بسمه تعالی
ترکیبات و مخلوط های شیمیایی
به طور کلی ترکیبات شیمیایی ، اجزای مهمی در ساختار بتون ها به شمار آمده به طوریکه حتی از سیمان پرتلند و آب نیز بیشتر اهمیت دارد . این ترکیبات شیمیایی قبل یا در حین فرایند هم زدن سیمان اضافه می شوند ، تولید کنندگان بزرگ به خاطر کاهش قیمت سازه بتون ، مخلوط های شیمیایی را در ابتدای کار اضافه می کنند ، با بهسازی مواد موجود می توانید بتون سخت و محکمتری داشته باشید ، هر چه در حین مخلوط کردن ، حمل و نقل ، قراردادن و مراقبت کردن از بتون دقت و وسواس بالایی داشته باشیم ، در مواقع خطر و اضطرار اطمینان خاطر بیشتری خواهیم داشت . استفاده موفق از ترکیبات شیمیایی بستگی به چندین فاکتور مختلف دارد ، از جمله : نوع و مقدار سیمان ، حجم آب اضافه شده ، زمان هم زدن و مخلوط کردن ، میزان سیالیت ترکیب ، دمای محیط ساخت بتون و هوای کافی را می توان اشاره تمود . گهگاه ترکیبی مشابه را با مختوط کردن مواد دیگر به دست می آوریم و برای افزایش قابلیت بتون می بایست میزان آب موجود در ترکیب بتون را کاهش داد ( اصطلاحا نسبت آب به سیمان را کم کنیم .) همچنین افزودن سیمان به اندازه کافی ، استفاده از انواع دیگر سیمان ، تغییر خرده سنگهای ساختار بتون و ... می توانند تاثیر به سزایی در افزایش استحکام و پایداری بتون داشته باشند .
پنج دستور العمل سازنده :
ترکیبهای مورد نیاز با توجه به دستورالعمل داده شده تهیه می کنند و به طور کلی 5 رده مختلف از ترکیبات شیمیایی وجود دارند :
1) تزریق هوا
2) کاهش میزان آب
3)مواد کند کننده
4) مواد تشدید کننده
5) شکل دهنده ها و مافوق شکل دهنده ها
تمامی انواع دیگر مخلوط کننده ها و ترکیبات مورد استفاده در ساخت بتون با وجود تفاوتهای ویژه ای که دارند ، باید به لحاظ عملکردی و کارایی شرایط زیر را داشته باشند :
عدم فساد تدریجی ، کاهش دهنده انقباض ، کاهش دهنده فعالیت آلکالاسیلیکاتی محیط ، دوام و پایداری زیاد ، قابلیت پذیرش رنگ یا رنگ آمیزی ، تحمل و مقاومت زیاد ، عدم جذب آب و رطوبی برای حفاظت بیشتر پشت بام ساختمانها و .... گاهی اوقات حباب های هوا در داخل ساختار بتون وجود دارند که در مقیاس میکروسکوپی قابل مشاهده می باشند ، اصولا تزریق هوا با فشار زیاد در حین هم زدن ترکیب صورت پذیرفته و به این ترکیب در اصطلاح " بتون با هوای تزریق شده " می گویند .
مخلوط هایی که دارای آب کمتری می باشند ، تا حدودی مقاومت و استحکام بیشتری دارند ، در این نوع بتون میزان آب داخل مخلوط بتون را تا حدود 15 – 5 درصد کاهش می دهیم ، در نتیجه ، بتونی که برای ساخت آن مقدار کمی آب استفاده شده باشد ، از حالت سیالیت کمتری در حین ساخت برخوردار بوده و بالتبع ظاهری یکدست خواهد داشت ، در اصطلاح فنی بایستی نسبت آب به سیمان در ترکیب بتون کم باشد ، به این ترتیب بدون نیاز به افزودن سیمان ، مقاومت و استحکام بتون ساخته شده افزایش پیدا می کند ، پیشرفت های تکنولوژیک اخیر در زمینه مخلوط کن ها یا همان Mixer ها موجب شده است که مقدار آب کمتری در حین مخلوط کردن مواد اولیه بتون مصرف کرده و لی مقاومت و استحکام بیشتری را داشته باشیم . در واقع این مخلوط کن های جدید مقدار مصرف آب را تا حدود 8 درصد نسبت به قبل کاهش می دهند و خصوصیت بارز این بتون پایداری و استحکام بالا در شرایط دمایی متغیر است ، ابزار های کاهنده متوسط آب مصرفی نسبت به ابزار های کاهنده آب استاندارد ، بتون به مراتب پایدارتری را به وجود می آورند .
مخلوط های دارای سیالیت کمتر ( کند یا سفت ) در حین ترکیب شدن زمان بیشتری صرف کرده اند ولی اگر شرایط آب و هوایی گرمی در حین ساخت بتون داشته باشیم ، به واقع اثر تسریع کنندگی بتون خنثی می شود ، اصولا درجه حرارت بالا ، باعث افزایش میزان سختی بتون شده و در نتیجه پایداری و مقاومت بتون را در شرایط سخت شاهد خواهیم بود ، به علاوه لازم به ذکر است که ابزارهای کند کننده ، قابلیت و کارایی بتون را در مکان نصب شده افزایش می دهند ، اغلب ابزارهای کند کننده ، همچنین نقش کاهش دهنده آب مصرفی در ساخت بتون را دارند و به دلیل کند کردن روند مخلوط شدن بتون شاهد تزریق هوا در داخل بتون خواهیم بود . از سوی دیگر ترکیبات تسریع کننده ، باعث افزایش میزان استحکام ( پایداری ) لحظه ای بتون می شوند ، به این ترتیب زمان لازم برای حفاظت و مراقبت از مخلوط بتون کاهش پیدا می کند ، این نوع بتون ها برای تجهیز سریع مکان های حساس به کار می روند ، ترکیب های تسریع کننده ، به طور خاص برای اصلاح ( بهسازی ) بتون در شرایط آب و هوایی سرد موثر می باشند .
تغییر شکل دهنده ها ( حالت دهنده های مدرن ) مثل HRWR یا ابزارهای کاهنده مقدار آب اضافی ، مقدار حجم آب مورد نیاز را تا حدود 12 تا 30 درصد کاهش می دهند ، لذا اگر به بتونی با میزان سیلیت کم تا متوسط اضافه شود ، نسبت آب – سیمان را طوری تنظیم می کند که سیالیت بتون تا حد زیادی افزایش یابد . همانطور که اشاره شد ، بتون حاصل زیاد از حد شل می باشد ، لذا دارای نوسان کمتر ( یا فاقد نوسان ) و تراکم (فشردگی ) بالایی می باشد ./ بهتر است تاثیر ابزارهای حالت دهنده مدرن چیزی حدود 30 تا 60 دقیقه طول بکشد و این بستگی مستقیم با نرخ مصرف یا میزان گداختگی دارد ، به علاوه کاهش سرعت در کارایی بتون حاصله تاثیر می گذارد ، همانطور که قبلا هم اشاره کردیم کاهش سیالیت را با افزودن مواد حالت دهنده یا شکل پذیر به بتون به خصوص در سازه های حساسی مثل ادارات و سازمانهای دولتی جبران می کنند ، برای جلوگیری از فساد تدریجی بتون از ترکیبات ضد پوسیدگی بهره می بریم ، به این ترتیب تزریق یا قرار دادن میله های فلزی در داخل بتون راهکار مناسبی است ، این بتون های مسلح شده با مواد ضد پوسیدگی در مواردی مثل : سازه های آبی ، پل ها یا بزرگراه هایی که از روی رودخانه عبور می کنند ، پارکینگ گاراژ ها و...
که بدون شک با مشکل غلظت بالای کلورید روبرو هستیم به جز موارد اشاره شده ، ترکیبات مخصوص دیگری داریم که نقش کاهش انقباض را دارند و همچنین باعث ممانعت از واکنش پذیری alka – silica می شود .
عوامل کاهش دهنده انقباض را برای کنترل انقباض سازه در شرایط خشکی ( کم آبی ) و همچنین به حداقل رساندن شکاف های احتمالی به بتون اضافه می کنند ، این در حالی است که ترکیبات موسوم به ASR مشکلات متعدد پایداری سازه را کنترل نموده که اغلب این مشکلات ارتباط مستقیمی با خاصیت ارتجاعی alka – silica دارد .
در این مقاله سعی داشتیم به معرفی ترکیبات مختلفی بپردازیم که نقش موثری در استحکام و پایداری بتون در درازمدت دارند ، اصولا در ساخت بتون افزایش پایداری و کاهش وزن سازه هدف اصلی می باشد .