دانلود مقاله عوامل تخریب چوب

معمولا یکی از مهمترین بیماری های درختان در مناطق معتدل جهان است .

این بیماری در جنگل های بومی ، جنگل های کاشته شده ، باغات میوه ، تاکستان ها و فضای سبز شهری دیده می شود .

همچنین ممکن است در گیاهان غیر چوبی ( شکل 13 ) ایجاد شود .

این بیماری خسارت های فراوانی را در بخش های معتدل امریکای شمالی ، اروپا ف آسیا ، ژاپن ، آفریقای جنوبی ،استرالیا و نیوزلند و هر جای دیگر به بار می آورد .

این بیماری همچنین در بعضی از مناطق حاه شامل بخش حاره آفریقا ، آمریکای جنوبی و سریلانکا رخ می دهد .

اما در بسیاری از مناطق به شدت مناطق معتدل نیست و فقط در ارتفاعات رخ می دهد .

(تصاویر در فایل اصلی موجود است) : Humongous fungus رشته های کوچک مانند قارچ شناسی و بیماری شناسی جنگل می توانند زیر و رو شوند وقتی که خبری به رسانه های گروهی می رسد .

این اتفاقی بود که در سال 1992 رخ داد وقتی یک مقاله ی علمی چاپ شد در باره توانایی Armillaria gallica در تشکیل کلنی های بسیار بزرگ ، یا genets .

همه اینها زمانی اتفاق افتاد که رسانه های گروهی این موضوع را با عبارت Humongous fungus مرتبط ساختند و برنامه های زیادی در مورد آن ساخته شد .

این موضوع به تیتر اول روزنامه نیویورک تایمز ، گزارش خبری شبکه ABC به گزارشگری پیتر جنینگس و برنامه Top Ten دیوید لترمن و برنامه های بسیار دیگر بدل شد .

( شکل 14 ) حتی در این مورد یک صفحه اینترنت هم ساخته شد .

جفت های بزرگتری هم پیدا شده است و بزرگترین آنها تا کنون در اورگان شرقی یافت شده است که حدود 900 هکتار است بر آورد میشود بیش از 2400 سال عمر داشته باشد .

شب تاب : شاید یکی از جالبترین چیزهای در مورد آرمیلاریا این است که میسلیوم های آن نور افشانی می کند ، خصوصا در چوبی که در حال تخریب باشد ف به چنین چوب درخشانی روباه آتشین می گویند .در قدیمی ترین شاهکار ادبی انگلیسی ( کتاب بیوولف ) به این موضوع اشاره شده است .

شما می توانید با پیدا کردن یک تنه درخت مرده که آرمیلاریا روی آن کلنی کرده باشد به آسانی این نور افشانی را ببینید .

دنبال پوسیدگی های درخشانی بگردید که فعال باشند و توسط سایر قارچ ها اشغال نشده باشد .

قطعاتی را قطع کنید و آنها را در داخل یک کیسه پلاستیکی بگذارید .

تعداد زیادی جمع کنید زیرا نور افشانی در گونه های مختلف متفاوت است .

حالا تاریکترین نقطه ممکن را پیدا کنید .

برای اینکه شما و دوستانتان را در فضای ذهنی مناسبتر قرار دهیم به جنگل بروید در یک شب تاریک و طوفانی و ابری ، اول صبر کنید تا چشم هایتان به تاریکی عادت کند 1یا 2 داستان ترسناک بگوئید حالا از انچه جمع اوری کرده است پرده برداری کنید .

چشم هایتان را منور کنید و دوستانتان را تعجب زده .

علائم و نشانه ها : در بیماری ریشه آرمیلاریا اگر فرد بتواند به ریشه درخت یا پایه آن برسد معمولا به سادگی قابل تشخیص است .

یک پولاسکی ( شکل شماره 2 ) وسیله خوبی برای تشخیص ریشه های بیمار درختان است زیرا با یک طرف آن می توان زمین را کند و با طرف دیگر ریشه را قطع کرد .

علائم تاج : سرخشکیدگی شاخه ها و باریک شدن تاج از علائم معمول ریشه آرمیلاریا هستند اما آنها همچنین علائم سایر بیماری های ریشه و سایر بیماری های درخت نیز محسوب می شوند .

در بعضی از سوزنی برگان زرد شدن یا قرمز شدن جوانه های برگ یا تولید مخروط های سنگین تر از حد معمول ممکن است دیده شود .

علائم اولیه : در برخی از گونه ها؛ قارچ ممکن است از ریشه به تنه داخلی انتقال یابد و موجب شانکر بالای ریشه آلوده شود .

در سوزنی برگ ها ی رزینی ، در اثر ( شکل 3 ) تراوش رزین در مجاورت ریشه آلوده ، طوقه و پایه ساقه resinosis دیده می شود .

که این بهترین علامت بیماری ریشه آرمیلاریا است .

در برخی موارد ریشه های پوسیده ممکن است کاملا اشکار باشد و یا ممکن است پوسیدگی داخلی طوقه نمایان گردد .

(تصاویر در فایل اصلی موجود است)گونه های آرمیلاریا موجب پوسیدگی سفید چوب می شود .

( شکل 5 ) در مقابل برعکس پوسیدگی قهوه ای در پوسیدگس سفید لیگنین ، پلی ساکارید ( سلولز ) ؛ همی سلولز در نهایت از بین می رود .

به دلیل اینکه لیگنین قهوه ای چوب از بین رفته است چوب حالت رنگ بری شده و ظاهری سفید دارد و در طول پوسیدگی سلولز های دست نخورده به چوب حالت قیبری می دهد .

یعنی تمرکز رگه ها واضح است .

در عوض در پوسیدگی قهوه ای سلولز و همی سلولز در تمام پوب در مراحل اولیه دز پلی مرایز می شوند .

و لیکنین تقزیبا بدون تغییر باقی می ماند در نتیجه چوب ساختار فیبری خود را در مراحل اولیه پوسیدگی قهوه ای از دست می دهد و به سادگی شکننده و خرد می شود و قهوه ای تر است .

گونه های آرمیلاریا موجب پوسیدگی سفید چوب می شود .

چوبی که توسط گونه های آرمیلاریا فاسد شده است معمولا اسفنجی ، چسبناک و احتمالا مرطوب است .

رده های سیاهی که zone lines نامیده می شوند معمولا بر روی چوب های پوسیده شده دیده می شوند ،این خط ها در واقع صفحات حکاکی شده در چوب هستند ، گاهی اوقات آنها را صفحات pseudosclerotial می نامند .

که تشکیل شده اند از سلول های قارچی تیره و ضخیم .

آنها احتمالا در حفاظت از آرمیلاریا در برابر شرایط نامطلوب یا سایر قارچ ها یی که می خواهند سرزمین او را اشغل کنند( شامل سایر افراد گونه خودش )، نقش بازی می کنند .

چوب در حال پوسیدگی ممکن است درخشان باشد و نور کمرنگی که در تاریکی قابل مشاهده است را تولید کند .

علائم : سه علامت بیماری ریشه آرمیلاریا ممکن است در باغات دیده شود .

هر کدام از انها که به درستی تشخیص داده شوند تائید کننده بیماری است .

Mycelial fans تقریبا همیشه در درختان آلود و تازه مرده حضور دارند .

اینها حصیر های( mat) سفید میسلیوم قارچ در بین تنه و چوب هستند .

( شکل 6) اگر چه ممکن است سایر قارچ ها هم Mycelial fans تولید کنند اما آنهایی که مربوط به گونه آرمیلاریا armilaria است عموما قابل توجه تر بوده و بوی قارچ می دهد .

معمولا الگوی بادبزن مانند دارند و در گونه های کوچکتر می توان آنها را پوست کند .

ریزومورف :(شکل 7&8 ) ریزومورف ها معمولا با این آلودگی همراه هستند و بسته به گونه ارمیلاریا آنها ممکن است کم تعداد ، کوچک ، شکننده باشند .

پیدا کردنشان مشکل باشد و یا فراوان باشند .

آنها استوانه ای شکل( در خاک ) و یا پهن شده در زیر ریشه هستند و 1-5 میلیمتر قطر دارند .قهوه ای قرمز تا سیاهند .

شاخه شاخه هستند و سرشان در زمان رشد کرم رنگ است .

بافت داخلی میسلیوم سفید رنک است اما ممکن است با افزایش سن آفتاب سوخته شود .

ریزومورف ها اغلب به ریشه های آلوده می چشبند اما ممکن است به سطح ریشه های آلوده نشده هم بچسبند .

گرچه سایر قارچ ها نیز طناب های mycelial و ریزومورف تولید می کنند اما من تا به حال نشنیده ام که ریزومورف های هیچ گونه ای با ریزومورف های آرمیلاریا armilaria اشتباه گرفته شود .

بلکه بیشتر احتمال می رود با ریشه های درختان اشتباه گرفته شوند .

حتی کارگران با تجربه گاهی باید آنها را با دقت برسی کنند تا تشخیص بدهند که آیا ریزومورف هستند یا نه .

قارچ ها ( شکل 1 ) ممکن است در آخر تابستان یا پائیز تولید شوند .میوه ( Fruiting) نامنظم قارچ ها ممکن است در برخی از سالها غائب باشند و در برخی از سالها فراوان .

گرچه ریخت شناسی قارچ از گونه ای به گونه دیگر متفاوت است اما آنها غالبا به صورت خوشه هایی نزدیک و یا در روی پایه درخت هستند .

چتر های قهوه ای عسلی معمولا با پرز یا موهای تیره با تیغه های شعاعی ( gills ) سفید اسپور prints های سفید و ساقه سفید تا قهوه ای است معمولا دارای ظاهر خالدار است بیشتر گونه ها دارای زائده ای هستند که آن حلقه روی ساقه را ایجاد می کند .

تفاوت های دیگری در بین گونه ها در ریخت شناسی قارچ ها وجود دارد .

که ظریف و گوناگون است .

قارچ ها خوراکی هستند اما شما نباید قارچ های وحشی را بخورید مگر اینکه در این زمینه تجربه داشته باشید .

بیولوژی پاتوژن : آرمیلاریا armilaria از راسته basidiomycota .

basidiospores در قارچ ها تولید می شود خصوصا در روی بازیدیا روی خط های تیغه های شعاعی در قسمت زیری چتر .

گونه آرمیلاریا armilaria دارای یک سیکل هسته ای غیر معمول است که هنوز به طور کامل شناخته نشده است.

بر اساس اغلب مطالعات انجام شده تفاوت های آنها با سایر اعضا بازیدومایکوتا basidiomycota در این است که، میسلیوم ها بعد از جفت گیری به جای اینکه هتروکاریوت باشند ، عمدتا دیپلوئید هستند.

تولید مثل جنسی :سازگاری جنسی بین بازیدیوسپورهای منفرد با دو هسته mating-type تنظیم می شود با الل های چند گانه در جمعیت .

ایزوله های باید الل های مختلفی در هر دو هسته داشته باشند تا از نظر جنسی سازگار باشند .

اگر اینگونه باشند هیف ها می توانند جوش بخورند سپس هسته به فاصله کوتاهی جوش می خورد تا یک میسلیوم دیپلوئید ایجاد کند .

چنین می سلیومی فاز غالب است که در جنگل پیدا می شود ؛ در خاک به عنوان ایزومورف و در درختان در حال مرگ نیز پیدا می شوند .

در نهایت زمانی که شرایط مناسب باشد قارچ ها تولید می شوند .

ممکن است در برخی از گونه های تغییرات هسته واسطه ای رخ دهد اما در نهایت در سلول های خاص ( بازیدیا ) که در gillهای قارچ ردیف شده اند میوز موجب تشکیل 4 هسته هاپلوئید می شود .

هر هسته وارد یک بازیدیوسپور در حال رشد می شود و چرخه جنسی را کامل می کند .

تولید مثل غیر جنسی : گونه های آرمیلاریا اسپور غیر جنسی تولید نمی کنند اما آنها قادرند به صورت محلی پراکنده شوند و درختان جدید را کلونایز کنند .

آنها این کار را از طریق رشد به عنوان میسلیوم از طریق تماس ریشه ای یا پیوند بین ریشه ای ؛ و یا رشد از طریق خاک به عنوان ریزومورف ( با قطر 1-5 میلیمتر به درخت مجاور ) انجام می دهند .

گونه ها: گرچه گونه های بسیاری از آرمیلاریا در طی سالها توصیف شده اند اما ویژگی ها و تفاوت های آنها نا مشخص است .

بیماریشناسان گیاهی فهمیده اند که در پاتوژن گونه هایی وجود دارد اما مشکل بودن حل گوناگونی موجب شد تا همگی این پاتوژن ها را در گونه ای به نام mellea جای دهند .

هنگامی که مشخص شد که گروههای intersterile یا گونه های بیولوژیک آرمیلاریا وجود دارد ، این وضعیت تغییر کرد .

در داخل یک گروه جفت گیری با سیستم جفت گیری نرمال انجام می شود اما معمولا در بین گروهها جفت گیری اتفاق نمی افتد .

معمولا تفاوت های طریفی بین گروههادر گزینش میزبان ، حالت تهاجمی ، جغرافیا ، ریخت شناسی قارچ و DNAدیده شده است .

بیشتر گروهای intersterile حالا به گونه هایی که قبلا توصیف شده اند مرتبط شده اند و یا گروههای تازه ای توصیف شده است .

امروزه فکر می کنند که جنس آرمیلاریا خدود 400 گونه داشته باشد .

برخی در چند قاره وجود دارند و برخی محدود به یک منطقه یا قاره هستند .

حدود 9 گونه در امریکای شمالی شناخته شده است .

دو پاتوژن مهم A.ostoyae (معمولا بر روی مخروطیان) ، و A, mellea (معمولا روی نهاندانگان ) .احتمالا در توزیع circumboreal دارند به این معنا که انها در نیمکره شمالی دیده می شوند .

موریانه حشره‌ای است از راسته مساوی‌بالان.

موریانه‌ها حشراتی هستند که بدنی نرم دارند و به کندی حرکت می‌کنند به حکم طبیعت تا پایان عمر در دژ تاریکی که محل اجتماع آنهاست به سر می‌برند.

زیرا در روشنایی آفتاب و فضای باز یارای ایستادگی در برابر دشمنان بی‌شمار خود را ندارند از نظر ساختمان بدنی و چگونگی رشد (دگردیسی) به سوسک‌های حمام شباهت دارند.

موریانه‌ها حشراتی هستند اجتماعی که دو نوع از آنها دیده می‌شود: یک نوع در داخل چوب‌های منازل زندگی می‌کنند و نوع دیگر مخصوص نواحی استوایی بوده و در بیابان‌ها برای خود مسکن می‌سازند و طول خانه‌هایشان گاهی به ۵ متر و قطرش به ۸ متر می‌رسد و بسیار هم سخت است، بطوری که با کلنگ هم شکسته نمی‌شود.

در حالت کلی موریانه‌ها، شاه، ملکه، شاهزاده، کارگر و سرباز دارند و اگر تپه آنها را بشکافید همه اینها را از هم تشخیص خواهید داد.

تعداد زیادی از موریانه‌ها با استفاده از چوبهای جویده شده و یا گل لانه‌های بزرگی درست می‌کنند.

این لانه‌ها بسیار اصولی ساخته شده و برای ساخت آن هر موریانه وظیفه مشخصی دارد.

معمولاً موریانه‌ها در درون لانه‌هایشان پنهان می‌شوند، ولی در صورتی که کسی مزاحم آنها شود یا برای تشکیل اجتماع جدید قصد پرواز داشته باشند، از لانه‌هایشان بیرون می‌آیند.

تنوع موریانه‌ها در هر دسته امروزه در حدود دو هزار گونه موریانه در دنیا می‌‌شناسیم که در مناطق گرمسیر و نیمه گرمسیر فراوانند یکی از نمونه‌های بزرگ و معروف آن موریانه تپه سیاه است که در دماغه امید (جنوب افریقا) به سر می‌برند و نام علمی آن آمی ترمز آتلانتیکوس است.

گونه دیگری که خیلی نزدیک به این نوع و دارای عادات مشابه است در افریقا و همچنین در استرالیا و بعضی نواحی آمریکا و هندوستان و مالایا و سواحل مدیترانه یافت می‌شود.

البته بطور عمده در سراسر ایالات متحده آمریکا و نیز در قسمت جنوبی کانادا یافت می‌شود.

در اروپا تا مناطق شمالی این قاره مثلاً تا پاریس و وین جای زیست موریانه است، اما پرشمارترین موریانه‌ها در مناطق باران خیز مدارگانی یافت می‌شوند.

در موریانه‌ها نیز مانند مورچه‌ها چند شکلی در هر دسته دیده می‌شود.

یعنی در هر اجتماع موریانه تعداد زیادی موریانه‌های کارگر و و موریانه‌های مدافع یا سرباز موجود هستند.

وظیفه کارگران تهیه غذا برای مجتمع است، یعنی چوب را می‌خورند و سپس گوارده آن را در اختیار دیگر موریانه‌ها قرار می‌دهند.

سربازان بال ندارند، کور هم هستند، ولی با این وصف جنگجویان دلیری به شمار می‌روند.

موریانه ملکه می‌تواند تا سی هزار تخم در یک روز بگذارد.

او قادر به حرکت نیست و برای زنده ماندن کاملاً به موریانه‌های کارگر متکی است.

بعضی از موریانه‌های ملکه می‌توانند تا ۵۰ سال زندگی کنند.

ساختار بدن موریانه‌ها بسیاری از مردم موریانه را با مورچه سفید اشتباه می‌گیرند.

اگر چه موریانه‌ها نیز مانند مورچه‌ها جانورانی اجتماعی هستند، ولی به کلی با آنها تفاوت دارند.

موریانه کمدی کلفت، رنگی روشن و شاخکهای یکنواخت و خمیده دارد.

شکل هر موریانه به نوع وظیفه‌اش در اجتماع موریانه‌ها، بستگی دارد.

برای مثال کارگرانی که وظیفه غذا دادن و تمیز کردن ملکه را به عهده دارند، معمولاً کور بوده و بدون بال هستند و دستگاه تناسلی هم ندارند.

فقط موریانه نر دارای ۴ بال است و بیش از چند روزی زندگی نمی‌کند، یعنی پس از جفت گیری با نر تنها فرد ماده (ملکه) است که در اجتماع موریانه‌ها زندگی می‌کند و دارای شکمی بزرگ است و کارش فقط تخم‌گذاری است.

در دستگاه گوارش موریانه‌ها که از چوب استفاده می‌کنند، عده‌ای از تک یاختگان از دسته فلاژله‌ها به نام «پلی ماستیژین» زندگی می‌کنند که با موریانه‌ها زندگی اشتراکی دارند، بدین نحو که این تک سلولی‌ها دیاستازی به نام سلولاز ترشح می‌کنند که موجب هضم و نرم شدن چوبها می‌شود و در این حالت موریانه‌ها چوبهای نرم شده را می‌خورند.

تپه‌های موریانه‌ای و زندگی اجتماعی موریانه‌ها تپه‌های موریانه‌ای که به‌وسیله موریانه‌های تپه سیاه ساخته می‌شوند ممکن است به شکل لکه‌های نمایانی در تمام نقاط دامنه‌های کوهستانی جنوب غربی دماغه امید دیده شوند.

سطح هر تپه درست مانند سطح خارجی مغز دارای برجستگیها و شیارهای مخصوصی است.

بزرگ‌ترین آنها در حدود ۶۰ سانتیمتر بلندی دارد و پهنای قاعده آن نیز به ۶۰ سانتیمتر می‌رسد اگر یکی از آنها را بشکافیم دیده می‌شود که داخل آن مانند اسفنج است و از تعداد زیادی اتاقک تشکیل شده که عرض هر کدام از آنها ۲.۵ سانتیمتر است و با دریچه‌های کوچک راه دارد.

گرچه در یک تپه موریانه‌ای بزرگ ممکن است بیش از ۵۰۰۰۰ موریانه زندگی کنند ولی داخل آن همیشه تمیز است.

این تمیزی به این دلیل است که موریانه‌ها مدفوعات خود را به منزله سیمان در ساختن دیواره‌های تپه و اتاقکها بکار می‌برند و لاشه‌ها را نیز می‌خورند و مصرف می‌کنند.

بیشتر ساکنین تپه حشرات کوچکی به طول ۵ میلیمتر هستند که سرهایی سفید و بدنی به رنگ خاکستری تیره دارند.

اینها کارگرها را تشکیل می‌دهند کارگرها ممکن است نر یا ماده باشند اندام تناسلی آنها رشد نمی‌کند و فعالیتی ندارد و فقط اثری از آن باقی است موریانه‌های کارگر کاملاً کورند و کارشان جمع آوری غذا و رسیدگی به بچه‌ها و پرستاری از شاه و ملکه و شاهزاده هاست.

موریانه ملکه می‌تواند تا ۳۰۰۰۰ تخم در یک روز بگذارد او قادر به حرکت نیست و برای زنده ماندن کاملاً به موریانه‌های کارگر متکی است بعضی از موریانه‌های ملکه می‌توانند تا ۵۰ سال زندگی کنند که از طول همه حشرات دیگر بیشتر است.

افراد دیگری که در حدود یک دهم کلیه ساکنین تپه را تشکیل می‌دهند و با کارگران تفاوت دارند سربازها هستند که رنگشان زرد و سرشان بیضی شکل است و یک جفت آرواره بلند و نوک تیز دارند که سلاح آنها را تشکیل می‌دهد کار آنها دفاع در برابر هجوم دشمنان خارجی است.

سربازها در کار کارگرها شرکت ندارند ولی همیشه برای حمله به دشمنانی که می‌خواهند به زور وارد جایگاه آنها شوند آماده‌اند.

بزرگ‌ترین دشمن موریانه‌ها، مورچه‌ها هستند که اگر آنها را بگیرند فورا می‌کشند و لاشه شان را برای تغذیه به لانه خود می‌برند.

لانه‌سازی در مناطق مدارگانی، بسیاری از موریانه‌ها لانه سازی می‌کنند.

لانه‌هایی به صورت تپه‌ها و گنبدها که حدود ۲۰ متر وسعت و ارتفاعی شاید بیشتر از ۱۰ متر از سطح زمین دارند.

برخی دیگر از موریانه‌ها درخت آشیان هستند، یعنی آشیانه‌هایی به اندازه‌های گوناگون معمولاً به بزرگی یک توپ بستکبال، بر فراز درختان می‌سازند.

موریانه‌ها در داخل چنین آشیانه‌هایی خود را از خطر حمله پرندگان، سوسمارها، عنکبوت‌ها و مورچه‌ها مصون می‌دارند.

آشیانه برخی از موریانه‌های افریقایی مانند چتر است، طوری که آب باران به اطراف آن سرازیر می‌شود.

دسته‌ای دیگر از موریانه‌ها، لانه خود را به گونه‌ای می‌سازند که دمای درون آن هماهنگ‌پذیر گردد.

لانه و آشیانه سازی موریانه‌ها نمونه شگرفی از کار غریزی است.

این کار بر عهده کارگران نوزاد نهاده شده است.

چرا که کارگران تازه تولد یافته هیچگاه در لانه پدر و مادر خود زیست نمی‌کنند و در نتیجه راهی برای آموختن لانه سازی ندارند.

شیوه های دفع موریانه برای از بین بردن موریانه هایی که تاریخ را می جوند کافی است تنها بدن یک موریانه کارگر را به سم آغشته کنید تا سایر موریانه ها هم هنگام دریافت غذا آلوده شوند و از بین بروند موریانه تمام خانه پلنگ صورتى را خورد.

هیچ کدام از حیله هاى پلنگ صورتى نیز براى دفع این موجود به جایى نرسید و از خانه به غیر از سیستم لوله کشى آن چیزى باقى نماند.

سرانجام پلنگ صورتى با این موجود به توافق رسید.

او موریانه را روى میزى گذاشت و با کمک او الوارهاى مورد نیاز خانه جدیدش را برید هر چند پلنگ صورتى توانست با موریانه موذى خانه اش به صلح برسد، اما مردم عادى به همین راحتى نمى توانند چنین کارى انجام دهند.

در زندگى واقعى کسى نمى تواند به خورده شدن تمام خانه اش با آرواره هاى موریانه بخندد، به ویژه اگر مسئول یکى از خانه هاى تاریخى مملکت باشد یا یکى از دوستداران میراث فرهنگى کشور.

در این صورت نه تنها به این اتفاق نمى خندد بلکه براى خراب شدن خانه هاى تاریخى مى گرید.

مهندس «على پازوکى»، کارشناس حشرات موذى و متخصص دفع موریانه ها از خانه هاى تاریخى، در زمینه پروژه هاى مرمت بناهاى تاریخى فعالیت مى کند که از آن جمله مى توان از بازسازى مجلس شوراى ملى و ساختمان شماره ۹ وزارت امور خارجه نام برد.

درباره چگونگى دفع موریانه ها و اینکه اصولاً موریانه ها چه موجوداتى هستند گفت وگویى انجام داده ایم که گزارشى از آن گفت وگو را مى خوانید.

• خورندگان چوب هاى دنیا«موریانه ها پنج سال پیش، پنج میلیارد دلار به مردم آمریکا خسارت وارد کردند.» پازوکى با بیان این آمار مى افزاید: «این آمار در کشورهاى پیشرفته دنیا قابل محاسبه است.

چنین خسارت هایى در کشورهاى دیگر دنیا نیز توسط موریانه ها به مردم وارد شده است.» این موجودات دوست نداشتنى در مناطق گرمسیرى و نیمه گرمسیرى به خوردن چوب مشغول هستند.

ایران هم یکى از خانه هاى موریانه هاى جهان است.

پازوکى درباره خصوصیات آب و هوایى فلات ایران مى گوید: «جایى که به نام فلات ایران با آب و هواى خشک شناخته مى شود، در واقع آب و هواى متنوعى دارد.

ما چهار درصد از گونه هاى گیاهى جهان را در کشورمان داریم که به خاطر خشک بودن این منطقه، امرى عجیب است.

همین تنوع آب و هوایى، تنوع جانورى را در این منطقه به وجود آورده است.» حالا خودتان را براى یک آمار عجیب موریانه اى آماده کنید: «در ایران نزدیک به ۳۰ گونه موریانه، شناسایى شده است.» یک نمونه از این موریانه ها که مشغول جویدن چوب هاى خانه ها و کمد ها هستند، ساختمان هاى تاریخى را هم مى جوند: «آمیترمس ویلیس» .نمونه هایى از موریانه هاى خرابکار در دنیا وجود دارد که مى توانند با همان چوب هایى که خورده و هضم کرده اند با آب دهانشان تپه هاى مرتفعى بسازند که بولدوزر هم قادر به تکان دادن آنها نباشد.

این تپه ها که در آمریکاى جنوبى، استرالیا و مناطق استوایى دیده مى شوند تنها با مواد منفجره از بین مى روند.

ماده اى که موریانه هاى تپه ساز در ساختمان هاى خود به کار مى برند، از سیمان هم محکم تر است.

موریانه هاى تپه ساز در ایران هم زندگى مى کنند.

در بجنورد نمونه هایى از این موریانه ها را مى توان یافت که البته مهندسى آنها به خوبى پسر عموهاى آفریقایى شان نیست.

• موریانه ها پسر عموى مورچه ها نیستند همان شرکتى که پویانمایى هاى پلنگ صورتى را به بازار عرضه مى کرد، سریال دیگرى به نام «مورچه و مورچه خوار» را هم تولید کرده بود که در یکى از قسمت هاى آن سریال نیز موریانه اى به خانمان براندازى مورچه خوار مشغول بود.

این موریانه در آن سریال به نام پسر عموى مورچه معرفى مى شد.

اما این نسبت فامیلى چندان از نظر علمى ثابت شده نیست.

پازوکى درباره نسبت این دو حشره با هم مى گوید: «هر چند به موریانه، مورچه سفید مى گویند، اما نسبت این دو تنها در این حد است که هر دو از جمله حشرات محسوب مى شوند.» او ادامه مى دهد: «این دو موجود به هم حمله مى کنند و گاهى اتفاق مى افتد که کشتار بزرگى از موریانه ها توسط مورچه ها صورت مى گیرد.» موریانه ها از مساوى بالان هستند.

از حشرات پست تر به حساب مى آیند و تابه حال دوهزار و پانصد گونه از آنها شناسایى شده است.

موریانه ها یکى از سه دسته از حشراتى هستند که زندگى اجتماعى دارند.

آنها در کلنى (لانه)هاى خود، طبقات اجتماعى متفاوتى دارند که هر کدام از آنها را در جایگاه خاصى مى گذارد.

پازوکى مى گوید موریانه ها معمولاً یک شاه و ملکه دارند.

گاهى تعداد این شاه و ملکه ها به حدود ۲۰ جفت هم مى رسد.

در این صورت در کلنى آنها ملوک الطوایفى ایجاد مى شود.

این اتفاق معمولاً در لانه هاى بزرگ روى مى دهد.

طبقات دیگر موریانه ها عبارتند از: «کارگرها» و «سربازها».

کارگرها ماده هایى هستند که رشد جنسى آنها کامل نشده است.

گاهى با اجازه ملکه، این کارگرها هم امکان رشد مى یابند و به کار تولید مثل مشغول مى شوند.

کارگرها چوب را مى خورند و آن را درون معده خود هضم کرده و با روش دهان به دهان توده غذا را به موریانه هاى دیگر مى دهند.

سربازها، موریانه هایى هستند با آرواره هاى بسیار قوى.

آنها وظیفه مراقبت از کلنى را به عهده دارند.

این دسته از موریانه ها پوست نمى اندازند.

کارگرها با حفر دالان خود را به منابع چوب مى رسانند.

گاهى که به توده سفتى برخورد کنند، دالان را به روى بنا مى آورند و دالانى سرپوشیده براى عبور خود با مدفوع، آب دهان و خاک مى سازند.

این دالان ها براى این ساخته مى شوند که موریانه ها به هواى مرطوب نیاز دارند و در هواى معمولى نمى توانند راحت زندگى کنند.

براى همین در مکان هاى مرطوب مانند شمال ایران از این دست جانوران به وفور پیدا مى شود.

همین توانایى آنها در ساختن راهرو براى رسیدن به غذا، به آنها کمک مى کند که در جایى دورتر از خانه خود به دنبال چوب هاى خوش خوراک بگردند.

مثلاً مى توانند در حالى که در آپارتمان همسایه شما خانه دارند، چوب هاى خانه شما را تا ته بخورند.

چوب خوشمزه چوب مى تواند خوشمزه یا بد مزه باشد.

درست مثل مغز بادام که مى تواند تلخ یا شیرین باشد.

پازوکى که در تمام عمر کارى خود زندگى موریانه ها را مطالعه کرده است، مى گوید: «موریانه ها به چوب هاى تلخ، سمى، رآکتین دار و آنها که استبرق دارند، علاقه اى ندارند.

براى همین چوب درختان ساج، سرو و کاج را نمى خورند و در عوض به خوردن چوب تبریزى و چنار علاقه مند هستند.» چوب هاى خوشمزه را هم مى توان با یک سرى فرآیندهاى شیمیایى بدمزه کرد.

مثلاً مى توان در کارخانه ها چوب را با مواد نفتى اشباع کرد.

این روش براى چوب هایى که در ساخت ریل راه آهن به کار مى روند، موثر است.

اما به خاطر بوى ناخوشایندى که این چوب ها دارند، نمى توان از این روش براى چوب هایى که در ساختمان ها به کار مى روند، استفاده کرد.

پازوکى مى گوید براى چوب هاى ساختمانى مى توان از مواد دیگرى استفاده کرد که بوى ناخوشایند کمترى دارند.

مقاوم سازى در برابر موریانه با این روش براى ساختمان هایى که هنوز ساخته نشده اند، امکان پذیر است، اما نمى توان از این روش براى ساختمان هایى که سالها پیش از این ساخته شده اند، استفاده کرد.

• موریانه را بکش روش دیگرى که پیش از ساختن خانه مى توان از آن براى دفع موریانه ها استفاده کرد، مالیدن روغن منداب به چوب هاى خانه است.

این روشى است که پازوکى در کودکى براى دفع موریانه از خانه اى که با پدرش مى ساخته، استفاده کرده است.

خانه پدرى او سى سال در برابر موریانه ها دوام آورده بود.

اما اگر بخواهیم که ساختمان هاى تاریخى خود را در برابر حمله موریانه ها مقاوم کنیم، باید از شیوه هاى بهترى استفاده کنیم.

مثلاً شیوه اى که در آن رد دالان موریانه را مى گیرند و آن را تا رسیدن به خانه موریانه ها دنبال مى کنند، نمى تواند براى ساختمان هاى تاریخى به کار رود.

براى همین باید از شیوه هاى دیگرى استفاده کرد.

«در آمریکا براى از بین بردن موریانه ها از چادرهاى عظیمى استفاده مى شود که با کمک جرثقیل هاى بزرگ روى ساختمان آلوده قرار مى گیرد و سپس همه درزهاى چادر پوشانده مى شود.

بعد گازى کشنده را به مدت یک شبانه روز در این چادر رها مى کنند و حشرات موذى با این روش از بین مى روند.

اما موریانه ها تنها به عقب نشینى دو ساله اى اکتفا مى کنند و بعد از آن دوباره بر مى گردند.» این روش چند ایراد دارد: «اول اینکه فشار هواى لانه موریانه ها از فشار هواى بیرون کمتر است و به همین علت گاز در لانه آنها کمتر رسوخ مى کند و موریانه هاى کمترى آسیب مى بینند.

ایراد دوم هم این است که این گازها که از ترکیبات «برم» هستند، براى لایه اوزون که زمین را احاطه کرده، مضر هستند.» این روش بهترین شیوه دفع موریانه با سم است.

به گفته پازوکى روش هاى دیگر، از جمله دفع موریانه با سم پاشى منطقه، مانند کارى که در ابیانه انجام شده است، تنها به آلوده کردن محیط منجر مى شود و اثر آنها شاید تا دو ماه بیشتر نباشد.

براى بیرون فرستادن موریانه ها از خانه هاى تاریخى باید این نکته را در نظر داشت که موریانه ها به هواى مرطوب علاقه مند هستند و مى توان آنها را در زیرزمین ها پیدا کرد.

بنابراین خشک کردن موتورخانه ها و زیرزمین ها مى تواند یکى از راه حل هاى موجود براى دفع این موجودات باشد.

روش دیگر که پازوکى براى بیرون راندن موریانه ها پیشنهاد مى کند، ساختن سد بر سر راه موریانه ها است: «موریانه هایى که در ایران به کار خراب کردن آثار تاریخى مشغولند، معمولاً خانه هایى در عمق ۸۰ تا ۹۰ سانتى مترى سطح زمین دارند.

براى جلوگیرى از فعالیت این موریانه ها باید، سدى به عمق ۸۰ تا ۹۰ سانتى متر از مخلوط خاک و سم ایجاد کرد و بالاى لانه موریانه ها کار گذاشت.

براى انجام درست این روش باید محل خانه موریانه ها را درست حدس زد و سم را به میزان مناسب استفاده کرد تا حداقل ده سال ساختمان در برابر موریانه ها مقاوم باشد.» البته اثر مخربى که این روش بر محیط زیست دارد، آلوده شدن آب هاى سطحى است.

پازوکى براى ردیابى خانه موریانه ها چند روش پیشنهاد مى کند که یکى از آنها استفاده از گوشى هاى الکترونیکى است.

این گوشى ها خیلى دقیق هستند و براى استفاده باید تا شعاع چند مترى ساختمان هیچ صدایى نباشد.

سگ هاى تعلیم یافته نیز راه حل دیگرى براى شناختن لانه موریانه ها است.

اما سومین روش کمى متفاوت است.

پازوکى مى گوید: «در این روش باید، مقدارى چوب با مواد رادیو اکتیو به خورد موریانه ها داد و سپس با ردیاب هاى رادیواکتیو محل لانه آنها را پیدا کرد.» روش دیگرى که براى جلوگیرى از حرکت موریانه ها مى توان به کار برد، این است که به جاى چوب از کلاف هاى فلزى در ساختمان ها استفاده کرد.

در این روش باید چوب هاى به کار رفته در ساختمان را مثل سیخ کباب از ساختمان بیرون کشید و به جاى آن میله هاى آهنى در ساختمان فرو کرد.

ساختن تله بر سر راه موریانه ها هم روش دیگرى است که مى توان از آن استفاده کرد.

بسته هایى پر از چوب و مقوا که قرار است پر از موریانه شوند، روش دیگرى براى جذب موریانه ها است.

پازوکى براى دفع موریانه هاى ساختمان شماره ۹ وزارت امور خارجه