دانلود مقاله منابع آلاینده

منابع آلاینده بررسی منابع آلوده کننده در محدوده مطالعات در سه بخش آلاینده های ناشی از فعالیت های کشاورزی، صنعتی و فاضلاب شهری و روستایی انجام یافته است.

بررسی منابع آلاینده عمدتاً بر پایه بازدیدهای محلی و مشاهدات میدانی در سطح منطقه، مراجعه و مکاتبات با ادارات و سازمان ها و کسب اطلاعات و آمار خصوصاً از منابع آماری مرکز آمار ایران و سایر منابع اطلاعاتی موجود و همچنین مطالعات انجام شده توسط این مهندسی مشاور صورت پذیرفته است.

بر اساس اطلاعات موجود منابع آلاینده محدوده مطالعاتی شامل منابع متمرکز (فاضلاب های شهری- روستایی و فاضلاب های صنعتی) و منابع آلاینده غیر متمرکز (زه آبهای کشاورزی) می باشند.

مواد آلاینده ناشی از فعالیت های کشاورزی بررسی موقعیت عمومی و ویژگی های نواحی کشاورزی در منطقه نشان می دهد، کشاورزی در منطقه و عموماً در استان بسیار رایج می باشد.

محصولات غالب در منطقه مطالعاتی برنج، چای و مرکبات می باشند.

به منظور افزایش باروری خاک و بهبود محصول از کود و سموم شیمیایی استفاده می شود، به همین دلیل در منطقه مورد مطالعه عمده ترین آلاینده ها، کودها و سموم شیمیایی و رسوبات می باشند.

علاوه بر این ها عملیات کاشت، داشت و برداشت نیز مولد زائدات کشاورزی می باشد که از مواد معدنی یا آلی تشکیل شده و به عنوان آلاینده محیط زیست محسوب می گردند.

وسعت اراضی کشاورزی در محدوده مورد بررسی در حدود 27700 هکتار است.

از این مقدار، 61 درصد (16829 هکتار) به اراضی آبی و 37 درصد (10900 هکتار) به اراضی دیم اختصاص دارد.

اراضی دیم عمدتاً در مناطق مرتفع قرار دارد و اراضی مناطق پست جلگه ای آبی بوده و بیشتر به کشت برنج اختصاص دارد.

نگاه شماره (7-5) سیمای کشاورزی در منطقه مطالعاتی را نشان می دهد.

در حال حاضر در بالاست مخل سد به ویژه در محدوده مخزن سد پلرود در حدود 260 هکتار اراضی زراعی وجود دارد که از این مقدار 150 هکتار شالیکاری، 80 هکتار چایکاری و 30 هکتار باغ می باشد.

در این منطقه روستائیان علاوه بر کشاورزی به دامداری در وسعت محدود ( رفع نیازهای خانواده) مبادرت می ورزند.

مصرف کودها در اراضی زراعی واقع در محدوده طرح از کودهای شیمیایی جهت افزایش باروری خاک و تولیدات کشاورزی استفاده می شود.

شسته شدن این مواد در عملیات کشاورزی باعث انتقال مقدار قابل توجهی مواد مغذی به سیستم آبی مناطق اطراف می گردد.

این مواد پس از ورود به آب در زنجیره های غذایی آب های شیرین و شور وارد گردیده و تعادل اکوسیستم را بر هم می زنند.

با توجه به خصوصیات خاک، مواد فوق الذکر می توانند به سیستم آب های زیر زمینی و سطحی وارد شده و از این طریق به مناطق دیگر انتقال یابند.

کودهای شیمیایی مورد مصرف عمدتاً کودهای ازته، فسفاته و کودهای دامی هستند که می توانند به عنوان ماده آلوده کننده عمل نمایند.

ورود این مواد به منابع آب باعث افزایش فزاینده رشد گیاهان آبزی شده و در نهایت باعث مغذی شدن (Eutrofication) و خفگی محیط آبی می شوند.

بنابراین تعیین میزان مواد مغذی ازته، فسفاته و کودهای دامی به عنوان مواد آلوده کننده در منطقه لازم خواهد بود.

جداول شماره (7-7) و (7-8) میزان مصرف کودهای شیمیایی ازته، فسفاته و کود دامی محصولات مختلف زراعی را به تفکیک برای کل منطقه و در هر هکتار از اراضی زراعی نشان می دهد.

با توجه به جدول شماره (7-7) بخش عمده کودهای مصرفی، کود دامی است که در کل منطقه سالیانه در حدود 9300 تن مصرف می گردد.

همچنین در حدود 6000 تن کود از ته و 4000 تن کود فسفاته در کل منطقه به مصرف می رسد.

در این میان بخش اعظم کود ازته و فسفاته در اراضی برنج و بخشی نیز در باغات چای به مصرف می رسد.

در این میان در باغات مرکبات عمدتاً از کود دامی استفاده می گردد.

(جداول و نمودار در فایل اصلی موجود است) مصرف سموم امروزه در عملیات کشاورزی علاوه بر مصرف کودهای شیمیایی، مقادیر قابل توجهی مواد سمی جهت از بین بردن آفات نباتی مورد مصرف قرار می گیرند.

بسیاری از این ترکیبات تا مدت های طولانی در محیط باقی مانده و در فصول بارانی و یا فصل درو به صورت معلق به همراه آب ها به آب های سطحی و زیرزمینی وارد می گردند.

علاوه بر تأثیر آفت کش ها بر روی موجودات آبزی، با تمرکز و تجمع آن ها در بدن موجودات و وارد شدن به چرخه غذایی به انسان نیز منتقل می شوند.

بر اساس اطلاعات کسب شده از سازمان مدیریت کشاورزی شهرستان رودسر، از مهم ترین و پر مصرف ترین سموم در این شهرستان می توان به علف کش هایی مانند تیوبنکارب، اکسادیازون (رونستار)، گلایفوزیت، بوتا کلر همچنین به حشره کش هایی مانند دیازینون، دیازینون به شکل گرانول پادان و قارچ کش هایی مانند تری سیکلازول و هینوزان (ادیفنفوس) اشاره کرد.

جدول شماره (7-9) نوع و میزان سموم مصرفی در شهرستان رودسر را نشان می دهد.

همانطور که اشاره شد در شرایط موجود سموم مصرفی عمدتاً برای برنج استفاده می شود و در کشت چای سم به مصرف نمی رسد.

از آنجائی که مقادیر مصرف نهاده های زراعی در هر هکتار از اراضی در شرایط موجود و در مرحله اول مطالعات طرح پلرود در سال 1374 مورد بررسی قرار گرفته است، لذا سموم تعیین شده در این مطالعات به دلیل فاصله زمانی قابل استناد نبوده و در این بررسی اطلاعات گرفته شده از سازمان کشاورزی شهرستان رودسر با توجه به هنگام بودن اطلاعات مبنای این بخش از مطالعات قرار گرفته اند.

سموم تعیین شده جهت بررسی و ردیابی در محیط شامل دیازینون، دیازینون پادان از نوع گرانول، بوتاکلر، تیوبنکارب و اکسادیازون (رونستار) می باشند.

در زیر رفتار سمومی که از مقدار مصرف بالایی برخوردار می باشند مورد بررسی قرار گرفته است.

دیازینون یک حشره کش ارگانوفسفره می باشد که در مزارع زیر کشت برنج استفاده می گردد.

فرمول شیمیایی آن C12H21N2O3PS بوده و به شدت جذب ذرات خاک می گردد و حرکت آن در خاک بسیار کند و آرام صورت می گیرد.

نیمه عمر آن نیز در خاک بین 11 الی 21 روز است.

این سم بعد از جذب توسط گیاهان سریعاً شروع به حرکت می کند و در حیوانات به دو متابولیت تیوفسفات و فسفات تبدیل می گردد.

تیوبنکارب با فرمول شیمیایی C12H21N2O3PS، علف کشی است که قبل یا پس از رویش علف های هرز برنج مصرف می شود.

مقدار مصرف آن 5و2 تا 3 لیتر ماده موثر در هکتار است که می توان با سمپاش و یا مستقیم در آب مزرعه مصرف نمود.

زمان مصرف آن قبل از نشا کاری تا یک هفته پس از نشا کاری است.

تیوبنکارب روی سنتز پروتئین موثر واقع شده و مانع از فتوسنتز گیاه می شود.

میزان مسمومیت آن به صورت خوراکی برای موش صحرایی 1903-920 و از طریق پوست برای خرگوش بیش از 2000 میلی گرم بر کیلوگرم وزن بدن است.

غلظت کشندگی آن برای ماهی قزل آلا 05و1 قسمت در میلیون در 96 ساعت است.

تیوبنکارب از طریق خاک به راحتی جذب می شود و به سادگی شسته نمی شود.

تجزیه آن در خاک بیشتر توسط میکرو ارگانیسم ها صورت می گیرد و قسمتی نیز توسط نور و تبخیر از بین می رود.

نیمه عمر آن به طور متوسط در شرایط هوازی 2-3 هفته و در شرایط بی هوازی 6-8 هفته است دوام علف کشی آن در برنج حدود 3 هفته است.

- بوتاکلر با فرمول شیمیایی C17H26CLNO2 ، ابتدا از طریق جوانه بذر و سپس از طریق ریشه ها جذب و به سایر اندام های گیاه منتقل می گردد.

بوتاکلر علف کشی است انتخابی و پیش رویشی برای مبارزه با علف های یک ساله، بعضی پهن برگ ها و برخی از علف های هرز آبی در کشت مستقیم و نشایی برنج و جو مصرف می شود.

این سم در ایران برای برنج نشایی توصیه شده است و مقدار مصرف آن 4-5 لیتر امولسیون 60 درصد آن قبل از دو برگی شدن سوروف ها می باشد.

همچنین فرم گرانول 5% و فرم امولسیون آن به مقدار 40 تا 50 کیلوگرم در هکتار توصیه می شود.

در خاک با فعالیت میکرب ها از بین می رود.

به سرعت در خاک با آب تجزیه می شود و تبدیل به مشتقات قابل حل در آب می گردد.

این عمل با تکامل تدریجی کربن دی اکسید همراه است.

میزان مسمومیت آن (LD50) از راه دهان برای موش صحرایی 3630-3000 میلی گرم در کیلو گرم و از راه پوست برای خرگوش 4810-3470 میلی گرم در کیلو گرم است.

میزان مسمومیت آن (LC50) برای ماهی قزل آلا 52/0 bluegill 47/0 و ماهی کارپ 76/0 میلی گرم در لیتر در مدت 96 ساعت است.

جدول شماره (7-9) : نوع و میزان سموم مصرفی در شهرستان رودسر،1379 (کیلوگرم یا لیتر) مأخذ: سازمان مدیریت کشاورزی شهرستان رودسر ادیفنفوس با فرمول شیمیایی C14H15O2PS2، علف کشی است پیش گیری کننده و معالج که برای مبارزه با بیماری های برنج مخصوصاً بیماری بلاست مصرف می شود.

میزان مسمومیت آن (LD50) برای موش های صحرایی از راه دهان 212-340 و از راه پوست بیش از 1230 میلی گرم در کیلوگرم است.

میزان مسمومیت آن (LC50) برای ماهی کارپ 3/1 میلی گرم در لیتر برای 48 ساعت است.

ادیفنفوس در محیط های خنثی بسیار پایدار است و در برابر اسیدها و بازهای قوی هیدرولیز می شود.

- اکسادیازون با فرمول شیمیایی C12H18CL2N2O3 علف کشی است که پیش و پس از رویش، برای مبارزه با علف های هرز کشیده برگ و پهن برگ یک ساله، در میخک، پنبه، پیاز، برنج، سویا، آفتابگردان و موکاری توصیه می شود.

مقدار مصرف آن در برنج 4 لیتر از امولسیون 12 درصد است .

در باغات 2 کیلو ماده موثر در هکتار مصرف می شود.

این علف کش بیشتر از قسمت های سطحی گیاه جذب می شود و برای تأثیر نیاز به نور دارد.

در خاک تجزیه میکربی می شود.

نیمه عمر آن بسته به محصول و نوع خاک از 1-2 ماده در برنج و 3 تا 6 ماده در باغات است.

پس از خورده شدن 93 درصد آن در مدت 72 ساعت و عمدتاً از طریق مدفوع دفع می شود.

میزان کشندگی 50 درصد آن از راه دهان برای موش 8000 و از راه پوست برای موش صحرایی 8000 میلی گرم بر کیلوگرم است.

میزان کشندگی 50 درصد آن برای ماهی های مختلف 9-4/15 میلی گرم در لیتر در مدت 96 ساعت است.

- گلایفوزیت با فرمول شیمیایی C3H8NO5P ، علف کشی است عمومی که پس از رویش علف های هرز در اراضی مزروعی و غیر مزروعی مصرف می شود.

از طریق برگ ها و قسمت ها سبز گیاه جذب شده و روی آنزیم های مختلف اثر می کند و در تشکیل اسید آمینه ها و سایر ترکیبات شیمیایی داخلی گیاه اختلال ایجاد می کند .

به سرعت به قسمت های ریشه، استولون و غده گیاه منتقل می شود و در تماس با خاک خواص خود را از دست می دهد.

اثر آن پس از سمپاشی حدود یک هفته یا ده روز کامل می شود.

بهترین زمان آن، وقتی است که گیاه در ابتدای گل دادن باشد.

مقدار مصرف آن از 72 گرم ماده موثر تا 4/5 کیلوگرم ماده موثر در هکتار بسته به مورد و نوع علف های هرزه است.

در خاک توسط میکروارگانیسم ها تجزیه می شود.

بعد از 16 هفته مصرف کمتر از 3% مقدار مصرف شده قابل اندازه گیری است.

شدیداً جذب سطحی خاک شده و شسته نمی شود و جابه جایی نیز ندارد.

حاصل تجزیه آن دی اکسید کربن، آب، نیترات و فسفات است.

میزان مسمومیت آن (LD50) از راه دهان برای موش صحرایی 4320 میلی گرم بر کیلوگرم، از راه پوست برای خرگوش 7940 میلی گرم بر کیلوگرم است .

میزان مسمومیت آن (LC50) برای ماهی قزل آلا 86 میلی گرم بر کیلوگرم و برای بلوجیل 120 میلی گرم بر کیلو گرم است.

- تری سیکلازول با فرمول شیمیایی C9H7N3S، قارچ کشی است که برای مبارزه با بلاست برنج به صورت خیساندن ریشه ها و با سمپاشی روی بوته ها مصرف می شود و مقدار آن 150 تا 400 گرم در هکتار است.

میزان مسمومیت آن (LD50) برای موش صحرایی از طریق دهان 314 میلی گرم و از طریق پوست بیش از 2000 میلی گرم به کیلو گرم وزن بدن است.

- فعالیت های کشاورزی در شرایط اجرای طرح با احداث سد و در شرایط اجرای طرح توسعه پلرود، منابع تأمین کننده آب در فعالیت های کشاورزی، آب رودخانه های طرح به ویژه رودخانه پلرود در وسعت بالا و آب زیرزمینی در وسعت محدود می باشد.

بنابراین نیاز آبی اراضی شالی و باغات چای بعد از عملیات بهبود و توسعه تأمین می گردد.

سطح اراضی زراعی در شرایط طرح در حدود 32000 هکتار می باشد که نسبت به شرایط موجود در حدود 5000 هکتار بر وسعت اراضی کشاورزی افزوده می گردد.

مجموع اراضی زراعی شامل اراضی زراعی شالی (بهبود و توسعه ) و چایکاری (توسعه) است که در این میان باغات چای به روش آبیاری تحت فشار بارانی آبیاری می گردد.

بنابراین مطابق با الگوی کشت پیشنهادی (ترکیب کشت در آینده مطابق با شرایط موجود بوده و فقط سطح اراضی وسعت می یابد) 58 درصد اراضی به کشت شالی و 42 درصد اراضی به کشت باغات چای اختصاص می یابد.

جدول شماره (7-11) سطوح زیر کشت را در شرایط اجرای طرح در اراضی وابسته به سد و جدول شماره (7-12) سطوح زیر کشت را در اراضی مستقل از سد و حوزه رودخانه های شرقی پلرود نشان می دهد.

لازم به یادآوری است، اراضی نواحی خشکه رود و نواحی شرق آن مستقل از سد مخزنی پلرود بوده و با استفاده از رژیم آبدهی طبیعی در هر یک از نواحی یاد شده قابل تأمین می باشد.

جدول شماره (7-10) : وضعیت اراضی در شرایط طرح (هکتار) مأخذ: گزارش کشاورزی و دامپروری طرح پلرود- مهاب قدس- سال 1377 براساس بررسی نتایج مطالعات اقتصاد کشاورزی طرح پلرود که توسط این مهندسی مشاور در سال 1378 انجام شده است، کود و سموم شیمیایی مصرفی در شرایط وضع موجود و آینده بدون انجام طرح تغییری وجود ندارد و فقط با اجرای طرح توسعه میزان کود و سموم مصرفی به میزان کمی افزایش می یابد که این امر با توجه به افزایش سطح زیر کشت طبیعی به نظر می رسد.

افزایش مصرف کود و سموم شیمیایی احتمال ورود آلاینده ها را به منابع آب، خاک و هوا افزایش می دهد.

لذا لازم است با بررسی مقادیر موجود در منابع زیستی فوق الذکر میزان ورود و تجمع مواد آلاینده را مورد بررسی قرار داد.

با توجه به برنامه نمونه برداری یکساله و نتایج پارامترهای فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی تعیین شده می توان نسبت به رفتار سموم و میزان مواد شیمیایی وارد شده به محیط اعلام نظر نمود.

لذا در انتهای این گزارش براساس نتایج آزمایش ها و میزان آلاینده ها، تأثیرات جانبی آنها بر محیط زیست منطقه مورد مطالعه، پیش بینی خواهد شد.

کود و سموم مصرفی در شرایط اجرای طرح ترکیب کشت پیشنهادی در شرایط اجرای طرح با الگوی کشت در شرایط موجود کاملاً منطبق می باشد و فقط سطح اراضی زراعی در شرایط اجرای طرح، توسعه خواهد یافت.

با توجه به ترکیب کشت پیشنهادی در منطقه (در شرایط اجرای طرح) سالانه 7/10461 تن کود اوره و 4139 تن کود فسفاته مورد نیاز می باشد.

جداول شماره (7-13) و (7-14) میزان مصرف کودهای اوره و فسفاته در هر هکتار و در کل منطقه طرح را نشان می دهد.

جدول شماره (7-13) : میزان مصرف کودهای شیمیایی در شرایط اجرای طرح پلرود(کیلوگرم در هکتار) مأخذ: گزارش اقتصاد کشاورزی طرح پلرود- مهاب قدس- 1378 جدول شماره (7-14): میزان مصرف کودهای شیمیایی در شرایط اجرای طرح و در کل منطقه (تن) مأخذ: گزارش اقتصاد کشاورزی طرح پلرود- مهاب قدس – 1378 4-5-2- مواد آلاینده ناشی از فعالیت های صنعتی فاضلاب های صنعتی یکی از منابع آلاینده آب و خاک می باشند که در صورت ورود به منابع فوق الذکر و بدون بکارگیری عملیات تصفیه فاضلاب منجر به آلودگی آبهای سطحی، زیرزمینی و یا خاکها می گردند.

در محدوده مطالعاتی طرح در کنار فعالیتهای وسیع کشاورزی، تعدادی صنایع بزرگ و کوچک فعالیت دارند.

در این میان گروهی از فعالیتهای صنعتی مانند شیلات، چوب بری، برنجکوبی، چای خشک کنی، ابریشم کش یا صنایع غذایی علاوه بر اینکه با تولیدات کشاورزی همخوانی دارند، دارای درجه آلوده سازی پایینی می باشند.

در مقابل گروه دیگری از صنایع مانند صنایع شیمیایی و دارویی، نساجی و چرم از جمله صنایع آلوده ساز به حساب آمده و در صورت عدم مدیریت صحیح در تخلیه فاضلاب های تولیدی به منابع ورودی، نیازمند بررسی و برنامه های پایش در مطالعات آتی می باشند.

بر این اساس و با استفاده از آمار و اطلاعات صنایع دو شهرستان رودسر و املش موقعیت مراکز صنعتی موجود و میزان تأثیر آنها در واحدهای صنعتی فعال مورد بررسی قرار گرفته و فهرست صنایع مورد بررسی در پیوست های (7-1) و (7-2) ارائه شده است.

در دو شهرستان رودسر و املش در مجموع 137 واحد صنعتی در گروه های مختلف مستقر می باشند.

آمار صنایع فعال در منطقه طرح در جدول شماره (7-15) نشان داده شده است در این میان به ترتیب صنایع موادغذایی، صنایع چوب و محصولات چوبی و صنایع محصولات معدنی و غیر فلزی بیشترین تعداد را دارا می باشند و سایر صنایع مانند صنایع شیمیایی و دارویی، نساجی و پوشاک، صنایع فلزی و ماشین سازی از تعداد محدودتری برخوردار هستند.

بررسی صنایع به تفکیک در دو شهرستان املش و رودسر نشان می دهد که در شهرستان املش 19 واحد صنعتی مستقر می باشند.

بخش اعظم این صنایع شامل واحدهای چای سازی و چوب بری است.

در صنایع مستقر در این شهرستان از واحدهای صنعتی که می توانند در آلودگی منابع آب، خاک و هوا موثر باشند می توان به یک واحد ریسندگی و تولید مواد غذایی در کیلومتر 6 جاده کهنه گویی و یک واحد صابون سازی در حاجی آباد املش اشاره نمود.

در این میان واحد ریسندگی موجود با توجه به میزان ظرفیت تولیدی از وسعت بالاتری برخوردار بوده و لازم است از نظر میزان تأثیر فاضلاب تولیدی مورد بررسی قرار گیرد.

در بررسی صنایع مستقر در شهرستان رودسر مشاهده می شود از 118 واحد صنعتی مستقر در این شهرستان نیز صنایع برنجکوبی و چای خشک کنی هم چنین واحدهای صنعتی کوچک چوب بری و پس از آن واحدهای مربوط به تولید مواد و مصالح معدنی از قبیل تولید مصالح سیمانی و بتنی از تعداد نسبتاً بالایی برخوردار هستند و سایر صنایع از قبیل مواد شیمیایی و دارویی و غذایی و ماشین آلات سنگین و فلزی بخش کوچکی از صنایع مستقر در این شهرستان را تشکیل می دهند.

در این میان از صنایعی که می توانند از نظر آلودگی به ویژه آلودگی آب و خاک مسئله ساز باشند می توان به تعدادی واحد صنعتی تولید مواد غذایی و دو واحد کوچک تولید مقوا و کارتن و تولید مواد بهداشتی هم چنین یک واحد تولید خوراک دام و طیور و چند واحد صنعتی تولید کاشی اشاره نمود.

لازم به یادآوری است صنایعی از قبیل تولید مواد و مصالح بتنی و سیمانی و انواع چوب بری ها و واحدهای دانه بندی شن و ماسه با توجه به نحوه فعالیت و ضرور استفاده از ماشین آلات منجر به ایجاد سر و صدای بیش از حد مجاز در محیط اطراف خود و تولید پسماندهای جامد حاصل از ضایعات و پودر سنگ و چوب می گردند.

پراکنش صنایع محدوده ی مطالعات در نقشه ی شماره (I-59-PO-01) ارائه شده است.

جدول شماره (7-15): آمار صنایع فعال واقع در منطقه طرح به تفکیک نوع صنعت مأخذ: اداره کل صنایع استان گیلان – 1378 4-5-3- مواد آلاینده ناشی از مناطق مسکونی منطقه مطالعاتی در این طرح، محدوده ای به وسعت تقریبی 37620 هکتار را در بر می گیرد و شامل سد و مخزن سد پلرود (بالادست) و محدوده شبکه آبیاری و زهکشی (پایین دست) است.

در حال حاضر منطقه بالادست در حد فاصل محور سد تا انتهایی ترین قسمت مخزن فقط شامل تعدادی مرکز روستایی بوده (15 روستا) و فاقد مرکز شهری است.

در پایین دست محور سد و در محدوده اراضی زراعی در حدود 7 مرکز جمعیتی شهری شامل رحیم آباد، کلاچای، رودسر، املش، کومله، واجارگاه، شلمان و حومه شهر لنگرود قرار می گیرد.

همچنین حدود 200 مرکز جمعیتی روستایی نیز در این منطقه قرار دارد.

در مجموع می توان گفت مراکز جمعیتی اعم از شهری و روستایی عمدتاً در دشت و نقاط پست جلگه ای استقرار دارند و در نواحی کوهستانی و مرتفع کانون های جمعیتی محدود می باشد.

این بخش از مطالعات بر مبنای اطلاعات و آمار به دست آمده از مرکز آمار ایران، سازمان مدیریت و برنامه ریزی، شرکت سهامی آب و فاضلاب استان گیلان، مطالعات جامع استان و سازمان جهاد سازندگی استان و بازدیدهای میدانی استوار می باشد.

بر اساس تقسیمات شهرستانی محدوده مطالعات در دو شهرستان رودسر و املش (شهرستان املش اخیراً از شهرستان رودسر منتزع شده است) واقع می گردد.

لذا مطالعات انجام شده بر اساس تقسیمات فوق الذکر ارائه گردیده اند.

از آنجائی که مراکز جمعیتی شهری و روستایی در صورت تولید و دفع مواد زائد جامد و مایع و ورود به منابع آب و خاک بدون انجام هرگونه عملیات تصفیه به عنوان منابع آلاینده محسوب می گردند، لذا لازم است مراکز مسکونی واقع در محدوده مطالعاتی در شرایط موجود از نظر میزان، نوع و نحوه تخلیه فاضلاب تولیدی، همچنین نحوه و محل دفع مواد زائد جامد در این نقاط و در نتیجه میزان و قدرت آلایندگی منابع فوق الذکر مورد مطالعه و ارزیابی قرار گیرد.

- فاضلاب تولیدی در مراکز جمعیتی در مراکز شهری، فاضلاب ناشی از شستشو و استحمام در نقاط نزدیک به مجاری طبیعی آب مستقیماً به داخل جریان آب هدایت می شوند و در نقاطی که از انهار و مجاری طبیعی آب دور هستند فاضلاب از طریق چاه جاذب دفع می گردد.

در بعضی از شهرها نیز در صورت وجود خطوط جمع آوری فاضلاب، فاضلاب جمع آوری شده به رودخانه ها و انهار تخلیه می گردد.

در این رابطه نکته قابل توجه این است که، در گذشته دفع فاضلاب به داخل آبها با توجه به پایین بودن جمعیت و کمی میزان فاضلاب ورودی به منابع پذیرنده، اثرات سوئی در بر نداشت، اما در حال حاضر، به علت افزایش جمعیت و زیاد شدن بار آلودگی در سطحی بیش از تحمل طبیعی و توان خودپالایی آب، آثار آلودگی منابع پذیرنده مشاهده خواهد شد.

شایان ذکر است دفع فاضلاب در شهرستان های املش و رودسر به صورت سنتی انجام می گیرد.

براساس بررسی های انجام شده در میان شهرهای محدوده مطالعاتی تنها رودسر و لنگرود می باشند که مطالعات طرح جمع آوری فاضلاب در آنها انجام گرفته است.

براساس مطالعات مهندسی مشاور سفید رود در سال 1375، در طرح آبرسانی شهرهای شرق گیلان همچنین با توجه به ضوابط و معیارهای موجود در محاسبه سرانه آب مصرفی، متوسط سرانه مصرف کل آب در سال 1379، در حدود 200 لیتر در روز برای هر نفر در نظر گرفته شده است.

به این ترتیب و با توجه به رقم فوق الذکر و متوسط ضریب تبدیل آب مصرفی به فاضلاب تولیدی که در جوامع شهری در حدود 80 درصد می باشد میزان فاضلاب تولیدی در شهرهای واقع در منطقه مطالعاتی محاسبه و در جدول شماره (7-16) ارائه شده است.

در جوامع روستایی محاسبه مصرف سرانه آب با توجه به محدودیت آمار و اطلاعات موجود و براساس نتایج مطالعات اداره کل مهندسی بهداشت محیط جهاد سازندگی استان گیلان در حدود 100 لیتر در روز برای هر نفر در نظر گرفته شده است.

همچنین در حدود 70 درصد از آب مصرفی در مناطق روستایی به صورت پساب برگشتی به محیط وارد می گردد.

در نقاط روستایی، بررسی ها و مشاهدات عینی نشان داده اند کلیه روستاها فاقد سیستم جمع آوری فاضلاب بوده و در بخش اعظم مراکز روستایی فاضلاب از طریق چاه جذبی دفع می گردند در این میان روستاهایی که در حاشیه رودخانه واقع شده اند، فاضلاب خود را به داخل رودخانه تخلیه می نمایند.

جدول شماره (7-16): میزان فاضلاب تولیدی مناطق شهری منطقه مطالعاتی، 1375 (متر مکعب در روز) - مواد زائد جامد یکی از عوارض رشد جمعیت به خصوص توسعه شهرنشینی و شتدید فعالیت های صنعتی، افزایش میزان زباله تولیدی است.

افزایش میزان زباله شهری به دلیل افزایش جمعیت و تغییرات الگوی مصرف، آلودگی های ناشی از دفع بی رویه آن در حواشی رودخانه ها، اراضی خارج از مناطق مسکونی و ...

را به دنبال خواهد داشت.

در منطقه مطالعاتی در حدود 6 نقطه شهری و حدود 200 مرکز روستایی وجود دارد.

در شهرهای واقع در محدوده مطالعاتی، زباله های تولیدی به دلیل فقدان اراضی مناسب، پراکندگی جمعیت و محدودیت امکانات شهرداری ها، بدون رعایت هرگونه اصول مهندسی و بهداشتی به طریق سطحی یا در سطح زمین و یا در حاشیه رودخانه ها و اراضی ساحلی تخلیه می گردند.

بنابراین محل های دفع زباله شهری با توجه به ایجاد انواع آلودگی و راه یابی شیرابه سمی به منابع آبهای سطحی و زیرزمینی از مکان های آلوده کننده محسوب می گردند.

براساس مطالعات جامع استان گیلان سرانه تولید زباله در این استان به طور متوسط 510 گرم برای هر نفر است.

در میان شهرهای محدوده دو شهر کومله رودسر به ویژه رودسر به علت توسعه سریع بافت شهری در حاشیه جاده ترانزیتی و با توجه به نزدیکی محل تخلیه زباله به رودخانه از شرایط بحرانی تری برخوردار می باشند.

وضعیت تولید زباله در نقاط شهری در جدول شماره (7-17) نشان داده شده است.

در مراکز روستایی، رعایت دفع بهداشتی زباله توسط خانوارهای ساکن بسیار پایین بوده و اکثر خانوارها، زباله های تولیدی خود را در محیط پراکنده می نمایند.

آلودگی کشاورزی آلودگی ناشی از زباله و فاضلاب های شهری و روستایی وضعیت هوا و صدا در محدوده مورد مطالعه اقلیم مرطوب، میزان بارندگی بالا، پوشش گیاهی متراکم از عوامل موثر در پاکیزگی و تلطیف هوا می باشند.

در محدوده مطالعاتی شرایط آب و هوایی و کلیماتولوژی حاکم منجر به پالایش هوا و کاهش آلودگی می گردند.

از طرف دیگر موقعیت اجتماعی – اقتصادی حاکم بر منطقه به گونه ای است که شهرها دارای جمعیت بالایی نمی باشند، لذا آلودگی ناشی از سوخت های فسیلی و وسایل نقلیه چندان بالا نمی باشند.

از طرف دیگر صنایع و منابع تولیدی آلوده کننده در سطح منطقه بسیار محدود بوده و صنایع موجود نیز بر آلودگی هوا تأثیر چندانی نخواهد داشت.

البته در این رابطه آمار دقیقی که بتوان به آن استناد نمود در دست نمی باشد.

لیکن بررسی های میدانی و مشاهدات انجام شده در منطقه نشان از پایین بودن میزان منابع آلاینده هوا دارد.

در رابطه با آلودگی صوتی نیز وضعیت در شرایط موجود مشابه می باشد.

منشأ آلودگی هوا محدوده مورد مطالعه را می توان به منابع زیر دسته بندی نمود : گازهای آلوده کننده از اگزوز وسایل نقلیه که به محیط تخلیه می شدند آلوده کننده های هوا که از دودکش صنایع وارد محیط شهر می گردد آلوده کننده های هوا ناشی از منابع تجاری و مسکونی محدوده شهر 2-2-18 آلودگی آب آلودگی آب ها اغلب توسط سیستم بدون کنترل دفع زباله و یا فاضلاب های حاصله از مصارف شهری و یا فضولات صنعتی که شامل انواع آلوده کننده ها می باشند و فضولات کشاورزی و حیوانی و یا راه یابی آب های آلوده به منابع، ایجاد می شود، سم پاشی مزارع و همچنین اضافه نمودن مواد شیمیایی به آب جهت کنترل ارگانیسم های ناخواسته نیز از انواع آلودگی آب می باشند.

بالا بودن سطح آب زیر زمینی، شیب کم زمین و مشکل فاضلاب و پسابهای شهری، آب های زیر زمینی را شدیداً در معرض آلودگی قرار داده اند و با توجه به اینکه اکثر روستاهای منطقه از آب لوله کشی سالم محرومند و نیز از سیستم تصفیه فاضلاب نیز برخوردار نیستند، یا از آب های سطحی استفاده می کنند و یا به حفره چاه می پردازند با افزایش آلودگی آب های زیر زمینی خطر بیماری ها نیز در منطقه افزایش می یابد.

این منطقه از قابلیت های بالای کشاورزی برخوردار است.

مصرف انواع کودهای شیمیایی و انواع سموم نباتی در منطقه موجب آلودگی های بسیار شدید در منابع آب های سطحی و زیر زمینی را فراهم آورده است.

پساب های کشاوری حاوی مقادیر زیادی از کودها و سموم هستند که مهم ترین آلاینده های اکوسیستم های آبی به شمار می روند.

رودخانه پلرودبه دلیل واقع شدن بین شهرستان رودسر و لنگرود پذیرای فاضلاب های شهری و روستایی بسیار زیادی می باشد.

براساس گزارش آب منطقه ای گیلان BOD این رودخانه 8/19 است.

2-2-19 آلودگی خاک گستره خاک به عنوان اصلی ترین عامل کاشت و بستر تولید در کشاورزی از ارزش بالایی برخوردار است، در حوضه مورد مطالعه خاک های حاصلخیز فراوانی وجود دارد که خاک های نواحی جلگه ای مستعد ترین خاک های زراعی می باشند.

مصرف بی رویه انواع سموم در کشاورزی، ضایعات و خسارات زیادی به خاک ها وارد می کند.

قارچ کش ها مثل حشره کش ها به میکرو ارگانیزم های خاک صدمه وارد می کند با مصرف علف کش ها تعداد باکتری ها و تولید CO2 در خاک کاهش می یابد.

متأسفانه مصرف سموم پردوام کلره و فسفره بر روی محصولات غذایی نظیر صیفی جات و سبزی ها اثرات سوء می گذارد کشاورزی نقش مهمی در آلوده کردن خاک دارد.

گاهی حتی فضولات حیوانی در خاک می تواند ناقل میکروب های بیماری زا باشد و از این طریق خاک را آلوده می سازد کمتر از 50% از کودهای ازته به مصرف خاک می رسد و باقیمانده آن به صورت مواد زائد آلوده کننده یا در خاک باقی می مانند و یا به آب های سطحی نشست می کنند، کودهای شیمیایی در مقدار زیاد موجب بر هم زدن شدید اکوسیستم خاکی می شوند.

زباله های جامد یکی دیگر از آلوده کننده های قوی خاک هستند که بعضی از آنها تجزیه ناپذیرند و باعث انبوه شدن باس ایر زباله های تجزیه ناپذیر و بد شکل شدن منظره شهر و نیز نفوذ شیرابه های به آب و خاک منطقه و برهم زدن بافت خاک منطقه و آلوده کننده خاک در این شهرستان عبارتند از : مصرف کودهای شیمیایی، فاضلاب کارخانه های اطراف موجود در منطقه مانند کولچه سازی، کشتارگاه و زباله های شهری و روستایی می باشند.

4-6- نمونه برداری از منابع آب سطحی و زیرزمینی بررسی شرایط موجود و تعیین شاخص های آلودگی روشن نمود که منابع آلاینده در منطقه مطالعاتی وجود دارد.

بر همین اساس جهت بررسی بار و نوع آلودگی پارامترهایی منظور و محل هایی جهت نمونه برداری و انجام آزمایش از منابع آب سطحی و زیرزمینی و به شرح زیر تعیین و به کارفرما پیشنهاد گردید تا بتوان بر اساس آن وضعیت آلودگی وضع موجود و تأثیر طرح بر شرایط محدوده مطالعاتی از نظر آلودگی را پیش بینی نمود.

- بررسی عوامل شیمیایی از موادی که مقادیر قابل توجهی از آن اثر چندانی بر سلامتی انسان ندارند، می توان کامیون های سدیم، کلسیم و منیزیم را نام برد .

بررسی نتایج به دست آمده از کاتیون های نام برده نشان می دهد که در کلیه ایستگاهها، مقادیر به دست آمده در حد استاندارد و حتی پایین تر از حد استاندارد قرار دارند.

همچنین بررسی تغییرات این عوامل در مقایسه با مقادیر دبی نشان می دهد این مقادیر عموماً با توجه به افزایش و یا کاهش دبی، کاهش و یا افزایش می یابند.