دانلود تحقیق صنعت ژاپن

اقتصاد ژاپن
اقتصاد ژاپن دارای نظام سرمایه‌داری است.

از نظر میزان تولید ناخالص داخلی (GDP) در جهان رتبه دوم و از نظر تساوی قدرت خرید (PPP) دارای رتبه سوم است.
اقتصاد ژاپن در جنگ جهانی دوم دچار صدمات ویران‌کننده‌ای شد.

اما پس از آن، ضمن پرداخت غرامت، با محور قرار دادن تولید، به رشد اقتصادی تصاعدی دست یافت.

در سال ۱۹۸۶ از نظر میزان تولید ناخالص ملی (GNP) پس از آمریکا، به عنوان کشوری سرمایه‌داری، به رتبه دوم دست یافت.

اما در سال ۱۹۷۴، در اثر بحران نفت، رشد اقتصادی تصاعدی متوقف شد و به خاطر نزول ارزش ین، صنایع بسیاری قدرت رقابت را از دست دادند و متلاشی شدند.

از سوی دیگر صنایعی نظیر خودروسازی با اتخاذ تدابیر مناسب در تولید، با عبور از بحران تنزل ارزش ین، به صنایع کلیدی ژاپن تبدیل شدند.
در نیمه دوم دهه ۱۹۸۰، ژاپن در اثر ایجاد اقتصاد حبابی (زمین) و نابودی آن و رکود بلند مدت اقتصادی، با نزول نرخ رشد اقتصادی و بحران مالی روبه‌رو شد.

در برنامه‌های سیاست‌ مالی با هدف محاسبه صدمات رکود اقتصادی، بدهی‌های بخش دولتی بیش از ۷۵۰ تریلیون ین محاسبه شد.

در نتیجه این وضعیت، علی‌رغم رهایی از دوران رکود اقتصادی، مشکل اقزایش تفاوت درآمدها به وجود آمده است.

بر اساس آمار سال ۲۰۰۲ سازمان همکاری و توسعه اقتصادی (OECD)، نرخ فقر ژاپن ۳/۱۵ درصد است.

(جامعه طبقاطی)
در اثر فشار ناشی از رشد اقتصادی کشورهای ۱BRICS، اصلاح ساختار صنعتی به منظور بازیابی توان رقابت به یکی از ضرورت‌های ژاپن بدل شده است.
گفته می‌شود که ژاپن کشوری فاقد منابع است.

در زمینه منابع زیرزمینی میزان کل تولید یقیناً ناچیز است.

ولی ژاپن از بابت منابع معدنی بسیار غنی است به طوری که «موزه منابع معدنی» نام گرفته است.

در این میان در تولید گوگرد در جهان مقام پنجم را دارد و در مورد سنگ آهک نیز به اندازه مصرف داخلی تولید وجود دارد.

اما تولید سایر مواد نظیر روی، سرب، مس، زغال‌سنگ وگاز طبیعی، برای مصرف داخلی نیز ناچیز است.

۴-۱- اقتصاد ژاپن اقتصاد ژاپن دارای نظام سرمایه‌داری است.

از نظر میزان تولید ناخالص داخلی (GDP) در جهان رتبه دوم و از نظر تساوی قدرت خرید (PPP) دارای رتبه سوم است.

اقتصاد ژاپن در جنگ جهانی دوم دچار صدمات ویران‌کننده‌ای شد.

از سوی دیگر صنایعی نظیر خودروسازی با اتخاذ تدابیر مناسب در تولید، با عبور از بحران تنزل ارزش ین، به صنایع کلیدی ژاپن تبدیل شدند.

در نیمه دوم دهه ۱۹۸۰، ژاپن در اثر ایجاد اقتصاد حبابی (زمین) و نابودی آن و رکود بلند مدت اقتصادی، با نزول نرخ رشد اقتصادی و بحران مالی روبه‌رو شد.

(جامعه طبقاطی) در اثر فشار ناشی از رشد اقتصادی کشورهای ۱BRICS، اصلاح ساختار صنعتی به منظور بازیابی توان رقابت به یکی از ضرورت‌های ژاپن بدل شده است.

گفته می‌شود که ژاپن کشوری فاقد منابع است.

ولی ژاپن از بابت منابع معدنی بسیار غنی است به طوری که «موزه منابع معدنی» نام گرفته است.

مهمترین صنعت ژاپن صنعت خدمات است که به آن صنعت سوم نیز می‌گویند.

این صنعت در ژاپن به پیشرفت‌های بسیاری نائل آمده است.

همچنین در حوزه موسوم به صنعت دوم یعنی صنایع کارخانه‌ای نیز بسیار قدرتمند است و در آن میان در تجارت محصولات تولیدی بسیار پیشرفت کرده است.

ژاپن در زمینه فناوری صنعتی، بالاترین استانداردهای دنیا را دارد و در صنایع خودروسازی، الکترونیک، کشتی‌سازی و صنایع وابسته به آهن و فولاد چند کارخانه عظیم دنیا را در خود جای داده است.

بزرگ‌ترین شرکای تجاری ژاپن عبارت اند از آمریکا، چین، کره جنوبی، کشورهای آسیای جنوب‌شرقی، اعضای اتحادیه اروپایی، عربستان سعودی و غیره.

واردات اصلی ژاپن را نفت، سنگ آهن ومواد غذایی تشکیل می‌دهند و صادرات عمده آن، خودرو، وسایل الکتریکی، دستگاه‌های الکترونیکی، ماشین‌های صنعتی، و ربات‌های کارخانه‌ای هستند.

۵-۲- کشاورزی تا پیش از شکست ژاپن در جنگ جهانی دوم، پررونق‌ترین صنعت ژاپن صنعت کشاورزی بود.

طبق آمار سال ۱۹۵۰ دست‌اندرکاران بخش کشاورزی ۵۰ درصد کل نیروی کار ژاپن را به خود اختصاص داده بودند.

اما پس از آن و به دنبال رشد اقتصادی تصاعدی، کشاورزان جوان به عنوان نیروی کار کارخانه‌ها جذب شهرها شدند و در نتیجه تعداد دست‌اندرکاران کشاورزی رو به کاهش نهاد.

در حال حاضر جمعیت شاغل در بخش کشاورزی حدود پنج درصد کل نیروی کار ژاپن را تشکیل می‌دهد که اغلب آنان کشاورزان نیمه‌وقت هستند.

همچنین افزایش میانگین سن شاغلین بخش کشاورزی نیز به یکی دیگر از مشکلات این صنعت در ژاپن بدل گشته و تربیت نیروی جانشین آنان نیز یکی از مسائل اساسی این بخش شده است.

به دنبال کاهش شاغلین بخش کشاورزی، تنزل خودگردانی در زمینه مواد غذایی نیز ادامه یافته است و صرف‌نظر از خودگردانی صددرصد در مورد برنج، ژاپن با داشتن ۴۰ درصد تولیدات داخلی مواد غذایی، پایین‌ترین رتبه را در میان کشورهای توسعه‌یافته داراست.

از کشورهای صادرکننده محصولات کشاورزی به ژاپن می‌توان از آمریکا، چین، اعضای اتحادیه اروپایی، استرالیا و کانادا نام برد.

به دلیل کمبود دشت‌های مناسب برای کشاورزی و ازدیاد کشاورزان غیرتمام‌وقت، مدیریت کشاورزی در سطح وسیع اعمال نمی‌شود و به همین علت، پایین آوردن قیمت‌ها مقدور نیست و کشاورزی با تأثیر پذیرفتن از اقتصاد مبتنی بر بازار وضعیت رو به نابودی دارد.

در این میان محصولاتی وجود دارند که تلاش می‌شود با تولید این کالاهای دارای ارزش افزوده بالا و کیفیت برتر، امکان صادرات در زمینه کشاورزی نیز به وجود آید.

متولی کشاورزی در ژاپن وزارت کشاورزی، جنگلداری وشیلات است و مطابق قانون، نظارت کامل بر این صنعت دارد.

۵-۳- جنگلداری سابقاً یکی از صنایع اساسی ژاپن بود اما پس از جنگ جهانی دوم، مصرف چوب برای سوخت کاهش یافت و تولید برای مصالح ساختمانی رو به افزایش نهاد.

به همین منظور در کلیه جنگل‌های کوهستانی کشور، جنگل درختان سرو ژاپنی احداث شد.

اما پس از سال ۱۹۷۰ واردات چوب از خارج آزاد شد و تقاضا برای چوب‌های داخلی به جز برای انواعی نظیر سرو آکی‌تا کاهش یافت و درآمد این صنعت دچار افت شد و در نتیجه امکان نگهداری از جنگل‌های کوهستانی از بین رفت و نابودی روستاها و جنگل‌های کوهستانی چشمگیر شد.

۵-۴- شیلات آب‌های ساحلی ژاپن سرشار از منابع شیلات است و ماهی‌‌گیری از گذشته از دیرباز رونق بسیار داشته است.

مصرف سالانه هر فرد ژاپنی از محصولات دریایی ۲/۳۶ کیلوگرم است.

این میزان ۱۵ درصد پروتئین مصرفی ژاپنی‌ها را تشکیل می‌دهد.

سابقاً ماهی‌گیری در آب‌های دور که در آن، ماه‌های متمادی در آب های اقیانوسی دور دست به کار می‌پرداختند نیز رونق داشت.

اما از آنجا که در سال‌های اخیر منطقه انحصاری آبهای اقتصادی هر کشور تعیین شده و فعالیت کشتی‌های خارجی ممنوع شده است، ماهی‌گیری در آب‌های دور از بین رفته است.

هچنین با بروز مشکل کاهش کارکنان بخش شیلات و افرایش میانگین سن آنان، تهیه محصولات دریایی مورد مصرف ژاپن در داخل کشور دشوار گشته است.

به همین دلیل ژاپن به واردات محصولات دریایی ارزان‌قیمت به مقدار فراوان از خارج روی آورده است و هم‌اکنون بیش از چهل درصد مصرف سالانه وابسته به واردات است.

اما از سوی دیگر، با پیشرفت و توسعه فناوری پرورش ماهی، کاهش ماهی‌ها در اثر بهره‌برداری از دریا در حال جبران است.

در ژاپن، فناوری پرورش ماهی‌هایی نظیر مارماهی یا ماهی تن از تخم که تا کنون غیر ممکن بود، در حال پیشرفت است و ژاپن در فناوری پرورش ماهی در جهان پیشگام است.

۵-۵- استخراج معدن همان‌طور که در آغاز گفتیم، انواع مواد معدنی ژاپن فراوان است.

پیش از جنگ جهانی دوم، استخراج مواد معدنی نظیر ذغال‌سنگ و مس فراوان انجام می‌شده است.

اما پس از شکست در جنگ جهانی دوم، مواد معدنی خارجی با کیفیت بالا و قیمت پایین وارد ژاپن شد و استخراج مواد معدنی در داخل کشور که کاری پرهزینه بود به حالت تعلیق درآمد.

دستیابی به اغلب مواد معدنی ژاپن، تنها با حفاری زمین میسر است و به همین دلیل تأمین امنیت پرسنل هزینه بسیاری در بر دارد.

همچنین نابودی محیط زیست به عنوان یکی از پیامدهای استخراج نیز یکی از مشکلات این صنعت است و بالا بودن هزینه‌های اقدامات جبرانی آن نیز یکی از عوامل توقف استخراج معادن است.

به همین دلیل در حال حاضر، به غیر از کوارتز و سنگ آهک که با حفاری سطحی و ارزان قیمت قابل استحصال هستند، سایر مواد معدنی وضعیتی وابسته به واردات دارند.

۵-۶- صنایع کارخانه‌ای ویژگی صنعت ژاپن اساس بودن تجارت تولیدات، یعنی واردات مواد اولیه، تولید محصولات کارخانه‌ای و صادرات آن‌ها است.

می‌توان گفت این حوزه برای ژاپن که در راه کسب رتبه اول و دوم در جهان در رقابت است صنعت مادر به شمار می‌آید.

ژاپن علی‌رغم رکود اقتصادی بلند‌مدت در اثر رویارویی چندباره با مشکلاتی نظیر بحران نفت، تنزل ارزش ین، نابودی اقتصاد حبابی و غیره، با تلاش شرکت‌ها و اقداماتی نظیر تعدیل پرسنل، انتقال مراکز تولید به خارج از کشور و غیره بر این بحران‌ها فائق آمد.

پایین بودن میزان دخالت دولت در اداره شرکت‌ها از ویژگی‌های صنایع کارخانه‌ای ژاپن است.

علی‌رغم این کوشش‌های شرکت‌ها، به دلیل رشد چین، کره جنوبی و تایوان از سال ۱۹۸۰، میزان درآمد صنایع ژاپن کاهش یافته است.

در سال ۲۰۰۲ با انجام اصلاحات وسیع و پایین آوردن هزینه‌های پرسنلی، درآمدها بیشتر شد اما وضعیت نامطلوب همچنان ادامه دارد.

۵-۶-۱- صنعت خودروسازی به کارخانه‌های مرتبط با تولید اتومبیل و موتورسیکلت اشاره دارد.

ژاپن تعدادی از بزرگ‌ترین سازنده‌های خودرو و موتورسیکلت دنیا نظیر تویوتا، هون‌دا، نیسّان و غیره را دارد که تولیداتشان را علاوه بر مصرف داخلی به تمام کشورهای دنیا صادر می‌کنند.

تولید خودروی ژاپن در سال ۲۰۰۶ یازده میلیون و چهارصد و هشتاد هزار دستگاه بوده است که در دنیا بالاترین رتبه را به خود اختصاص داده است.

در کشورهای وارد کننده خودرو از ژاپن، آمریکا رتبه اول را دارد و کشورهای اروپایی در مرتبه بعد قرار دارند.

گفته می‌شود که این نتیجه پذیرفته شدن دقت کار بالای ژاپنی‌ها و به‌صرفه بودن خودروهای ژاپنی به لحاظ مصرف انرژی است.

طبق آمار مؤسسه تایمز در سال ۲۰۰۲ به لحاظ پایین بودن میزان خرابی، تویوتا مقام اول را در جهان دارا بوده است.

همچنین تویوتا با اعمال تفکر مدیریتی خاص خود تحت عنوان “فرمول تویوتا” فروش خود را جهان گسترش داده است و این فرمول مدیریتی در جهان بسیار مورد توجه قرار گرفته است.

در سال‌های اخیر با ارتقای کیفیت محصولات کشورهای مختلف، افزایش تعداد خودروهای فروخته شده به کندی پیش می‌رفت اما از طریق پایین آوردن مصرف سوخت و طراحی‌های جدید تعداد خودروهای فروخته شده مجدداً افزایش یافت.

۵-۶-۲- صنایع الکتریک و الکترونیک پیشرفت‌های به دست آمده در این حوزه در ژاپن بالاترین سطح در جهان را دارد.

به ویژه پایین آوردن مصرف برق و نیز تولید دستگاه‌های کوچک و سبک نقطه قوت ژاپنی‌ها است.

در این زمینه نیز با پیشرفت‌های چشمگیر کره جنوبی و تایوان فروش محصولات ژاپنی دچار زیان‌های بسیار شده است.

در زمینه رایانه، میزان فروش محصولات ژاپنی در سراسر جهان چندان بالا نیست.

اما در زمینه ابررایانه‌ها ژاپن فناوری بالایی دارد و بر سر تصاحب بازار با آمریکا رقابت می‌کند.

در زمینه دوربین عکاسی شرکت‌هایی نظیر نیکون و کانن از قدرت فناوری بالایی برخوردارند و سهم بزرگی از بازار را به خود اختصاص داده اند.

همچنین در زمینه وسایل الکتریکی خانگی نیز محصولاتی با کارکردهای گوناگون طراحی و تولید شده اند.

اخیراً با استفاده از نیمه رساناها، اتصال وسایل برقی خانگی، دستگاه‌های صوتی-تصویری و سیستم‌های امنیت خانگی به یکدیگر از طریق شبکه، به آزمایش گذاشته شده است.

۵-۶-۳- صنایع آهن و فولاد یکی از صنایع اصلی ژاپن است و فراورده‌های فولادی مورد نیاز در خودروسازی و ساختمان‌سازی را تأمین می‌کند.

به ویژه شرکت شین‌نی‌تِّتسو در بالا بودن فناوری تولید شهرت و اعتبار دارد و در آمار سال ۲۰۰۵، در میزان تولید در جهان به رتبه سوم دست یافته بود.

۵-۶-۴- صنعت ماشین‌آلات کارخانه‌ای کوماتسو شرکت سازنده ماشین‌های راه و ساختمان سازی با افزایش سهم خود در بازارهای جهانی توجه بسیاری را به خود جلب کرده است.

همجنین در زمینه تولید ربات‌های کارگر جانشین انسان، ژاپن ۷۰ درصد از ربات‌های کارخانه‌ای جهان را تولید می‌کند.

این مسأله از آنجا ناشی می‌شود که در ژاپن، با داشتن نیروی کار گران، ضرورت استفاده از ربات در تمام کارخانه برای کاهش پرسنل وجود دارد.

این ربات‌ها بیشتر در کارخانه‌های خودروسازی و سازنده قطعات الکترونیکی به کار گرفته می‌شود.

۵-۶-۵- کشتی‌سازی کشتی‌سازی ژاپن در زمان رشد اقتصادی تصاعدی در جهان رتبه اول را داشت اما پس از بحران نفت از کره جنوبی عقب افتاد و در تصاحب بازار به رتبه دوم تنزل کرد.

در حال حاضر ژاپن با کره جنوبی و چین به شدت بر سر بازار رقابت دارد.

۵-۶-۶- فناوری نانو ژاپن که در صنایع کارخانه‌ای به طور کلی افت کرده است و چین، کره جنوبی، تایوان و کشورهای آسیای جنوب‌شرقی را با فاصله اندکی پشت سر خود می‌بیند، به حوزه جدید فناوری نانو قدم گذاشته است.

تصور بر این است که فناوری نانو در زمینه‌های مختلف صنعتی قابل استفاده است اما از سوی دیگر از آنجا که پژوهش‌های متضمن ریسک در این زمینه چندان انجام نشده است، خطر تأثیر منفی این صنعت بر سلامتی بشر نیز همچنان وجود دارد.

۵-۶-۷- سایر صنایع در زمینه زیست‌فناوری، صرف نظر از صنایع مرتبط با مواد غذایی، ژاپن در وضعیتی عقب‌مانده قرار دارد.

صنعت نساجی که تا پیش از جنگ جهانی دوم تکیه‌گاه اقتصاد ژاپن بود، با ورود محصولات ارزان‌قیمت چینی رو به زوال گذاشته است.

۵-۷- خدمات صنعت خدمات شامل مشاغل گوناگونی است.

در ژاپن، در میان صنایع خدمات، خدمات آموزشی که سهم بیشتری را به خود اختصاص داده است، بیش از سایر خدمات جلب نظر می‌کند.

دانش‌آموزان مقاطع دبستان، راهنمایی و دبیرستان در ژاپن، در ساعات خارج از مدرسه با رفتن به آموزشگاه‌های علمی، استفاده از آموزش از راه دور و استخدام معلم خصوصی از امکانات آموزشی مختلف استفاده می‌کنند.

به غیر از کلاس‌های علمی، دانش‌آموزانی که از کلاس‌های دوره‌ای نظیر اجرای موسیقی و یا کلاس‌های ورزشی استفاده می‌کنند بسیار اند.

در بین دانشجویان و بزرگ‌سالان ژاپنی نیز، کسانی که به منظور ارتقای صلاحیت خود برای استخدام و یا تغییر شغل در سمینارهای مختلف شرکت می‌کنند و یا از آموزش از راه دور استفاده می‌کنند رو به افزایش است.

یکی دیگر از خدمات قابل توجه، خدمات اعزام نیروی کار و خدمات قرارداد استخدام است.

در طی رکود بلند مدت اقتصادی، شرکت‌ها تلاش می‌کنند حتی‌المقدور با کاهش کارکنان دائمی و افزایش کارکنان غیردائم، هزینه‌های پرسنلی را پایین آورند.

۵-۸- ارتباطات ژاپن در جهان ارزان‌ترین و کارآمدترین ساختار ارتباطی و اطلاعاتی را دارد.

به‌ویژه در زمینه فناوری DSL و FTTH (مدارهای فیبر نوری) پیشرفته‌ترین کشور جهان است.

در زمینه حضور رایانه‌ای در همه‌جا (Ubiquitous Computing) از طریق چندکاره شدن تلفن‌های همراه و اتصال تلفن همراه با رایانه و سایر وسایل برقی، ژاپن در زمره پیشرفته‌ترین کشورهای جهان است.

۹/ رسانه به برنامه‌های تلویزیونی، روزنامه‌ها، مجلات، کارائوکه، سینما و محصولات ویدئویی اشاره می‌کند.

چشمگیرترین صنعت رسانه در ژاپن، پویانمایی (انیمیشن).

داستان‌های مصور (مانگا) و سینما است.

به خصوص در زمینه پویانمایی، ۶۰ درصد سهم بازار جهانی را به خود اختصاص داده است و کیفیت بالای انیمیشن‌های ژاپنی توجه جهانیان را به خود جلب کرده است.

۱BRICS یا BRIICSعبارت اند از شش کشور برزیل، روسیه، هند، اندونزی، چین و آفریقای جنوبی