مقدمه:
کمبود مواد غذایی از مواردی است که دغدغه فکری تمامی دست اندرکاران مربوط به امر غذا در دنیا را به خود اختصاص می دهدد. یکی از راههای مبارزه با کمبود مواد غذایی استفاده صحیح و بهینه از آن است تا بتواند حداکثر بهره وری را داشته باشد . یعنی فر آوری غذا به شکلی صورت گیرد که علاوه بر افزایش ماندگاری ،حداکثر مواد مغذی موجود در مواد غذایی اولیه حفظ گردد. این امر مهم بدون احاطه علمی کافی و روشن به تغییرات شیمیایی مختافی که ممکن است به هر دلیل در غذاهای مختلف رخ دهد ممکن نیست واکنش قهوه ای شدن که به اسامی مختلف در مواد غذایی رخ می دهد . یک سری واکگنش های پیچیده و مهمی است که یک شیمیست مواد غذایی باید به آن عنایت داشته باشد. این واکنش ها در بعضی مواقع و در برخی مواد غذایی تا حدودی مشخص قابل قبول است . لکن به دلایل مختلف ضروری است که در صنایع غذایی به شکل جدی کنترل گردد.
که در واقع هدف این بررسی :
جمع آوری مطالب پراکنده ای است که در مورد این واکنش ها و نحوه کنترل این واکنش ها در مقالات و کتب متفاوت بیان شده است.
فعل و انفعالات قهوه ای شدن:[1]
واکنش قهوه ای شدن در مواد غذایی یا به واسطه واکنش اکسید اسیونی یا غیر اکسید اسیونی است . واکنش قهوه ای شدن اکسید اسیونی را قهوه ای شدن ی [2]و واکنش قهوه ای شدن غیر اکسید اسیونی را غیر ی[3] می گویند . واکنش های قهوه ای شدن در مواد غذایی واکنش های پیچیده ای است که منجر به ایجاد رنگ زرد تا قهوه ای و یا سیاه می نماید و از جهت اینکه تغییراتی در ظاهر ماده علاوه بر رنگ بر روی عطر طعم و ارزش غذایی ایجاد می کند حائز اهمیت می باشد . با توجه به آداب و سنن غذایی میزان این واکنش ها می تواند در مصرف کننده ایجاد مقبولیت بیشتر و یا کمتر بنماید. مثلا فعل و انفعالات تغییر رنگ ظاهری در قهوه ، شربت افرا[4] )شربت شیره درخت افرا که پس از تبخیر سرانجام به شربت غلیظ یا شکر تبدیل می شود، این شربت 5/62 درصد ساکارز و 5/1 درصد قند انورت دارد) آبجو ، برشته شدن نان و کیک ،آجیل بو داده ،چیپس سیب زمینی ، کارامل ، آب نبات ،سیاه چای ، رسیدن خرما و واکنش های ایجاد بو ،رنگ و طعم در کاکائو و شکلات و از این قبیل تا حدودی مطلوب و موجب مرغوبیت است.
در بسیاری موارد نیز به خاطر بد طعم شدن و ایجاد ظاهری بد امری نامطلوب است مثلا در میوه ها و سبزیها غذای منجمد و خشک شده ،آب پرتقال ،شیر خشک ، پودر تخم مرغ و ازاین قبیل لازم به ذکر است واکنش قهوه ای شدن ی در آب میوه ها یک مشکل عمده است به غیر از آب سیب که در آن قهوه ای شدن در حد خفیف از لحاظ تجاری مورد قبول است ،این واکنش تا حدودی کم در کشمش ، آلو خشک ، خرما ، انجیر ،رنگ طبیعی ایجاد می نماید . بنابر این دانستن مکانیسم واکنش های قهوه ای شدن و راه های کنترل و جلوگیری از آن در مواد غذایی اهمیت داشته و از طرفی قهوه ای شدن در خیلی موارد با کاهش ارزش غذایی همراه است و لازم است این واکنش ها به خوبی شناخته شود.