بخش اول : تعاریف و مفاهیم کارآفرینی
این بخش شامل چهار فصل می باشد.
در فصل اول با عنوان تعاریف و ویژگیهای کارآفرین/ کارآفرینی ، ابتدا تعاریف کارآفرین و کار آفرینی از محققین و صاحبنظران مختلف آورده شده است. سپس در قسمت بعد انواع کارآفرینی شامل کارآفرین مستقل ، کارآفرین سازمانی و کارآفرینی سازمانی و همچنین مدل های کارآفرینی سازمانی توضیح داده شده است. در قسمت آخر در مورد صفات و ویژگیهای شخصی کارآفرین بحث شده است.
در فصل دوم با نام خلاقیت، نوآوری و کارآفرینی ، ابتدا خلاقیت، ویژگیهای افراد خلاق، خلاقیت از دیدگاه سازمانی و تکنیکهای خلق و ایجاد ایده تشریح شده است. پس از آن تعریف نوآوری، اصول نوآوری و ارتباط آن با خلاقیت مورد بحث قرار گرفته است. در ابتدای این قسمت ارتباط بین نوآوری و کارآفرینی و منابع نو آوری در کار آفرینی در دو دسته منابع داخل شرکت و منابع خارج از شرکت ارائه گردیده است.
در فصل سوم با عنوان کارآفرینی و فناوری اطلاعات و ارتباطات ، ابتدا نقش ICT و اینترنت بر کارآفرینی و نظریه شبکه های اجتماعی در رابطه با کارآفرینی تشریح شده است. در قسمت بعد ویژگی های موثر فن آوری اطلاعات در کارآفرینی از قبیل افزایش سرعت، ایجاد امکان کار تمام وقت و ... مورد بحث قرارگرفته است. در انتهای این فصل وضعیت فعلی و آینده بازار کار فن آوری اطلاعات ارائه گردیده است.
در فصل چهارم با نام کارآفرینی و توسعه ، در ابتدا نقش کارآفرینی در توسعه و رشد اقتصادی و بطور کلی پیامدهای کارآفرینی تشریح شده است. در ادامه در قسمت بعدی بررسی کارآفرینی بعنوان پایه های شکل گیری اقتصاد نوین و مولفه های آن مورد بحث قرار گرفته است. در انتهای این فصل مهمترین اثر کارآفرینی یعنی ایجاد اشتغال و تغییر فرهنگ " ایجاد کار" ارائه گردیده است.
1- تعاریف و ویژگیهای کارآفرین/ کارآفرینی
در این فصل ابتدا تعاریف کارآفرین و کار آفرینی از محققین و صاحبنظران مختلف آورده شده است. سپس در قسمت بعد انواع کارآفرینی شامل کارآفرین مستقل ، کارآفرین سازمانی و کارآفرینی سازمانی و همچنین مدل های کارآفرینی سازمانی توضیح داده شده است. در قسمت آخر در مورد صفات و ویژگیهای شخصی کارآفرین بحث شده است.
تعاریف کارآفرین/ کارآفرینی
کارآفرین
واژه کارآفرین از کلمهEntrepreneur (به معنای متعهد شدن) مشتق شده که در اصل از زبان فرانسه به دیگر زبانها راه یافته است. انگلیسیها ، بنابر تعریف واژنامه وبستر ، سه اصطلاح با نامهای ماجراجو، متعهد و کارفرما را در مورد کارآفرین به کار میبردند. از نظر آنها، کارآفرین کسی است که متعهد میشود مخاطرههای یک فعالیت اقتصادی را سازماندهی، اداره و تقبل کند. در واقع کارآفرین کسی است که نوآوری خاص داشته باشد. این نوآوری میتواند در ارائه یک محصول یا یک خدمت جدید، در طراحی یک فرآیند نوین و یا نوآوری در رضایت مشتری و... باشد.
کارآفرینان در واقع به تغییر به عنوان مقوله تعیین کننده مینگرند، آنها ارزشها را تغییر میدهند و ماهیت آنها را دچار تحول میکنند. آنان برای تحقق این ایده، قدرت ریسکپذیری خود را به کار میگیرند. به درستی تصمیمگیری میکنند و از این رو هر کس به درستی اتخاذ تصمیم نماید به نوعی کارآفرین تلقی میشود.
«جفری تیمونز» معتقد است که کارآفرین فردی است که باعث خلق بینشی ارزشمند از هیچ میشود.
ریچارد کانتیلون Richard Cantillon 1730 که ابداع کننده واژه کارآفرینی است، کارآفرین را فردی ریسکپذیر میداند که کالا را با قیمت معلوم خریداری میکند و با قیمت نامعلوم میفروشد. از نظر وی کارآفرِین فردی است که ابزارتولید را به منظور ترکیب به صورت محصولاتی قابل عرضه به بازار خریداری می کند . کارآفرین درهنگام خرید از قیمت نهائی محصولات اطلاع ندارد . وی عمده فروشان را بعنوان اصلی ترین گروه کارآفرینان محسوب می نمود .
یکی دیگر از تعاریف کامل و جامع توسط شومپیتر (( Josep Schumpeter 1934 ارائه شده است. از نظر «شومیتر» کارآفرین نیروی محرکه و موتور توسعه اقتصادی است. وی مشخصه کارآفرین را نوآوری میداند و فرایند کارآفرینی را “تخریب خلاق“ (Creative Destruction) می نامد . بعبارت دیگر ویژگی تعیین کننده در کارآفرینی همانا انجام کارهای جدید و یا ابداع روشهای نوین در انجام کارهای جاری است . روش نوین همان “ تخریب خلاق “ می باشد. وی در کتاب خود با عنوان «ئئوری توسعه اقتصادی» بین مفهوم واژه نوآوری و اختراع تفاوت قائل شده است و نوآوری را استفاده از خطرپذیری اختراع برای ایجاد یک محصول یا خدمت تجاری میداند. به نظر وی نوآوری عامل اصلی ثروت و ایجاد تقاضاست. بنابراین کارآفرینان مدیران یا مالکانی هستند که با راه اندازی یک واحد تولیدی- تجاری از اختراع بهرهبرداری میکنند . از نظر وی نوآوری در هر یک از زمینه های ذیل کارآفرینی محسوب می شود .
ارائه کالای جدید
ارائه روشی جدید در فرایند تولید
گشایش بازاری تازه
ایجاد هرگونه تشکیلات جدید در صنعت
یافتن منابع جدید
تعاریف دیگر عبارتند از :
محمود احمد بور Mahmood Ahmadpour 1999 : کارآفرِین فردی است دارای ایده و فکر جدید و از طریق ایجاد یک کسب و کار ( کسب و کار منزل، کسب و کار مجازی ، کسب و کار مغازه یا شرکت یا سازمان) که توأم با منابع و مخاطره انگیز مالی و اجتماعی است ، محصول یا خدمت جدید به بازار ارایه می نماید.
جان باتیست سی Jean Baptiste Say 1803: کارآفرین فردی است که مسئولیت تولید و توزیع فعالیت اقتصادی خود را بر عهده می گیرد . کارآفرینی یعنی ارتقاء بازده منابع از سطحی به سطحی بالاتر .
مک کله لند Mc Clelland 1963 : کارآفرینان نیاز به توفیق بالایی دارند و این نیاز سبب می شود تا آنها موقعیتهای کارآفرینانه را انتخاب کنند . افرادی که نیاز به توفیق بسیار زیادی دارند ؛ دارای ویژگیهای ذیل می باشند :
مسئولیت شخصی برای تصمیم گیری را ترجیح می دهند .
بعنوان تابعی از مهارتها ؛ ریسک پذیری متوسطی دارند .
به نتایج تصمیمات خود علاقمند بوده و به بازخورد فعالیتهای خود حساس می باشند .
فرانک نایت Frank Knight 1921 : کارآفرینان کسانی هستند که در شرایط عدم قطعیت ( uncertainty ) به اتخاذ تصمیم می پردازند و پیامدهای کامل آن تصمیمات را نیز شخصاً می پذیرند .
کاسون Casson 1982 : کارآفرین فردی است که تخصص وی تصمیم گیری عقلایی و منطقی در خصوص ایجاد هماهنگی در منابع کمیاب می باشد . وی داشتن “ توان داوری و قضاوت “ ( ِِArbitration and Judgement ) را عنصری مشترک در تمامی کارآفرینان تشخیص داد .
کارلند Carland 1984 : کارآفرین فردی است که شرکتی را به منظور سود و رشد تاسیس ومدیریت می نماید و از آن برای پیشبرد اهداف شخصی استفاده می کند .
پیتر دراکر Petter Drucker 1985 : کارآفرین فردی است که فعالیت اقتصادی کوچک ؛ جدید و متعلق به خود را شروع می نماید . او ارزشها را تغییر می دهد و ماهیت آنها را دچار تحول می نماید . کارآفرینان برای فعالیت خود به سرمایه نیاز دارند ؛ اما هیچگاه سرمایه گذار نیستند . آنها ریسک می پذیرند . البته ریسکی که لازمه هر فعالیت اقتصادی است .
فرد فری Fred Fry 1993 : کارآفرین فردی است که در وهله اول مسئول جمع آوری منابع لازم برای یک فعالیت است. بنابراین کارآفرین فردی است که منابع لازم رابرای ایجاد و رشد یک فعالیت جمع آوری می نماید و توجه اصلی وی بر توسعه محصولات و خدمات جدید است . یعنی فردی که یک فعالیت پر ریسک را آغاز می نماید و از طریق ابزارهای نوآوری آن را بهبود می بخشد .
کرچهوف kirchhoff 1994 : کارآفرینان کسانی هستند که شرکتهای جدید را که سبب ایجاد و رونق گرفتن مشاغل جدید می شوند را شکل می دهند .
با توجه به تعاریف ارائه شده در این خصوص میتوان گفت کارآفرین کسی است که:
کار و شغل ایجاد کند.
خود اشتغالی و دیگر اشتغالی ایجاد کند.
ارزش افزوده ایجاد کند.
محصولات یا خدمات جدید به وجود آورد.
خلاقیت و نوآوری کاربردی داشته باشد.
با خطرپذیری، فعالیتهای تولیدی و اقتصادی انجام دهد.
نیازها را شناسایی و آنها را برآورده سازد.
فرصتها را به دستاوردها تبدیل کند.
منابع و امکانات را به سوی هدف هدایت کند.
برای تقاضاهای بالقوه محصول بیافریند (پیش بینی در عرضه و تقاضا).
ایده خلاق را به ثروت تبدیل کند.
کارآفرینی
کارآفرینی موضوعی است که از اواخر قرن بیستم مورد توجه محافل آموزشی کشورهای جهان قرار گرفته است. بررسی تاریخ ادبیات کارآفرینی مؤید آن است که این واژه اولین بار در تئوریهای اقتصادی و توسط اقتصاد دانان ایجاد شده و سپس وارد مکاتب و تئوریهای سایر رشتههای علوم گردیده است.
کارآفرینی فرآیندی که بتواند با استفاده از خلاقیت، چیز نویی را همراه با ارزش جدید با استفاده از زمان، منابع، ریسک و به کارگیری همراهان بوجود آورد کارآفرینی گویند. کارآفرینی فقط فردی نیست. سازمانی هم میتواند باشد حتی شرکتهای بزرگ اعم از دولتی و خصوصی هم میتوانند به کارآفرینی دست زنند. امروزه حتی صحبت از دولت کارآفرین به میان آمده است.
به عقیده «ارتورکول» کارآفرینی عبارت است از فعالیت هدفمند که شامل یک سری تصمیمات منسجم فرد یا گروهی از افراد برای ایجاد، توسعه یا حفظ واحد اقتصادی است. «روبرت نشتات» کارآفرینی را قبول مخاطره، تعقیب فرصتها، ارضای نیازها از طریق نوآوری و تأسیس یک کسب و کار میداند. ازنظر وی کارآفرینی فرایند ایجاد ثروت بیشتر است .
از نظر «پیتر دراکر» کارآفرینی یک رفتارمی باشد و نه یک صفت ویژه در شخصیت فرد کارآفرین. کارآفرینی همانا بکار بردن مفاهیم و تکنیکهای مدیریتی ؛ استانداردسازی محصول ؛ بکارگیری ابزارها و فرایندهای طرحی و بنا نهادن کار بر پایه آموزش و تحلیل کار انجام شده می باشد .
تعاریف دیگر عبارتند از :
پنروز : جنبه اصلی کارآفرینی همانا شناسایی وبهره برداری ازایده های فرصت طلبانه برای گسترش شرکتهای کوچکتر می باشد .
استیونسون : کارآفرینی عبارتست از فرایند ایجاد ارزش از راه تشکیل مجموعه منحصر به فردی از منابع به منظور بهره گیری از فرصتها
جفری تیمونز : کارآفرینی خلق و ایجاد ارزشمند از هیچ است . کارآفرینی فرایند ایجاد و دستیابی به فرصتها و دنبال نمودن آنها بدون توجه به منابعی است که در حال حاضر در دست داریم .
ویلکن : کارآفرینی بعنوان یک کاتالیست جرقه رشد و توسعه اقتصادی را فراهم می آورد . وی چهار دسته از عوامل اقتصادی ؛ غیر اقتصادی؛ روانشناختی و ترکیب عوامل تولید را برای وقوع فرایند کارآفرینی ضروری می داند .
فری : کارآفرینی به معنای آغاز یا رشد یک سرمایه خیز از طریق مدیریت نوآورانه و مدیریت ریسک پذیری است .
2-1 انواع کارآفرینی و مدل های کارآفرینی سازمانی
در یک نگاه کلی میتوان کارآفرینی را به دو نوع اساسی تقسیم نمود. کارآفرینی فردی و کارآفرینی سازمانی . اگر نوآوری و ساخت محصولی جدید یا ارائه خدماتی نو با توجه به بازار، حاصل کار فرد باشد؛ آن را کارآفرینی فردی و اگر حاصل تلاش یک تیم در سازمانی باشد؛ آن را کارآفرینی سازمانی مینامند.
بحث انواع کارآفرینی بحثی است که پس از وارد شدن کارآفرینی به حوزه مدیریت و سازمان در دهه های 1960 و 1970 مطرح شد. بدین جهت کارآفرینی به سه نوع کارآفرینی مستقل , کارآفرینی درون سازمانی و کارآفرینی سازمانی (شرکتی) تقسیم شده و در هر مورد تحقیقات فراوانی صورت گرفته است که بیشتر این تحقیقات حول تفاوت های کارآفرینان مستقل با کارآفرینان سازمانی و نیز راههای تسهیل ایجاد و رشد سازمانهای کارآفرین صورت گرفته است. محققینی همچون برگل مان به تشریح چگونگی ایجاد شرکتهای کارآفرینانه فرعی درچارچوب شرکتهای مادر پرداختند و معتقد بودند آنچه که بین تمامی انواع کارآفرینان بطور مشترک می توان یافت انجام یک فعالیت مخاطره آمیز می باشد و هدف از تعلیم فرایند کارآفرینی در سازمانها در واقع اولویت دادن به اقدام به فعالیتهای مخاطره آمیزی, نسبت به برنامه های جاری شرکت می باشد . از اوایل دهه هفتاد محققان صحبتهایی راجع به کارآفرینان سازمانی و مستقل به میان می آورند اما از سال 1985 که پینکات از ترکیب واژه های entrepreneurship و intra واژه intrapreneurship را ابداع کرد، کارآفرینی درون سازمانی رسماً تعریف و به ادبیات کارآفرینی وارد شد.
ادبیات کارآفرینی نشان می دهد که کارآفرینی در سه زمینه یا قالب ذیل شکل می گیرد:
1- در قالب افراد آزاد غیر وابسته به سازمان ( کارآفرینان شخصی-کارآفرینی مستقل )
Individual entrepreneurs - Independent entrepreneurship
2- در قالب کارکنان سازمان ( کارآفرینان سازمانی - کارآفرینی درون سازمانی )
Intrapreneurs- intrapreneurship( intrapreneuring)
-3 در قالب سازمان ( سازمان کارآفرین - کارآفرینی سازمانی)