ماشین مته، ماشین داخل تراش، ماشین تراش
تعریف
الف - ماشین مته ماشین ابزاریست که روی محور گردنده آن ابزارهای برنده یا نوک تیز یا شیاردار سوار شده است که برای سوراخ کردن فلز یا چوب یا مواد دیگر بکار می‌رود.
همچنین می‌توان با استفاده از ابزارهای مخصوص عمل کام درآری - فرزکاری توتراشی - جاخالی کردن (عقب نشینی در داخل سوراخ) و قلاویز زدن را انجام داد.
ب - ماشین داخل تراش ماشین ابزاریست که روی محور حامل ابزار تراش تیغه توتراشی نصب می‌شود و برای گشاد کردن سوراخ در فلز یا تمام کردن تراش سطح داخل آن بکار می‌رود.
همچنین ممکن است دارای محورهای گردنده حامل ابزار مخصوص سوراخ‌گیری در چوب و مواد نرم دیگر باشد.
ج - ماشین تراش ماشینی است مخصوص تراشیدن سطوح استوانه‌ای یا درآوردن پیچ که دارای محور افقی یا قائم دوار می‌باشد (محور 3 نظام یا 4 نظام) و قطعه کار فلزی یا چوبی روی آن بسته شده و با آن می‌گردد. درضمن می‌توان با نصب ابزارهای مخصوص از این دستگاه برای توتراشی، سوراخ‌گیری حدیده کردن، آج دادن و پیچ تراشی استفاده کرد.
مقررات
ماده 1 : چرخ دنده‌ها - محورهای حامل ابزار تراش پوست‌های میل گردان و محور ماشین مته و ماشین داخل تراش باید دارای حفاظ باشد.
ماده 2 : اگر در ماشین‌های مته - تراش - توتراش برای تغییر دادن سرعت سه نظام و سرعت پیشروی از فلکه تسمه پله‌ای استفاده شود تسمه‌ها و فلکه‌ها باید بر طبق آیین‌نامه حفاظت وسایل انتقال نیرو حفاظ گذاری شود.
ماده 3 : اگر در ماشین‌های مته - تراش - توتراش وزنه تعادلی بکار رفته باشد باید این وزنه‌ها به طور محکم به بازوی وزنه تعادلی متصل شود و اگر وزنه تعادلی به وسیله زنجیر یا کابل معلق باشد باید تا سطح زمین به وسیله حفاظ‌های مناسب محفوظ شود.
ماده 4 : سه نظام ماشین مخصوص مته و توتراشی چوب باید بدون زائده و برجستگی باشد.
ماده 5 : در ماشین‌های مته افقی تک محوره ساده که روی آن مته، قلم توتراشی و قلاویز برای کارهای فلزتراشی یا سوراخ کردن قطعات چوب نصب می‌شود باید قسمتی از آن که با قطعه کار در تماس نمی‌باشد حفاظ گذاری شود.
ماده 6 : در ماشین‌های مته قائم یا شعاعی تک محوره ساده که روی آن مته - قلم توتراشی یا قلاویز برای کارهای فلز تراشی یا سوراخ کردن چوب نصب می‌شود باید ابزارهای فوق‌‌الذکر بطور مؤثر حفاظ گذاری شود. ماده 7 : سپر محور فرمان مته‌های شعاعی باید حفاظ‌گذاری شود.
ماده 8 : برای جلوگیری از چرخش قطعه کار با مته میز کار باید دارای پیچ‌های محکم‌کننده یا گیره یا سایر وسایل مشابه برای ثابت نگاهداشتن قطعه کار باشد.
ماده 9 : در ماشین‌های توتراشی قائم میز دوار افقی که کار روی آن نصب شده باید به‌وسیله حفاظ‌هایی که تا رأس قطعه کار ادامه داشته و روی بدنه ثابت دستگاه نصب شده محفوظ گردد تا از خطر مجروح شدن کارگر به‌وسیله زوائد قطعه کارجلوگیری شود.
ماده 10: پیچ قطعه همراه بر در ماشین‌های تراش افقی باید در خزینه بوده یا طوری تعبیه شده باشد که ایجاد برجستگی و زائده ننماید.
ماده 11: ماشین‌های تراش افقی باید مجهز به ترمزهای خودکار باشد تا کارگر مجبور نشود دست خود را برای متوقف کردن سه نظام یا صفحه کار گیر روی آن قرار دهد.
ماده 12: صفحات کار گیر افقی در ماشین‌های تراش قائم باید بر طبق ماده 9 این آیین‌نامه حفاظ‌گذاری شده باشد.
ماده 13 : در ماشین‌های تراش رولور و ماشین‌های دیگری که برای تراش میله‌های بلند بکار می‌رود و قسمتی از (پشت دستگاه) خارج می‌گردد قسمت مزبور باید به‌وسیله لوله‌ای که توسط پایه‌های محکم به زمین متصل شده است حفاظ گذاری گردد.
ماده14 :ماشین‌های تراش خودکار و ماشین‌های مشابه آن باید دارای صفحات حفاظتی باشد که کارگران را در مقابل بخش مایع‌های خنک کننده و حاوی ذرات فلز محفوظ نگهدارد.
ماده 15 : روی قلم گیر متحرک یا ثابت ماشین‌های خراطی فرم تراش - پاشنه تراش کپی و سایر ماشین‌های خراطی باید به‌وسیله حفاظ پوشیده شود.
ماده 16 : ماشین‌هایی که برای خراطی قطعات طویل چوب بکار می‌رود و قطعه کار فقط به‌وسیله دو مرغک در روی آن نگهداری می‌شود باید در قسمت بالا و روی قطعه‌کار مجهز به حفاظ‌های نیم‌گرد متناسب با طول قطعه کار باشد.
ماده 17 : ماشین‌های خراطی باید مجهز به سرپوش‌هایی باشد که به دستگاه مکنده مؤثری متصل گردد و غبار و تراشه‌های چوب را از محل تولید گرفته و به خارج از منطقه عمل ماشین هدایت کند.