دانلود مقاله صنعت بیمه و گستردگی خدمات

بخش اول

 بیمه آتش سوزی

قدیمترین رشته بیمه، رشته بیمه باربری است در حالی که بیمه آتش سوزی، به تدریج از سده هفدهم تا نوزدهم شناخته شده است آتش سوزی بزرگ لندن در سال 1666 زمانی به وقوع پیوست که وسایل اطفای حریق هنوز در مراحل ابتدایی بود و هیچگونه پوشش بیمه آتش سوزی درجامعه به چشم نمی خورد. نخستین اداره آتش سوزی در انگلستان در سال 1680 تأسیس شد و متعاقب آن شرکت هند این هند[1] در سال 1696 و اداره آتش سوزی سان[2] در سال 1710 پدید آمدند. سرانجام آتش سوزی بزرگ لندن باعث ایجاد شرکت بیمه هامبرگرجنرال[3] شد که این شرکت و شرکت سان، دو شرکت بیمه‌ای هستند که هنوز وجود دارند و فعالیت می کنند. در نتیجه وقوع انقلاب صنعتی در سده هجدهم که به پیدایش کارخانه‌ها، انبارها، کشتیها، ماشین آلات و غیره انجامید، شرکتهای بیمه آتش سوزی متعددی از جمله لویدز لندن تأسیس شدند.

آتش سوزی بزرگ لندن

درساعت 2 بامداد یکشنبه اول سپتامبر 1666 میلادی، در معبر باریکی کنار رودخانه تایمز، حریقی رخ داد و قیر و کنف و زغال سنگ انباشته در محل، آتش را گسترش داد. سهل انگاری در مهار آتش و خاموش نکردن بهنگام آن، سبب شد که آتش لحظه به لحظه و با سرعت دامنه پیدا کند و هر چه را در مسیرش قرار دارد بسوزاند و با خاکستر یکسان کند. هنگامی که آتش به پل بزرگ لندن ( تنها راه عبور مردم) رسید، بندهای پل ازهم گسست و الوارهای نیم سوخته و مشتعل بناها به داخل رودخانه و روی پمپهای دستی که تنها وسیله برای خاموش کردن آتش محسوب می شد ریخته شد و آنها را بی استفاده ساخت. بدین قرار، مردم ناگزیر شدند که با سطلهای پر از آب که دست به دست می دادند به خاموش کردن آتش مبادرت ورزند. رفته رفته که آتش گسترش می یافت، اضطراب مردم هم بالا می گرفت زیرا شعله های آتش، به شکل امواج وسیعی، ساختمانها را گروه گروه در بر می گرفت و باد شدید خاوری نیز باعث می شد که قطعات مشتعل به مسافتهای زیاد پرتاب و هر لحظه بر دامنه حریق افزوده شود؛ آتش همچنان پیش می تاخت و مردم وحشت زده را پس می راند. جمعیت، مبهوت و مأیوس و متوحش، هر چه از اثاث خانه که به دستشان می رسید و حمل کردنی بود، بر می داشتند  و به کوچه ها و خیابانها و در نهایت به صحراها می گریختند. رود تایمز، از قایقها و کرجیها انباشته بود که با سرعت هر چه بیشتر، رفت و آمد می کردند و مردم و بارهایشان را به محلهای امن می رساندند. هر چند که این مکانها هم چندان امن امن نبودند و گهگاه بارانی از قطعات مشتعل برسرشان می بارید و آتش، قایقها و سرنشینان آنها را به کام خود می کشید و به اعماق آبها فرو می برد.

زنهای آبستن چندی دیده شدند که با دلهره و تشویش بسیار از فرزند درون خود دفاع می کردند. بچه های قد و نیم قد، گریان و نالان، پدر و مادر خود را با فریاد می زدند و آنها را در میان سیل جمعیت متراکم و پریشان و شتابان جست و جو می کردند. بسیاری از مردم که توانی برایشان نمانده بود و طاقت این همه فشار و دلهره را نمی آوردند، در گوشه ای افتاده بودند و لگد کوب دیگران می شدند و جان می سپردند؛ حیوانات سرگردان نیز از میان جمعیت راه فرار می جستند؛ و گاوان تنومند در حالی که گوساله هایشان وحشت زده و ضجه کنان در پشت می آمدند، خود را به صف آدمیان می کوبیدند.

سرانجام، پس از سه شبانه روز، بارانهای سیل آسای فصلی به داد مردم رسیدند؛ 4360 جریب زمین سوخته و 400 کوچه وخیابان لندن فرو ریخته بود؛ 13200 ساختمان، 92 کلیسا، 52 انبار بزرگ کالا و تعداد زیادی بیمارستان، کتابخانه، بناهای دولتی و چندین دروازه و پل با خاک یکسان شده بودند؛ خسارت وارده به پول آن زمان، از 11 میلیون لیره انگلیسی تجاوز کرده بود که به پول امروزی، متجاوز از یک میلیارد لیره می شود.

لندن ورشکسته، ماتم زده و تقریباً خالی از سکنه شده بود و کسی گمان نمی برد روزی دوباره سراز خاک به در کند. سه ماه و نیم بعد از این فاجعه بزرگ، مردمی که به لندن باز می گشتند، دیگر آثاری از مرکز حصار دار شهر باقی نمانده بود. زمین هنوز از تلهای خاک و سنگ و آهن  آلات پیچ تاب خورده و سرب مذاب سرد شده پوشیده بود و هنوز در اغلب زیرزمینها، شعله و دود چشمها را می آزرد. پس از این بلای عظیم، اولیای امور و صاحبان سرمایه به اندیشه گران متوسل شدند تا چاره جویی کنند بلکه از نظایر این فاجعه در آینده جلوگیری شود یا دست کم خسارت و تلفات به حداقل ممکن برسد. نتیجه بررسیهای چندین  ساله این شد که چون دانش زمان قادر به پیش بینی، پیشگیری و مبارزه با آتش سوزی دامنه دار نیست، چاره منحصر به فرد، « تقسیم خسارتها» بین شمار هرچه بیشتر سازمانهای اقتصادی، صاحبان سرمایه و مردم ذی نفع است تا آتش سوزی دست کم تحمل پذیر شود و خسارتهای وارده یکباره یک سازمان اقتصادی یا یک فرد را از میان نبرد و پس از حریق باز بتوانند به کسب و کار گذشته ادامه دهند- بدین گونه بود که بیمه آتش سوزی پا به عرصه وجود نهاد.

حریق چیست؟

حریق عبارت است از احتراق شدید مواد سوختنی یا آتشی ناخواسته و از کنترل خارج شده که معمولاً با سرعت نور، دود و حرارت زیاد توأم است. احتراق عبارت است از ترکیب یک ماده سوختنی با اکسیژن دو حالت دارد: احتراق آرام ( مانند اکسیده شدن مس) و احتراق شدید ( که با حرارت دود، نور همراه است).

نحوه ایجاد حریق

 برای ایجاد حریق سه عامل مورد نیاز است:

1- مواد اشتعال پذیر ( جامدات، مایعات و گازها) که میزان مواد اشتعال پذیر در ایجاد حریق، نقش مهمی بازی می کند.

2- اکسیژن (هوا): محیط اطراف ما پر از مواد اشعال پذیر است. اکسیژن هوا نیز به اندازه کافی یافت می شود و برای آغاز آتش سوزی عامل دیگری نیز مورد نیاز است.

3- انرژی آتشزنه : این انرژی می تواند با افزایش دما تولید شود. انرژی مورد لزوم برای آغاز آتش سوزی می تواند بسیار کم و کوچک باشد و آتش سوزی براثر به وجود آمدن این انرژی به راحتی انجام می گیرد. موارد زیر، انرژی مورد لزوم برای آغاز آتش سوزی را فراهم می آورند:

- ایجاد آتشزنه به طور مستقیم (‌زدن کبریت)

- افزایش حرارت

- آتش سوزی خود به خود

- انفجار

- جرقه الکتریکی

- واکنش شیمیایی

- متمرکز کردن نور در یک نقطه با استفاده از عدسی

مثلث حریق

 برای اینکه حریقی اتفاق افتد، وجود سه عامل ضروری است: سوخت، حرارت و اکسیژن، که اینها را مثلث حریق می نامند. چنانچه یکی از این عوامل برداشته شود، حریق خود به خود از بین می رود. از بین بردن حرارت یا سرد کردن حریق معمولاً با آب انجام می شود که بسیار موثر و در عین حال کم خرج است و در مورد اطفای حریق جامدات، بهترین وسیله به شمار می آید.

برای از بین بردن سوخت باید آنرا از حریق جدا کرد. در خصوص جامدات سوختنی، بدین گونه عمل می کنیم که آنها را که هنوز شعله ور نشده اند، یا روی زمین پخش هستند، یا در ظروف درباز مشتعل، با کف شیمیایی یا فیزیکی که سراسر مایع را فرا گیرد، می پوشانیم به طوری که مانع رسیدن هوا یا اکسیژن به آن شویم. در حقیقت سوخت را از حریق جدا می کنیم و این خود طریقه دیگری از خاموش کردن است که بیشتر « خفه کردن» گویند.

با پودرهای شیمیایی، مایعات و گازهای خاموش کننده سنگین تر از هوا که با فشار روی مواد مشتعل پراکنده می شوند، در حقیقت اکسیژن را دور می سازند تا حریق خاموش شود. حتی اگر درصد اکسیژن هوا بر اثر اختلاط با گازهای خنثی از حد معینی کمتر شود خودبه خود حریق خاموش می گردد. آنچه گفته شد، کلی بود و در موارد دیگر، راههای دیگری دارد. مثلاً آب یا کف، حریقهای الکتریکی را با آب خاموش نمی کنند. در این مورد در مرحله نخست باید جریان برق را قطع کرد و گرنه خطر برق گرفتگی نیز اضافه می شود.

در انتشارات سازمان بین المللی دفاع غیر نظامی، تئوری و اسلوب دیگری به شرح زیر قابل شده اند:

آتش بر اثر شعله به صورت حریق در می آید و این پرتوافکنی شعله است که وحشت زاست و عامل انتشار و توسعه حریق به شمار می رود و در عین حال مانع دستیابی به کانون اصلی حریق و خاموش کردن آن می شود. پس مثلث حریق درون دایره شعله قرار می گیرد و برای خاموش کردن حریق ابتدا باید شعله را از بین برد، سپس براساس نوع آتش، به شیوه خاص اطفای حریق پرداخت. چون شعله از یک سو، تظاهرات مرئی اکسیداسیون گاز سوخت است و از دیگر سو، هر نوع ماده احتراق پذیر حتی جامدات ابتدا به صورت گاز در می آید لذا می توان گفت که در اطفای حریق هرگونه آتش سوزی، نخست باید به مبارزه با آتش گاز(شعله) پرداخت. برای این مبارزه، به طوری که تجربیات سالیان دراز کشورهای پیشرفته نشان می دهد، هیچ وسیله ای بهتر از پودر ویژه شیمیایی نیست.

تعریف آتش سوزی

آتش سوزی عبارت از آتشی است که یا از یک منبع حرارتی کنترل ناپذیر سرچشمه گرفته یا منبع حرارتی معین کنترل شده ای را ترک کرده و با نیروی حرارتی خود گسترش و توسع یافته باشد ( آتش خسارت زننده).

 قرارداد بیمه آتش سوزی

قرارداد بیمه آتش سوزی توافقی است بین بیمه‌گذار از یک سو، و بیمه‌گر از دیگرسو که به صورت بیمه نامه، متجلی می شود. بدین قرار که بیمه‌گر در مقابل دریافت وجهی که حق بیمه نامیده می شود، متعهد می گردد که زیانهای مالی بیمه‌گذار را برای اموال بخصوصی که مشخص گردیده و اموال بیمه شده نامیده می شود، در مدت معین بر اثر خطر آتش سوزی یا خطرهای دیگر که بیمه شده اند جبران کند. تعهد بیمه‌گر محدود به مبلغی است که به آن مبلغ بیمه شده اطلاق می شود. از ضروریات بیمه آتش سوزی آن است که بین بیمه‌گذار و بیمه‌گر باید پیشنهاد و قبولی قطعی رد و بدل شود. همچنین نفع بیمه پذیر بیمه‌گذار قانونی باشد و بیمه‌گذار کلیه اطلاعات خود را برای ارزیابی خطر در اختیار بیمه‌گر قرار دهد و از اظهارات خلاف واقع بپرهیزد.

اصول قرارداد بیمه ‌ آتش سوزی

- ایجاد و قبول: باید ایجاب و قبول طرفین قرارداد ( بیمه‌گر و بیمه‌گذار) به طور قطعی و بدون هیچ قید و شرط و با رضایت طرفین در مدت معین یا مدتی که عرفاً معقول و منطقی باشد اعلام شود.

جنبه های قانونی بیمه آتش سوزی : قرارداد بیمه آتش سوزی قرارداد عادی است و الزام قانونی برای کتبی بودن آن است. در عمل، قرارداد آتش سوزی نوشته ای است که به آن بیمه نامه اطلاق می شود و طرفین قرارداد آتش سوزی در مورد محتوای آن اتخاذ تصمیم می کنند.

اصول کلی قراردادها : عقد هر قراردادی باید منع قانونی نداشته باشد. هرگونه توافقی که بین طرفین ایجاد تعهد کند ولی این توافق از نظر قانون مشروعیت نداشته باشد باطل است، مانند:

- قراردادی که برای ارتکاب جنایت باشد.

- قراردادی که مخالف شئون جامعه باشد.

- قراردادی که بر خلاف نظم عمومی باشد.

- قراداد با بیگانگانی که با کشور متبوع در حال جنگ باشند، حتی اگر این توافق قبل از - -- شروع جنگ حاصل شده باشد.

-  محتوای یک قرارداد بیمه آتش سوزی

- یک قرارداد آتش سوزی باید حاوی مطالب زیر باشد:

- نام شرکت بیمه

- عنوان بیمه نامه آتش سوزی

نام بیمه‌گذار

- خطرهای مورد پوشش

- اموال بیمه شده

- مبلغ مورد بیمه

- حق بیمه

-  مدت قرارداد

- سایر مطالبی که طرفین تشخیص دهند قید آن در قرارداد ضرورت دارد

- اضافه کردن مواردی که معمولاً جزو استثناآت قرارداد است.

- استثنا کردن مواردی که در صورت ذکر نشدن قرارداد آنها را پوشش می دهد.

- تعهدات[4]

 نفع بیمه پذیر[5]

در این مورد باید در بیمه نامه آتش سوزی مشخص شود که چه چیزی مورد بیمه است و رابطه آن با بیمه‌گذار چگونه است. در حقیقت نفع بیمه پذیر بیمه‌گذار است که بیمه می شود مفهوم نفع بیمه پذیر این است که رابطه بیمه‌گذار با اموال مورد بیمه طبق قانون مشخص باشد و درصورت تحقق خطر بیمه شده، بیمه‌گذار دچار زیان شود.

تعریف : نفع بیمه پذیر به مفهوم آن است که رابطه بیمه‌گذار با اموال مورد بیمه به موجب قانون قابل تشخیص است و بیمه‌ گذار با وارد شدن خسارت به مورد بیمه بر اثر تحقق خطر موضوع بیمه دچار زیان مالی شود. نفع بیمه پذیر می تواند در موارد زیر ایجاد شود