چکیده
سیالون ها مواد مهندسی هستند که در سیستم چهار عنصری O – N – Si – Al متبلور می شوند . در این تحقیق ، مطالبی راجع به سیالون و انواع فازهای آن ، خواص و کاربردهای بدنه های سیالونی و روشهای سنتزسیالون گردآوری شده است . در بررسی های نسبتا جامع XRD بر روی سیالون ، علاوه بر جنبه کمی ، تغییر کیفی سیالون هم در طی روند استحاله مورد تحقیق قرار گرفته است .
بررسی های نیمه کمّی حاکی از آن است که سنتز سیالون به طریقه احیاء و نیتریداسیون همزمان رس ، مقرون به صرفه ترین و ساده ترین روش ممکن جهت سنتزسیالون می باشد .
در کل ، سیالون از نظر خواص فیزیکی و مکانیکی ، جایگزینی مناسبی برای سیلیکون نیترید محسوب می شود . و دامنه کاربرد سیالون در آیندهای نزدیک بسیار وسیعتر از پیش خواهد شد .
1 – سیالون
پودر خالص بدون استفاده از افزودنی استفاده از افزودنی هایی که یک مایع یوتکتیک را تشکیل ندهد ، و دمای زینترینگ را پایین نیاورد ، به سختی زینتر و چگال می شود . برای اولین بار (1972 ) gack و Wison و (1971) Kamayaito , oyama بطور همزمان در دو کشور مختلف ، را با واکنش داده ، ماده ای جدید بدست آورده ، آن را نام نهادند . پسوند به دلیل تشابه ساختاری با B –و عبارت Sialon بیانگر عناصر تشکیل دهنده این ماده (Si – Al – O – N ) می باشد . این ماده محلول جامدی از O , Al در است و حدّ حلالیت آن تا 65% آلومینا می باشد . - سیالون ، تنها فاز متشکل از عناصر Si – Al – O – N نیست . بلکه با تغییر درجه جایگزینی اتمهای O , Al به جای N , Si فازهای مختلفی قابل دستیابی هستند .
1 – 2 – فازهای مختلف سیستم سیالون .
سیالون ها ترکیبی از چهار عنصر Si – Al – O – N می باشند ، با فرمول عمومی زیر
که در آن b,a دو متغیر هستند . به عبارتی در شکل (1) در محدوده چهار ضلعی ALN ، وsio و ، ترکیب حاصل از واکنش عناصر با هم سیالون می دهد .
چنانچه شکل (1) را به صورت فضایی رسم کنید ، (شکل 2 ) حادث می شود . از بین این دو شکل شکل (b ) به خاطر بیان حالت اکیوالان بیشتر مورد توجه است. چرا که هر گوشه از چهار وجهی یک اکی والان را نشان می دهد ، و هر اکی والان از هر عنصر یا ترکیب همیشه با یک اکی والان از دیگری واکنش می کند . به این خاطر ترکیبات و ALN و و اگر بر حسب اکی والان بیان شوند ، در وسط وجوه چهار وجهی قرار می گیرند .
(تصاویر در فایل اصلی موجود است)
سیستم شماتیک چهار عنصری Si – Al – O – N
(تصاویر در فایل اصلی موجود است)
سیستم چهار عنصری در فضای سه بعدی a) بیان بر اساس واحد اتمی b) بیان بر اساس واحد اکی والان در سیستم سیالون .
هر ترکیب با دو متغیر بیان می شود : اکی والان اکسیژن واکی والان آلومینیم
و اگر هر یک از این دو را بر حسب دیگری رسم کنیم ، مربعی بصورت زیر در . هر یک از رئوس بیانگر یک مدل از هر یک از ترکیبات می باشد .
دیاگرام فازی Si – Al – O – N در دمای C 1400
(تصاویر در فایل اصلی موجود است)
تمامی فازهای جامد و یا مخلوطی از فازها در سیستم سیالون در داخل این چهار ضلعی قرار می گیرند ، که دقیقا معادل شکل زیر می باشد . با گذر از چپ به راست تدریجا با جایگزین می گردد . بدیهی است اگر چه تعداد اکی والان ها مشابه و برابر است ، لیکن تعداد اتمها تغییر می کند . ]9[ فازهای موجود در سیستم ، SiN ، AlN ، ALON ، و X می باشند . فازهایی که از نظر تکنولوژیکی بیشتر مورد توجه هستند عبارتند از و و . این نوع دیاگرام ها در مقطعی از دما رسم می شوند . دیاگرام این سیستم در دمای C 1400 وجود نداشته ، ناحیه فاز X کوچکتر بوده و تغییراتی در فازهای چند گونه ALN مشاهده می شود . محدوده محلول – جامد ، تقریبا بدون تغییر می ماند. ]7[
در زیر به توضیح مختصر فازهای نیتریدی سیستم سیالون اشاره می کنیم .
1 – 2 – 1 - - سیالون
فاز - محلول جامدی از در است که در آن با افزایش جانشینی و حلالیت در ، با فقط نسبت ساختار کریستالی شبکه - B تغییر نمی کند . (حتی با جانشینی سیلیکون با آلومینیوم ) . ساختار کریستالی آن هگزا گونال بوده ، با فرمول زیر معرفی می شود :
در اینجا z بیانگر حلالیت در است . مقدار z بسته به دما و فشار تغییر می کند . بطوریکه در C 1700 مقدار z برابر 2/4 و در C 1400 مقدار آن 2 می باشد . با افزایش فشار حد حلالیت کم می شود .
از آنجایی که طول اتصال Al – O(nm 17/0 ) نزدیک به طول اتصال Si – N (nm 170/0 ) می باشد ، وقتی جانشینی در امتداد نسبت ثابت اتفاق میافتد ، جانشینی وسیع و زیاد است ، و به علت اینکه طول اتصال Al – N (nm 187/0 ) با طول اتصال Si – O (nm 162/0 تفاوت فاحشی دارد . از این رو جانشینی در راستای - ALN سخت بوده ، پهنای فاز - سیالون کم می شود . ضمن آنکه جانشینی و محلول جامد تا آخر ادامه پیدا نمی کند.] 7[
در این محلول جامد ، اتصالات اتمی نسبت به بیشتر یونی می باشد . و از این روست که - سیالون نسبت به استعداد بیشتری برای زینترینگ دارد . در جانشینی های کم ، خواص آن بسیار شبیه- B میباشد . اما برای مقادیر بالای z خواص - سیالون از - B به سمت خواص بین - میل می کند .
به دلیل تشابه به آرایش اتمی - سیالون با - B خواص فیزیکی آن شبیه ایم ماده است . مثل استحکام بالا و ضریب انبساط کم (برای (با Z=3): قابل مقایسه با = در ) .
از لحاظ شیمیایی - سیالون (خصوصا در z = 3 ) تا حدی مشخصه های را دارد . اما استحکام اتصال اتمی Al – o در - سیالون تقریبا 50% قوی تر از آلومیناست . یک محلول جامد بوده و شبیه تمام محلولها، فشار بخارش کمتر از فاز در خود ( ) می باشد (شکل 5 ) . فشار بخار کمتر ، تبخیر و تجزیه را در دمای بالا کاهش می دهد . به این لحاظ است که - سیالون نسبت به پایداری ترمونیا مبکی و مقاومت شیمیایی بیشتری دارد . ارتباط بین - سیالون و را می توان به ارتباط برنج و مس تشبیه کرد . مس خالص نرم وضعیف است ، اما تا 40 % اتم روی می تواند آن بدون تغییر ساختار مس حل شود . نتیجه حصول ماده ای سخت تر و قوی تر است که در دمای پایین تر ذوب و راحت تر از مس شکل می گیرد . در مقایسه با - ، سیالون در دمایی پایین تر با اکسیدهای افزودنی نظیر mgo و فاز مذاب بیشتری می دهد . کنترل مقدار مذاب اجازه چگالش و زنترینگ بدون فشار را می دهد . دمای چگالش پایین تر از رشد افراطی دانه ها جلوگیری کرده و به این دلیل دانه ها ریزتر بوده و استحکام ثابت باقی می ماند.
از لحاظ تکنولوژیکی ، مطرح ترین فاز ، فاز- سیالون است که اکنون بطور تجاری تولید می شود .
1 – 2 – 2 – سیلیکون اکسی نیتراید
سیلیکون اکسی تیتراید اولین بار در سنگ های آسمانی که در پاکستان سقوط کرده بود دریافت شد . این ترکیب را با فرمول میشناسند . ساختار آن از جهتی با تشابه دارد . به ایم معنی که ساختار آن از اتصال تترائدرهای در شبکه ای سه بعدی تشکیل یافته که در آن هر اتم اکسیژن به دو اتم Si متصل است (نظیر ) و اتمهای نیتروژن و Si ، کوئوردیناسیون سه و چهار دارند (نظیر ) ، ]1 و 4 و 5 [ . این ماده می تواند از واکنش مخلوطی شامل Si و یا و در دمای بالا تشکیل شود .