دانلود مقاله مقدمه ای بر بسته بندی مواد غذایی

مقدمه بسته بندی عبارت است از هنر وعلم اماده سازی مواد غذایی برای انبار کردن ،ودر نها یت فروش .

بسته بندی باید تا حد امکان ساده و ارزا ن باشد ضمن اینکه اهداف اولیه بسته بندی یعنی خاصیت حفاظتی و جذابیت رانیز دارا باشد .

با عنایت به این که مواد بسته بندی توسط ماشین های مختلف فرایند می شوند بنابراین خواص دیگری نیز باید داشته باشند که عبارتند از : نرمش ، قابلیت پذیرش چاپ ، قابلیت استفاده در ماشین های لفاف ، قابلیت دوخته شدن در حرارت ، شکل پذیری به کمک باد یا خلا و یا فن اوریهای حرارتی .

خواص مطلوب دیگری که به وﻴﮋه از دیدگاه صنایع غذایی مهم هستند عبارتند از : شفا فیت ، نفوذپذیری یا غیر نفوذپذیری محصول نسبت به بخار اب وگازهای دی اکسید کربن ، اکﺳﻴﮋ ن و نیتروﮋن .

اگر چه تعداد زیادی از مسا ئل فن اوری مربوط به استفاده از مواد پلاستیکی در بسته بندی مواد غذا یی از جمله مشکلاتی هستند که کلا به صنعت بسته بندی مربوط می شوند ولی برخی از مسا ئل مربوط به طبیعت ماده به کار رفته در بسته بندی هستند که باید مورد توجه قرار گیرند .

موفقیت کاربرد پلاستیک ها در بسته بندی نیاز به همکاری تولید کنند گان مواد غذا یی ، سازند گان انواع پلاستیک ها ، طراحان ودر نها یت مصرف کنند گان دارد .ملا حظات اقتصا دی محدودیت های بیشتری را اعمال می کند ، چرا که مصرف کننند گان صرفا به دنبال کیفیت محصول هستند تا بسته بندی انها .

نیازمند یها و وﻴﮋگیهای مهم مواد بسته بندی مواد غذا یی را می توان به شرح ذیل دسته بندی کرد : -شفا فیت ودرخشش سطح ان برای رضایت وجلب نظر مصرف کننده -کنترل در انتقال رطوبت -کنترل در انتقال سایر گاز ها -تحمل تغییرات درجه حرارت به هنگام نگهداری و استفاده -فقدان مواد سمی -ارزان بودن -مقاومت در مقابل ضربه مصرف کننده دوست دارد انچه می خرد ببیند و بنابراین شفا فیت وشیش های مانند بودن بسته های مواد غذا یی نیاز ضروری در بسته بندی انها است .

مواد غیر شفاف مانند سینی های سفید رنگ نیز در حد وسیعی مورد استفاده قرار می گیرند .

این سینی ها مانع از ان می شوند تا مصرف کننده هر دو طرف ماده غذایی راببیند که در برخی موارد مانند بسته بندی گوشت از عدم اعتماد و مقاومت خریدار می کاهد .کنترل تغییرات رطوبت موجود در ماده غذایی در طول نگهداری ان بسیار مهم است .

برخی فراورده های غذا یی مانند چیپس ، پفک و بیسکویت باید در موادی بسته بندی شوند که نفوذپذیری انها به رطوبت خیلی کم باشد تا تردی انها محفوظ بماند .

همچنین از تبخیر برخی مواد غذایی باید جلوگیری گردد و در این موارد نیز باید از ورقه هایی با نفوذپذیری پایین استفاده شود .

در بقیه موارد از دست دادن نسبی رطوبت ماده غذا یی مطلوب است تا از عرق زدن و تراکم بخار اب در داخل پاکت بسته بندی و در نتیجه از بین رفتن شفا فیت ان وخطر رشد کپکها جلوگیری شود .

علاوه بر اتنتقال بخار اب به داخل وخارج مواد بسته بندی ، کنترل نفوذ پذیری این مواد نسبت به سایر گا ز ها مانند اکﺳﻴﮋ ن و گاز کربنیک نیز از اهمیت وﻴﮋهای برخوردار است .

اغلب مواد غذا یی تازه نیاز به تنفس دارند وبنابراین مواد بسته بندی این گونه غذا ها باید امکان تنفس را از نظر تامین اکﺳﻴﮋن و حذف گاز کربنیک فراهم اورد .

در مواقعی که مواد بسته بندی انتخاب شده نتواند به اندازه کافی گازهای تنفسی را منتقل نما یند ، از ورقه های مشبک یا سورخدار استفاده می شود .

در خصوص مواد بسته بندی گوشت تازه باید به اندازه کافی اکﺳﻴﮋن از بیرون به داخل بسته بند ی نفوذ نماید تا رنگ سطحی گوشت در حد مطلوب باقی بماند .

از طرف دیگر مواد غذا یی که حاوی چربی زیادی هستند مانند لبنیات در صورتی که در معرض اکﺳﻴﮋن زیادی قرار گیرند اکسیده می شوند و به همین علت اغلب در خلا ویا جو بی اثر بسته بندی می گردند و از ورق های با نفوذپذیری خیلی پا یین استفاده می شود .

در بسته بندی قهوه یا ماهی که بوی انها باید انحصا رﺃ در داخل بسته بندی باشد نیز مواد بسته بندی با نفوذپذیری پایین به کار گرفته می شود .

مواد غذا یی که در معرض اکسیداسیون هوا هستند اغلب با استفاده از موار انتی اکسیدان مانند BHA و BHT محافظت می گردند .

محصو لاتی مانند ورقه های نازک غلات و چیپس ، ظریف وشکننده هستند و باید به صورت غیر متراکم بسته بندی شوند .

این موضوع باعث افزایش هوا در داخل بسته بندی می گردد که همراه با افزایش سطح تماس محصول با هوا امکان اکسیداسیون ان را بیشتر می نماید .

افزودن مواد انتی اکسید ان به مواد بسته بندی و ماده غذا یی باعث حفا ظت و قابلیت نگهداری بیشتر ماده غذا یی می شود .

اضافه کردن انتی اکسیدان به مواد بسته بندی نیاز به این ماده را در خود ماده غذا یی کنترل می نما ید .

اگر چه انتقال انتی اکسیدان از مواد بسته بندی به داخل ماده غذایی ممکن است اتفاق بیفتد ولی مصرف کننده بیشتر علاقه مند است تا از غذا هایی که مقدار انتی اکسیدان کمتری دارند استفاده نمایند .

فن اوری های که می توانند برای بسته بندی مواد غذا ییفرایند شده مورد استفاده قرار می گیرند عبارتند از : -ورق های خوراکی عایق برای کند کردن انتقال رطو بت بین اجزا تشکیل دهند ه یک ماده غذایی که دارای فعالیت ابی متفاوت هستند .

-گیرند های اکﺳﻴﮋن برای کند کردن اکسیداسیون چربی ها .

- گیرند های دی اکسید کربن .

-گیرند های بو های نامطبوع سایر انواع بسته بندی موثر غذا یی عبارتند از : -ورقه های حساس به میکروویو که بای افزایش سطح برخی از مواد غذ ایی مانند ورق های سیب زمینی ، انواع نان ها وذرت باد کرده در محیط های گرم مورد اسفاده قرار می گیرند .

-نشانگرهای انجام فرایند میکروویو -ورقه های منتشر کننده بخار -نشانگر های حرارت دیدگی بیش از حد مواد غذا یی که شرایط نامناسب فرایند حرارتی را اشکار می سازند -ارزیابی کننده تغییرات زمان – درجه حرارت برای نشان دادن میزان کاهش قابلیت نگهداری مواد غذا یی که در جریان توزیع انها ممکناست اتفاق بیفتد .

وسائل سیستم های مورد استفاده در بسته بندی الف ) سیستم پر کننده و دربندی در خلا و شرایط جو اصلاح شده .

این سیتم برای افزایش زمان نگهداری محصولات مورد استفاده قرار میگیرد .

این دستگاه که توسط شرکت اتو پرود ساخته شده است به نام ( وک – یو – سیل ) معروف است .

این سیتم برای پرکردن مواد غذا ی حساس به اکﺳﻴﮋن مانند پنیر کاتیج انواع سس ها و دسرهای غذا ییمناسب است .

این دستگاه همچنین می تواند در محصولاتی که برای استفاده از ماکروویو اماده شد هان و در ظروف عایق و قابل استریل ودر درجه حرارت بالا بسته بندی شد ه اند نیز مورد استفاده قرار میگیرند .

علاوه بر این سیستم قادراست ترکیب جو و باقیمانده خلا در بال ای قئطی بسته بندی مواد غذایی را کنترل نماید ودرصد اکﺳﻴﮋن موجود دران 5/0 درصد ویا کمتر کاهش دهد .

برای پر کردن مایعات ، مواد چسبند ه ، مواد دانه دار ، ( مانند کنسرو لوبیا ) با ظرفیت 15000 ظرف مورد استفاده قرار گیرد .

ب ) تجزیه کننده قابل حمل این دستگاه میزان اکﺳﻴﮋن و گاز کربنیک موجود در داخل بسته بندی با جو کنترل شده و یا اصلاح شده را بهصورت همزمان اندازه می گیرد .

سازنده ان شرکت کوانتک می باشد که بالا ترین مدل ان ( دوال ترک D 902 ) نام گرفته است .

پمپ مینیاتور هوای داخل دستگاه را از داخل پاکت بسته بندی به قسمت حساس دستگاه هدایت می کند که در انجا در عرض چند ثانیه درصد گاز های مورد نظر اندازه گیری وروی تا بلوی نمایشی ان به نمایش گذاشته می شود .

میزان گاز کربنیک واکﺳﻴﮋن بین 1/0 تا 100 قابل انداز ه گیری است و حداقل تا 1/0 از این گاز ها را می توان اندازه گرفت .

ج) سیستم صحفه شیر دار این سیستم درصد گازها را در داخل بشکه ها ، جعبه ها و سایر ظروف بزرگ بسته بندی کنترل می کند .

این سیستم حاوی شیر هوا یی می باشد که به یک صحفه مسطح چسبانده شده است .در این سیستم از صحفات متعددی می توان استفاده کرد که شامل ورقه ای نازک پلی استر فلز دار و یا کاغذ چند لایه می باشد .

د) ورقه ضد بخار اب این ورقه که توسط صنایع روپلاست تولید شده است به (روپلین ) معروف است و در بسته بندی قطعات محصولات تازه مورد استفاده قار می گیرد .

سطح ورقه پلی اتیلن (PE ) با نوعی رزین اصلاح شده است تا از تیره شدن لایه یسته بندی توسط بخار اب تولیدی جلوگیری شود .

در پاکتهای پلی اتیلن معمولی که در بسته بندی برید های محصولات تازه خوراکی استفاده می گردد ، به علت تشکیل بار های الکتریکی ساکن روی سطح ورقه پلی اتیلن اشباع بخار اب براحتی اتفاق می افتد .

مزایای این نوع ورقه های پلی اتلین عبارتند از : تنظیم ومناسب کردن سرعت تنفس محصولات داخل بسته ؛ پایین بودن درجه حرارت موردنیاز برای بستن پاکت ؛ مقاومت پاکت در مقابل پارگی ؛ شفا فیت عالی کیسه جهت نمایش مطلوب ماده غذا یی.

ه‌)تجزیه کننده ماده غذایی این تجزیه کننده که توسط کمپانی سرو مکس تولید شده است ، می تواند مقادیر اکﺳﻴﮋ ن و دی اکسید کربن را در بسته های قابل ارتجاع ومحکم مواد غذای و به صورت همزمان اندازه گیری نماید .

برای استفاده در بسته بندی در جو کنترل شده و اصلاح شده طراحی شده است .

این دستگاه قادر است نمونه های به کوچکی 8 میلی لیتر حجم را نیز اندازه گیری کند .

و‌)ورقه های تاب دار پلی الفین این ورقه که توسط شرکت کریوویک معرفی شده است به نام 2001 _ BDF معروف می باشد و نسبت به نفوذ اکﺳﻴﮋن و مواد معطر ه عایق است .

از این ورقه برای بسته بندی تعداد زیادی از مواد غذا یی معطره استفاده می شود .

پیچیدن مواد غذا یی با ورقه های معمولی باعث نفوذ بو های موادغذا یی مجاور به یکد یگر و تولید بوی مخلوط خاص می گردد ، در حالی که با استفاده از این ورقه ها ضمن حفظ تازگی محصول از تداخل بو های مختلف و نفوذ انها به خارج ماده غذ ایی نیز جلوگیری می شود .

ز) دستگاه اندازه گیری گاز کربنیک این دستگاه که به ان انا گاز ( سی دی 95 ) معروف است برای اندازه گیری گازه ادر بسته بندی جو کنترل شده مناسب می باشد .

انا گاز دارای دو طول موج مادون قرمز بوده و قادر است گاز کربنیک و همچنین اکﺳﻴﮋن ، درجه حرارت و رطوبت را اندازه گیری کند .

این دستگاه به صورت دﻴﮋیتال تنظیم می شود و توسط میکروپروسسور کنترل می گردد و در نه مدل ساخته شده است که می تواند میزان گاز را از یک قسمت در میلیون تا 100 % گاز موجود معین می کند و تا 800 اندازه گیری نمونه را در حافظه خود نگه می دارد .

ح) سیتم های بسته بندی سه گاز این سیستم ها که به (( فلیور فرش )) معروفند با استفاده از سه روش می توانند ترکیبات گاز موجود در داخل بسته بندی را برای افزایش زمان نگهداری فراورد ه های غذا یی تغییر دهند .

این سیتم طوری طراحی شده است که با استفاده از اکﺳﻴﮋن ونیترو ﮋن یا گاز کربنیک یا مخلوط سه گاز قادر است هر محصول معینی را بسته بندی نماید و نیازهای اختصاصی ان ماده غذا یی را براورده نماید .

زمان نگهداری مواد غذا یی را می توان با جلوگیری از رشد باکتری ها وکپک ها ؛ کاهش تبخیر و پلاسیدگی ؛ کنترل کردن واکنش های بیو شیمیایی و انزیمی جهت کاهش سرعت فساد و رسیدن و حفاظت از طعم ،رنگ و بافت طبیعی انها افزایش داد .

سیتم بسته بندی (( فیلور فرش )) توسط کمپانی لیکو ئید کربن ساخته ومعرفی شده است .

مواد مورد استفاده در بسته بندی مو اد بسته بندی شده طوری طراحی شده اند که با سرعت های نفوذ پذیری معینی و همخوانی با سرعت تنفس سبزیهای بستهبندی شده می توانند ورود اکﺳﻴﮋن را به داخل بسته بند ی کنترل کنند و اجازه دهند تا دی اکسید کربن خارج شود .مواد بسته بندی همچنین دارای استحکامی هستند که به راحتی ضربات مکانیکی مرحله توزیع مواد غذا یی را تحمل نمایند .

کمپانی کریو واک کیسه ویا ورقه های بسته بندی مناسب محصولات مختلف ساخته و عرضه نموده است که عبارتند از : 900 _ B برای سیب زمینی پوست کنده ؛ EZ 961 برای کاهوی فرایند شده ؛ 941 _ PD برای بروکلی و گل کلم ؛ 900 _ PD برای بریده سبزی ها ؛ 960 _ PD و RD برای استفاده محصولات تازه .

مواد ذیل در حد وسیعی برای بسته بندی مواد غذایی مورد استفاده قرار می گیرند : _ کاغذ ومحصولات کاغذی پوششدار _ محصولات سلولزی _ سلوفان فلزات _ ورقه حلبی ، الومینیوم ، فولاد زنگ نزن ، مفرغ _ انواع سرامیک _ شیشه _ لاستیک _ پلاستیک _ ترکیبات دیگر مانند چوب ، پارچه وغیره اغلب مواد فوق سال هاست که استفاده می شوند ودر این مدت مشکل عمده در بسته بندی مواد غذا یی بوجود نیاوردند .

روش قدیمی حمل چای در صندو ق های چوبی دیگر مورد استفاده نیست و در مقابل استفاده از سرامیک لعابدار نسبت به ظروف فلزی مانند سرب و کادمیوم باعث کاهش الودگی می گردد .

از طرف دیگر پلاستیک ها که امتیازات زیادی به عنوان مواد جدید بسته بندی دارند مواد غذا یی را در تماس با گستره وسیعی از مواد مختلف شیمیایی قرار دهند که قبلا تجربه نشده بودند .

این مسله از این جهت بیشتر مورد توجه قرار گرفته است که مواذ بسته بندی به مدت زیادی در مجاورت مواد غذایی قرار می گیرند .

مواد بسته بندی پلاستیکی : پلی مر های اصلی مورد استفا ده در بسته بندی مواد غذایی همرا ه با توضیح مختصری در خصوص نحوه فراینده های تولید انها و خواص مشخصه محصول نهایی مورد بحث قرار می گیرند .

اهمیت نفوذپذیری این مواد به اکﺳﻴﮋن و بخار اب در انتخاب انها برای بسته بندی مواد غذایی باید مورد توجه قرار گیرد .

اغلب پلی مری های که در بسته بندی مواد غذا یی استفاده می شوند تروپلاستیک ها هستند ، در درجه حرارت بالا نرم می گردند ودر اثر سرد کردن مجدد ا سخت می شوند بدون این که ترکیب شیمیایی انها تغییر کند .

در مقابل این دسته ترمو ست ها هستند که در اثر گرم شدن به صورت غیر قابل برگشت تغییر می کنند .

ترموپلاستیک ها ارجحیت دارند چون پلی مر اصلی ممکن است در معرض چند بار متوالی گرم کردن و سرد کردن در جریان تولید و تشکیل ورقه و یا ظرف قرار گیرد .

ترموست ها به این شکل فرایند نمی شوند .

مصرف انها در صنایع غذا یی برای در بطری است که در این صورت با ماده غذا یی تماس مستقیم ندارند .

1_ پلی الفین ها پلی اتیلن : پلی اتیلن از پلی مریزاسیون اضافی گاز اتیلن که از صنایع زغال سنگ و نفت به عنوان محصول فرعی یدست می اید .

پلی پروپیلن : عضو بعدی گروه الفین ها هستند .

پلی وینیل کلراید : تعدادی از مواد پلاستیکی موجود ند که یک اتم ئیدروﮋن اتیلن توسط یک هالو ﮋن یا سایر گروهها جایگزین شده است .

پلی تترا فلوئو رو اتیلن : 2_ ترموپلاستیک های غیر اتیلنی : نایلون ها ( پلی امید ) : نایلون ها شامل پلی مرها یی هستند که از تراکم یک دی اسید بایک دی امین تولید می شوند در حالی که فراورده های قبلی از واکنش های پلی مریزاسیون اضافی به دست می امدند .

اولین ترکیب نایلونی که تولید گردید نایلون 6 و 6 بود که از اسید ادیپیک و هگزا متیلن دی امین تشکیا شده است .

نایلون ها شامل پلی مرها یی هستند که از تراکم یک دی اسید بایک دی امین تولید می شوند در حالی که فراورده های قبلی از واکنش های پلی مریزاسیون اضافی به دست می امدند .

پلیمر های مرکب : در برخی موارد پلی مرها یا با واکنش های اضافی بیش از یک نوع منو مر و یا تراکم سه نوع منو مر و یا با ترا کم سه نوع مونومر مختلف تولید می شوند .

در هر مورد بیش از یک نوع واحد تکراری در ساختمان پلی مر وارد می گردد .

به این دسته از پلی مر ها ،پلی مر مرکب می گویند .

انواع پلی مرهای مرکب : اتیلن ونیل استات وینیل کلراید پلی استیرن سایر مواد موجود در پلاستیک ها : تمام پلاستیک ها علاوه بر ساختمان پلی مر اصلی دارای تعداد ی از سایر مواد هستند که یا در جریان تولید به انها اضافه می شود و یا باقیمانده از واکنشهای پلی مریزاسیون می باشند .

خود پلی مرها که دارای وزن مولکولی زیادی هستند به علت بی اثر بودن و حلالیت پایین در محیط های ابگونه و سیستم های چربی خیلی بعید است که بتوانند به مقدار توجهی به داخل مواد غذا یی نفوذ کنند .

حتی اگر تکه های از این پلی مرها به صورت تصادفی بلعیده شوند ،نمی توانند با مایع ابگونه دستگاه گوارش واکنش نشان دهند .

مسئله مربوط به بهداشت مصرف مواد پلاستیکی در بسته بندی مواد غذایی در خصوص مواد کوچک مولکولی می باشد که ممکن است در داخل مواد پلاستیکی یافت شوند و در طول نگهداری به داخل مواد غذا یی نشت نمایند .

همانطور که قبلا کفته شد این مواد ممکن است که از دو منبع تامین شود : 1_ باقیمانده پلی مریزاسیون شامل مو نو مر ها ، الیگو مر ها ، کاتالیزورها ، حلا لها ، امولسیون کنند ها و مواد خیس کننده ، نا خالصی های مواد اولیه خام ، الودگیهای دستگاه ، مهر کننده ها و محصولات ناشی از واکنش های فرعی .

2_ مواد افزودنی که در جریان فرایند کمک می کنند ، شامل انتی اکسیدان ها ، عوامل ضد چسبندگی ، عوامل تخلیه کننده بار الکتریکی ساکن ، پایدار کننده ای حرارت ونور ، نرم کننده ها ، لیز ولغزنده کننده ها ، مواد رنگی ، پر کنند ه ها ، عوامل تسهیل کننده در جداشدن پلی مر قالب و قارچ کشها .

بسته‌بندی مواد غذائی موادی که معمولاً برای بسته‌بندی مورد استفاده قرار می‌گیرند در کشورهای مختلف یکسان نیستند.

علاوه بر این، صنایع با ارائهٔ فن‌آوری‌های جدید مواد تازه‌ای را برای بسته‌بندی مواد غذائی معرفی می‌کنند.

نان و شیرینی‌ها این گروه‌ شامل نان، انواع کیک، بیسکویت و شیرینی است.

مشکل اصلی نگهداری نان، بیات شده آن است.

اما بسته‌بندی تا حدودی می‌توان از این پدیده جلوگیری کند.

بیات شدن نان به سرعت اتفاق می‌افتد.

در جریان بیات شدن نان، نشاستهٔ هیدراته (آبدار) به شکل بلور درمی‌آید، به‌طوری که دانه‌های متورم نشاسته به بلورهائی با تردی کمتر تبدیل می‌شوند.

داشتن چربی پائین و کم بودن زمان نگهداری این محصولات از اکسیداسیون غیرضروری آنها جلوگیری می‌کند.

در واقع نان اغلب بدون بسته‌بندی فروخته می‌شود.

برای حمل دستی نان اغلب استفاده از کاغذ یا ورقه‌ٔ نازک کفایت می‌کند.

اگرچه کیسه‌های پلی‌اتیلن به‌طور خاص برای قطعات نان استفاده می‌شوند و بدین ترتیب رطوبت نان حفظ شده و می‌تواند داخل فریزر نگهداری شود.

انواع شیرینی و کیک دارای چربی و شکر خیلی بیشتری نسبت به نان‌های معمولی هستند که این مواد بیات شدن را به تأخیر می‌اندازند و باعث کاهش فساد میکروبی آنها می‌شوند.

کیک‌ها اغلب در جعبه‌های مقوائی یا کارتن‌های محکم مجهز به پنجره‌های سلوفان شفاف بسته‌بندی می‌شوند.

انواع بیسکویت و ویفرها به‌علت پائین بودن درصد رطوبت، مدت زمان بیشتری قابل نگهداری هستند.

لفاف بسته‌بندی باید کاملاً از نفوذ رطوبت به محصول جلوگیری کند تا به شکنندگی و بافت آنها صدمه‌ای وارد نشود.

در صورت افزایش میزان چربی این محصولات، از قابلیت نگهداری آنها کاسته می‌شود ولی لفاف باید از نفوذ چربی محصول به خارج کاملاً جلوگیری کند.

چربی که در این فرآورده‌ها استفاده می‌شود به‌صورت هیدروژنه است و به کمک آنتی‌آکسیدان‌ در مقابل اکسیداسیون حفاظت می‌شود.

در اینگونه موارد اغلب از سلوفان و پلی‌پروپیلن استفاده می‌شود.

غلات ورقه‌های نازک و خشکی که از خمیر غلات ساخته می‌شوند باید حالت شکنندگی خود را حفظ کنند.

اگر بسته‌بندی آنها باز نشود مدت زیادی قابل نگهداری هستند.

مسئلهٔ مهم در نگهداری این محصولات جلوگیری از جذب رطوبت، کاهش شکنندگی و سفت شدن بافت آنها است.

البته این فرآیندها قبل برگشت هستند.

آنها در کاغذهای موبی بسته‌بندی شده و سپس برای حفاظت در مقابل ضربات مکانیکی ناشی از حمل‌ونقل در داخل کارتن‌های مقوائی قرار داده می‌شوند.

برخی از فرآورده‌های غلات در حد مصرف انفرادی در کاغذهای پوشیده از پلی‌اتیلن بسته‌بندی می‌شوند.

لایهٔ پلی‌اتیلن هم از نفوذ رطوبت جلوگیری می‌کند و هم در فرآیند بسته‌بندی، به کمک حرارت دوخته می‌شود.

در شرایطی که حفاظت از اکسیداسیون سطحی محصول موردنظر است از مواد آنتی‌اکسیدان اغلب BHA و BHT استفاده می‌شود.

غلاتی که به‌صورت داغ مصرف می‌شوند، برای کاهش زمان پخت آنها در منزل به کمک پخت مقدماتی یا استفاده از آنزیم فرآیند می‌شوند.

برخی اوقات بخش چربی دانه‌های غلات حذف می‌شود، بنابراین خطر اکسیداسیون چربی به حداقل می‌رسد.

چون محصول نهائی خشک می‌شود بنابراین از نظر فساد میکروبی تقریباً در امان است.

اگر مواد قندی به این فرآورده‌ها اضافه شود یا خود آنها شیرین باشند، باید در برابر جذب رطوبت محافظت شوند تا از چسبناک شدن آنها جلوگیری شود.

اگرچه احتیاجات بسته‌بندی این محصولات کمتر از سایر فرآورده‌هاست ولی بسته‌بندی ناقص غلات باعث ضایع شدن آنها از طریق حملهٔ حشرات می‌شود.

شیرینی و شکلات شکلات حاوی چربی بالائی است و باید در مقابل نفوذ چربی از مادهٔ بسته‌بندی حفاظت شود.

شکلات در ورقه‌های نازک آلومینیومی یا شیشه‌ای پیچیده می‌شود.

قوطی‌های شکلات دارای درپوش شیشه‌ای یا PVC هستند و برای حفاظت از گرد و خاک آنها را در لایهٔ نازک شفاف، از جنس سلوفان یا پلی‌پروپیلن قرار می‌دهند.

این جعبه‌ها ممکن است قبل از فروش به مدت چندین ماه نگهداری شوند.

تغییرات درجهٔ حرارت در دورهٔ نگهداری یا از دست دادن رطوبت زیاد، باعث بروز لکه‌های چربی در سطح محصول می‌شود.

در هر صورت مواد بسته‌بندی غیرشفاف نسبت به شفاف ارجحیت دارند چرا که نفوذ چربی از بسته‌بندی غیرشفاف نسبت به شفاف ارجحیت دارند چرا که نفوذ چربی از بسته‌بندی غیرشفاف در دید مصرف‌کننده پنهان می‌ماند.

شیرینی‌ها و ژله‌ها در کیسه‌های پلاستیکی با لوله‌هائی از جنس کارتن و ورقه‌های دولایهٔ آلومینیوم کاغذ پیچیده می‌شوند.

برخی از انواع شیرینی‌ها به‌صورت انفرادی در سلوفان، پلی‌پروپیلن یا کاغذهای مومی بسته‌بندی می‌شوند.

از کاهش آب در محصولات باید جلوگیری شود چرا که از دست دادن رطوبت در آنها باعث بلوره شدن قند و سفت شدن بافت آنها می‌شود.

قهوه انواع قهوه‌هائی که در حال حاضر در بازار وجود دارند عبارت است از قهوه‌ٔ بو داده، پودر قهوه برای دم کردن و همچنین قهوه‌ٔ اسپری یا خشک شده در انجماد که بلافاصله قابل مصرف هستند.

قهوه به‌خاطر طعم مخصوصش مصرف می‌شود که در جریان بو دادن آن به‌وجود می‌آید.

قهوه در قوطی‌هائی که در آن محکم بسته می‌شود ریخته شده و برای حذف اکسیژن در شرایط خلاء بسته‌بندی می‌شود.

موقعی که در قوطی باز شود، عطر قهوه از دست می‌رود و روغن آن در جریان هوا اکسیده می‌شود.

قوطی‌های فلزی حاوی قهوه مجهز به درپوش‌های پلی‌اتیلنی هستند.

قهوهٔ فوری و عصارهٔ آب داغ و قهوه است که توسط اسپری یا غلطک خشک شده و در بطری‌های شیشه‌ای با درپوش کاغذ مومی بسته‌بندی می‌شود.

قهوه‌ٔ خشک رطوبت‌گیر است ولی نسبت به دانهٔ قهوه کمتر در معرض اکسیداسیون قرار می‌گیرد، چون چربی آن در انجماد خشک شده‌اند دارای خاصیت رطوبت‌گیری بیشتر و حاوی مواد فرار بیشتری هستند و چون در معرض فرآیند استخراج به کمک آب داغ قرار نگرفته‌اند.

برخی از انواع قهوه در کیسه‌های پلی‌استر ـ آلومینیوم ـ پلی‌اتیلن بسته‌بندی می‌شوند.

فرآورده‌های لبنی این گروه شامل شیر، کره، بستنی، ماست و پنیر است.

ویژگی‌های این محصولات بالا بودن چربی و آب آنهاست.

اگرچه کاغذهای مومی و چند لایه تا حدودی در بسته‌بندی شیر استفاده می‌شوند ولی شیشه هنوز به‌عنوان یکی از مهمترین مواد بسته‌بندی شیر به‌کار گرفته می‌شود.

بستنی ابتدا به‌صورت نیمه منجمد بسته‌بندی شده و سپس کاملاً منجمد می‌شود.

مواد بسته‌بندی باید درجهٔ حرارت ۳۵ درجهٔ سانتی‌گراد زیر صفر را تحمل کنند و معمولاً از کارتن‌های مقوائی محکم و مومی و پوشیده از پلیمر مرکب اتیلن وینیل استات تشکیل شده است.

در بسته‌بندی بستنی از ظروف پلی‌استیرن هم استفاده می‌شود.

ماست نیز گاهی در چنین ظروفی بسته‌بندی می‌شود که به‌علت مقاومت به اسید و نفوذناپذیری نسبت به مواد معطر مورد توجه هستند.ورقه‌های پنیر فرآیند شده تحت گاز دی‌اکسیدکربن و در کارتن پوشیده از سلوفان بسته‌بندی می‌شوند.

کره و مارگارین دارای درصد چربی بالاتر و آب کمتری نسبت به سایر فرآورده‌های شیری هستند و برای ابقاء ترکیبات معطر باید در سرما نگهداری شوند.

کاغذ و ورقه‌ٔ آلومینیومی برای بسته‌بندی گروه کره و مارگارین مورد استفاده قرار می‌گیرد.

مواد غذائی خشک این گروه شامل انواع سوپ‌ها، خمیر سیب‌زمینی، میوه‌ها، مخلوط‌های نانوائی، فرآورده‌های خمیری پخته (ماکارونی و اسپاگتی) و برنج است.

نیاز اصلی بسته‌بندی این محصولات دور بودن نگه‌داشتن اکسیژن نیز ممکن است ضروری باشد و در مورد برخی دیگر از مواد غذائی مانند پودرها شیرخشک و تخم‌مرغ که نسبت به اکسیداسیون بسیار حساس هستند، از گازهای مختلف استفاده می‌شود.

پوشش‌های چندلایهٔ حاوی آلومینیوم مانند پلی‌اتیلن ـ آلومینیوم ـ کاغذ بهترین بسته‌بندی برای این محصولات است.

مواد غذائی منجمد بسته‌بندی مواد غذائی منجمد باید بتواند از کاهش رطوبت توسط تصعید و متعاقب آن سوختگی و همچنین ضایعات مواد معطر فرار جلوگیری کند و اکسیژن و نور را از مادهٔ غذائی دور کند.

سوختگی محصول منجمد که تبخیر سریع لایه‌های سطحی و فساد اکسیدی آن است به‌علت تغییرات درجهٔ حرارت و جابه‌جائی رطوبت اتفاق می‌افتد و در نتیجه فاصلهٔ بین محصول و بسته‌بندی باید به حداقل کاهش پیدا کند که این کار توسط ورقه‌های تاشو انجام می‌گیرد.

کیسه‌های پلی‌اتیلنی همراه با ورقه‌های آلومینیومی در حد وسیعی استفاده می‌شوند.

گوشت گوشت تازه به‌منظور محافظت در مقابل آلودگی خارجی، کاش تبخیر و از دست دادن رطوبت و حفظ رنگ قرمز آلبالوئی روشن سطح آن، بسته‌بندی می‌شود.

برای این منظور نفوذ اکسیژن از خارج به داخل بسته‌بندی برای تبدیل بافت ماهیچه‌ای ارغوانی به رنگ قرمز روشن اکسی هموگلوبین ضروری است که در این مورد از ورقه‌های PVC و سلوفان استفاده می‌شود.

برای نگهداری بیشتر گوشت (بیش از دو تا سه روز) از ورقه‌های غیرقابل نفوذ به اکسیژن و بخار آب مثل ترکیبات پلیمری VDC و VC استفاده می‌شود، چون برای بسته‌بندی در خلاء نیز مناسب هستند.

اگر گوشت در معرض هوا قرار گیرد، رنگ آن از تیره به قرمز تغییر می‌کند.

در محصولات فرآیند شدهٔ گوشت، رنگ آن توسط نیتریت پایدار می‌شود.

اینگونه محصولات گوشتی معمولاً در محیط عاری از اکسیژن و غیرقابل نفوذ به انواع گازها بسته‌بندی می‌شوند که برای این منظور از موادی مانند PVDC استفاده می‌شود.

این مواد قادرند رنگدانه‌ها را از اکسیداسیون محافظت کنند و زمان نگهداری محصولات را افزایش دهند.در ادامهٔ مبحث به مواد مختلفی که معمولاً برای بسته‌بندی میوه و سبزی‌ها به‌کار می‌روند، می‌پردازیم.کیسه‌های پلاستیکی بسته‌بندی اکثر میوه‌ها و سبزی‌ها و در کیسه‌های پلاستیکی بسیار رایج است.

قیمت این نوع مواد ارزان و بسته‌بندی محصول با آنها آسان است.

کیسه‌ها را می‌توان در اندازه‌های متفاوت و از جنس‌های مختلف تهیه کرد ولی این نوع بسته‌بندی محصول را در برابر ضربات و فشارهائی که به هنگام حمل‌ونقل وارد می‌شود، محافظت نمی‌کند.

انواع متعددی از پلاستیک‌های شفاف و نیم‌شفاف با ترکیبات متفاوت به‌صورت تجاری موجود است که در بین آنها می‌توان پلی‌اتیلن، پلی‌استر، پلی‌استرین، پلیوفیلم، سلوفان و پلی وینیل کلرید را نام برد.

امروزه پلی‌اتیلن در بسته‌بندی کیسه‌ای از لحاظ ارزانی، شفافیت و مقاومت نسبی شرکت فراوان دارد.

کیسه‌های آماده شدهٔ پلی‌اتیلن همیشه در دسترس است و مراکز بسته‌بندی می‌توانند کیسه‌های مورد مصرف خود را از ورقه‌های پلی‌اتیلن تولید کنند.

از مزایای ورقه‌های پلاستیکی می‌توان نمایان بودن محصول بسته‌بندی شده، محدود بودن قابلیت نفوذ آن به آب و داشتن مقاومت نسبی در برابر پاره شدن را نام برد.

برای اکثر سبزی‌ها و میوه‌ها بالا بودن رطوبت نسبی مطلوب خواهد بود ولی همچنان که رطوبت نسبی به ۱۰۰ درصد نزدیک می‌شود، میکروارگانیسم‌های فاسد کننده نیز رشد کرده و گسترش می‌یابند.

با توجه به عیوب فوق، بعضی از محصولات را در کیسه‌های بسته‌بندی می‌کنند که در آنها تهویه نیز صورت پذیرد.

کیسه‌های توری تهویه در این کیسه‌ها که معمولاً در کارخانه‌ها ساخته می‌شوند به خوبی انجام و از جمع شدن آب جلوگیری می‌کند.

کیسه‌های توری از مواد مختلفی نظیر نخ‌های پلاستیکی، پنبه‌ای، کنفی و...

ساخته می‌شوند.

مزیت اساسی کیسه‌های توری عبارت است از: رطوبت نسبی چندان بالا نمی‌رود و در نتیجه بخار آب روی بسته جمع نمی‌شود.

محصول داخل بسته نمایان است.بسته‌بندی به سهولت انجام می‌شود.سینی‌های یکبار مصرف یک نوع بسته‌بندی که برای مصرف‌کنندگان مطلوب به نظر می‌رسد، سینی‌های مخصوصی که از مواد ارزان‌قیمت نظیر خاک‌اره، پلاستیک و...

در کارخانه‌ها قالب‌ریزی و ساخته می‌شوند.

این سینی‌ها در اندازه‌های مختلف ساخته می‌شوند ولی معمولاً ابعاد آنها طوری است که بتوان ۴ تا ۵ سیب، گلابی، یا پرتغال را در یک ردیف جا داد.

در این نوع بسته‌بندی پس از قرار دادن محصول در سینی روی آن را با ورقه‌ای از پلاستیک شفاف می‌پوشانند و محصول از همهٔ جوانب به استثناء قسمتی که زیر لایهٔ پلاستیکی قرار دارد به‌طور رضایت‌بخشی در مقابل صدمات مکانیکی محافظت می‌شود، لذا در حین حمل‌ونقل باید دقت کافی شود تا از طرف پوشش پلاستیکی آسیب نبیند.

چنانچه این نوع بسته‌بندی برای حمل محصول به مکان‌های دور در نظر گرفته شده باشد، بهتر است به‌صورت چندتائی در ظروفی از جنس چوب و غیره بسته‌بندی شود.

جعبه گاهی میوه‌ها را در جعبه‌های چوبی یا مقوائی بسته‌بندی می‌کنند.

در اینگونه موارد، میوه‌ها را روی صفحات قالب‌ریزی شدهٔ مقوائی یا پلاستیکی که به‌طور مخصوص جداسازی شده‌اند می‌چینند و تعدادی از این صفحات را در یک جعبه روی هم قرار می‌دهند و بسته‌بندی می‌کنند.

تاثیر استفاده از ظروف یکبار مصرف بر مواد غذایی اولین اثر مضر محصولات ساخته شده از پلی استایرن ( ظروف یکبار مصرف ) به صورت یک عامل سمی موثر بر اعصاب است که سیستم مرکزی و ثانویه اعصاب انسان را مورد حمله قرار می دهد.

تجمع مواد پلی استایرن محلول در چربی در بافت های غنی از چربی مغز و نخاع می تواند موجب اختلالات مزمن یا حاد در سیستم عصبی شود .

به عنوان مثال زنانی که در معرض بخارات پلی استایرن بوده اند دچار اختلالات عصبی و مشکلات قاعدگی شده اند و تماس طولانی مدت با مقادیر کم این مواد موجب ایجاد اختلالات عصبی از قبیل خستگی، عصبی بودن، بی خوابی و حتی اختلالات خونی از قبیل کاهش پلاکت های خونی و هموگلوبین، اختلالاتی از قبیل ناهنهجاری های کروموزومی و لنفاوی می شود.