روی آب می دوند و پس از سرعت گرفتن لازم پرواز می کنند.

به همین دلیل فلامینگوها برای پرواز باید منتظر نوبت باشند، تا وقتی که پرنده قبل از آنها در جهت مسیر پرواز بلند نشده، باید منتظر بمانند.

فلامینگوها گردن و پاهای بلندی دارند، برای تغذیه در سواحل کم عمق به سر می برند در موقع احساس خطر و شبها به مناطق عمیق تر می روند.

رنگ بدنشان سفید و در ناحیه بال قرمز و سیاه است.

رنگ قرمز بال در هنگام پرواز بیشتر دیده می شود.

پرواز گروهی فلامینگوها تماشائی است، گوئی شعله های بلند آتش از سطح دریاچه به آسمان سرکشیده است.

هر سال زمستان فلامینگوهای بسیاری به این دریاچه ها می آیند.

در بعضی از سالها تعداد آنها از 200000 هم متجاوز است.

اغلب آنها بهار دریاچه را ترک می کنند، تعدادی که اغلب نابالغها هستند تابستانها هم در دریا چه ها باقی می مانند، تاکنون تخم گذاری و زادآوری آنها در پناهگاه مشاهد نشده است.

مسیر مهاجرت فلامینگوهای این پناهگاه مشخص نیست.

ولی با حلقه گذاری فلامینگو هائی که در دریاچه ارومیه زادآوری می نمایند تا اندازه ای میسر مهاجرت روشن شده است.

آنها در شوروی، هند و شمال آفریقا هم دیده شده اند.

برای روشن شدن دقیق مسیر مهاجرت بایستی در این مورد اقدامات بیشتری صورت گیرد.

فلامینگوها برای طی هزاران کیلومتر مسیر مهاجرت به صورت گروهی پشت سر هم و در یک خطر پرواز می نمایند.

فلامینگوها از قدرت پرواز بالائی برخوردار هستند.

پلیکان سفید: پلیکانها گاهی اواخر زمستان در پناهگاه دیده می شوند.

آمدن آنها به این دریاچه ها بطور مرتب سالیانه صورت نمی گیرد.

در سالهائیکه باران خوبی می بارد و آب رود کر افزایش پیدا می کنند، محل ورود آب کر به دریاچه محیط مناسبی برای زندگی پلیکانها می شود.

در صوریتکه آب کر تابستانها هم به دریاچه بریزد پلیکانها در این پناهگاه می مانند و زادآوری می نمایند.

البته این حالت کمتر اتفاق می افتد چون تابستانها از آب کر برای کشاورزی استفاده می شود.

در پانزده سال گذشته دو بار پلیکانها در این پناهگاه زادآوری نموده اند که بار اول 150 پلیکان و بار دوم حدود 300 پلیکان در جزیره پلیکانها تخمگذاری و جوجه آوری نمودند.

آنها برای تغذیه جوجه هایشان در محل ریزش آب کر به دریاچه بصورت گروهی ماهی صید می نمودندع صید گروهی پلیکانها بسیار تماشائی است.

در سالهای کم باران کشاورزان جوار رود کر از فصل بهار برای آبیاری مزارع خود با ایجاد سد خاکی در مسیر رودخانه مانع ورود آب به دریاچه می شوند و به کمک موتورهای آبکش همه آب را تا قطره آخر به مصرف کشاورزی می رسانند.

احتمالاً به همین دلیل پلیکانها با کمبود غذا مواجه شده و اجباراً منطقه را ترک می کنند.

پلیکان سفید با منقار دراز و کیسه گلوئی آویخته ای که دارد کاملاً مشخص است و با هیچ پرنده دیگری اشتباه نمی شود، جز پلیکان پا خاکستری، این دو هر چند به هم زیاد شبیه هستند ولی تفاوتهائی هم دارند که به راحتی می توان آنها را از هم تمیز داد.

مشخص ترین این تفاوتها سیاه بودن لبه بالهای پلیکان سفید در پرواز است این مشخصه در پلیکان پا خاکستری دیده نمی شود.

درنا: در کنار رود کر، در مزارع آباده طشک و در ساحل جنوبی دریاچه بختگان گله های کوچک درنا بصورت پراکنده دیده می شوند در دشت مجاور پاسگاه تل خاکی هم گاهی تا یکصد درنا در حال تغذیه در مزارع شمارش شده اند.

آمدن درناها به پناهگاه هر سال زمستان به طور مرتب صورت می گیرد ولی تعدادشان زیاد نیست.

دیگر پرندگان مهاجر: صدها آنقوت و تنجه در پناهگاه زندگی می نمایند.

آنقوتها در کوههای مجاور دریاچه لانه گذاری و زادآوری می نمایند.

انواع اردکها به تعداد صدها هزار در بخش جنوبی دریاچه طشک و بخش غربی دریاچه بختگان در جوار نیزارها زمستان گذرانی می نمایند.

شکارچیان محلی در این فصل شدیداً فعالیت می نمایند.

ولی تعداد پرنده ها آنقدر بالا وسعت منطقه آنقدر زیاد است که شکار آنها که اغلب با تفنگهای سرپر دست ساز صورت می گیرد تاثیری در وضعیت پرندگان ندارد.

چنگرها نیز تعدادشان زمستانها افزایش پیدا می کند و گاهی به رقمی حدود یکصد و پنجاه هزار می رسد.

صدها اگرت، کفچه نوک، بوتیمار به صورت پراکنده در پناهگاه مشاهده می شوند با آمدن پرندگان مهاجر صدها پرنده شکاری از انواع مختلف به منطقه می آیند و از این پرنده ها تغذیه می نمایند.

انواع عقابها، سنقرها، سارگپه ها و شاهین ها زمستانها در این نواحی دیده می شوند و تا اواخر بهار در پناهگاه می مانند.

بازگیران حرفه ای جنوب به دنبال پرنده های شکاری و به منظور صید آنها به مناطق اطراف پناهگاه آمده و در چندین نقطه اقدام می نمایند.

هر چند از کار آنها جلوگیری می شود ولی اغلب موفق به صید با ارزشی می شوند.تنوع پرندگان این پناهگاه هم از نظر پرندگان مهاجر و هم از نظر پرندگان خشک‌زی در حد بسیار بالائی است.